Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

POSTANOWIENIE

Dnia 29 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Cezary Olszewski (spr.)
Sędziowie	SO Antoni Czeszkiewicz SO Mirosław Krzysztof Derda
Protokolant:	st. sekr. sąd. Ewa Andryszczyk

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

z udziałem T. S. i W. S.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji J. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Augustowie

z dnia 23 stycznia 2015r. sygn. akt. I Ns 68/14

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w (...), pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt: I. Ca. 109/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni J. S. wystąpiła z wnioskiem o zniesienie współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej w A. przy ul. (...), obejmującej działkę zabudowaną budynkiem mieszkalnym, oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0286 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) i w której udziały wynoszą: wnioskodawczyni J. S. 1/3, zaś uczestników postępowania T. i W. małżonków S. 2/3 części. Domagała się zniesienia współwłasności tej nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym przez fizyczne wydzielenie w domu mieszkalnym dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych z przyznaniem jednego na jej rzecz, zaś drugiego na rzecz uczestników postępowania, z jednoczesnym wydzieleniem działki pod budynkiem mieszkalnym i przyznaniem w niej udziałów stronom, stosownie do udziałów wydzielonych im lokali. Ponadto domagała się wydzielenia dodatkowo w działce nr (...) dwóch samodzielnych działek. Podnosiła także, że dopuszcza możliwość wyrównania udziału uczestników postępowania w postaci dopłaty ustalonej od niej na ich rzecz. Nadto domagała się zasądzenia od uczestników postępowania na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na wniosek uczestnicy postępowania T. i W. małżonkowie S. przychylili się do niego w całości co do zasady, jednak oponowali zakresowi wydzielonych nieruchomości lokalowych w domu mieszkalnym. Domagali się wydzielenia na rzecz zainteresowanych dwóch samodzielnych lokali, w sposób ustalony w akcie notarialnym z 1982 roku. Nie domagali się przy tym regulacji finansowych.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2015 r. w sprawie o sygn. akt: I. Ns. 68/14 Sąd Rejonowy w (...) I Wydział Cywilny dokonał zniesienia współwłasności łączącej wnioskodawczynię J. S. w 1/3 części i uczestników postępowania T. S. i W. S., małżonków na prawach wspólności ustawowej w 2/3 części nieruchomości położonej w A. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0286 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) w ten sposób, że ustanowił w budynku mieszkalnym odrębną własność dwóch lokali i przyznał:

1)  Lokal nr (...) składający się z pomieszczeń: a) piwnica: piwnica – 1; b) parter: sień – 1 o powierzchni 5,06 m ², pokój – 1 o powierzchni 17,48 m ², pokój – 2 o powierzchni 10,38 m ², pokój – 3 o powierzchni 14,36 m ²; c) strych: strych – 1 o powierzchni 21,04 m ² o łącznej powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych – 68,32 m ², zaznaczone przez biegłego z zakresu budownictwa mgr inż. M. Z. w opinii uzupełniającej (wersja III) kolorem zielonym – uczestnikom postępowania W. i T. małżonkom S. na prawach wspólności ustawowej wraz z udziałem ułamkowym w wysokości (...) we własności działki nr (...) o powierzchni 0,0127 ha wydzielonej z działki nr (...) w opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. Z. C. oraz udziałem ułamkowym w wysokości (...) w częściach wspólnych budynku mieszkalnego, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali; ponadto przyznał na wyłączną własność tychże uczestników postępowania na prawach wspólności ustawowej działkę nr (...) o powierzchni 0,0091 ha, również wydzieloną z działki nr (...) o powierzchni 0,0286 ha,

2)  Lokal nr (...), składający się z pomieszczeń: a) piwnica: piwnica – 2; b) parter: sień – 2 o powierzchni 5,29 m ², kuchnia – 2 o powierzchni 4,18 m ², WC – 1,47 m ², pokój – 4 o powierzchni 21,03 m ², c) strych: strych – 3 o powierzchni 10,50 m ² o łącznej powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych – 42,47 m ² zaznaczone przez biegłego z zakresu budownictwa mgr inż. M. Z. w opinii uzupełniającej (wersja III) kolorem czerwonym – wnioskodawczyni J. S. z udziałem ułamkowym w wysokości (...) we własności działki nr (...) o powierzchni 0,0127 ha wydzielonej z działki nr (...) w opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. Z. C. oraz udziałem ułamkowym w wysokości (...) w częściach wspólnych budynku mieszkalnego, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali; ponadto przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni J. S. działkę nr (...) o powierzchni 0,0068 ha wydzieloną z działki nr (...) o powierzchni 0,0286 ha

- przy czym oba te lokale w opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa mgr inż. M. Z. z opinią uzupełniającą według wersji III, która stanowi integralną część orzeczenia wespół z opinią biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. Z. C. w zakresie podziału działki nr (...) o powierzchni 0,0127 ha (pkt I); upoważnił wnioskodawczynię do wykonania ścianki działowej na strychu według załącznika nr (...) (wersja III) opinii biegłego sądowego M. Z. z wykonaniem również wejścia od wewnątrz budynku, z pokoju nr (...) przy uwzględnieniu drabiny składanej, w terminie do dnia 31 grudnia 2015 roku i we własnym zakresie co do kosztów (pkt II); nakazał pobrać od uczestników postępowania T. i W. małżonków S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w (...) kwotę 1.101,85 zł tytułem wydatków wyłożonych przez Skarb Państwa, a pozostałe koszty postępowania zniósł wzajemnie pomiędzy zainteresowanymi (pkt III).

Powyższe postanowienie zaskarżyła w całości wnioskodawczyni J. S., zarzucając Sądowi Rejonowemu:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 48 k.c. poprzez wadliwe uznanie, że murowana przybudówka nie wchodzi w skład nieruchomości podlegającej podziałowi w sytuacji, gdy zgodnie z art. 48 k.c. jest to część składowa gruntu i nie może zostać wyłączona z podziału nieruchomości, nawet gdyby uznać, że stanowi wyłączny nakład uczestników postępowania, co wnioskodawczyni kwestionuje,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na dokonaniu podziału domu według wariantu III wskazywanego przez uczestników postępowania w sytuacji, gdy wariant ten nie jest uzasadniony w świetle opinii biegłego, który w opinii podstawowej wskazał, że z punktu widzenia nieruchomości bardziej optymalną wersją podziału jest wersja II, gdyż w wersji tej wyodrębnione zostaną dwa funkcjonalne lokale mieszkalne, nadto w tym układzie wejście na strych wnioskodawczyni miałby z pokoju nr (...) i tym samym będzie możliwość swobodnego korzystania ze strychu bez konieczności wychodzenia na zewnątrz budynku, przy tym w wersji III nie ma możliwości wykonania klatki schodowej na strych z pokoju wnioskodawczyni, a drabina składana biorąc pod uwagę wiek wnioskodawczyni (83 lata) i jej stan zdrowia ( zwyrodnienie kręgosłupa, stan po operacji obustronnej zaćmy, zawroty głowy) jest zupełnie nie do zaakceptowania, nadto biegły zwrócił uwagę, że podział domu w wersji II poprawi funkcjonalność lokalu wnioskodawczyni, gdyż kuchnię można wtedy urządzić w pokoju nr (...), nadto w wersji III wnioskodawczyni będzie miała do dyspozycji tylko jeden pokój, który ma być jednocześnie sypialnią, jadalnią i pokojem dziennym,

3)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą wadliwym uznaniu, że przybudówka murowana stanowi wyłącznie nakład uczestników postępowania w sytuacji, gdy przybudówka murowana została wykonana i sfinansowana przez F. i J. małż. S. - pierwotnych współwłaścicieli nieruchomości, wykonawcą prac murarskich związanych z wybudowaniem przybudówki był nieżyjący mąż wnioskodawczyni I. S., tym samym przybudówka murowana stanowi przedmiot zniesienia współwłasności i winna być objęta zaskarżonym postanowieniem,

4)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegająca na uznaniu, że sień o powierzchni 5,29 m ² usytuowana od ulicy (...) jest częścią domu, w sytuacji, gdy jest posadowiona na chodniku, w pasie drogowym, w całości także stanowi nakład wnioskodawczyni, gdyż została przez nią i przez jej męża dobudowana do domu mieszkalnego,

5)  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę zeznań świadków oraz stron i błędne uznanie, że uczestnicy poczynili nakład na nieruchomość w postaci wybudowania przybudówki murowanej, nadto uznaniu, że wydzielenie lokali jak w wariancie III jest zasadne z punktu widzenia właściwości nieruchomości ulegającej podziałowi,

6)  naruszenie art. 618 § 1 k.p.c. poprzez wadliwe uznanie, że przybudówka murowana nie wchodzi w skład nieruchomości i nie podlega podziałowi w sytuacji, gdy jest to nakład na nieruchomość, który podlega rozliczeniu w ramach postępowania o zniesienie współwłasności.

Mając na względzie powyższe, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i wyodrębnienie dwóch lokali mieszkalnych według wariantu II opinii biegłego, ewentualnie uchylenie skarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie, jednakże nie ze skutkiem w postaci wydania orzeczenia reformatoryjnego, lecz uchylenia kwestionowanego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z powodu nierozpoznania istoty sprawy.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest konsekwencją stwierdzenia błędów Sądu Rejonowego mających postać naruszeń zasad procedury i prawa materialnego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez jej podział fizyczny musi poprzedzać ocena sądu co do tego, czy podział ten nie jest sprzeczny z przepisami lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo czy nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenie jej wartości (art. 211 k.c.).

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika natomiast, iż przepisy art. 211 k.c. i art. 623 k.p.c. w związku z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali wymagają, żeby zniesienie współwłasności przez ustanowienie odrębnej własności lokali uwzględniało nie tylko wielkość udziałów współwłaścicieli i nominalną wartość odrębnej własności nowoutworzonych lokali, ale żeby takie zniesienie współwłasności zapewniało w miarę możliwości jednakowe - zróżnicowane jedynie ze względu na wielkość udziału we współwłasności - zaspokojenie interesów wszystkich współwłaścicieli bez rażącego pokrzywdzenia jednych kosztem drugich. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2003 roku I CKN 447/01).

Podkreślić też trzeba, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (art. 46 § 1 k.c.).

Prawo polskie w zakresie nieruchomości zabudowanych wyraźnie uznaje zasadę suprficies solo cedit. Budynek wybudowany na gruncie stanowi więc co do zasady jego cześć składową, co podkreśla 48 k.c. Tylko wyraźny przepis ustawy może być podstawą do uznania odrębnej od gruntu własności budynku. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie. Bezspornym jest, że grunt, na którym został wzniesiony budynek mieszkalny, zabudowany jest też murowaną przybudówką trwale związaną z budynkiem mieszkalnym. Tymczasem Sąd Rejonowy dokonując zniesienia współwłasności nie objął swym rozstrzygnięciem całej nieruchomości. Sąd Rejonowy dokonując zniesienia współwłasności pominął część składową nieruchomości w postaci murowanej przybudówki, która stanowi przecież przedmiot współwłasności zainteresowanych, a więc nie może ona stanowić wyłącznej własności uczestników postępowania.

W tym zakresie warto jest też zwrócić uwagę, że do lokalu nr (...) przylega przedsionek, wybudowany bez pozwolenia na budowę, stanowiący wejście do mieszkania i znajduje się on w pasie drogowym ulicy (...). Sąd Rejonowy winien więc w tym zakresie poczynić ustalenia odnośnie statusu prawnego tego przedsionka, tj. czy stanowi on część składową, czy też nie.

Zdaniem Sądu Okręgowy pogłębionej analizy wymaga także podział poszczególnych pomieszczeń w ramach obu wyodrębnionych lokali i skutków z tym związanych. Należy zgodzić się z apelującą, że dokonany przez Sąd Rejonowy podział nieruchomości budynkowej może budzić zastrzeżenia, jeżeli chodzi o jej dostęp do strychu. Zauważyć trzeba, że przyjęta przez Sąd Rejonowy wersja III nie pozwala na wykonanie klatki schodowej na strych z pokoju wnioskodawczyni, albowiem znacznie ogranicza przestrzeń i funkcjonalność jej pokoju, natomiast drabina składana, uwzględniając jej wiek i stan zdrowia, nie może być zaaprobowana.

Powyższe uwagi wskazują na konieczność dokonania przez Sąd Rejonowy oceny całego materiału dowodowego, w szczególności objęcia swym rozstrzygnięciem murowanej przybudówki i ewentualnie poczynienie ustaleń w zakresie dopłat lub spłat pieniężnych w przypadku przydzielenia lokali przekraczających wielkość udziałów.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w oparciu o art. 386 § 4 k.p.c. w zw.z a rt. 13 § 2 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c. orzekła jak w sentencji postanowienia.