Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska
Sędziowie:	SO Antoni Czeszkiewicz (spr.) SO Cezary Olszewski
Protokolant:	st. sekr. sądowy Ewa Andryszczyk

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2013 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa U. B.

przeciwko G. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego G. B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku Wydział I Cywilny

z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie sygn. akt I C 444/12

Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i uchyla pkt III wyroku dotyczący kosztów postępowania.

Sygn. akt I Ca 116/13

UZASADNIENIE

Powódka U. B. wniosła pozew przeciwko G. B., w którym domagała się zasądzenia na jej rzecz kwoty 12.349,90 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 listopada 2011 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, iż wraz z pozwanym byli solidarnymi dłużnikami wobec W. K. (1) i W. K. (2). Powódka w dniu 09 września 2011 roku dokonała spłaty całego zadłużenia, a zatem, jak twierdziła, przysługuje jej względem pozwanego roszczenie regresowe.

Pozwany zakwestionował wskazaną przez powódkę wysokość swojego zobowiązania wobec wierzycieli.

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 444/12 Sąd Rejonowy w Olecku zasądził od pozwanego G. B. na rzecz powódki U. B. kwotę 11.653,03 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 listopada 2011 r. do dnia zapłaty. Powództwo w pozostałej części oddalił. Zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.863,83 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że nakazem zapłaty z dnia 22 września 2009 roku, sygn. akt I Nc 897/09 Sąd Rejonowy w Olecku nakazał pozwanym G. B. i U. B., aby zapłacili na rzecz powodów - W. K. (1) i W. K. (2) - kwotę 18.820,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 września 2009 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2669,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Powyższe orzeczenie uprawomocniło się co do pozwanego G. B. w dniu 22 października 2011 roku /odpis został pozwanemu doręczony w dniu 07 października 2011 roku/. Nakazowi zapłaty w dniu 23 listopada 2008 roku nadana została klauzulai wykonalności - w stosunku do obu pozwanych.

Pozwana U. B. w dniu 07 grudnia 2011 roku wniosła sprzeciw. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2010 roku Sąd Rejonowy w Olecku uchylił postanowienie z dnia 23 listopada 2009 roku w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 22 września 2009 roku. Postanowieniem z dnia 09 sierpnia 2010 rok Sąd Okręgowy w Olsztynie, w sprawie IX Cz 517/10, po rozpoznaniu zażalenia W. K. (1), zmienił powyższe orzeczenie w ten sposób, iż uchylił postanowienie z dnia 23 listopada 2009 roku w stosunku do pozwanej U. B..

Po rozpoznaniu sprzeciwu, wyrokiem z dnia 09 marca 2011 roku Sąd Rejonowy Olecku w sprawie sygn. akt I C 213/10 zasądził od wyżej wymienionej na rzecz powodów W. K. (2) i W. K. (1) kwotę 17.523,19 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 września 2009 roku do dnia zapłaty (solidarnie z G. B.) oraz kwotę 3359 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, przy czym zastrzegł, iż do kwot 2669,50 złotych - solidarnie z G. B..

W dniu 27 listopada 2009 roku W. K. (1) i W. K. (2) wnieśli o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w oparciu o tytuł wykonawczy - nakaz zapłaty z dnia 22 września 2009 roku opatrzony w klauzulę wykonalności 23 listopada 2009 roku.

W dniu 30 listopada 2009 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Oleckiej wszczął przeciwko G. B. i U. B. postępowanie egzekucyjne.

W dniu 03 grudnia 2009 roku komornik dokonał zajęcia wierzytelności G. B. i U. B. należnych im od Starostwa Powiatowego w G..

W związku z zajęciem Starostwo Powiatowe w G. poinformowało komornika, iż G. B. i U. B. otrzymują miesięczny ekwiwalent za wyłączenie gruntów z upraw rolnych i prowadzenie uprawy leśnej w wysokości 804,39 zł — U. B. i 804,38 G. B.. Starostwo uznało zajęte prawo do wierzytelności w wysokości równej w/w ekwiwalentowi. Wskazało również, iż wierzytelność G. B. jest już zajęta - wierzycielem jest U. B. /alimenty/. Do czasu rozstrzygnięcia zbiegu egzekucji pieniądze przechowywane były na koncie depozytowym Starostwa. Zajęta wierzytelność U. B. była uiszczana komornikowi od grudnia 2009 roku.

W okresie od 14 grudnia 2009 r. do 11 czerwca 2011 roku wyegzekwowane zostały następujące kwoty: 14.12.2009 r.-804,39 zł, 11.01.2010 r.-804,39 zł, 15.02.2010 r.- 804,39 zł, 11.03.2010 r.-804,39 zł, 12.04.2010 r.-917,01 zł, 13.05.2010 r.-832,55 zł, 11.06.2010 r.- 1665,10 zł, 15.07.2010 r.-832,55 zł - łącznie - 7464,77 zł.

W dniu 12 lipca 2010 roku pełnomocnik U. B. złożył komornikowi wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego z uwagi na uchylenie postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności. O to samo wniósł również pełnomocnik wierzycieli - w dniu 23 sierpnia 2010 roku dodając, iż żąda kontynuowania postępowania wobec dłużnika G. B..

Postanowieniem z dnia 22 września 2010 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Olecku umorzył postępowanie egzekucyjne wobec dłużniczki U. B.. Wyegzekwowane należności zostały już jednak przekazane wierzycielom. K. zwrócił powódce jedynie kwotę 667,54 zł. Łącznie K. wypłacił wierzycielom kwotę 5250,41 zł. Pozostała część świadczenia została zaliczona na poczet kosztów egzekucyjnych (1546,82 zł). Powyższe kwoty egzekwowane były wyłącznie z ekwiwalentu za wyłączenie gruntów upraw rolnych i prowadzenie uprawy leśnej należnego U. B. - jedynie w przypadku kwoty ściągniętej w dniu 11.06.2010 roku doszło do egzekucji również z majątku pozwanego (kwoty 832,55 zł).

Z majątku U. K. na rzecz wierzycieli wyegzekwował kwotę 4596,05 zł (5250,41 zł - 1/2x1308,71 zł).

U. B. i G. B. od 2005 roku mieli ustanowioną rozdzielność majątkową.

K. wyegzekwował dodatkowo następujące kwoty: 14.03.2012 r.-379,36 zł, 16.08.2012 r.-421,75 zł.

Powódka U. B. w dniu 07 września 2011 roku złożyła wierzycielom W. K. (2) i W. K. (1) oświadczenie o potrąceniu z należności głównej w kwocie 17.523,19 zł kwoty 6851 zł z tytułu nienależnego świadczenia, wyegzekwowanego w toku postępowania egzekucyjnego.

W dniu 09 września 2011 roku dokonała spłaty wynikającej z wyroku I C 213/10, tj. kwoty 18.710,01 zł. W dniu 2 listopada powódka wezwała pozwanego do zapłaty 12.346,25 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 listopada 2011 r.- tytułem zwrotu części świadczenia solidarnie zasądzonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Olecku, sygn. akt I C 213/10.

W dniu 02 listopada 2011 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 12346,25 zł ustawowymi odsetkami w terminie do 09 listopada 2011 roku — tytułem zwrotu części świadczenia solidarnie zasądzonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Olecku, sygn. akt I C 213/10.

Pozwany odmówił zapłaty, o czym poinformował powódkę w piśmie z dnia 10 listopada 2011 r.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo w przeważającej części zasługuje na uwzględnienie. Podstawę zaś roszczenia powódki stanowi przepis art. 376 § 1 kc.

W ocenie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie bezspornym jest to, iż U. B. i G. B. byli dłużnikami solidarnymi wobec W. K. (2) i W. K. (1) - świadczy o tym treść wyroku wydanego w sprawie I C 213/10. Niewątpliwie również w toku postępowania egzekucyjnego komornik wyegzekwował na rzecz w/w wierzycieli część należności - egzekwowane kwoty, za wyjątkiem należności ściągniętej w dniu 11 czerwca 2010 roku, stanowiły majątek odrębny powódki /należny jej ekwiwalent za wyłącznie gruntów z upraw rolnych i prowadzenie uprawy leśnej.

Co prawda ekwiwalent należny pozwanemu również był zajęty przez komornika, niemniej jednak kwota w całości przeznaczana była na zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych U. B., zatem okoliczność ta, wbrew twierdzeniom pozwanego, nie ma w niniejszej sprawie znaczenia.

Z uwagi na fakt, iż postępowanie egzekucyjne wobec powódki zostało umorzone, wyegzekwowane przez komornika do dnia 15 lipca 2010 roku kwoty okazały się świadczeniem nienależnym, niemniej jednak, z uwagi na niewątpliwie istniejące zadłużenie, powódka miała prawo dokonać jego potrącenia z wierzytelnością przysługującą małżonkom K..

Roszczenie regresowe, przysługujące współdłużnikowi solidarnemu, który spełnił świadczenie, jest związane ze stosunkiem wewnętrznym łączącym dłużników i stanowi niezbędne uzupełnienie solidarności - pozwala bowiem rozstrzygnąć, kto i w jakim zakresie w ostatecznym rozliczeniu ma ponieść ciężar świadczenia spełnionego na rzecz wierzyciela. Zasadą w tym przypadku jest obowiązek zwrotu w częściach równych, a wszelkie odstępstwa od niej muszą z treści wspomnianego stosunku wyraźnie wynikać.

Okoliczności niniejszej sprawy nie wskazują na istnienie jakiegokolwiek odstępstwa od w/w zasady.

Podstawą do ustalenia zakresu świadczeń obciążających poszczególnych dłużników w ramach regresu jest świadczenie objęte solidarnością. Jeżeli przedmiotem świadczenia na rzecz wierzyciela jest suma pieniężna, również roszczenie regresowe przyjmuję postać świadczenia pieniężnego, a podstawą ustalenia wysokości regresu jest suma pieniężna przekazana wierzycielowi.

Powódka U. B. twierdziła, iż dokonała spłaty całości zadłużenia na rzecz W. i W. małżonków K. - jaj zdaniem była to kwota 25.561,01 zł, z czego łącznie zostało wpłacone bezpośrednio na rachunek bankowy wierzycieli w dniu 09 września 2011 r., zaś 6851 zł objęte zostało oświadczeniem o potrąceniu.

Sąd wskazał, że powyższa kwota nie odpowiada sumie rzeczywiście przekazanej wierzycielom w toku postępowania egzekucyjnego. Do czasu umorzenia tegoż postępowania co do U. B. komornik przekazał wierzycielowi łącznie kwotę 5250,41 zł, zaś pozostała część pieniędzy została zaliczona na poczet kosztów egzekucyjnych -1546,82 zł. Zdaniem Sądu oświadczeniem o potrąceniu - a w konsekwencji roszczeniem regresowym- objęte mogło być jedynie świadczenie przekazane do rąk wierzycieli - koszty postępowania egzekucyjnego, ich wysokość i zasadność zatrzymania pozostają bowiem poza zakresem niniejszego postępowania.

Jak Sąd wskazał ze wspomnianej kwoty 5.250,41 zł z majątku odrębnego powódki pochodziła kwota 4.596,05 zł (5250,41 zł - ½ x 1308,71 zł - - należność przekazaną wierzycielom w dniu 11.06.2010 r.). Po dodaniu powyższej kwoty do wysokości wpłaty dokonanej 09 września 2011 r. otrzymujemy zatem kwotę 23.306,06 zł - roszczeniem regresowym może być objęta połowa w/w kwoty, tj. 11.653,03 zł, a zatem w takiej części żądanie powódki zasługiwało na uwzględnienie.

O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu, zaś o kosztach postępowania na zasadzie art. 98 kpc.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany, zaskarżając je w całości. Wyrokowi zarzucił rażące naruszenie przepisów postępowania:

- brak dostarczenia wyroku w sprawie I C 213/10, gdy był pozbawiony wolności, nie miał więc możliwości odwołania się od niego,

- istnieją dwa orzeczenia dotyczące tego samego stosunku prawnego nakaz zapłaty i wyrok,

- w jego ocenie to nie dłużnik spełnił świadczenie lecz osoba trzecia,

- aktualnie toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego stron i niniejsze roszczenie powinno być oceniane w tamtym postępowaniu.

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego wywołanych wywiedzioną apelacją.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację strony pozwanej uznać należy za zasadną w całości.

Sąd Rejonowy co do zasady dokonał prawidłowych obliczeń należnego świadczenia, jednak nie powinien o nim rozstrzygać w toku niniejszego postępowania.

Wiele z zarzutów apelacyjnych pozwanego nie znajduje racjonalnego uzasadnienia, jednak podniesiony został przez niego zarzut dotyczący rozpoznania roszczenia powódki w toku niniejszego postępowania zamiast w sprawie o podział majątku wspólnego i zarzut ten uznać należy za zasadny.

Jak wskazują komentatorzy, w tym M. S. w Komentarzu do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pod red. K. P., LexisNexis, 2011 - do długów związanych z majątkiem wspólnym i ciążących na obojgu małżonkach, które spłacone zostały z własnych środków jednego z małżonków po ustaniu wspólności ustawowej, art. 45 kro nie ma zastosowania. Podstawą ich rozliczenia stanowi odpowiednio stosowany art. 207 kc. Wzajemne roszczenia małżonków z tytułu spłacenia tych długów podlegają rozpoznaniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego (patrz uwaga 61 do art. 46) (tamże k. 283). Z kolei w komentarzu do art. 46 kro komentator wskazał, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd także rozstrzyga o wzajemnych roszczenia małżonków z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów stanowiących majątek wspólny, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na te przedmioty majątkowe nakładów i spłaconych długów w czasie od chwili ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego . Do długów tych należą długi spłacone przez jedno z małżonków z jego środków po ustaniu wspólności ustawowej, a przed podziałem majątku wspólnego, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej i obciążały oboje małżonków jako współdłużników.

Niewątpliwie powódka spłaciła dług, które swoje źródło ma w zobowiązaniach majątkowych zaciągniętych przez oboje małżonków- wbrew temu co twierdziła w toku postępowania apelacyjnego. Bowiem jak wynika z umowy sprzedaży z dnia 26 czerwca 2001 r. (k. 8-10 akt I C 213/10) G. B. nabył od Skarbu Państwa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa niezabudowaną nieruchomość, która weszła do majątku wspólnego z żoną U. B.. Kupujący uiścił część ceny w dniu zawarcia umowy, a część została rozłożona na raty. Zapłatę ceny zabezpieczono poprzez ustanowienie hipoteki i złożenie weksli podpisanych przez poręczycieli: W. K. (1) i W. K. (2). Z uwagi na to, że małżonkowie B. nie płacili regularnie swoich zobowiązań wierzyciel wystąpił do poręczycieli o zapłatę. Małżonkowie K. uregulowali zaległości, a następnie wystąpili przeciwko małżonkom B. o zwrot uiszczonych należności na zasadzie regresu. Sąd Rejonowy w Olecku powyższe roszczenie uwzględnił.

W istocie więc powódka spłaciła dług mający swoje źródło w majątku wspólnym ze środków pochodzących z jej majątku osobistego (od 2005 r. między nimi istnieje rozdzielność majątkowa).

Pozostałe zarzuty apelacyjne zgłoszone przez pozwanego uznać należy za bezpodstawne. Sąd nie miał bowiem obowiązku doręczania pozwanemu wyroku w sprawie I C 213/10, gdyż dla niego powyższe postępowanie zakończyło się na etapie wydania nakazu zapłaty, który nie został przez niego zaskarżony. Dlatego też nie istnieją dwa odrębne tytuły egzekucyjne dotyczące tego samego stosunku prawnego i tych samych podmiotów - nakaz zapłaty dotyczy bowiem jedynie pozwanego- na skutek wniesienia skutecznego sprzeciwu przez powódkę nakaz zapłaty w stosunku do niej stracił moc (art. 505 kpc), zaś wyrok dotyczy wyłącznie powódki.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje podnoszona przez pozwanego okoliczność, że zapłata kwoty 18.710 zł na rzecz wierzycieli nastąpiła z rachunku bankowego innej osoby, skoro przelew został zlecony w imieniu powódki.

Mając na uwadze powyższe konieczna była zmiana orzeczenia poprzez oddalenie powództwa i stosowne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem I instancji, o czym orzeczono na zasadzie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 567 § 1 kpc.