Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Szostak - Szydłowska (spr.)
Sędziowie:	SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Antoni Czeszkiewicz
Protokolant:	st. sekr. sąd. Ewa Andryszczyk

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa E. A.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach

z dnia 20 lutego 2019r., sygn. akt I C 1891/18

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. A. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Małgorzata Szostak - Szydłowska SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Antoni Czeszkiewicz

Sygn. akt I Ca 153/19

UZASADNIENIE

Powódka E. A. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 8.105,90 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu, tj. 18 września 2018 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu. Uzasadniając swe żądanie powódka podała, iż w dniu 14 kwietnia 2018 roku stanowiący jej własność samochód marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) został uszkodzony. Pozwany Zakład (...) uznał co do zasady swoją odpowiedzialność za zaistniałą szkodę i tytułem odszkodowania wypłacił kwotę 2.763,57 zł, która to kwota – zdaniem powódki – nie wyrównała doznanej szkody, gdyż koszty naprawy uszkodzonego pojazdu wynoszą 10.869,47 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym w dniu 16 października 2018 roku, sygn. akt I Nc 1320/18, Sąd Rejonowy w Suwałkach uwzględnił powództwo w całości.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. w przepisanym terminie wniósł sprzeciw, w którym zaskarżył nakaz zapłaty w całości i domagał się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powódki na swoją rzecz kosztów procesu wskazując, że do naprawy pojazdu E. A. zasadne jest użycie także części zamiennych o jakości Q (oryginalne części wytwarzane i dystrybuowane przez dostawców oryginalnych części zamiennych). Podkreślono ponadto, iż wykorzystywanie alternatywnych części zamiennych w żadnym stopniu nie wpływa na pogorszenie bezpieczeństwa użytkowników pojazdów samochodowych, a wiele spośród części alternatywnych jest wytwarzanych przez tych samych wytwórców, którzy dostarczają elementy na pierwszy montaż i wszystkie części alternatywne posiadają stosowne certyfikaty gwarantujące jakość, gwarancję oraz homologację (gdy jest to wymagane). Strona pozwana kwestionowała także przyjęte w pozwie stawki za roboczogodzinę i wyższe ceny części zamiennych.

W toku procesu – po sporządzeniu opinii przez biegłego sądowego – powódka zmodyfikowała powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 7.258,83 zł i jednocześnie cofając powództwo w pozostałym zakresie wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Sąd Rejonowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 20 lutego 2019 roku, sygn. akt I C 1891/18, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.258,83 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 września 2018 roku do dnia zapłaty; umorzył postępowanie w pozostałym zakresie; koszty procesu pomiędzy stronami stosunkowo rozdzielił i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.195,82 zł, oraz nakazał zwrócić powódce ze Skarbu Państwa kwotę 255,13 zł tytułem nadpłaconych wydatków w sprawie.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że w dniu 14 kwietnia 2018 roku w miejscowości S. na posesji nr (...) należący do E. A. pojazd marki S. (...) o nr rej. (...) uległ uszkodzeniu na skutek wyjeżdżania tyłem z garażu przez pojazd marki L. o nr rej. (...) kierowany przez A. K.. Osoba ta korzystała z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. z siedzibą w W..

Po zgłoszeniu szkody, (...) S.A. z siedzibą w W. podjął jej likwidację i ustalił wysokość należnego powódce odszkodowania na kwotę 2.763,57 zł przyjmując, iż suma ta odpowiada wysokości kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu.

Celem zweryfikowania zakresu uszkodzeń i – w szczególności – wysokości szkody, E. A. zleciła rzeczoznawcy samochodowemu – A. B. wspólnikowi spółki cywilnej (...) s.c. (...), P. B. w S. – sporządzenie ekspertyzy kosztów naprawy samochodu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Rzeczoznawca koszty te oszacował na kwotę 10.869,47 zł. Następnie pismem z dnia 04 maja 2018 roku E. A. poinformowała (...) S.A. z siedzibą w W., iż nie zgadza się z wysokością przyznanego odszkodowania i załączyła ww. ekspertyzę kosztów naprawy. Domagała się wypłaty odszkodowania w łącznej kwocie 10.869,47 zł i jednocześnie poinformowała ubezpieczyciela, iż wypłacone odszkodowanie w wysokości 2.763,67 zł traktuje jako zaliczkę na poczet naprawy samochodu. Pozwany na ww. pismo nie udzielił odpowiedzi.

Sąd Rejonowy na podstawie opinii biegłego sądowego J. P. ustalił, że koszty naprawy pojazdu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w zakresie uszkodzeń związanych ze zdarzeniem z dnia 14 kwietnia 2018 roku ukształtowały się na poziomie 10.022,40 zł brutto przy uwzględnieniu cen części zamiennych oryginalnych i przy przyjęciu stawki za roboczogodzinę w wysokości 118,00 zł dla czynności mechaniczno-blacharskich i czynności lakierniczych. Naprawa w tych warunkach nie spowoduje wzrostu wartości pojazdu po naprawie. Dodatkowo, w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym nie stwierdzono informacji wskazujących na to, aby przed zaistnieniem szkody w samochodzie będącym własnością E. A. zamontowane były inne części niż oryginalne. W konsekwencji – zdaniem biegłego – do naprawy przedmiotowego pojazdu powinny być użyte części oryginalne, zaś naprawę należy dokonać w zakładzie naprawczym, który swym standardem usług dla pojazdów pogwarancyjnych, oferowałby pełną skuteczność naprawy.

Oceniając powyższe okoliczności faktyczne Sąd Rejonowy odwołał się do art. 34 ust. 1 i 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 ze zm.) i wskazał, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Przypomniał, że odpowiedzialność sprawcy zdarzenia z dnia 14 kwietnia 2018 roku, korzystającego z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie OC u pozwanego nie była kwestionowana i swe źródło znajduje w art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 436 § 1 k.c. i 415 k.c. Z kolei, granice tej odpowiedzialności reguluje art. 36 ww. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), odsyłając do art. 361 k.c. i 363 k.c. W przypadku szkody polegającej na uszkodzeniu pojazdu przyjmuje się, że jej naprawienie polega przede wszystkim na zapłaceniu kwoty koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego, przy czym chodzi o koszty naprawy celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W sprawie niniejszej obie strony stały na zgodnym stanowisku, iż naprawa pojazdu będącego własnością powódki była opłacalna pod względem ekonomicznym, stąd roszczenie odszkodowawcze powódki jest limitowane wysokością kosztów jego naprawy. Sporna była jednak wysokość tych kosztów, a w szczególności czy do naprawy mają być użyte części oryginalne, czy też tzw. zamienniki. Celem zweryfikowania stanowisko stron, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego – J. P. i sporządzoną przez niego opinię (główną i uzupełniającą) uznał za wiarygodną. Biegły sądowy J. P. po analizie akt sprawy i akt szkody wskazał, iż koszty naprawy pojazdu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w zakresie uszkodzeń związanych ze zdarzeniem z dnia 14 kwietnia 2018 roku ukształtowały się na poziomie 10.022,40 zł brutto przy uwzględnieniu cen części zamiennych oryginalnych i przy przyjęciu stawki za roboczogodzinę w wysokości 118,00 zł dla czynności mechaniczno-blacharskich i czynności lakierniczych, przy czym nie spowoduje to wzrostu wartości pojazdu po naprawie. Co do zasadności zastosowania do naprawy pojazdu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) części zamiennych (nowych) oryginalnych, w tym miejscu, podać należy, iż biegły sądowy sporządzając opinię na potrzeby niniejszego postępowania podkreślił, iż w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym nie stwierdzono informacji wskazujących na to, aby przed zaistnieniem szkody w samochodzie będącym własnością E. A. zamontowane były inne części niż oryginalne. W konsekwencji, do naprawy przedmiotowego pojazdu powinny być użyte części oryginalne, zaś naprawę należy dokonać w zakładzie naprawczym, który swym standardem usług dla pojazdów pogwarancyjnych, oferowałby pełną skuteczność naprawy samochodu będącego własnością powódki.

Dodatkowo – zdaniem Sądu Rejonowego – tylko zastosowanie oryginalnych części zamiennych może przywrócić pojazd E. A. do stanu sprzed szkody pod względem technologicznym, estetycznym i bezpieczeństwa dalszego użytkowania. Warunkiem niezbędnym do osiągnięcia takiego stanu jest także zastosowanie technologii naprawy zalecanej przez producenta. Ponadto – jak wynika z doświadczenia życiowego i zasad logicznego myślenia – samochód powódki jako samochód „pokolizyjny”, nawet po najbardziej starannej naprawie, na rynku oceniany będzie jako pojazd mniej wartościowy od pojazdu tej samej marki, w zbliżonym wieku i stanie technicznym, który nigdy nie został uszkodzony. Użycie do naprawy pojazdu części zamiennych alternatywnych dodatkowo jeszcze obniżyłoby tę wartość, co – zdaniem Sądu – przemawia za zasadnością kalkulowania kosztów naprawy auta przy uwzględnieniu cen części oryginalnych (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, sygn. akt III CZP 80/11, Legalis). Z tych samych przyczyn naprawa pojazdu E. A. przy użyciu części zamiennych oryginalnych nie spowoduje wzrostu wartości przedmiotowego pojazdu w stosunku do jego wartości przez kolizją, a tym samym nie przekroczy zakresu odpowiedzialności pozwanego określonego w art. 362 k.c.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pozwanego o przesłuchanie powódki na okoliczność, czy w ogóle doszło do naprawy pojazdu będącego jej własnością i dlaczego powódka nie skorzystała z oferty pozwanego, bowiem ustalanie powyższych okoliczności uznał za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i zmierzające do niezasadnego przedłużenia postępowania. Niezależnie bowiem od tego czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu, to sam obowiązek odszkodowawczy ubezpieczyciela pojawia się już z chwilą wyrządzenia poszkodowanemu szkody i nie jest uzależniony od tego czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierza go naprawić (por. uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 roku III CZP 32/03, uchwała SN z 15 listopada 2001 r. III CZP 68/01), a zatem roszczenie odszkodowawcze w ramach ustawowego obowiązku ubezpieczenia komunikacyjnego OC powstaje już z chwilą wyrządzenia szkody , tj. właśnie w chwili nastąpienia wypadku komunikacyjnego i pojawienia się dalszych przesłanek odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 436 k.c. Należy zatem wyraźnie odróżnić sam moment powstania szkody i roszczenia o jej naprawienie od daty ewentualnego naprawienia pojazdu, bowiem dla powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela istotne znaczenie ma sam fakt powstania szkody, a nie fakt naprawienia pojazdu; koszy naprawy pojazdu mogą być zatem dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem ( tak uchwała SN z 24 sierpnia 2017 r. III CZP 20/17, wyrok SN z dnia 8 marca 2018 roku II CNP 32/17). W związku z powyższym w przypadku podjęcia decyzji o wyborze sposobu naprawienia szkody poprzez wypłatę kwoty odszkodowania na rachunek poszkodowanego, jako miarodajne koszty naprawy pojazdu powinny być brane pod uwagę obiektywne i uśrednione koszty części na rynku, nie zaś koszty proponowane przez podmiot wskazany przez zakład ubezpieczeń. Poszkodowany nie ma bowiem obowiązku dokonywać zakupu części lub przeprowadzać naprawy pojazdu we wskazanym warsztacie naprawczym, a do tego w konsekwencji sprowadza się argumentacja ubezpieczyciela. W ocenie Sądu Rejonowego, obowiązek współdziałania poszkodowanego nie może oznaczać ograniczenia jego uprawnień, w szczególności prawa wyboru sposobu naprawienia szkody, swobody decyzji co do naprawy oraz wyboru dostawcy części. Narzucanie poszkodowanemu wyboru dostawcy części lub wykonawcy naprawy niweczyłoby prawo poszkodowanego do wyboru sposobu naprawienia szkody. Istotne jest jedynie, że odszkodowanie dla poszkodowanego z tytułu kosztów naprawy nie może przewyższać średnich cen profesjonalnej naprawy danego uszkodzenia.

Skoro więc wysokość kosztów naprawy pojazdu powódki ukształtowała się na poziomie 10.022,40 zł, to – po uwzględnieniu, iż jeszcze przed procesem pozwany wypłacił jej z powyższego tytułu kwotę 2.763,57 zł – uznać należało, że roszczenie E. A. z tytułu odszkodowania zamyka się kwotą 7.258,83 zł, którą Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na jej rzecz. O odsetkach orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia wniesienia pozwu (18 września 2018 roku) do dnia zapłaty na zasadzie art. 481 § 1 i 2 k.c.

W związku z cofnięciem powództwo w zakresie kwoty 847,07 zł wraz ze zrzeczeniem się roszczenia Sąd Rejonowy umorzył postępowania w tej części stosownie do treści art. 355 § 1 k.p.c. i art. 203 § 1-4 k.p.c.

Z kolei, o kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł stosownie do treści art. 100 kpc w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm. – obowiązującego w dniu wniesienia pozwu), dokonując ich stosunkowego rozdzielenia.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył pozwany (...) S.A. w W. zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo i w zakresie kosztów procesu (pkt I i pkt III). Zarzucał temu wyrokowi:

1)  naruszenie przepisów postępowania - art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegające oddaleniu wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powódki na okoliczność, czy w ogóle doszło do naprawy uszkodzonego pojazdu, jaki był koszt naprawy pojazdu w przypadku jej wykonania i dlaczego nie skorzystała z oferty naprawy przedstawionej przez pozwanego.

2)  naruszenie prawa materialnego - art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwaran- cyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.) oraz art. 361 § 1 i 2 k.c. poprzez przyjęcie, że powódce należy się odszkodowanie obejmujące hipotetyczne koszty naprawy pojazdu w kwocie 10.022,40zł, w sytuacji, gdy w sprawie nie wykazano, że naliczone w tej wysokości odszkodowanie jest wydatkiem ekonomicznie uzasadnionym i koniecznym;

3)  naruszenie prawa materialnego - art. 826 § 1 k.c. i art. 354 § 2 k.c. poprzez pominięcie przy orzekaniu zasady współdziałania wierzyciela z dłużnikiem polegającej w tym wypadku na tym, iż poszkodowany winien przede wszystkim skorzystać z oferty naprawy pojazdu złożonej przez zakład ubezpieczeń, aby niepotrzebnie nie zwiększać rozmiaru szkody.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego jej rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego, jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Sąd pierwszej instancji należycie ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, trafnie wyjaśnił podstawę prawną orzeczenia z przytoczeniem prawidłowych przepisów prawa, w sposób prawidłowy ocenił także zgromadzony materiał dowodowy. Z tych przyczyn Sąd Odwoławczy podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne i wnioski podjęte przez Sąd Rejonowy. Nie zachodziła zatem potrzeba ich ponownego przytaczania, a odnieść się należało jedynie do zarzutów apelacji.

Pozwany w pierwszym z zarzutów apelacji wytykał Sądowi Rejonowemu obrazę przepisów dotyczących gromadzenia materiału dowodowego, a mianowicie art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegającą na nieuwzględnieniu wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań powódki na okoliczność, czy w ogóle doszło do naprawy uszkodzonego pojazdu, jeżeli tak, jaki był koszt tej naprawy i dlaczego powódka nie skorzystała z oferty naprawy przedstawionej przez pozwanego.

Pierwszy z powołanych wyżej przepisów gwarantuje stronom uprawnienie do przytaczania – aż do zamknięcia rozprawy – okoliczności faktycznych i dowodów na uzasadnienie zajmowanego w sprawie stanowiska (art. 217 § 1 k.p.c.), drugi zaś określa, co jest przedmiotem dowodu wskazując, iż są to fakty mające istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). Twierdzenie, iż art. 227 k.p.c. został naruszony przez sąd rozpoznający sprawę ma rację bytu tylko w sytuacji, gdy wykazane zostanie, że sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające istotnego znaczenia w sprawie i ta wadliwość postępowania dowodowego mogła mieć wpływ na wynik sprawy, bądź gdy sąd odmówił przeprowadzenia dowodu na fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, iż nie mają one takiego charakteru (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.11.2008 r., II PK 47/08, Legalis; wyrok Sądu najwyższego z dnia 14 maja 2008 r., II PK 322/07). Skoro przedmiotem dowodu mogą być jedynie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, to o tym, które z faktów podnoszonych przez strony będą miały taki charakter, decydują normy prawa materialnego, które w postępowaniu mają zostać urzeczywistnione (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2008 r., III UK 65/07). W tej sytuacji ocena, czy naruszone zostały przepisy art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., jest uzależniona od prawidłowości zastosowania norm prawa materialnego, w tym także przepisów których naruszenie zarzucano w apelacji, stąd też ocena ww. zarzutów apelacyjnych wymagała łącznego ich omówienia z przepisami prawa materialnego.

Sąd Rejonowy uznał, że nie ma w sprawie znaczenia, czy powódka dokonała naprawy samochodu i jaką kwotę na ten cel wydatkowała, gdyż obowiązek odszkodowawczy ubezpieczyciela pojawia się już z chwilą wyrządzenia poszkodowanemu szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierza go naprawić. Wyszedł przy tym z założenia, że roszczenie odszkodowawcze w ramach ustawowego obowiązku ubezpieczenia komunikacyjnego OC powstaje już z chwilą wyrządzenia szkody , tj. z chwilą wypadku komunikacyjnego i pojawienia się dalszych przesłanek odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 436 k.c., a zatem dla powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela istotne znaczenie ma samo zaistnienie szkody w pojeździe, a nie naprawa pojazdu, stąd koszty naprawy pojazdu mogą być dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem.

Zdaniem Sądu Okręgowego, stanowisko Sądu Rejonowego w tym zakresie było w pełni prawidłowe, a prezentowana przez Sąd pierwszej instancji wykładnia przepisów art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.) w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c. znajduje oparcie w utrwalonych i powszechnie stosowanych poglądach Sądu Najwyższego.

Nie przywołując już ponownie orzecznictwa przytoczonego przez Sąd Rejonowy wskazać należy, iż również w najnowszych orzeczeniach Sądu Najwyższego konsekwentnie podtrzymywano pogląd, że jeżeli poszkodowany przeprowadzi naprawę pojazdu uszkodzonego w wypadku przed wypłatą odszkodowania, sąd powinien ustalić jego wysokość w kwocie pokrywającej niezbędne i ekonomicznie uzasadnione wydatki (tak: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, III CZP 64.18, III CZP 72/18, III CZP 73/18, III CZP 74/18).

W uzasadnieniach powyższych postanowień nawiązywano do bogatego orzecznictwa w tym przedmiocie. Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego nie ogranicza się do równowartości wydatków poniesionych na naprawę pojazdu, lecz każdorazowo obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy. W sytuacji, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania dojdzie do naprawy pojazdu odszkodowanie należne poszkodowanemu może być ustalone także jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego. Dopiero jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że taki sposób ustalenia odszkodowania przewyższa wielkość uszczerbku w majątku poszkodowanego, odszkodowanie to, stosownie do okoliczności sprawy może być obniżone. Tym samym, powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a więc i wysokość odszkodowania, nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał naprawy i czy w ogóle ma taki zamiar. Odszkodowanie powinno odpowiadać niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania (por. uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/01, OSNC 2012, nr 10, poz. 112 i z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 144, uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1994 r., III CZP 71/94, OSNC 1994, nr 12, poz. 234, z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, nr 6, poz. 74, z dnia 13 czerwca 2013 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51, z dnia 14 września 2006 r., III CZP 65/06, OSNC 2007, nr 6, poz. 83, z dnia 26 lutego 2006 r., III CZP 5/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 6, z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018, nr 6, poz. 56 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1972 r., II CR 425/72, OSNC 1973, nr 6, poz. 111, z dnia 20 lutego 1981 r., I CR 17/81, OSNC 1981, nr 10, poz. 199, z dnia 11 grudnia 1997 r., I CKN 385/97, z dnia 16 stycznia 2002 r., IV CKN 635/00, z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, nr 1, poz. 15, z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 266/00, z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 908/00, z dnia 12 lutego 2004 r., V CK 187/03, Wokanda 2004) 7-8) 15, z dnia 21 sierpnia 2012 r., II CSK 707/12, OSNC 2014, nr 4, poz. 48, i z dnia 8 września 2017 r., II CSK 857/16).

Poniesione wydatki na naprawę pojazdu, będą wyznaczać wysokość odpowiedniego odszkodowania, tylko wtedy, gdy odpowiadają kosztom niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym. Jeżeli faktycznie poniesione koszty naprawy w stosunku do kryterium kosztów niezbędnych i ekonomicznie uzasadnionych będą zawyżone lub zaniżone nie stanowią one podstawy określenia należnego poszkodowanemu odszkodowania. Analizując różnorodne stany faktyczne mające miejsce w tego typu sprawach Sąd Najwyższy zwracał uwagę, że dokonanie przez poszkodowanego naprawy sposobem gospodarczym, w niepełnym zakresie lub przy użyciu części niższej jakości, nie powoduje naprawienia szkody w całości, co uzasadnia przyznanie mu tytułem odszkodowania również różnicy między kosztorysową ceną naprawy, a kosztem faktycznie poniesionym. Analogicznie w przypadku dokonania przez poszkodowanego naprawy w większym zakresie niż technicznie uzasadnione uszkodzeniami z danego wypadku lub zwiększenia wartości pojazdu na skutek użycia do naprawy nowych części o wysokości odszkodowania nie decydują faktycznie poniesione koszty naprawy, a celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty, które pozostają w związku przyczynowym ze zdarzeniem wywołującym szkodę i powinny zostać wydatkowane na przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego. Hipotetyczne koszty naprawy są zatem wyznacznikiem wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania, skoro niezależnie od naprawy pojazdu, powinno ono odpowiadać kosztom przywrócenia pojazdowi jego wartości sprzed wypadku. Każdorazowo zatem będzie niezbędna odpowiednia selekcja kosztów naprawy i ich weryfikacja na podstawie zobiektywizowanych kryteriów z perspektywy kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych (por. uzasadnienie wyroków Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1988 r., I CR 151/88, z dnia 20 lutego 1981 r., I CR 17/81, z dnia 20 listopada 1970 r., II CR 452/72, OSNC 1973, nr 6, poz. 111, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/01 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywano też, że wiedza o budowie i technologii naprawy pozwala biegłemu precyzyjnie ustalić zakres niezbędnych czynności naprawczych oraz potrzebnych materiałów i określić koszt naprawy, co sprawia, że rozbieżność między czynnościami naprawczymi przewidywanymi, a faktycznie niezbędnymi jest dla praktyki nieistotna (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1988 r., I CR 151/88). Rzecz jasna określenie przez biegłego kosztów przyszłej naprawy mimo używania zobiektywizowanych i dających się zweryfikować metod badawczych będzie zawsze symulacją, a uwzględnienie konkretnych kosztów poniesionych na naprawę pojazdu będzie dawało wyniki bardziej zindywidualizowane. Ostateczna weryfikacja wysokości odszkodowania ustalonego według metody kosztorysowej należy do sądu (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06).

Przenosząc powyższe rozważania na okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należało, iż Sąd Rejonowy był uprawniony do ustalenia wysokości hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu powódki na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego. Biegły ten określił celowe i ekonomiczne uzasadnione koszty przywrócenia pojazdu powódki do stanu poprzedniego, w tym także mógł się miarodajnie wypowiedzieć, czy uzasadnione jest zastosowanie przy naprawie części oryginalnych, czy tzw. zamienników. Konieczność użycia część nowych oryginalnych logicznie i przekonująco wyjaśnił brakiem jakichkolwiek danych, aby do tej pory w samochodzie powódki były montowane części inne niż oryginalne, a potrzebę naprawy w zakładzie naprawczym, który swym standardem usług dla pojazdów pogwarancyjnych, uzasadniła pełną skutecznością naprawy. Taka naprawa nie prowadzi, jak ustalił Sąd Rejonowy, do zwiększenia wartości pojazdu powódki. W konsekwencji, do naprawy przedmiotowego pojazdu – jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy – powinny być użyte części oryginalne, zaś naprawę należy wykonać w zakładzie naprawczym o wyżej wskazanym standardzie usług i, co za tym idzie, w stosowanych przezeń stawkach za roboczogodzinę. Koszty takiej naprawy zostały przez biegłego wycenione na kwotą 10.022,40 zł, którą, po pomniejszeniu o odszkodowanie już wypłacone, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki.

Skoro niezależnie od tego, czy naprawa pojazdu powódki została dokonana i niezależnie od tego, jaki był jej koszt, powódce należy się odszkodowanie w wysokości kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych, to istotnie zbędne było czynienie ustaleń faktycznych w tym zakresie i zbędne przesłuchanie powódki na powyższe okoliczności. Trafnie więc Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy pozwanego w tym przedmiocie. Na marginesie jedynie można nadmienić, iż na rozprawie apelacyjnej strona powodowa podała, że do naprawienia szkody dotychczas nie doszło.

Sąd Okręgowy nie podzielił też zarzutów naruszenia art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 2 k.c., albowiem trudno przyjąć, aby żądanie zasądzenia równowartości – co należy podkreślić – celowych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy pojazdu samochodu uszkodzonego w wyniku zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel, było działaniem poszkodowanego naruszającym obowiązek ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.

Poszkodowany jako wierzyciel – zgodnie z art. 354 § 2 k.c. – ma obowiązek współdziałania z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania, lecz obowiązek ten nie może być interpretowany w sposób kolidujący z gwarantowanym poszkodowanemu w art. 363 § 1 k.c. uprawnieniem poszkodowanego do wyboru sposobu naprawienia szkody. Jeżeli – jak wyżej dowodzono – roszczenie odszkodowawcze powstaje z chwilą zaistnienia szkody i jeżeli jego granice określają celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, to w obowiązku współdziałania poszkodowanego przy wykonaniu zobowiązania – zdaniem Sądu Okręgowego – nie mieści się obowiązek skorzystania z oferty naprawy pojazdu złożonej przez zakład ubezpieczeń. Nie można bowiem różnicować sytuacji poszkodowanego, który szkodę naprawił, od sytuacji, poszkodowanego, który naprawy nie przeprowadził i nie zamierza jej przeprowadzać. Brak jest obowiązku korzystania z oferty naprawy przedstawionej przez zakład ubezpieczeń także z tej przyczyny, że wskazany przez ubezpieczyciela i z nim współpracujący zakład naprawy kierować się może zaleceniami ubezpieczyciela także co do sposobu naprawy, tj. m.in. jak w niniejszej sprawie narzucać poszkodowanemu przeprowadzenie naprawy z użyciem części nieoryginalnych, tzw. zamienników.

Biorąc pod uwagę powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalono apelację pozwanego jako bezzasadną.

Skoro powódka wygrała postępowanie apelacyjne w całości, należało stosownie do art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzić na jej rzecz od pozwanego koszty tego postępowania. Składa się na nie wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900,- zł ustalone na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 poz. 1800 z późn. zm.).

SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Antoni Czeszkiewicz