Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

UZASADNIENIE

Powód M. D., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G., w pozwie wniesionym przeciwko Gminie M. G. – Szkole Podstawowej w G., domagał się zasądzenia kwoty 229.665,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania i kosztów zastępstwa prawnego, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania powód wskazał, iż w latach 2021-2023 wiązały go umowy zawarte z Ośrodkiem Pomocy (...) w G. będącym stacio fisci Gminy M. G.. Na podstawie tychże umów powód zobowiązany był dowozić swoim transportem posiłki dwudaniowe (obiady) finansowane z pomocy społecznej na rzecz osób zakwalifikowanych do tej pomocy, a przygotowane przez Szkołę Podstawową w G. do Szkoły Podstawowej w (...) Szkoły Podstawowej w G. i Szkoły Podstawowej Nr (...) w G.. Jednakże, w wyniku zgłaszania mu przez jego pracowników zastrzeżeń co do obłożenia ich pracą, powód ustalił, iż dowóz jednorazowy dzienny posiłków dwudaniowych w ilości ok. 300 sztuk faktycznie stanowi dowóz przekraczający tę ilość ponad dwukrotnie. Ostatecznie okazało się, że do transportu obiadów przez firmę powoda przekazywano nieopłacane z pomocy społecznej. Ilość obiadów opłacanych na rzecz pozwanej przez osoby trzecie każdego dnia powodowała realizację przez powoda dostawy dwukrotnie wyższej w stosunku do umówionej gotowości transportu 300 sztuk posiłków opłacanych z pomocy społecznej. Powód podkreślił przy tym, iż dostawa posiłków opłacanych przez osoby trzecie była realizowana z wykorzystaniem jego majątku i w jego ocenie doprowadziło to do bezpodstawnego wzbogacenia kosztem jego majątku w związku z brakiem zapłaty za dowóz, załadunek i rozładunek obiadów, za których przygotowanie strona pozwana pozyskała zapłatę. Zdaniem powoda, doszło do pozyskania przez Przedszkole (...) w G., Szkołę Podstawową nr (...) im. T. K. w G. oraz Szkołę Podstawową w G. - przygotowujące obiady opłacane przez osoby trzecie - bezpodstawnego wzbogacenia świadczenia dowozu, załadunku i rozładunku obiadów kosztem jego majątku bez podstawy prawnej z wykorzystaniem umowy z (...) w G..

W odpowiedzi na pozew, pozwana Gmina G. – Szkoła Podstawowa w G. wniosła o oddalenie powództwa w całości, kwestionując je co do zasady i co do wysokości.

Jednocześnie pozwana domagała się zasądzenia od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Argumentując swoje stanowisko w sprawie, pozwana przyznała, iż w latach 2021-2023 Gminę G. i powoda wiązały umowy zawarte przez jedno z statio fisci Gminy, tj. Ośrodek Pomocy (...) w G., na dowóz posiłków dwudaniowych realizowanych 5 dni w tygodniu zgodnie z comiesięcznie przekazywanym harmonogramem pracy szkół, do Szkoły Podstawowej nr (...) w G., Szkoły Podstawowej w (...) Szkoły Podstawowej w B., Szkoły Podstawowej nr (...) w G., Szkoły Podstawowej nr (...) w G., Szkoły Podstawowej w G. oraz do oddziałów przedszkolnych Szkoły Podstawowej nr (...) w G.. Jednakże w treści tychże umów nie zawarto informacji o źródłach finansowania przewożonych posiłków, zaś zwrot „usługi społeczne” odnosił się do definicji znajdującej się w ustawie Prawo zamówień publicznych, a mianowicie
art. 7 pkt 34 tejże ustawy. Zatem, zdaniem pozwanej, powód już od początku obowiązywania pomiędzy nimi spornych umów błędnie przyjął, iż w ramach tych umów ma dostarczać jedynie posiłki, których finansowanie pochodzi z Ośrodka Pomocy (...) w G., gdyż świadczenie powoda miało polegać jedynie na dowożeniu posiłków od jednej placówki do drugiej bez podziału na źródła ich finansowania.

Nadto, pozwana dodała, iż powód od momentu zawarcia pierwszej umowy miał świadomość, że podana ilość posiłków jest orientacyjna i nie zgłaszał żadnych uwag w tym zakresie. Natomiast wynagrodzenie powoda nie było zależne od ilości przewożonych posiłków jego środkiem transportu, natomiast co miesiąc regularnie powód wystawiał faktury na rzecz Gminy G. i załączał do nich wyliczenie ilości przepracowanych dni i ilości kursów w danym miesiącu.

W przypadku uwzględnienia twierdzeń powoda o zwiększeniu ilości posiłków, pozwana podniosła, że trasa powoda pozostawała niezmienna, jak również ilość przejechanych kilometrów i użyty środek transportu, tym samym zdaniem pozwanej, powodowi należałaby się jedynie kwota zwiększonego kosztu z tytułu większego obciążenia samochodu, jeśli przekłada się to na ilość zużytego paliwa i koszty jego eksploatacji.

Sąd ustalił, co następuje:

Ośrodek Pomocy (...) w G. jest jednostką organizacyjną Gminy G. realizującą zadania pomocy społecznej.

Zgodnie z postanowieniami Statutu Ośrodka Pomocy (...) w G., obowiązującym od dnia 05 października 2016 r., Ośrodek wykonywał wówczas zadania pomocy społecznej, gminy z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, zlecone z zakresu administracji rządowej w zakresie świadczeń rodzinnych. Natomiast do celów ośrodka należały m.in. pomoc w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Ośrodek zobowiązany był również do realizacji zadań wynikających z innych ustaw i przepisów wykonawczych do tych ustaw w zakresie pomocy społecznej, w tym wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych i przepisów wykonawczych do tej ustawy.

Powyższe zadania Ośrodka Pomocy (...) w G. zostały utrzymane również w Statucie uchwalonym w 2023 r., przy czym wskazano wówczas, iż do zadań Ośrodka należy m.in. przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawami świadczeń.

W latach 2019-2023 Ośrodek Pomocy (...) w G. realizował wieloletni program rządowy „Posiłek w szkole i w domu”.

Celem wskazanego programu było zapewnienie ze środków budżetu państwa wsparcia finansowego gminy, w formie dotacji celowej, na dofinansowanie do zadania własnego gminy, polegającego na zapewnieniu pomocy w formie posiłku, świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych lub świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności wszystkim osobom jej potrzebującym, w szczególności m.in. uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej w formie obiadu wydanego w placówce oświatowej. Do udzielania pomocy w zakresie dożywiania miały zastosowanie odpowiednio przepisy ustawy o pomocy społecznej, dotyczące udzielania świadczeń z pomocy społecznej. Gmina G. w ramach opisanego wyżej programu rządowego otrzymała dofinansowanie w 2021 r. w łącznej kwocie 364.375,00 zł i w 2023 r. w łącznej kwocie 364.375,00 zł ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia Statutu Ośrodka Pomocy (...) w G. k. 251-253, k. 255-257, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia wydruku z portalu internetowego k. 259-261, k. 262-263, k. 264, k. 265, k. 266-267, k. 268-269, zeznania świadka E. G. k. 314-315).

W związku z powyższym, Ośrodek Pomocy (...) w G. zainicjował postępowanie na dowóz posiłków do placówek edukacyjnych działających na terenie miasta i gminy G. w trybie zapytania ofertowego.

Pierwsze zapytanie ofertowe zostało opublikowane w dniu 21 lutego 2020 r. i dotyczyło usług społecznych, o których mowa w art. 138h Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.), których wartość szacunkowa nie przekraczała wyrażonej w złotych równowartości 750.000,00 euro, była niższa niż kwota określona w art. 4 pkt 8 ustawy Prawo zamówień publicznych ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia informacji o ogłoszeniu k. 37).

W zapytaniu ofertowym z dnia 27 lipca 2021 r. wskazano zaś, że wartość szacunkowa zamówienia nie przekracza równowartości kwoty 130.000,00 zł, udzielenie niniejszego zamówienia dokonano poniżej progu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych. Nadto, sprecyzowano iż przedmiotem zamówienia jest dowóz jednorazowo około 300 posiłków przygotowanych w Przedszkolu Samorządowym nr 1 w G. dla Szkół Podstawowych nr (...), 2 i 5 w G., w Szkole Podstawowej nr (...) w G. dla Szkół w J., B. i Przedszkola przy Szkole Podstawowej nr (...) w G., a następnie w Szkole Podstawowej w G. dla Szkół Podstawowych w (...) i G..

Jednocześnie zamawiający nie gwarantował, że zrealizuje w 100% przedmiot zamówienia, gdyż ilość posiłków przeznaczonych do odbioru z poszczególnych placówek i przeznaczonych do przewiezienia, przyjęta została jako wartość orientacyjna – szacunkowa i mogła ulegać zmianie w zależności od faktycznych potrzeb na co wykonawca wyrażał zgodę i deklarował niedochodzenie roszczeń z tytułu zmiany ilości posiłków w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia.

Powód przystąpił do powyższego postępowania ofertowego oferując: odbiór posiłków przygotowanych w Przedszkolu Samorządowym nr 1 w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 121,95 zł netto, 150,00 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej nr (...) w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 174,80 zł netto, 215,00 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 146,34 zł netto, 180,00 zł brutto.

Ostatecznie, w dniu 03 sierpnia 2021 r. powód, w wyniku powyższego zapytania ofertowego, zawarł z Gminą G. mowę nr (...), zgodnie z którą zobowiązał się do dowozu jednorazowo około 300 posiłków dwudaniowych 5 dni w tygodniu, zgodnie z comiesięcznie przekazywanym harmonogramem pracy szkół: do Szkoły Podstawowej nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w (...) do Szkoły Podstawowej w B., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w J., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w G. oraz do oddziałów przedszkolnych Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., zgodnie z zapytaniem ofertowym i formularzem ofertowym stanowiącym Załącznik nr 1 do tej umowy. Nadto, powód zobowiązany był wówczas do dowozu posiłków w trakcie przerwy w nauce (ferie, wakacje, przerwy świąteczne); odbioru posiłków z miejsca ich przygotowania (punktu wydawania posiłków), załadunku, transportu oraz rozładunku w miejscu docelowym (punkt wydawania posiłków); dowozu posiłków samochodem spełniającym wymogi sanitarne w zakresie transportu żywności; dowozu posiłków dwudaniowych do szkół we wskazanych dokładnie w treści tejże umowy godzinach; do wystawienia faktury ze wskazanym terminem płatności, nie krótszym niż 14 dni od daty jej doręczenia wraz z ewidencją miesięczną dowozu posiłków do szkół. W § 5 analizowanej umowy natomiast powód określił cenę dzienną dowozu posiłków zgodnie z zawartą w treści wskazanego paragrafu tabelą.

Powyższa umowa obowiązywała w okresie od dnia 03 sierpnia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. Zgodnie z jej postanowieniami, powód wystawiał na rzecz Gminy G. jako nabywcy świadczonych przez niego usług transportowych, faktury VAT za dowóz posiłków do szkół w poszczególnych miesiącach wraz z wypełnionymi harmonogramami dowozów.

Kolejne postępowanie w sprawie dowozu posiłków dwudaniowych do szkół położonych na terenie miasta i gminy G. prowadzone przez Ośrodek Pomocy (...) w G. prowadzone było w trybie zapytania ofertowego datowanego na dzień 09 grudnia 2021 r., na podstawie art. 359 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 24 czerwca 2021 r. (t.j. Dz.U.2021 poz. 1129), jako zamówienie na usługi społeczne.

W tymże zapytaniu ofertowym wskazano, iż dotyczy ono dowozu do wskazanych szkół jednorazowo około 300 posiłków przygotowanych w określonych placówkach edukacyjnych.

Zamawiający jednocześnie ponownie nie gwarantował, że zrealizuje w 100% przedmiot zamówienia, gdyż ilość posiłków przeznaczonych do odbioru z poszczególnych placówek i przeznaczonych do przewiezienia, przyjęta została jako wartość orientacyjna – szacunkowa i mogła ulegać zmianie w zależności od faktycznych potrzeb, na co wykonawca wyrażał zgodę i deklarował niedochodzenie roszczeń z tytułu zmiany ilości posiłków w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia.

Powód przystąpił do powyższego postępowania ofertowego oferując: odbiór posiłków przygotowanych w Przedszkolu Samorządowym nr 1 w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 153,00 zł netto, 188,19 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej nr (...) w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 141,00 zł netto, 173,43 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 180,00 zł netto, 221,40 zł brutto.

Powyższe postępowanie w trybie zapytania ofertowego skutkowało końcowo zawarciem przez powoda z Gminą G. w dniu 21 grudnia 2021 r. umowy
nr (...), na mocy której M. D. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. zobowiązał się do dowozu jednorazowo około 300 posiłków dwudaniowych 5 dni w tygodniu, zgodnie z comiesięcznie przekazywanym harmonogramem pracy szkół: do Szkoły Podstawowej nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w (...) do Szkoły Podstawowej w B., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w G. oraz do oddziałów przedszkolnych Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., zgodnie z zapytaniem ofertowym i formularzem ofertowym stanowiącym Załącznik nr 1 do niniejszej umowy. Natomiast pozostałe zapisy analizowanej umowy były tożsame jak w umowie nr (...) uprzednio wiążącej powoda i Gminę G., zaś obowiązywała ona w okresie od dnia 03 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Zgodnie z jej postanowieniami, powód wystawiał na rzecz Gminy G. jako nabywcy świadczonych przez niego usług transportowych, faktury VAT za dowóz posiłków do szkół w poszczególnych miesiącach wraz z wypełnionymi harmonogramami dowozów. Ośrodek Pomocy (...) w G. regulował zobowiązania wynikające z faktur wystawionych przez powoda ze środków budżetowych.

Następnie strony powyższej umowy, w dniu 10 marca 2022 r. zawarły do niej aneks nr (...), którym wprowadzono zmiany w brzmieniu § 1 pkt 5 umowy, poprzez zmianę harmonogramu dowozu posiłków dwudaniowych do wskazanych w tym paragrafie szkół i do określonych godzin oraz w brzmieniu § 5 umowy, poprzez określenie przez powoda nowych cen dziennego dowozu posiłków ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia umowy k. 20-23, k. 24-27, k. 145-146v., k. 153-154v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia aneksu k. 28-28v., k. 155-155v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zapytania ofertowego k. 38-44, k. 45-48, k. 149-152, k. 160-163, k. 270, k. 271-276, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia formularza ofertowego k. 147-147v., k. 157-158, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia załącznika nr 2 do zapytania ofertowego k. 148, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia Załącznika nr 3 do zapytania ofertowego k. 159, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia faktury VAT k. 171, k. 173, k. 175, k. 177, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia harmonogramu k. 172, k. 174, k. 176, k. 178, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia faktury VAT k. 179, k. 181, k. 183, k. 185, k. 187, k. 189, k. 190, k. 192, k. 194, k. 196, k. 198, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zatwierdzenia wypłaty k. 179v., k. 196v., k. 198v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia harmonogramu dowozów k. 180, k. 182, k. 184, k. 186, k. 188, k. 191, k. 193, k. 195, k. 197, k. 199, wyjaśnienia informacyjne powoda k. 312v.-313, zeznania świadka I. Ł. k. 313-314, zeznania świadka E. G. k. 314-315).

Mimo to, pismem z dnia 25 maja 2022 r. powód zwrócił się do Ośrodka Pomocy (...) w G. z wnioskiem o zmianę wysokości wynagrodzenia określonego w umowie nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r. W uzasadnieniu wskazanego wniosku powód podniósł, iż wystąpiły okoliczności (wybuch konfliktu zbrojnego w Ukrainie), których nie można było przewidzieć, pomimo należytej staranności przy kalkulacji ceny za wykonywaną usługę na dzień 10 grudnia 2021 r. – dzień złożenia ofert, a które pociągnęły za sobą istotny wzrost cen, głównie paliwa, na rynku i w konsekwencji zachwianie równowagi ekonomicznej powoda. Zatem, powód wskazał, iż zaszła konieczność zmiany wysokości jego wynagrodzenia, przy czym zaproponował nową cenę brutto w wysokości 757,88 zł, co stanowiło wzrost o około 30% ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia pisma k. 29, k. 30).

W konsekwencji powyższego, dnia 31 maja 2022 r. powód i Gmina G. zawarli aneks nr (...) do umowy nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r.. na mocy którego zmieniono treść § 5 wskazanej umowy, poprzez podwyższenie cen dziennych dowozu posiłków do poszczególnych placówek edukacyjnych przez powoda, wykreślenie zapisu znoszącego możliwość dokonywania zmian cen określonych przez powoda oraz określenie przypadków, gdy do takiej zmiany mogło dojść ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia aneksu k. 31-31v., k. 156-156v.).

Na rok 2023 Ośrodek Pomocy (...) w G. ponownie poszukiwał wykonawcy zlecenia dotyczącego dowozów posiłków dwudaniowych do szkół położonych na terenie miasta i gminy G. w trybie złożenia zapytania ofertowego.

Wskazane postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzone było na podstawie art. 275 pkt 1, art. 359 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 r. (t.j. Dz.U. 2022 poz. 1710 ze zm.), jako zamówienie na usługi społeczne.

Przedmiot zamówienia był tożsamy, jak w poprzednio ogłaszanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G. zapytań ofertowych dotyczących dowozu posiłków do szkół, a mianowicie obejmował dowóz jednorazowo około 300 posiłków przygotowanych w Przedszkolu Samorządowym nr 1 w G., Szkole Podstawowej nr (...) w G. i Szkole Podstawowej w G. dla Szkół Podstawowych nr (...), 2, 3 i 5 w G., Szkoły w B., Przedszkola przy Szkole Podstawowej nr (...) w G., Szkoły Podstawowej w P. oraz Szkoły Podstawowej w G..

W tym wypadku Ośrodek Pomocy (...) w G. również nie gwarantował realizacji w 100% przedmiotu zamówienia, gdyż ilość posiłków przeznaczonych do odbioru ze wskazanych placówek edukacyjnych i do przewiezienia ich do dalszych placówek edukacyjnych została przyjęta jako wartość orientacyjna – szacunkowa i mogła ulegać zmianie w zależności od faktycznych potrzeb, na co wykonawca musiał wyrazić zgodę i zapewnić, iż nie będzie odchodził roszczeń z tytułu tej zmiany zaistniałej w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia.

Powód przystąpił do powyższego postępowania ofertowego oferując: odbiór posiłków przygotowanych w Przedszkolu Samorządowym nr 1 w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 100,00 zł netto, 123,00 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej nr (...) w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 150,00 zł netto, 184,50 zł brutto; odbiór posiłków przygotowanych w Szkole Podstawowej w G. i ich dowóz do właściwych placówek edukacyjnych za łączną cenę w wysokości 378,06 zł netto, 465,00 zł brutto.

W wyniku opisanego wyżej postępowania powód i Gmina G. zawarli w dniu 28 grudnia 2022 r. umowę nr (...), zgodnie z postanowieniami której powód zobowiązany był do dowozu jednorazowo około 300 posiłków dwudaniowych 5 dni w tygodniu, zgodnie z comiesięcznie przekazywanym harmonogramem pracy szkół: do Szkoły Podstawowej nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w (...) do Szkoły Podstawowej w B., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., do Szkoły Podstawowej w G. oraz do oddziałów przedszkolnych Szkoły Podstawowej Nr (...) w G., zgodnie z zapytaniem ofertowym i formularzem ofertowym stanowiącym Załącznik nr 1 do niniejszej umowy, za cenę dzienną dowozu posiłków określoną przez niego w tejże umowie.

Pozostałe zapisy wskazanej umowy były tożsame jak w umowie nr (...) i
nr (...) uprzednio wiążących powoda i Gminę G., przy czym dodatkowo zobowiązano powoda do odbioru pustych pojemników na posiłki z ww. placówek edukacyjnych. Powyższa umowa obowiązywała w okresie od dnia 01 stycznia
2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. Rozliczenia należności wynikających z omawianej umowy pomiędzy powodem i Gminą G. nadal następowały na podstawie faktur VAT za dowóz posiłków do szkół w poszczególnych miesiącach i wypełnionych harmonogramów dowozów wystawianych przez powoda ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia umowy k. 32-35, k. 164-165v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zapytania ofertowego k. 49-52, k. 277-283, k. 284-290, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia formularza ofertowego k. 166-167, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia faktury VAT k. 200, k. 202, k. 204, k. 206, k. 208, k. 210, k. 212, k. 214, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia harmonogramu dowozów k. 201, k. 203, k. 205, k. 207, k. 209, k. 211, k. 213, k. 215, wyjaśnienia informacyjne powoda k. 312v.-313, zeznania świadka I. Ł. k. 313-314, zeznania świadka E. G. k. 314-315).

We wrześniu 2023 r. pracownicy powoda zaczęli zgłaszać mu swoje zastrzeżenia dotyczące nadmiernego, w ich odczuciu, obciążenia ich pracą związaną z dowożeniem przez nich obiadów zgodnie z harmonogramem wynikającym z ww. umowy nr (...) z dnia 28 grudnia 2022 r.. Wskazywali wówczas, iż pojemniki z żywnością są bardzo ciężkie, co pewien czas muszą zwiększać przestrzeń ładunkową w samochodzie, poprzez usuwanie z niego kolejnych siedzeń lub układać pojemniki z żywnością piętrowo, jeden na drugim.

Powód zaniepokojony tą sytuacją wszczął w prowadzonej firmie postępowanie wyjaśniające, zobowiązując swoich pracowników do odbierania od osób przekazujących im dwudaniowe obiady do transportu pokwitowania lub innego rodzaju pisemne informacje o ilości przekazanych posiłków. Jednakże pracownicy poszczególnych placówek edukacyjnych odmawiali pracownikom powoda udzielania tego typu informacji. Opisana wyżej sytuacja zbiegła się z kontrolą urzędników sanepidu przeprowadzoną w firmie powoda, której wyniki wskazywały, iż powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w wykonaniu umowy wiążącej go z Gminą G. przewozi posiłki nieobjęte przedmiotem tejże umowy.

Ostatecznie powód ustalił, iż dowóz do określonych placówek edukacyjnych jednorazowo 300 sztuk dwudaniowych obiadów, do którego był zobowiązany na mocy umowy zawartej z Gminą G., faktycznie dotyczy dowozu ponad dwukrotnej ilość posiłków niż wynikającej z wiążącej go umowy nr (...) z dnia
28 grudnia 2022 r. oraz umów wcześniejszych. Stanowiło to efekt nie rozdzielania przez placówki edukacyjne wydające pracownikom powoda posiłki, które następnie miały zostać dostarczone placówkom edukacyjnym nie posiadającym własnych kuchni, na refundowane przez Ośrodek Pomocy (...) w G. i opłacane przez rodziców poszczególnych uczniów, a wydawały posiłki finansowane w oba wskazane sposoby zbiorowo. Zarówno skład posiłków dwudaniowych refundowanych, jak i komercyjnych był tożsamy. Obiady te nie różniły się także sposobem pakowania. Ani dyrektorzy poszczególnych placówek edukacyjnych, ani ich pracownicy nie informowali pracowników powoda lub samego M. D., iż przekazują do transportu zarówno posiłki refundowane jak i komercyjne, nie uzgadniali z powodem warunków takich przewozów, jak również nie interesowali się rozliczeniami kosztów tych przewozów pomiędzy powodem i Gminą G., czy też Ośrodkiem Pomocy (...) w G..

Powyższe wymagało od powoda użycia samochodu większego niż samochód typu kombi, dodatkowego przystosowania wskazanego samochodu dostawczego poprzez zwiększenie jego przestrzeni przewozowej, zaś od pracowników powoda wykonania większej ilości obowiązków, niż gdyby faktycznie odbierali i dowozili jednorazowo 300 dwudaniowych obiadów. Ośrodek Pomocy (...) w G., ani Gmina G. natomiast nie ponosili z tego tytułu jakichkolwiek kosztów.

Powód poinformował o powyższych nieprawidłowościach Ośrodek Pomocy (...) w G. i zapowiedział, iż będzie dochodził swych roszczeń o zapłatę wynikających z wykonanego przez jego firmę na rzecz (...) w G. przewozów posiłków komercyjnych, nie objętych wiążącymi ich umowami.

W konsekwencji powyższego, pismem z dnia 26 września 2023 r. Ośrodek Pomocy (...) w G. wypowiedział powodowi umowę nr (...) z dnia
28 grudnia 2022 r. z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. Wówczas, pismem z dnia 23 października 2023 r. M. D., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. wezwał Gminę M. G. – Ośrodek Pomocy (...) w G. do zapłaty na jego rzecz kwoty 562.643,36 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w terminie do dnia 15 listopada 2023 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Powód dodatkowo zażądał przedstawienia mu informacji wraz z dokumentami potwierdzającymi ilości opłaconych w ramach (...) posiłków dotowanych, które podlegały przewozowi w ramach umów obowiązujących w 2021, 2022 i 2023 r. z wyszczególnieniem ilości w poszczególnych miesiącach oraz wyjaśnienia sytuacji przekazywania posiłków komercyjnych opłacanych przez osoby nie objęte posiłkami dotowanymi przez (...) w G. w ramach pomocy społecznej i przedstawienia zestawień wskazujących na ilość posiłków komercyjnych opłaconych w okresie od sierpnia 2021 r. do 15 września 2023 r. z wyodrębnieniem poszczególnych miesięcy i placówek, jako miejsc odbioru posiłków.

W odpowiedzi, pismem z dnia 23 listopada 2023 r. Gmina G. Ośrodek Pomocy (...) w G. poinformował powoda, iż w jej ocenie, wykonanie umów zawartych pomiędzy nimi nastąpiło zgodnie z prawem i ze wskazanym w umowie wynagrodzeniem. Gmina G. Ośrodek Pomocy (...) w G. powołał się na brak zastrzeżeń ze strony powoda co do przebiegu zamówień wynikających z umów nr (...) i przystępowanie przez niego odpowiednio w kolejnych latach do postępowań przeprowadzanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G. w trybie zapytań ofertowych oraz zawieranie w ich wyniku kolejnych umów na dowóz posiłków dwudaniowych. Nadto, Gmina G. podkreśliła, że wszelkie zgłaszane do organu wątpliwości, czy wnioski były rozpatrywane na bieżąco na piśmie np. wniosek o zmianę wysokości wynagrodzenia związany ze wzrostem cen paliwa ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia pisma k. 36, k. 53-56, k. 58-58v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zdjęć k. 59-71, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia dowodu rejestracyjnego k. 72, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia potwierdzenia przelewu k. 73-99, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia notatki ewidencyjnej k. 100-104, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia wydruku z portalu internetowego k. 105-118, wyjaśnienia informacyjne powoda k. 312v.-313, zeznania świadka I. Ł. k. 313-314, k. 430v.-431, zeznania świadka E. G. k. 314-315, zeznania świadka M. G. (1) k. 315-315v., zeznania świadka R. S. k. 315v.-316, pismo k. 351, rozliczenie dzienne obiadów k. 354-360, k. 363-366v., k. 367-370, k. 373-376, zestawienie ilości posiłków objętych programem „Posiłek w szkole i w domu” w szkołach działających na terenie Gminy G. k. 378-378v., lista dożywianych dzieci k. 381, k. 382, k. 383, k. 384, k. 385, k. 386-387, k. 388-388v., k. 389-389v., k. 390-390v., k. 391-392, k. 393, k. 394, k. 395, k. 396, k. 397, k. 398, k. 399, k. 400, k. 401, k. 402, k. 403, k. 404, k. 405, k. 406, k. 407, k. 408, k. 409, k. 410, k. 411, k. 412, k. 413, k. 414, zeznania świadka A. T. k. 421v.-422, zeznania świadka P. Z. k.422v.-423, wyjaśnienia informacyjne K. K. k. 510-510v., zeznania świadka M. G. (2) k. 510v.-511v., zeznania świadka I. P. k. 511v.-512, zeznania świadka M. W. T. k. 512-512v., zeznania powoda k. 702v.-703).

Ostatecznie w okresie od dnia 03 sierpnia 2021 r. do dnia 15 września 2023 r. średnia ilość posiłków przewożonych przez powoda w ramach wiążących go w tym okresie z Gminą G. umów wynosiła 560 sztuk, z czego 72% stanowiły posiłki komercyjne.

W okresie od września 2021 r. do grudnia 2021 r., poza obiadami przewiezionymi w ramach wykonania umowy nr (...) z dnia 03 sierpnia 2021 r., powód przewiózł nadto 3.835 posiłków nierefundowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G..

W okresie od stycznia 2022 r. do grudnia 2022 r., poza obiadami przewiezionymi w ramach wykonania umowy nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r., powód przewiózł nadto na rzecz Gminy (...).(...)posiłków nierefundowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G..

Natomiast w okresie od stycznia 2023 r. do października 2023 r., poza obiadami przewiezionymi w ramach wykonania umowy nr (...) z dnia 28 grudnia 2022 r., powód przewiózł nadto na rzecz Gminy (...).544 posiłków nierefundowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G. ( dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków k. 579-584v., opinia uzupełniająca II biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków k. 659-671).

W dniu 05 października 2023 r. Ośrodek Pomocy (...) w G., jako zamawiający, złożył zapytanie ofertowe w ramach postępowania na „dowóz gorących posiłków do szkół”. Wskazane postępowanie o udzielenie zamówienia Ośrodek Pomocy (...) w G. prowadził na podstawie art. 275 pkt 1, art. 359 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 r. (t.j. Dz.U.2022 poz. 1710 ze zm.), jako zamówienie na usługi społeczne. Przedmiotem zamówienia był wówczas dowóz do szkół położonych na terenie miasta i gminy G. jednorazowo około 230 gorących posiłków przygotowywanych w wymienionych placówkach edukacyjnych na podstawie listy dzieci zakwalifikowanych do dożywiania przez Ośrodek Pomocy (...) w G. ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zapytania ofertowego wraz z załącznikiem k. 456-466).

Natomiast w dniu 29 sierpnia 2024 r. Szkoła Podstawowa nr (...) (...) J. P. w G., reprezentowana przez Dyrektora I. P., zawarła z (...) z siedzibą w B., reprezentowaną przez K. S., umowę nr (...), której przedmiot stanowił dowóz jednorazowo około 150 gorących posiłków do Szkoły Podstawowej nr (...) (...) J. P. w G.. Zgodnie z postanowieniami wskazanej umowy, zleceniobiorca zobowiązany był do ww. dowozu gorących posiłków 5 dni w tygodniu zgodnie z comiesięcznym przekazywanym harmonogramem pracy. Cenę dzienną dowozu posiłków ustalono natomiast na kwotę 88,55 zł netto, 115,00 zł brutto.

W ramach rozliczenia usług świadczonych w wykonaniu powyższej umowy (...) z siedzibą w B. wystawiał Gminie G. – Szkole Podstawowej nr (...) (...) J. P. w G. comiesięczne faktury VAT z terminem płatności do 14 dni ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia umowy k. 528-529v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia faktury VAT k. 530-541v.).

Usługi tożsamego rodzaju (...) z siedzibą w B. świadczyła na rzecz Szkoły Podstawowej w (...) przy czym w okresie od września 2023 r. do czerwca 2024 r. na podstawie umowy ustnej, zaś od dnia 02 września 2024 r. do dnia 27 czerwca 2025 r. na podstawie umowy nr (...) z dnia 30 sierpnia 2024 r. ( dowód: poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia faktury VAT k. 544-555v., poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia umowy k. 556-557).

Sąd zważył, co następuje:

a)  w zakresie oceny dowodów:

Przywołane w ustaleniowej części uzasadnienia dowody z dokumentów ocenił Sąd jako wiarygodne, a żadna ze stron ich nie podważała.

Jako wiarygodne Sąd ocenił też zeznania powoda M. D. oraz zeznania świadków I. Ł., E. G., M. G. (1), R. S., A. T., P. Z., M. G. (2), I. P. oraz M. W. T. w zakresie, w jakim pozostawały one zbieżne z treścią dokumentów załączonych do akt sprawy, a w jakim wskazywali oni na zawieranie przez powoda i Gminę G. w latach 2021-2023 umów na dowóz wyłącznie posiłków refundowanych w ramach programu rządowego „Posiłek w szkole i w domu” za pośrednictwem Ośrodka Pomocy (...) w G. oraz na wykonywanie przez powoda w ramach tych umów dodatkowej usługi transportu do wskazanych placówek edukacyjnych posiłków komercyjnych, opłacanych przez rodziców poszczególnych uczniów.

Natomiast drugą opinię uzupełniającą sporządzoną na potrzeby rozpoznawanej sprawy przez biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i (...) , Sąd uznał za miarodajną, ponieważ została ona sporządzona przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach i z dużym doświadczeniem, a zawarte w niej tezy wyrażone zostały w sposób jasny, przejrzysty i zrozumiały zaś wnioski w sposób logiczny wyciągnięte z poczynionych ustaleń. Sąd podzielił powyższą opinię, jako rzetelną, kompletną, zawierającą wyczerpujące uzasadnienie przyjętego przez biegłego sądowego stanowiska.

b)  w zakresie oceny prawnej żądania:

Powództwo M. D., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż brak legitymacji biernej powinien być badany nie tylko na zarzut zgłoszony przez stronę postępowania, ale również z urzędu - jako element istoty prawidłowości wydanego wyroku.

Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy i bierze tę przesłankę pod uwagę z urzędu, ma zatem obowiązek ustalić okoliczności, które stanowią o istnieniu tej legitymacji. Brak legitymacji procesowej zarówno czynnej jak i biernej prowadzić musi do wydania wyroku oddalającego powództwo.

W realiach niniejszej sprawy, Sąd badając legitymację bierną strony pozwanej przyjął, iż stroną pozwaną winna być wyłącznie Gmina G., nie zaś jak wskazał powód - Gmina M. G. – Szkoła Podstawowa w G..

W związku z powyższym, koniecznym jest podkreślenie regulacji art. 79 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którą szkoły publiczne zakładane i prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami lub zakładami budżetowymi i w zakresie gospodarki finansowej, działają na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych oraz aktów wydanych na jej podstawie. Szkoła będąca jednostką budżetową nie posiada osobowości prawnej, co oznacza, że nie ma zdolności do samodzielnego występowania w obrocie cywilnoprawnym.

Warto również zauważyć, iż szkoła nie jest właścicielem mienia, którym dysponuje (w które została wyposażona) – mienie to należy do organu prowadzącego.

Umowa cywilnoprawna zaś (którą jest umowa zawarta z wykonawcą wyłonionym w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego) może zostać zawarta przez organ prowadzący szkołę (gminę), gdyż posiada on zdolność prawną. Zawarcie takiej umowy przez dyrektora szkoły jest możliwe tylko w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa – art. 15 Prawa zamówień publicznych.

Natomiast przedmiotowe umowy nr (...) z dnia 03 sierpnia 2021 r.,
nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r. i nr (...) z dnia 28 grudnia 2022 r. zostały zawarte przez Gminę G., w imieniu której działał Ośrodek Pomocy (...) w G. reprezentowany przez Dyrektora Ośrodka Pomocy (...), a nie Dyrektora Szkoły.

Mając na uwadze powyższe, Sąd przyjął iż legitymowaną biernie w niniejszym postępowaniu jest Gmina G..

Powyższa konstatacja Sądu znajduje dodatkowe potwierdzenie w treści postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 09 kwietnia 1993 r.,
sygn. akt: I ACz 200/93, w którym wskazano, iż jako powoda lub pozwanego należy wskazać gminę; zawsze gmina jest stroną procesu.

Przechodząc następnie do merytorycznej oceny zgłoszonego przez powoda w przedmiotowym pozwie roszczenia, Sąd miał na uwadze, iż podstawę materialnoprawną roszczenia M. D., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G., stanowił art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Zgodnie z dyspozycją przytoczonego wyżej przepisu, powstanie roszczenia o zwrot wzbogacenia uzależnione jest od zaistnienia trzech podstawowych przesłanek. Są nimi: 1) dojście do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby, 2) pozostawanie ze sobą w związku wzbogacenia i zubożenia w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem mają one wspólne źródło, 3) nastąpienie wzbogacenia bez podstawy prawnej ( komentarz od art. 405 k.c., red. Gniewek/Machnikowski 2023, wyd. 11/ Wojciech Dubis, Legalis).

Najogólniej i w uproszczeniu można więc powiedzieć, że bezpodstawne wzbogacenie jest instytucją prawa cywilnego, umożliwiającą odzyskanie przez dany podmiot wartości majątkowej, którą utracił bez podstawy prawnej na rzecz innego podmiotu. W pierwszej kolejności powinien nastąpić zwrot korzyści w naturze, a dopiero, gdyby to nie było możliwe – zwrot wartości tych korzyści. Roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest wyłączone, jeżeli istnieje ustawowo sprecyzowane roszczenie o wykonanie zobowiązania. Strona, której przysługuje wierzytelność wynikająca z umowy, może dochodzić od drugiej strony tylko tej wierzytelności.

Dopuszczenie możliwości dochodzenia zamiast tej wierzytelności roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podważałoby sens szczegółowych unormowań stosunków obligacyjnych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2007 roku, sygn. akt IV CSK 221/06, Legalis nr 104811; wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 1998 roku, sygn. akt I CKN 522/97, Legalis nr 32266). Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.).

Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, na podstawie art. 410 § 1 k.c., mają w szczególności zastosowanie do nienależnego świadczenia. Stosownie do brzmienia § 2 powyższego przepisu, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Dyspozycja
art. 410 k.c. daje podstawę do zwrotu świadczenia spełnionego bez zobowiązania, bez żadnej ważnej przyczyny do takiego zachowania, co wskazuje na to, że za podstawę prawną świadczenia należy przyjąć istniejące zobowiązanie ( komentarz od art. 405 k.c., red. Gniewek/Machnikowski 2023, wyd. 11/ Wojciech Dubis, Legalis). Wykluczone jest zatem wystąpienie z roszczeniem z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wówczas, gdy pomiędzy stronami istnieje stosunek zobowiązaniowy.

Podsumowując wskazać należy, że powoda obciąża jedynie ciężar dowodu w zakresie jego zubożenia, wzbogacenia pozwanego i związku między zubożeniem a wzbogaceniem. Z kolei to na pozwanym ciąży dowód tego, że uzyskane przez niego wzbogacenie miało swoją podstawę prawną (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis).

W przedmiotowej sprawie bezspornym pozostawał fakt, że na mocy umów
nr (...), (...) i (...) powód w okresie od dnia 03 sierpnia 2021 r. do dnia
31 października 2023 r. własnym transportem w postaci samochodu dostawczego przewoził pomiędzy określonymi placówkami edukacyjnymi posiłki dwudaniowe przeznaczone dla uczniów tychże placówek.

Powód twierdził jednak, iż wskazane wyżej umowy dotyczyły każdorazowo wyłącznie około 300 posiłków dziennie finansowanych dla najbardziej potrzebujących dzieci pochodzących z rodzin o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji i wymagających wsparcia.

Natomiast pozwana utrzymywała, iż żadna z umów wiążących ją z powodem nie określała źródeł finansowania posiłków przewożonych przez powoda, zatem M. D. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. zobowiązany był do przewożenia pomiędzy placówkami edukacyjnymi położonymi na terenie miasta i gminy G. wszystkich przeznaczonych dla tych placówek posiłków, bez względu na źródło ich finansowania.

W ocenie Sądu, powyższe twierdzenia pozwanej nie znalazły jednak potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Natomiast powód wykazał, iż doszło do zubożenia w jego majątku i wzbogacenia po stronie pozwanej. Transport posiłków nierefundowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G. bowiem wymuszał na powodzie poniesienie kosztów znacznie większych niż zakładał, gdy przygotowywał się na pozostawanie w gotowości do codziennego transportu około 300 posiłków sfinansowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G. ze środków uzyskanych w ramach wieloletniego rządowego programu w zakresie dożywiania dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023.

Zdaniem Sądu, powód wykazał jednoznacznie, iż przewoził do szkół i przedszkoli położonych na terenie Gminy G. zarówno posiłki refundowane, jak również odpłatne, których koszt przewiezienia winien obciążać pozwaną. Gmina G. zaś posiadając środki finansowe zabezpieczone na powyższy cel, jako jednostka samorządu terytorialnego, nie przekazywała ich powodowi tytułem ceny dziennej za przewóz również tego rodzaju posiłków. Realizowanie przez Gminę G. transportu posiłków odpłatnych niejako przy okazji wykonywanego przez powoda przewozu obiadów refundowanych, przy jednoczesnym nie ponoszeniu z tego tytułu jakichkolwiek kosztów transportowych, odbyło się niewątpliwe kosztem M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G..

W realiach niniejszej sprawy, w przekonaniu Sądu, nie ma wątpliwości, iż powód składając ofertę w toku postępowania o udzielenie zamówienia prowadzonego na podstawie art. 359 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. 2021, poz. 1129), jako zamówienie na usługi publiczne i ostatecznie zawierając z Gminą G. umowę na dowozy jednorazowo około 300 posiłków dwudaniowych 5 dni w tygodniu, zgodnie z comiesięcznie przekazywanym harmonogramem pracy wymienionych w nim konkretnych placówek edukacyjnych, na podstawie tejże umowy zobowiązany był do przewozu wyłącznie tych posiłków, których koszt wyprodukowania i dostarczenia był refundowany ze środków pochodzących z ww. programu rządowego.

W tym miejscu należy wskazać, iż kategoria usług społecznych i innych szczególnych usług została zdefiniowana w art. 7 pkt 34 ustawy Prawo zamówień publicznych. Są to usługi określone w załączniku Nr XIV do dyrektywy (...) i załączniku Nr XVII do dyrektywy (...). Podkreślić należy, że chodzi tu jedynie o usługi - szczególne przepisy nie dotyczą dostaw ani robót budowalnych.

Katalog usług społecznych i innych szczególnych usług ma charakter zamknięty. Jeżeli zatem kod (...) danej usługi nie mieści się w wykazie kodów z załącznika XVII do ww. dyrektywy (...), taka usługa nie będzie usługą społeczną lub inną szczególną usługą.

Natomiast Ośrodek Pomocy (...) w G., jako zamawiający, zarówno w zapytaniu ofertowym z dnia 27 lipca 2021 r., jak też w zapytaniu ofertowym z dnia 09 grudnia 2021 r. i z dnia 15 grudnia 2022 r., przedmiot zamówienia określił nazwą i kodem zawartymi w załączniku nr XVII – usługi o których mowa w art. 91 dyrektywy (...), a więc usługi społeczne i inne szczególne usługi.

Opis przedmiotu zamówienia jest natomiast najistotniejszym elementem przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, także w przedmiocie usług społecznych i innych szczególnych usług. Jest on niezbędny do prawidłowego zidentyfikowania, czy dana usługa jest usługą społeczną lub inną szczególną usługą (a co za tym idzie zastosowanie znajdzie szczególna procedura udzielania takiego zamówienia) oraz do prawidłowego oszacowania wartości zamówienia.

Usługi społeczne są realizowane w ramach działań związanych z pomocą społeczną, polityką prorodzinną, wspieraniem osób niepełnosprawnych i starszych, a także ochroną zdrowia. Obejmują one m.in. przyznawanie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych osobom potrzebującym, organizowanie mieszkań treningowych, czy centrów wsparcia dla opiekunów, a także tworzenie i utrzymanie niezbędnej infrastruktury socjalnej, jak ośrodki pomocy społecznej.

Gminy realizują usługi społeczne również m.in. w formie dożywiania, poprzez bezpłatne posiłki dla potrzebujących, a także wspierają dzieci i młodzież w szkolnych stołówkach. Pomoc ta udzielana jest osobom i rodzinom, które nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie posiłków, spełniając określone przez ustawę kryteria dochodowe.

W świetle powyższych regulacji prawnych i ustaleń należy stwierdzić, iż powód w ramach umów nr (...) zawartych z Gminą G. był zobowiązany jedynie do przewożenia posiłków swoim transportem zgodnie z otrzymanym harmonogramem wyłącznie w takiej ilości, jaka w danym dniu była konieczna do wydania obecnym wówczas uczniom objętym refundacją udzielaną przez Ośrodek Pomocy (...) w G..

Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika zaś jednoznacznie, iż większość przewożonych przez powoda w latach 2021-2023 posiłków do szkół i przedszkoli położonych na terenie miasta i gminy G. stanowiły obiady odpłatne, których wytworzenie finansowane było ze środków osób trzecich – rodziców uczniów nie kwalifikujących się do otrzymania pomocy społecznej ze strony Ośrodka Pomocy (...) w G. w postaci refundacji spożywanych przez nich obiadów, zaś dowóz powinien być finansowany przez pozwaną.

Treść zeznań świadków I. Ł., M. G. (2), I. P. oraz M. W. T., dyrektorów placówek edukacyjnych, pomiędzy którymi powód transportował dwudaniowe posiłki, jednoznacznie wskazuje, iż M. D. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. odbierał i dowoził posiłki refundowane i posiłki odpłatne.

Dodatkowe potwierdzenie powyższa okoliczności znajduje także w treści zeznań Dyrektora Ośrodka Pomocy (...) w G. – E. G., która podała, iż Ośrodek realizował rządowy program „Posiłek w szkole i w domu” i w jego ramach finansował dożywanie w szkołach i transport tych posiłków.

Świadek nie była w stanie wskazać, kto organizował i miał zapewnić transport posiłków nierefundowanych. Jednocześnie w aktach przedmiotowej sprawy brak jest dowodów wykazujących zawarcie przez poszczególne placówki edukacyjne, w okresie obowiązywania umów zawartych przez powoda i Gminę G., jakichkolwiek umów na transport do szkół i przedszkoli położonych na terenie Gminy G. posiłków opłaconych z prywatnych funduszy rodziców uczniów, z innymi przewoźnikami. Świadek E. G. potwierdziła przy tym, iż umowy nr (...) wiążące powoda i Gminę G. dotyczyły wyłącznie posiłków refundowanych w ramach rządowego programu „Posiłek w Szkole i w domu”.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o analizę treści umów wiążących powoda i Gminę G. oraz zeznań wymienionych wyżej świadków, którym Sąd dał wiarę, albowiem były one spójne, logiczne, znalazły nadto potwierdzenie w dowodach z dokumentów zgromadzonych w toku przedmiotowego postępowania, należało uznać, iż doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej kosztem majątku powoda, gdyż stron nie łączyła żadna umowa, której przedmiotem byłby transport do placówek edukacyjnych położonych na terenie Gminy G. posiłków odpłatnych, a mimo to powód dostarczał wskazanym mu w harmonogramie szkołom i oddziałom przedszkolnym, poza obiadami refundowanymi przez Ośrodek Pomocy (...) w G., również obiady odpłatne dla uczniów nie kwalifikujących się do wskazanej refundacji.

W przekonaniu Sądu, nie ulega wątpliwości, że ta praca ma wartość materialną, zaś pozwana, która nie zapłaciła za to powodowi żadnego wynagrodzenia, uzyskała wymierną korzyść majątkową przejawiającą się w tym, że nie rozdysponowała środków finansowych, które powinna przeznaczyć na transport posiłków płatnych do placówek edukacyjnych i środki te zachowała lub przeznaczyła na inne cele, a powodowi nie zrekompensowała poniesionych kosztów transportu ponad dwukrotnie większej ilości posiłków, niż ustalona pomiędzy nimi na mocy wiążących ich umów z dnia 03 sierpnia 2021 r., z dnia 21 grudnia 2021 r. i z dnia 28 grudnia 2022 r. oraz nie była zobowiązana do wydatkowania z tego tytułu jakichkolwiek kwot, gdyż nie wiązała ją żadna inna umowa na transport płatnych posiłków szkolnych.

W rezultacie korzyść, którą pozwana uzyskała wskutek zapewnienia transportu posiłków odpłatnych do placówek edukacyjnych działających na jej terenie bez ponoszenia w związku z tym kosztów, polega na niepowstaniu jej oficjalnego zobowiązania wobec powoda lub innego przewoźnika w związku z wykonywaniem przez nich usługi transportu obiadów płatnych. Gmina G. została wzbogacona kosztem majątku powoda, gdyż to co winno obciążyć jej majątek (dzienna cena za transport posiłków), obciążyło majątek powoda. Nadto, pozwana nadal pozostaje wzbogacona, nie istnieje bowiem po jej stronie zadłużenie wobec powoda lub innej firmy przewozowej wynikające z umowy o dowóz płatnych posiłków dwudaniowych do szkół, natomiast w latach 2021-2023 uczniowie placówek edukacyjnych położonych na terenie Gminy G. otrzymywali każdego dnia ciepłe, dwudaniowe posiłki, zarówno refundowane, jak też płatne.

Istotny w tym zakresie jest dorobek orzecznictwa, zgodnie z którym obwiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wywołany uzyskaniem świadczenia nienależnego nie wygasa jedynie z tego powodu, że ten, kto korzyść uzyskał zużył ją lub utracił, ale art. 409 k.c. wymaga aby stało się to w taki sposób, że ten który uzyskał korzyść nie jest już wzbogacony, a wyzbywając się korzyści łub zużywając ją nie powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Dokonanie prawidłowej oceny w tym zakresie nie polega wprawdzie wyłącznie na ustalaniu faktów, lecz stanowi kwestię prawną. Niemniej jednak ocena taka musi przyjmować za podstawę istotne okoliczności faktyczne, których ustalenie możliwe jest co do zasady w oparciu o konkretne twierdzenia strony i dowody przywołane na poparcie tych twierdzeń ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. akt III PZP 6/13, Legalis nr 744455).

Następnie wskazać należy, że po stronie powodowej w istocie doszło do zubożenia.

Powód w latach 2021-2023 ponosił znaczne koszty amortyzacji pojazdów służących mu do przewozu posiłków, gdyż samochód, którego pojemność ładunkowa została oszacowana przez powoda, jako wystarczająca do przewiezienia jednorazowo około 300 ciepłych posiłków, okazała się za mała w wyniku wydawania łącznie z posiłkami refundowanymi posiłków odpłatnych. Powód więc zmuszony był zapewnić samochód dostawczy przystosowany do przewozu żywności spełniający wymagania sanitarno-epidemiologiczne, o znacznie większej powierzchni ładunkowej. To zaś pociągało za sobą również zwiększenie kosztów zakupu paliwa do wskazanego pojazdu, jak też jego serwisu i napraw. Nadto, wskutek braku rozdziału posiłków refundowanych i odpłatnych, po stronie pracowników powoda wystąpiło znaczne zwiększenie obowiązków służbowych, ponieważ każdego dnia pracy przenosili oni z placówki edukacyjnej posiadającej własną kuchnię do pojazdu dostawczego i następnie z pojazdu dostawczego do poszczególnych szkół i oddziałów przedszkolnych oczekujących na te posiłki celem rozdysponowania ich pomiędzy uczęszczających do nich dzieci, ponad dwukrotnie większą ilość posiłków, niż ta za której dostarczenie otrzymywali wynagrodzenie. W ramach obowiązków służbowych pracownicy powoda zobowiązani były bowiem do dostarczenia placówkom edukacyjnym około 300 dwudaniowych posiłków, zaś fakt dołączenia do tych posiłków również obiadów odpłatnych znacznie zwiększyła zakres wykonywanej przez nich pracy.

Zeznania świadków M. G. (1), R. S., A. T. oraz P. Z. - pracowników pozwanego w tym zakresie, w ocenie Sądu, są wiarygodne.

W niniejszej sprawie zaktualizowała się również i trzecia przesłanka niezbędna dla pozytywnej oceny zasadności dochodzonego roszczenia, bowiem pomiędzy zubożeniem powoda, a wzbogaceniem pozwanej istnieje związek. Wzbogacenie to nastąpiło poprzez uzyskanie korzyści w postaci zaoszczędzenia środków finansowych, które powinny być wydatkowane zgodnie z ich przeznaczeniem, a mianowicie na pokrycie kosztów transportu posiłków dla uczniów danych placówek edukacyjnych niekwalifikujących się do objęcia programem rządowym „Posiłek w szkole i w domu”, a które faktycznie poniósł powód z własnych środków, gdyż transport posiłków odpłatnych od dnia 03 sierpnia 2021 r. do dnia 15 września 2023 r. zrealizował, a pozwana nie wypłaciła na jego rzecz za wykonanie tejże usługi wynagrodzenia. Przy czym związek, który musi zaistnieć pomiędzy zubożeniem a wzbogaceniem nie jest związkiem przyczynowym. Przyjmuje się, że zubożenie i wzbogacenie należy rozumieć jako współwystępujące zjawiska kauzalne, uzależnione od jakichś innych zdarzeń ( Z. Radwański: Zobowiązania, s. 219, K. Pietrzykowski: Kodeks cywilny - Komentarz, s. 867).

W judykaturze wskazuje się zaś, że konieczną przesłanką roszczenia opartego na przepisie art. 405 k.c. jest istnienie współzależności pomiędzy powstaniem korzyści w majątku wzbogaconego a uszczerbkiem w majątku zubożonego. Ta współzależność polega przede wszystkim na tym, że zarówno korzyść, jak i uszczerbek są wynikiem jednego zdarzenia ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 grudnia 1968 r., I CR 448/68, LEX nr 6431; z dnia 22 listopada 2006 r., V CSK 289/06, LEX nr 391791).

Nadto podnosi się w orzecznictwie, że stosowanie art. 405 k.c. jest uzasadnione zawsze wtedy, gdy istnieje pewien stan obiektywny w postaci bezpodstawnego wzbogacenia po jednej stronie i zubożenia po drugiej stronie, przy czym między zubożeniem a wzbogaceniem zachodzi tego rodzaju związek, który upoważnia do stwierdzenia, iż zubożenie jest funkcją wzbogacenia i na odwrót ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1999 r., I CKN 1128/97, Legalis nr 338359).

Bezpodstawne wzbogacenie ma miejsce wtedy, gdy w rezultacie określonego zdarzenia następuje wzbogacenie jednej osoby kosztem innej, czyli gdy zachodzi wzajemna zależność pomiędzy uzyskaniem korzyści majątkowej przez wzbogaconego a uszczerbkiem majątkowym doznanym przez zubożonego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 05 października 1974 r., III CZP 53/74, Legalis nr 18316 oraz wyrok z dnia 25 marca 2004 r., II CK 89/03, Legalis nr 70701).

Z przyczyn wyżej opisanych Sąd zważył, że zachodzi związek pomiędzy zubożeniem powoda, a wzbogaceniem pozwanej, bowiem powód wykonał usługę, do sfinansowania której Gmina G. była zobowiązała i pozyskała na ten cel środki, a mimo to nie poniosła kosztów transportu posiłków komercyjnych do wskazanych szkół i przedszkoli, cedując je w pełnym wymiarze na M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G..

Odnosząc się z kolei do zarzutów pozwanej, że treść umów nr (...) była znana powodowi i w pierwszych latach nie zgłaszał on żadnych zastrzeżeń co do ilości przewożonych posiłków, Sąd wskazuje, iż gdyby nawet przyjąć, że powód od początku obowiązywania pomiędzy nim i Gminą G. umów o dowóz posiłków do placówek edukacyjnych położonych na terenie tejże Gminy, powinien był kontrolować ilość wydawanych jego pracownikom posiłków celem ich transportu, czy też mógł dochodzić sprecyzowania treści wskazanych umów poprzez wskazanie źródła finansowania obiadów, do dowozu których był zobowiązany, to okoliczności te i tak pozostawałyby w niniejszej sprawie bez znaczenia dla zasadności dochodzonego roszczenia. Odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest bowiem oderwana od winy. Nie mogą zatem odnieść skutku zarzuty pozwanej wskazujące, że to powód mógł ustalić, które posiłki faktycznie powinien przewozić lub domagać się adekwatnego zapisu w zawieranych umowach oraz cen dziennych dowozów uwzględniających posiłki odpłatne.

Okoliczności te nie uchylają bowiem stanu bezpodstawnego wzbogacenia, ani też nie wyłączają odpowiedzialności pozwanej na podstawie art. 405 k.c. Brak jest podstaw do obciążania powoda negatywnymi konsekwencjami finansowymi niewłaściwego wykonywania przez Gminę G. wiążących ich umów o dowóz posiłków dwudaniowych do szkół w ramach usługi społecznej, poprzez zwiększanie ustalonej ilości posiłków przewożonych przez pracowników powoda wskutek wydawania im do transportu również obiadów dla uczniów nie wymagających pomocy społecznej. Gdyby powód był świadomy, przystępując do postępowania prowadzonego przez Ośrodek Pomocy (...) w G. na podstawie
art. 359 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 24 czerwca 2021 r., jako zamówienie na usługi społeczne, że po jego zakończeniu zawrze z Gminą G. umowę, na mocy której zobowiązany będzie do transportu również posiłków odpłatnych, z pewnością oferowałby większą cenę dzienną dowozu, lub nie przystępowałby do tego postępowania w ogóle.

W ocenie Sądu, pozwana z rozmysłem wprowadziła w tym zakresie powoda w błąd i poniósł on finansowe konsekwencje tej błędnej kwalifikacji umów zawartych z Gminą G., ponosząc koszty transportu ilości posiłków ponad dwukrotnie większej niż przy uwzględnieniu której szacował i oferował cenę dzienną dowozu.

Jednocześnie, zdaniem Sądu, w realiach przedmiotowej sprawy brak jest podstaw do stosowania zasad współżycia społecznego. Domaganie się przez powoda od pozwanej poniesionych za nią kosztów transportu posiłków komercyjnych do placówek edukacyjnych działających na jej terenie nie może być traktowane w kategoriach nadużycia przez powoda prawa podmiotowego. W przekonaniu Sądu, nie można pominąć okoliczności, że majątek powoda doznał uszczuplenia z korzyścią dla pozwanej, właśnie w związku z realizacją przez powoda obowiązków Gminy G..

W kontekście powyższego, na uwadze należało mieć, iż w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować stołówkę. Zgodnie z
art. 106 ust. 1-3 ustawy Prawo oświatowe, o jej funkcjonowaniu decyduje dyrektor w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Art. 106 ust. 2 wskazanej ustawy stanowi, że korzystanie z posiłków jest odpłatne. Wyjątkiem od tej zasady są zwolnienia z art. 106 ust. 5 ww. ustawy. O wysokości opłat za posiłki i warunkach korzystania ze stołówki oraz ich zmianie decyduje dyrektor w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Regulacja art. 106 ust. 4 ww. ustawy określa natomiast „maksymalną” wysokość opłaty pobieranej za posiłek wydawany uczniowi. Zgodnie z tym przepisem nie może być ona wyższa niż tzw. „wsad do kotła”, czyli koszty zakupu produktów użytych do przygotowania posiłku. Do opłaty pobieranej za posiłek ucznia nie wlicza się pozostałych kosztów przygotowania posiłku,
tj. wynagrodzenia pracowników stołówki i naliczanych od nich składek na ubezpieczenie społeczne oraz kosztów utrzymania stołówki, czyli wydatków związanych z utrzymaniem w należytym stanie pomieszczeń gospodarczych i jadalni oraz kosztów poniesionych przy przygotowaniu posiłku (opłaty za wodę, prąd, ścieki, odbiór odpadów).

Poza kosztem "wsadu do kotła", pozostałe wydatki związane z zapewnieniem uczniom wyżywienia powinny być ponoszone przez organ prowadzący, na gruncie niniejszej sprawy przez Gminę G.. Potwierdza to też Naczelny Sąd Administracyjny ( vide: wyrok z 24 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 1554/10, Legalis nr 325220), który uznał, że opłaty za korzystanie z posiłku w stołówce zorganizowanej w publicznej szkole, czy też przedszkolu, powinny być ustalane jako równowartość surowców wykorzystanych do ich przygotowania. Natomiast pozostałe koszty powinny obciążać organ prowadzący.

W oparciu o powyższe rozważania Sąd ocenił żądanie powoda, jako wykazane co do zasady.

Odnosząc się natomiast do wysokości dochodzonego roszczenia, Sąd akcentuje, że wartość korzyści majątkowej którą odniosła pozwana kosztem powoda powinna zostać określona jako wynagrodzenie należne powodowi za wykonanie na rzecz Gminy G. usługi dowozu nierefundowanych posiłków do palcówek edukacyjnych funkcjonujących na terenie Gminy G. w ramach odrębnej usługi, w okresie od dnia 06 września 2021 r. do dnia 12 września 2023 r., przy uwzględnieniu stawek określonych przez powoda w umowach nr (...) na dowóz posiłków refundowanych przez Ośrodek Pomocy (...) w G.. Jednak określenie tej wartości wymagało wiadomości specjalnych biegłego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków.

Zatem, Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości i rachunkowości A. D. na okoliczność wyliczenia należności przysługujących powodowi z tytułu dowozu nierefundowanych posiłków do placówek edukacyjnych za okres: od 03.08.2021 r. do 09.03.2022 r., przy czym w tym okresie dowóz odbywał się na trasie: Szkoła Podstawowa w G. - Szkoła Podstawowa w (...) - Szkoła Podstawowa w G. i następnie powrót z pustymi termosami do Szkoły Podstawowej w G. oraz za okres od 10.03.2022 r. do 15.09.2023 r. przy czym w tym okresie dowóz odbywał się na trasie: Szkoła Podstawowa w G. - Szkoła Podstawowa w (...) - Szkoła Podstawowa w G. – Szkoła Podstawowa Nr (...) w G. i następnie powrót z pustymi termosami do Szkoły Podstawowej w G.. Nadto, polecono biegłemu dokonanie powyższych wyliczeń w wariancie, gdyby dowóz odbywał się jako dodatkowa usługa w ramach świadczonej już przez powoda usługi dowozu posiłków refundowanych, przy czym do wyliczeń należało zastosować stawki określone przez powoda w umowach na dowóz posiłków refundowanych i stawki rynkowe oraz gdyby dowóz odbywał się, jako odrębna usługa, przy czym do wyliczeń należało zastosować stawki określone przez powoda w umowach na dowóz posiłków refundowanych i stawki rynkowe.

W wykonaniu powyższego postanowienia biegły sporządził na potrzeby niniejszej sprawy pisemną opinię zasadniczą, zaś w związku ze zgłoszonymi do niej zarzutami biegły dodatkowo sporządził dwie opinie uzupełniające. Ostatecznie, Sąd rozważając kwestię wysokości należnego powodowi roszczenia, za w pełni wiarygodną i miarodajną uznał drugą opinię uzupełniającą sporządzoną przez biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków. Została ona bowiem sporządzona zgodnie z wytycznymi wskazanymi w postanowieniu Sądu, jest rzetelna i w sposób kompleksowy wyjaśnia zagadnienia przedstawione biegłemu, jak również wszelkie wątpliwości zgłaszane przez strony w zarzutach formułowanych do poprzednich opinii tego biegłego. Sąd uznał drugą opinię uzupełniającą za przydatną w sprawie, albowiem była ona dla Sądu jasna i wyczerpująca. Ponadto, biegły wyjaśnił w sposób nie budzący wątpliwości zastosowane przez niego sposoby wyliczenia wynagrodzenia M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. za wykonaną przez niego usługę dowozu obiadów płatnych do placówek edukacyjnych położonych na terenie Gminy G. w latach 2021-2023.

Należy jednocześnie podkreślić, iż zdaniem Sądu, powód nie może domagać się od pozwanej zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia obejmującego podatek VAT, ponieważ powód go nie uiścił i nie doznał w tym zakresie żadnego zubożenia. Brak twierdzeń, aby powód wystawiał faktury VAT pozwanej za transport posiłków nierefundowanych w 2021 r., 2022 r, czy też 2023 r. Odnieść się tutaj należy do zasad rekompensaty za szkodę. Generalnie należy przyjąć, że nawet wypłata odszkodowania, podobnie jak jego otrzymanie, co do zasady, nie może być uznane za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. Otrzymanie lub przekazanie odszkodowania nie zostało wymienione w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT. Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług.

Analogicznie - w ocenie Sądu - zwrot bezpodstawnego wzbogacenia nie jest ani dostawą towarów w rozumieniu ustawy o VAT (art. 7 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 6) ani świadczeniem usług w rozumieniu tej ustawy (art. 8 ust. 1), a to sprawia, że pozostaje ona poza zakresem opodatkowania VAT.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że Gmina G. winna zapłacić na rzecz powoda wynagrodzenie za wykonanie przez niego na jej rzecz odrębną usługę transportu posiłków odpłatnych, przy zastosowaniu stawki określonej przez M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) M. D. z siedzibą w G. odpowiednio w umowach zawartych z Gminą G. w 2021 r., 2022 r. i 2023 r.

Z tych też przyczyn Sąd uznał, iż roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie do kwoty łącznej 99.429,07 zł netto, rzetelnie ustalonej przez biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków, o czym orzeczono w pkt I wyroku, zaś w pozostałym zakresie, w tym obejmującym podatek VAT, podlegało oddaleniu (pkt II wyroku).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł w oparciu o art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c. Roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia należy do zobowiązań bezterminowych, których termin zapłaty jest wyznaczony przez wezwanie (art. 455 k.c.). Powód wezwał pozwaną do zapłaty pismem z dnia
26 września 2023 r. zakreślając jej termin płatności do dnia 15 listopada 2023 r.

Co prawda, w aktach sprawy brak jest dowodu doręczenia pozwanej powyższego wezwania, jednakże Gmina G. udzieliła odpowiedzi na wskazane pismo powoda pismem z dnia 23 listopada 2023 r., wskazując iż nie uznaje stanowiska powoda wyrażonego w tymże wezwaniu do zapłaty. Zatem zasadnym jest przyjęcie, że ww. wezwanie do zapłaty sporządzone przez powoda zostało Gminie G. doręczone.

Mając na uwadze powyższe oraz treść art. 321 § 1 k.p.c., Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia wniesienia pozwu, co nastąpiło w dniu 19 marca 2024 r. (data prezentaty Sądu Okręgowego w Suwałkach k. 4).

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone, wobec faktu, że żądanie powoda zostało przez Sąd uwzględnione w 43%.

W przedmiocie nierozliczonych wydatków Sąd orzekł w pkt IV i V wyroku zgodnie z zasadą określoną w art. 100 k.p.c. w zw. z art.113 ust.1 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując ich pobranie odpowiednio od powoda i od pozwanej.

Natomiast z uwagi na fakt, że powód uiścił zaliczkę na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego w wysokości 5.000,00 zł, która nie została wykorzystana w niniejszym postępowaniu w całości, Sąd w pkt VI wyroku nakazał zwrócić niewykorzystaną jej część w kwocie 2.522,09 zł, na podstawie art. 84 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych.

sędzia Alicja Wiśniewska