Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska
Protokolant:	sekretarz sądowy Marzena Miksza

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2018 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W.

przeciwko A. H.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. na rzecz radcy prawnego A. Ł. – Kancelaria Radcy Prawnego w S. kwotę 4.428,- zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych), w tym należny podatek VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu z urzędu;

III.  nakazuje pobrać od powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Suwałkach kwotę 830,12 zł (osiemset trzydzieści złotych dwanaście groszy) tytułem brakujących wydatków w sprawie.

SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska

Sygn. akt: I C 986/16

UZASADNIENIE

Powód Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. w pozwie wniesionym w dniu 30 sierpnia 2016 r. do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego A. H. kwoty 79.162,02 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwany w dniu 02 lutego 2009 r. zawarł z (...) Agricole (poprzednio (...) Bank SA) umowę bankową o numerze (...) i nie wywiązał się ze spłaty przyjętego na siebie zobowiązania, wobec czego niespłacona należność stała się wymagalna. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 14 grudnia 2012 r. wierzytelność wobec pozwanego z tytułu ww. umowy bankowej nabył powód. Dnia 03 kwietnia 2013 r. powód zawarł z pozwanym umowę ugody, w której pozwany uznał wierzytelność, tak co do zasady, jak i co do wysokości, i zobowiązał się do jej spłaty w ratach. Spłacił z tego tytułu 4.400,- zł, po czym zaprzestał spłat, co – zgodnie z postanowieniami ugody – czyniło ją nieważną w zakresie rozłożenia zadłużenia na raty, a cała pozostała do spłaty zadłużenia stała się natychmiast wymagalna. Powód wskazał, iż pozwany do dnia dzisiejszego nie uregulował swego zadłużenia i na dochodzoną kwotę składają się: należność główna w wysokości 73.590,59 zł wynikająca z pozostałej do spłaty kwoty ugody oraz skapitalizowane odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 27 listopada 2015 roku do dnia poprzedzającego złożenie pozwu w kwocie 5.571,43 zł.

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2016 r., wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Suwałkach.

Pozwany A. H. wnosił o oddalenie powództwa. Na rozprawie w dniu 16 marca 2017 r. wskazywał, że w umowie kredytowej było ubezpieczenie, za które zapłacił 12.000,- zł i które miało zapewnić spłatę kredytu na wypadek choroby. Podawał, że od 2011 roku leczy się na serce, przebył też próby samobójcze, stąd zaprzestał spłaty kredytu, lecz jego zadłużenie wobec powoda nie zostało zapłacone z ubezpieczenia.

Następnie w piśmie z dnia 16 maja 2017 r. pełnomocnik pozwanego podniosła, że do zawarcia umowy pożyczki i umowy ugody doszło w warunkach, gdy pozwany z powodu choroby psychicznej znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, stąd jego oświadczenia woli są nieważne, a ponadto do zawarcia ugody doszło pod przymusem, gdyż pozwany został do tego zmuszony licznymi telefonami firmy windykacyjnej działającej na rzecz powoda, w tym groźbami. W toku postępowania pełnomocnik pozwanego podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, kwestionowała także istnienie i wysokość roszczenia wskazując, że nie jest jego dowodem wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu. Podnosiła przy tym także, że kwota 12.343,- zł, a więc ok. 1/3 udzielonej pożyczki, została zaliczona na ochronę ubezpieczeniową z umowy ubezpieczenia grupowego, a powód nie wykazał, ażeby taka umowa została zawarta, przy czym pozwany, aby dostać pożyczkę, musiał zgodził się na takie ubezpieczenie. Pełnomocnik powoda wskazywała też na sprzeczność postanowień umowy w zakresie odsetek (5% w stosunku rocznym) z odsetkami żądanymi przez powoda w pozwie (14%), a nadto podniosła brak legitymacji czynnej powoda, gdyż powód nie przedłożył umowy cesji obejmującej dostatecznie oznaczoną wierzytelność przeciwko pozwanemu. Zakwestionowała także pełnomocnictwa osób reprezentujących powoda przy zawarciu umowy ugody z dnia 03 kwietnia 2013 r.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 02 lutego 2009 r. pozwany A. H. zawarł z (...) Bank SA we W. umowę pożyczki gotówkowej numer (...). Zgodnie z tą umową (...) Bank SA - jako pożyczkodawca, udzielił pozwanemu - jako pożyczkobiorcy, pożyczki w kwocie 48.982,51 zł na okres od dnia 02 lutego 2009 roku do dnia 20 lutego 2015 roku za nominalnym stałym oprocentowaniem 5% w stosunku rocznym. Ustalono, że kwota udzielonej pożyczki jest pomniejszona o opłatę przygotowawczą w kwocie 30,- zł, opłatę za ochronę ubezpieczeniową w kwocie 12.343,59 zł oraz prowizję w kwocie 1.714,71z ł, stąd do dyspozycji pozwanego pozostawiono kwotę 34.894,21 zł, która miała być mu przekazana w formie przelewów na wskazane przez niego rachunki bankowe w (...) Banku SA, w celu spłaty istniejącego na tych rachunkach zadłużenia.

Pozwany zobowiązał się do terminowej spłaty pożyczki w 72 miesięcznych ratach płatnych do 20-go każdego kolejnego miesiąca poczynając od 20 marca 2009 r. w ratach po 790,82 zł. W § 3 ust. 8 ustalono, iż w razie zwłoki pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch kolejnych pełnych rat, bank ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W § 3 ust. 4 umowy strony postanowiły, że za okres opóźnienia w spłacie raty lub jej części bank pobiera odsetki od zadłużenia przeterminowanego (odsetki karne), których wysokość jest zmienna i równa czterokrotności aktualnej na dany dzień stopy lombardowej NBP. W § 3 ust. 5 umowy pozwany poddał się egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 128.878,08 zł.

Dodatkowo pozwany wyraził zgodę na objęcie go ochroną ubezpieczeniową udzielaną przez (...) Ltd w D. zgodnie z postanowieniami Umowy (...) Grupowego Kredytobiorców z dnia 04 maja 2015 roku w ramach Pakietu Rozszerzonego i zgodził się, aby w przypadku wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego czynności likwidacyjne dotyczące ubezpieczenia na jego rzecz wykonywał agent lub broker zaangażowany przez (...) Bank SA i aby wszystkie przysługujące mu świadczenia zostały wypłacone (...) Bank Spółce Akcyjnej w celu redukcji jego zadłużenia. Ustalono, że na warunkach określonych w (...) podlega ubezpieczeniu od ryzyka śmierci i całkowitej niezdolności do pracy oraz utraty pracy.

W dacie zawarcia ww. umowy pozwany pracował w G.-I.. w G. na czas nieokreślony na stanowisku sprzedawcy za wynagrodzeniem 3.200 zł netto.

Po zawarciu ww. umowy pożyczki (...) Bank SA we W. przekształcił się w (...) Bank (...) SA z siedzibą we W.

( dowód: umowa pożyczki – k. 39-41, oświadczenie pożyczkobiorcy – k. 42, okoliczność niesporna co do przekształcenia (...) Bank SA ).

Pozwany początkowo płacił swoje zobowiązania, później z powodu problemów zdrowotnych stracił pracę i zaprzestał spłaty swoich zobowiązań. Pozwany liczył, że w takiej sytuacji ubezpieczyciel przejmie jego zadłużenie, lecz tak się nie stało. W dniu 02 sierpnia 2010 roku (...) Bank SA wystawił przeciwko pozwanemu bankowy tytuł egzekucyjny na kwotę 50.570,- zł, w tym na kwotę 46.504,07 zł z tytułu należności głównej, kwotę 3.883,30 zł z tytułu odsetek za okres od dnia 02 lutego 2009 r. do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego i na kwotę 183,00 zł z tytułu prowizji oraz na dalsze odsetki od należności głównej naliczanej według zmiennej stopy procentowej odsetek maksymalnych – na dzień wystawienia tytułu 20% w stosunku rocznym.

( dowód: zeznania świadków B. H. – k. 1430144, S. H. – k. 142v.-143, bankowy tytuł egzekucyjny – k. 43).

W dniu 14 grudnia 2012 r. (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. zawarł z powodem Prokura Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności, zbywając na rzecz powoda wierzytelności określone w elektronicznym załączniku do tej umowy, w tym m.in. wierzytelność przysługującą (...) Bank (...) SA. wobec pozwanego w tytułu umowy nr (...) składającą się z kapitału w kwocie 46.504,07 zł, odsetek w kwocie 29.243,03 zł i kosztów w kwocie 183,00 zł.

(dowód: umowa przelewu – k. 25-28, wyciąg z elektronicznego załącznika do umowy cesji – k. 29).

W związku z niespłaconym zadłużeniem do pozwanego wielokrotnie telefonowano z firmy windykacyjnej (...) SA we W.. Telefony zdarzały się kilka razy dziennie, zaczynały się od wczesnych godzin rannych i kończyły się ok. 22-giej. Grożono w nich pozwanemu egzekucją komorniczą, przyjściem do domu i zabraniem majątku przez pracowników windykacji, zabraniem renty. Naciskano pozwanego na zawarcie nowej umowy. Pozwany na te telefony reagował lękowo i depresyjnie. Obawiał się odbierać telefonów nawet od rodziny, jak słyszał domofon do drzwi miał lęki, zamknął się w sobie i nie odzywał się do nikogo. Nasiliły się jego problemy psychiczne, miał zaburzenia snu, próby samobójcze. Pozwany zdecydował się na podpisanie proponowanej mu wówczas umowy, aby uwolnić się od powyższych działań (...) SA we W..

(zeznania świadków B. H. – k. 1430144, S. H. – k. 142v.-143, zeznania pozwanego – k. 264 w związku z wyjaśnieniami pozwanego k. 56 -56v.).

Na skutek powyższego dnia 03 kwietnia 2013 r. powód Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W., reprezentowany przez (...) SA we W., zawarł z pozwanym umowę ugody, w której pozwany oświadczył, że uznaje wierzytelność powoda z tytułu umowy nr (...) z dnia 02 lutego 2009 r. co do zasady i co do wysokości i zobowiązał się do jej spłaty w ratach po 100,- zł miesięcznie od dnia 15 kwietnia 2013 r. do dnia 15 września 2013 r., w ratach po 200,- zł miesięcznie od dnia 15 października 2013 r. do dnia 15 kwietnia 2014 r. oraz w ratach po 710,19 zł miesienie od dnia 15 maja 2014 r. do dnia 15 marca 2023 r. na wskazany rachunek bankowy. Ustalono przy tym, że uchybienie w wysokości i terminie zapłaty którejkolwiek z rat powoduje natychmiastowe rozwiązanie ugody bez konieczności składania odrębnych oświadczeń i wierzyciel jest upoważniony do naliczania odsetek za opóźnienie od całej pozostałej do spłaty kwoty zadłużenia, w szczególności od kwoty już narosłych odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP obowiązującej w dacie powstania opóźnienia. Z kolei aneksem z dnia 10 sierpnia 2014 r. strony zmieniły harmonogram spłat poczynając od 14-stej raty ustalając raty w kwocie 200,- zł na okres od dnia 10 sierpnia 2014 r. do 10 lipca 2015 r. i w kwocie 681,39 zł od dnia 10 sierpnia 2015 r. do dnia 10 lipca 2024 r. Po zawarciu ww. ugody pozwany zapłacił powodowi łącznie kwotę 4.400,- zł

( dowód: ugoda – k. 30-33, aneks (...), okoliczność niesporna).

Od 1990 roku u pozwanego rozpoznawano zespół uzależnienia od alkoholu i nawracające zaburzenia depresyjno-lękowe. Od 1992 r. pozwany próbował zerwać z nałogiem, miał implementację E., przez pewien czas przyjmował A., okresowo zachowywał abstynencję, miał 6 letnią przerwę spożywaniu alkoholu (do lata 2007 r.), w 2008 r. był po raz pierwszy hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym w celu terapii odwykowej. Następnie pojawiły się problemy kardiologiczne. W czerwcu 2011 r. przebywał w szpitalu z rozpoznaniem choroby niedokrwiennej serca i złożonej wady aortalnej, w listopadzie 2011 r. z kolei - z rozpoznaniem tętniaka aorty wstępującej. Z powodu tego tętniaka w 2012 r. wykonano u niego operację wszczepienia protezy mechanicznej zastawki aortalnej. Od tego czasu pozwany przeszedł na rentę. W kolejnych latach był jeszcze kilkakrotnie hospitalizowany, przy czym w 2017 r. rozpoznano także chorobę niedokrwienną mózgu. Obecnie u A. H. nie stwierdza się choroby psychicznej, lecz zespół uzależnienia od alkoholu i leków z grupy benzodwuazepin oraz zaburzenia depresyjne. Stan zdrowia psychicznego pozwanego umożliwiał świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli w zakresie zawarcia umów z dnia 02 lutego 2009 r., 3 kwietnia 2013 r. i z dnia 10 sierpnia 2014 r. Występujące u pozwanego zaburzenia psychiczne mają związek z przebiegiem uzależnienia od alkoholu oraz czynnikami reaktywnymi, jak problemy z pracą, problemy w domu z matka oraz z jego nękaniem przez wierzycieli.

(dowód: dokumentacja medyczna – k. 87-128, 134, 146, opinia biegłej z zakresu psychiatrii – k.193-200, opinia uzupełniająca – k. 222, zeznania świadków B. H. – k. 1430144, S. H. – k. 142v.-143,

Obecnie pozwany utrzymuje się renty w kwocie 620,- zł miesięcznie, z czego 260,- zł potrąca mu komornik. Leczy się na serce i potrzebuje leków za kwotę ok. 200,- zł miesięcznie. Ponadto korzysta z pomocy psychiatry i psychologa. Nie posiada majątku, jego żona posiada spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, gdzie pozwany okresowo przebywa, zamieszkuje też kątem u syna lub u córki.

(dowód: zeznania pozwanego – k. 264 w związku z wyjaśnieniami pozwanego k. 56 -56v.264).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo, jako bezzasadne, podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., iż wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby to się ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. O ważnej i skutecznej umowie cesji wierzytelności można co do zasady mówić, gdy dotyczy ona wierzytelności już istniejącej (pod pewnymi warunkami również wierzytelności przyszłej) i gdy powyższa czynność prawna nie sprzeciwia się obowiązującym przepisom, umowie łączącej dłużnika i zbywcę wierzytelności lub właściwości zobowiązania, z którego wierzytelność będąca przedmiotem przelewu wynika. Uwzględnienie żądania powoda uzależnione zatem było od ustalenia, iż umowa przelewu wierzytelności zawarta w dniu 14 grudnia 2012 r. pomiędzy nim a (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. była zarówno ważna, jak i skuteczna, co zakwestionował pozwany.

W niniejszej sprawie umowa przelewu wierzytelności została złożona do akt sprawy w poświadczonym za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego reprezentującego powoda odpisie (k. 25-28). Pozwany kwestionując ww. umowę przelewu zarzucał jedynie, iż wierzytelność w stosunku do niego nie została dostatecznie oznaczona. Istotnie w samej treści umowy przelewu tej konkretnej wierzytelności nie wskazano, gdyż objęte umową wierzytelności wymienione zostały w załączniku do tej umowy sporządzonym elektronicznie. W ocenie Sądu, załączony do akt sprawy wyciąg z elektronicznego załącznika do umowy (k. 29), jest innym środkiem dowodowym w rozumieniu art. 305 i nast. k.p.c., który wystarczająco dowodzi objęcia umową przelewu także wierzytelności przeciwko pozwanemu. Wierzytelność ta jest przy tym szczegółowo oznaczona numerem i datą zawarcia umowy pożyczki, nazwiskiem pozwanego i jego numerem PESEL oraz jego adresem, a także wskazane zostało, jakie kwoty należności głównej, odsetek i kapitału składają się na nią, co koresponduje z treścią wystawionego przez poprzednika prawnego powoda bankowego tytułu egzekucyjnego (k. 43).

Skuteczność umowy przelewu, jak wyżej wskazano, zależy też m.in. od tego czy poprzednikowi prawnemu nabywcy wierzytelności przysługiwała zbywana wierzytelność. Pozwany kwestionował istnienie przedmiotowej wierzytelności wskazując, że zawarta pomiędzy nim a (...) Bankiem SA umowa była nieważna z tego powodu, że pozwany z powodu choroby psychicznej znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Zgodnie z art. 82 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, przy czym dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Ustalenie stanu świadomości osoby dokonującej czynności prawnej wymaga wiadomości specjalnych, stąd też kluczowe znaczenie ma tutaj opinia biegłych (art. 278 § 1 k.p.c.). Inne dowody w postaci dokumentów, wyjaśnień stron, czy też zeznań świadków, którzy takich wiadomości specjalnych nie posiadają, mają znaczenie jedynie pomocnicze w stosunku do opinii biegłych. Opinia taka ma charakter przesądzający; tylko ona bowiem może w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości stwierdzić stopień świadomości składającego oświadczenie woli w dacie dokonywania czynności prawnej.

Zdaniem Sądu, po stronie pozwanego nie zachodził stan wyłączający świadomość i swobodę powzięcia decyzji i wyrażenia woli ani w dacie zawarcia umowy pożyczki z dnia 02 lutego 2009 r., ani też w datach zawarcia ugody z dnia 3 kwietnia 2013 r. i aneksu do tej ugody z dnia 10 sierpnia 2014 roku. Swoje przekonanie w tym przedmiocie Sąd kształtował na podstawie opinii biegłej z zakresu psychiatrii A. B. uznając, że opinia ta jest fachowa, rzetelna, oparta na zgromadzonej w sprawie obszernej dokumentacji medycznej i badaniu pozwanego, a także przekonująco i logicznie umotywowana. Złożone do niej zarzuty pozwanego były gołosłowne i opierały się na założeniu, że pozwany cierpi na schorzenia, których u niego nigdy nie zdiagnozowano, co biegła wyjaśniła w opinii uzupełniającej. Dlatego też Sąd nie podzielił kolejnych, tożsamych zarzutów pozwanego do opinii uzupełniającej i oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności. Tym samym, Sąd przyjął, że umowy zawarte przez pozwanego z powodem i z jego poprzednikiem prawnym nie były dotknięte wadą oświadczenia woli, o której mowa w art. 82 k.c.

Odnosząc się do kolejnego z zarzutów pozwanego dotyczących istnienia dochodzonej wierzytelności, zauważyć należy, że wyciąg z ksiąg rachunkowych stanowi jedynie dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód wyłącznie tego, iż osoba, która go podpisała złożyła zawarte w dokumencie oświadczenie. Obowiązujący obecnie przepis art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 157), wprost przy tym pozbawia wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego mocy prawnej dokumentów urzędowych w postępowaniu cywilnym. Wyciąg taki może zasadniczo stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania w sprawie, ale jego materialna moc zależy od jego treści merytorycznej, a o tym rozstrzyga sąd według ogólnych zasad oceny dowodów, tj. art. 233 § 1 k.p.c. Dopiero wynikiem tej oceny jest przyznanie lub odmówienie dowodowi z dokumentu waloru wiarygodności ze stosownymi konsekwencjami w zakresie jego znaczenia dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia. Dane ujmowane w księgach rachunkowych funduszu i w wyciągu z tych ksiąg mogą stanowić dowód jedynie tego, że określonej kwoty wierzytelność jest wpisana w księgach rachunkowych względem określonego dłużnika na podstawie opisanego w tych księgach zdarzenia (np. cesji wierzytelności). Dokumenty te potwierdzają więc sam fakt zdarzenia w postaci cesji wierzytelności, ale nie mogą stanowić dowodu na skuteczność dokonanej cesji wierzytelności, a tym bardziej istnienia i wysokości nabytej wierzytelności. Wskazane okoliczności powinien wykazać odpowiednimi dowodami powodowy fundusz, albowiem zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a według art. 232 k.p.c. strona w postępowaniu sądowym zobowiązana jest wskazywać fakty, oraz dowody na potwierdzenie swoich twierdzeń.

Tak więc wyciąg z ksiąg rachunkowych przedstawiony w niniejszej sprawie przez powoda potwierdza co najwyżej jedynie zaistnienie zdarzenia w postaci przelewu wierzytelności (portfela wierzytelności), ale nie stanowi on o skutecznym przelewie zindywidualizowanej i konkretnej wierzytelności (...) Bank (...) SA (poprzednio (...) Bank SA) wobec pozwanego wynikającej z umowy pożyczki z dnia 02 lutego 2009 r., a tym bardziej nie dowodzi istnienia tej wierzytelności.

Poza wyciągiem z ksiąg rachunkowych powód na dowód istnienia przedmiotowej wierzytelności przedstawił umowę pożyczki z dnia 02 lutego 2009 r. oraz bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 02 sierpnia 2010 roku wystawiony przez (...) Bank SA przeciwko pozwanemu.

Istotne jest jednak, że kwotą udzielonej pożyczki 48.982,51 zł sfinansowano m.in. opłatę za ochronę ubezpieczeniową pozwanego w kwocie 12.343,59 zł. Pozwany wykazywał, że pomimo iż pobrano od niego tak wysokie świadczenie na poczet ubezpieczenia m.in. na wypadek utraty pracy oraz utraty zdolności do pracy zarobkowej, i pomimo, że takie okoliczności zachodziły po jego stronie nie uzyskał on żadnej pomocy w zapłacie zadłużenia z umowy pożyczki, z którą związane było ww. ubezpieczenie. W konsekwencji pozwany zakwestionował, ażeby poprzednik prawny powoda zawarł umowę ubezpieczenia grupowego i ażeby odprowadził na ten cel pobraną od pozwanego składkę ubezpieczeniową w takiej wyokości.

Przypomnieć należy, iż w treści umowy pożyczki z dnia 02 lutego 2009 r. wyraźnie wskazano, że kwota udzielonej pożyczki jest pomniejszona o opłatę za ochronę ubezpieczeniową w kwocie 12.343,59 zł. W ww. umowie pozwany wyraził zgodę na objęcie go ochroną ubezpieczeniową udzielaną przez (...) Ltd w D. zgodnie z postanowieniami Umowy (...) Grupowego Kredytobiorców z dnia 04 maja 2015 roku w ramach Pakietu Rozszerzonego i zgodził się, aby w przypadku wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego wszystkie przysługujące mu świadczenia zostały wypłacone (...) Bank Spółce Akcyjnej w celu redukcji jego zadłużenia. Ustalono, że na warunkach określonych w (...) podlega ubezpieczeniu od ryzyka śmierci i całkowitej niezdolności do pracy oraz utraty pracy.

Powód w niniejszej sprawie, wiedział o powyższych zarzutach pozwanego, doręczono mu bowiem odpis pisma pełnomocnika pozwanego z dnia 16 maja 2017 r. i wypis z protokołu rozprawy z dnia 2 maja 2017 r., gdzie powyższe zarzuty były podnoszone (k. 81, k. 139). Powód został zobowiązywany do złożenia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków tej umowy oraz dowodu uiszczenia składki ubezpieczeniowej – dowodów tych ani innych wniosków dowodowych na te okoliczności nie przedstawił. Nie wiadomo więc, czy taka umowa ubezpieczenia grupowego została zawarta, ani na jakich warunkach. Na skutek zaniechania powoda Sąd nie mógł rozstrzygnąć, czy sytuacja zdrowotna pozwanego i utrata pracy były objęte ochrona ubezpieczeniową na podstawie tej umowy i czy poprzednikowi prawnemu powoda nie przysługiwało roszczenie do ubezpieczyciela dotyczące spłaty zadłużenia pozwanego skutkujące wygaśnięciem przedmiotowego zobowiązania pozwanego.

Tym samym, w ocenie Sądu, powód nie wykazał, wysokości wierzytelności nabytej w drodze przelewu od (...) Banku SA. Pozwany był uprawniony do kwestionowania istnienia swojego zadłużenia w tym zakresie, a zatem okoliczności te wymagały dowodu. Z przedłożonych zaś dowodów (umowa pożyczki, bankowy tytuł egzekucyjny i wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu) nie wynika w jaki sposób obliczono składkę ubezpieczeniową, jakie zdarzenia i na jakich warunkach zostały objęte ochrona ubezpieczeniową, a przede wszystkim nie wykazano, iż właśnie pozwanego zgłoszono do takiego ubezpieczenia i że został on nim objęty. Brak udowodnienia tych okoliczności w kontekście spłaty części należności głównej i odsetek oraz w kontekście niewykazanego sposobu rozliczenia dokonanych przez pozwanego wpłat uniemożliwiał też wyliczenie aktualnej wysokości zadłużenia, którą powinien wykazać powód ze skutkami określonymi w art. 6 k.c.

W ocenie Sądu, konieczności przestawienia – na skutek zarzutów pozwanego – dowodów dotyczących umowy ubezpieczenia nie uchybiało zawarcie przez strony umowy ugody z dnia 03 kwietnia 2013 r. W treści ugody pozwany oświadczył, że uznaje wierzytelność powoda z tytułu umowy nr (...) z dnia 02 lutego 2009 r. co do zasady i co do wysokości i zobowiązał się do jej spłaty. Na gruncie art. 917 k.c. celem ugody jest uchylenie niepewności w zakresie stosunku prawnego lub sporu zaistniałego między jej stronami. Przy ocenie skuteczności ugody nie można jednak pominąć, że przedmiotem ugody musi być istniejący stosunek prawny; ugoda z zasady jest czynnością ustalającą i nie może tworzyć nowego stosunku prawnego. Ponadto jest ona umową konsensualną, zobowiązującą, wzajemną i kauzalną (Kodeks cywilny- komentarz do art. 917 kc pod. red. K. Pietrzykowskiego, sip.legalis.pl). W niniejszej sprawie jednak nie wykazano, że stosunek prawny w zakresie, w jakim część pożyczki zaliczono na poczet opłaty za ochronę ubezpieczeniową, istniał.

Przede wszystkim jednak, zdaniem Sądu, przedmiotową ugodę zawarto w takich warunkach, iż była ona sprzeczna z zasadami współżycia, a w konsekwencji nieważna na zasadzie art. 58 § 2 k.c. W świetle przepisu art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć klauzule generalne odwołujące się do powszechnie uznawanych i akceptowanych w społeczeństwie wartości, wyznaczających zasady przyzwoitego i uczciwego zachowania, obejmujące zarówno normy moralne, jak i obyczajowe. Katalog tych wartości ma charakter otwarty, co ma na celu umożliwienie oceny danej sytuacji w sposób elastyczny, uwzględniający okoliczności konkretnej sprawy. Dla oceny, czy zachodzi wypadek, o jakim mowa w art. 58 § 2 k.c., obok treści czynności prawnej ważny jest też jej skutek, a w szczególności to, czy w wyniku podjęcia czynności powstanie uprawnienie lub obowiązek, którego wykonanie spowoduje wystąpienie stanu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Zasady współżycia społecznego jako przesłankę i przyczynę nieważności czynności prawnej należy stosować w sytuacjach wyjątkowych.

Przenosząc powyższe uregulowanie na okoliczności niniejszej sprawy mieć należy na uwadze sytuację zdrowotną pozwanego, u którego stwierdzano zespół uzależnienia od alkoholu i zaburzenia depresyjne oraz poważne schorzenia kardiologiczne, a także chorobę niedokrwienną mózgu. Pozwany znajdował się krytycznej sytuacji, stracił stosunkowo dobrze płatną pracę, która posiadał w chwili zawarcia umowy pożyczki oraz stał się niezdolny do wykonywania zatrudnienia (od 2012 r. przebywał na rencie). Umowę ugody zawarł – jak wynikało z zeznań świadków – pod wpływem działań firmy windykacyjnej (...) SA we W. reprezentującej powoda, w tym wielokrotnych w ciągu dnia telefonów z groźbami nachodzenia go w domu i zabierania renty i składników majątkowych. Przy zawarciu umowy ugody nie zważano na stan zdrowia pozwanego ani na okoliczność, że pozwany zawarł umowę ubezpieczenia, za którą zapłacił 12.343,59 zł i która miała go chronić przed egzekwowaniem długu w przypadku braku możliwości jego spłaty w związku z m.in. utratą pracy i niezdolnością do jej wykonywania. Pozwany nękany działaniami firmy windykacyjnej (...) SA we W. był skłonny podpisać zaproponowaną mu ugodę, tym bardziej, że raty które ustalono w początkowym okresie ich spłacania były niewielkie w przeciwieństwie do rat po ok. 700,- zł ustalonych na dalsze lata, przekraczających nawet obecnie jego rentę.

W ocenie Sądu, w tych okolicznościach w niniejszej sprawie zachodzi właśnie wyjątkowa sytuacja, o jakiej mowa w art. 58 § 2 k.c. Ta wyjątkowość polega także na tym, że zachowania osób reprezentujących powoda przy zawarciu umowy ugody nosiłyby w stosunkach umownych znamiona wyzysku (art. 388 § 1 k.c.), gdy jedna ze stron wykorzystuje przymusowe położenie, niedołęstwo i niedoświadczenie drugiej strony. Strona powodowa wykorzystała bowiem przymusowe położenie i nieporadność pozwanego wynikające z choroby i zaburzeń psychicznych oraz jego niedoświadczenie w tego typu sytuacjach przeciwstawione zawodowym czynnościom firmy windykacyjnej.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, że żądanie pozwu było nieusprawiedliwione co do zasady, a także nie zostało dowiedzione co do wysokości, co skutkowało oddaleniem powództwa. W konsekwencji bezprzedmiotowy był podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

O kosztach procesu orzeczono stosownie do jego wyniku i treści art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz przepisami § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia rzez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 1715) oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w spawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.).