X

Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

BIP
Rozmiar tekstu
Kontrast

I Ca 41/25 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Suwałkach z 2025-02-27

Sygn. akt I.Ca 41/25

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Aneta Ineza Sztukowska

Protokolant:

st. sekr. sąd. Katarzyna Syberska

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2025 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. S.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku

z dnia 5 grudnia 2024 roku, sygn. akt I C 251/24

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1)  w pkt I zasądza od pozwanego (...) Banku (...) S.A. w W. na rzecz powoda Ł. S. kwotę 5.536,50 zł (słownie: pięć tysięcy pięćset trzydzieści sześć złotych 50/00) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15.06.2024 r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

2)  w pkt II tytułem zwrotu kosztów procesu zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.159,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kosztowego do dnia zapłaty.

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 756,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kosztowego do dnia zapłaty.

sędzia Aneta Ineza Sztukowska

Sygn. akt I Ca 41/25

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 02.10.2024 r. (data stempla polskiej placówki pocztowej k. 70) powód Ł. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 7.676,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15.06.2024 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnych świadczeń w postaci odsetek kapitałowych oraz części prowizji i części składek ubezpieczeniowych spełnionych przez powoda na rzecz pozwanego w okresie od dnia 31.07.2023 r. do dnia 06.05.2024 r. w wykonaniu umowy o kredyt konsumencki nr (...) zawartej w dniu 31.07.2023 r. – z uwagi na uruchomioną sankcję kredytu darmowego.

Jednocześnie powód domagał się zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej, według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swego stanowiska powód wskazał, iż w dniu 31.07.2023 r., działając jako konsument, zawarł z pozwanym umowę pożyczki, przy zastosowaniu wzorca umownego stosowanego przez Bank. Powód wskazał, że pożyczka została mu udzielona w wysokości 91.423,90 zł, z czego kwota 65.000,00 zł stanowiła całkowitą kwotę pożyczki, zaś kwota 26.423,90 zł przeznaczona była na sfinansowanie obligatoryjnych kosztów pożyczki w postaci prowizji i składki ubezpieczenia. W przekonaniu powoda, pozwany w sposób nieprawidłowy obliczył (...), jak również stopy oprocentowania, co skutkowało wskazaniem ich w treści ww. umowy pożyczki w nieprawidłowych wysokościach. Powód w dniu 07.06.2024 r., w trybie art. 45 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, złożył pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Dodatkowo, pełnomocnik powoda wystosował wobec pozwanego wezwanie do zapłaty. Pozwany nie uregulował jednak wynikających z niego należności.

Zdaniem powoda, przedmiotowa umowa pożyczki z dnia 31.07.2023 r. zawiera naruszenia postanowień ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, a w szczególności poprzez naruszenie art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 29 ust. 2, art. 30 ust. 1 pkt 6 i 7, art. 30 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 37 ust. 2 pkt 1 oraz
art. 30 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy. W dalszej części uzasadnienia pozwu powód przedstawił rozbudowaną argumentację dotyczącą naruszenia przez pozwanego ww. przepisów.

Końcowo powód wyjaśnił, iż na kwotę dochodzoną niniejszym pozwem składają się uiszczone przez niego w okresie od dnia 31.07.2023 r. do dnia 06.05.2024 r.: prowizja za udzielenie kredytu w łącznej, proporcjonalnej wysokości 538,32 zł, opłata z tytułu składek ubezpieczeniowych w łącznej, proporcjonalnej wysokości 1.978,24 zł oraz odsetki kapitałowe w łącznej wysokości 5.160,20 zł.

W odpowiedzi na pozew, pozwany nie uznał powództwa (kwestionując je co do zasady jak też co do wysokości) i domagał się jego oddalenia w całości oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Argumentując swe stanowisko pozwany podniósł, iż przedmiotowa umowa pożyczki czyniła zadość wszystkim wymogom zawartym w art. 30 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, nadto podkreślił, iż oprocentowanie należy naliczyć od „wypłaconej kwoty”, w zakres której wchodzą również kredytowane koszty kredytu. W ocenie pozwanego, całkowita kwota pożyczki powiększona o kwotę prowizji została rzeczywiście wypłacona pożyczkobiorcy. Natomiast kredytowanie kosztów prowizji stanowi wyraz woli pożyczkobiorcy, gdyż powód mógł opłacić należną Bankowi prowizję gotówką. Pozwany wskazał także, iż powód nie przedstawił żadnych rachunków ani wyciągów bankowych potwierdzających jego twierdzenia co do rzeczywistych dat i kwot rat przez niego spłacanych. Natomiast na podstawie sankcji kredytu darmowego można dochodzić wyłącznie sumy rzeczywiście uiszczonej w wykonaniu danej umowy pożyczki.

Wyrokiem z dnia 05 grudnia 2024 r., sygn. akt: I C 251/24, Sąd Rejonowy w Olecku I Wydział Cywilny oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.817,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od tej kwoty od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt II).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód, zaskarżając je w całości oraz zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, polegającej na uznaniu, że Bank podał konsumentowi pełny zakres wymaganych informacji, dochowując przy tym należytej staranności - w sytuacji gdy prawidłowa ocena ujawnionych okoliczności sprawy powinna prowadzić do uznania, że Bank nie sprostał obowiązkowi informacyjnemu, bowiem nieprzejrzysta treść umowy uniemożliwiała konsumentowi podjęcie racjonalnej decyzji co do jej zawarcia;

2.  art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 235 (1) § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., poprzez pominięcie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, w sytuacji gdy przeprowadzenie tego dowodu było istotne dla konieczności udowodnienia wysokości dochodzonych roszczeń przez stronę powodową. Co więcej powołane przez Sąd stwierdzenie, że „ Sąd pominął dowód z opinii biegłego oraz pozostałe wnioski dowodowe. Przeprowadzenie powyższych dowodów przedłużałoby postępowanie, nadto wykazałoby fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy" nie jest poparte żadnym wyliczeniem, podczas gdy dla ustalenia poprawności (...) konieczne jest:

a)  ustalenie, jakie konkretnie wartości zostały podstawione pod poszczególne zmienne;

b)  umożliwienie weryfikacji, czy pobierana prowizja jest zaliczana jako „kwota spłaty" w całości w dniu uruchomienia kredytu (ew. w innych terminach), czy też w określonej wysokości w dniach pobierania poszczególnych rat;

c)  ustalenie, jaka wartość została ustalona jako „kwota wypłaty”;

d)  możliwość obliczenia (...) przy założeniu, że od prowizji nie są naliczane odsetki:

- zaś ani powód, ani Sąd nie mieli możliwości dokonania tych ustaleń, a także ani powód ani Sąd nie posiadają wiedzy, jakie wartości zostały podstawione przez pozwanego w miejsce poszczególnych zmiennych;

3.  art. 267 TfUE w zw. z art. 288 TfUE w zw. z art. 4 ust. 3 (...), poprzez dokonanie wykładni "wypłaconej kwoty" w sprzeczności z wykładnią „kwoty wypłat" i „całkowitej kwoty kredytu" a dokonanej przez (...) w wyroku z dnia z dnia 21.04.2016 r., C-377/14, na tle art. 3 lit. l) i
art. 10 ust. 2 Dyrektywy (...) oraz w pkt I załącznika I do Dyrektywy (...);

4.  art. 102 k.p.c., poprzez niezastosowanie i w konsekwencji brak zaniechania obciążenia powoda (w apelacji błędnie „strony pozwanej pozwanych”) kosztami postępowania, w sytuacji gdy w sprawie zaszły szczególnie uzasadnione przypadki w myśl art. 102 k.p.c., które uzasadniały zastosowanie przedmiotowego przepisu;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 5 pkt 10 u.k.k., poprzez dokonanie jego błędnej wykładni polegającej na uznaniu, że pojęcie "wypłaconej kwoty", o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem, w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że pojęcie „wypłaconej kwoty" obejmuje wyłącznie taką kwotę kredytu jaką konsument uzyskał do własnej dyspozycji od kredytodawcy;

2.  art. 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 Dyrektywy (...) i w zw. z pkt I załącznika
I do Dyrektywy (...) w zw. z art. 3 lit. j Dyrektywy (...), poprzez niezastosowanie i w konsekwencji dokonanie błędnej wykładni polegającej na uznaniu, że odsetki kapitałowe mogą być naliczane od pozaodsetkowego kosztu kredytu w postaci skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej;

3.  art. 5 pkt 10 u.k.k. w zw. z art. 5 pkt 6 lit. a i b u.k.k., poprzez niezastosowanie i w konsekwencji dokonanie błędnej wykładni polegającej na uznaniu, że odsetki kapitałowe mogą być naliczane od pozaodsetkowego kosztu kredytu w postaci skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej;

4.  art. 353 1 k.c. w zw. z art. 359 § 1 k.c., poprzez niezastosowanie wskutek dokonania błędnej wykładni, że naliczanie odsetek kapitałowych od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej jest zgodne z prawem, w sytuacji gdy stoi w sprzeczności z naturą instytucji odsetek kapitałowych;

5.  art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 482 k.c., poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy praktyka naliczania odsetek od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej prowadzi do obejścia regulacji o zakazie anatocyzmu;

6.  art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 359 § 2 1 k.c., poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy praktyka naliczania odsetek od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej prowadzi do obejścia regulacji o odsetkach maksymalnych;

7.  art. 58 § 2 k.c., poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy praktyka naliczania odsetek od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej jest sprzeczna z zasadą współżycia społecznego jaką jest zasada ekwiwalentności świadczeń stron kontraktu;

8.  art. 385 1 § 1 k.c., poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji brak dokonania oceny, że postanowienie umowy przewidujące prawo do naliczania odsetek od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej przez przedsiębiorcę od konsumenta, kształtuje obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy;

9.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w. zw. z art 29 ust. 1 u.k.k., poprzez niezastosowanie wskutek uznania, że nie sposób twierdzić, że Bank naruszył obowiązek informacyjny nie dołączając pełnej taryfy, podczas gdy brak dostarczenia wszystkich elementów umowy w formie papierowej prowadzi do naruszenia obowiązku wynikającego z powołanego przepisu u.k.k.;

10.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w. zw. z art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. w zw. z art. 29 ust. 3 u.k.k., poprzez niezastosowanie wskutek uznania, że zawarcie w umowie pojęcia kwoty pożyczki obok pojęcia całkowitej kwoty pożyczki nie wprowadza konsumenta w błąd, w sytuacji gdy prowadzi do nieuzasadnionego multiplikowania pojęć synonimicznych, które sprawiają, że umowa jest nieczytelna, nieprzejrzysta i niejasna dla przeciętnego konsumenta w jej odbiorze;

11.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 6 i 7 u.k.k., poprzez wadliwe uznanie przez Sąd I instancji, że nie doszło do naruszenia polegającego na nierzetelnym i nieprawidłowym wskazaniu w umowie warunków stosowania stopy oprocentowania oraz stosowaniu przyjętej stopy oprocentowania do naliczania odsetek umownych również od skredytowanych kosztów kredytu, jak również naruszenie polegające na przyjęciu za prawidłowe obliczenie i wskazanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, w opisany powyżej sposób. W konsekwencji doszło do braku zastosowania art. 45 ust. 1 u.k.k., pomimo zaistnienia ku temu przesłanek;

12.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., polegające na błędnym przyjęciu, że w umowie zostały wskazane wszystkie założenia przyjęte do obliczenia (...), a w konsekwencji brak zastosowania
art. 45 ust. 1 u.k.k. pomimo zaistnienia ku temu przesłanek, mimo że w treści umowy brak jest informacji, jaka kwota została uznana przez kredytodawcę jako „wypłacona" na potrzeby liczenia (...), jak również nie określono sposobu rozliczenia kosztów kredytowych (przy czym zasadniczo rozliczenie opłat jest możliwe zgodnie z ww. ustawą na zasadach wskazanych w ust. 4 pkt 7 lit. b lub lit. c Załącznika nr 4 do u.k.k., ewentualnie podobnych - jednak zawsze konieczne jest zastosowanie ich w taki sposób, żeby (...) zostało obliczone zgodnie ze wzorem zawartym w Załączniku nr 4 do ustawy oraz jednocześnie przy przyjęciu wysokości spłat i wypłat oraz dat ich wykonywania, w jakich faktycznie były dokonywane zgodnie z umową);

13.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust 1 pkt 8 u.k.k. w zw. z art. 37 ust. 2 pkt 1 u.k.k., poprzez niezastosowanie w sytuacji gdy zredagowanie harmonogramu spłaty kredytu w ten sposób, że nie odseparowano w nim skredytowanej prowizji od raty kapitałowej kredytu oraz nie wskazano osobno wysokości należnych odsetek od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej, stanowiło o niedopełnieniu obowiązku informacyjnego przez Bank;

14.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., poprzez odmowę przez Sąd I instancji uznania, że doszło do wprowadzenia kredytobiorcy w błąd co do formy złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, a w konsekwencji ograniczeniu prawa konsumenta do skorzystania z ustawowego prawa do odstąpienia, poprzez wprowadzenie go w błąd o konieczności złożenia przedmiotowego oświadczenia w formie pisemnej - co wynika wprost z § 11 ust. 1 umowy. W konsekwencji Sąd I instancji nie zastosował art. 45 ust. 1 u.k.k., pomimo zaistnienia ku temu przesłanek;

15.  art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., poprzez niezastosowanie w sytuacji, gdy na podstawie zakwestionowanej umowy konsument nie otrzymał informacji, w jakiej wysokości musiałby uiszczać odsetki w przypadku przekroczenia 30-dniowego terminu na zwrot uzyskanej kwoty kredytu (bez kredytowanych kosztów), a w konsekwencji konsument nie uzyskał kompletnych informacji co do konsekwencji ekonomicznych zawarcia umowy oraz ew. odstąpienia od niej.

W świetle powyższego, powód wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 7.676,76 zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń w postaci odsetek kapitałowych oraz części prowizji i części składek ubezpieczeniowych, spełnionych przez niego na rzecz pozwanego w okresie od dnia 31.07.2023 r. do dnia 06.05.2024 r. w związku z wykonywaniem umowy o kredyt konsumencki nr (...) zawartej w dniu 31.07.2023 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia 15.06.2024 r. do dnia zapłaty – z uwagi na uruchomioną sankcję kredytu darmowego; jak również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, wedle ich podwójnej stawki podstawowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia prawomocności wyroku zasądzającego do dnia zapłaty.

Nadto, na podstawie art. 380 k.p.c., skarżący domagał się uchylenia postanowienia Sądu I instancji wydanego w przedmiocie pominięcia wniosku strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, wydanego na posiedzeniu w dniu 05.12.2024 r. (na które to postanowienie złożono zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.) i w konsekwencji przeprowadzenia tego dowodu na fakty wskazywane w pozwie (tj. na fakty wskazane w punkcie 8 petitum pozwu) oraz z uwagi na następujące okoliczności:

a)  powód zakwestionował w pozwie oraz podtrzymuje zarzut nieprawidłowego obliczenia (...) przez kredytodawcę;

b)  nieprawidłowe obliczenie (...) wynika m.in. z przyjęcia założeń do jego obliczenia, które są odmienne od tych wskazanych w treści umowy - kredytodawca, pomimo wskazania w treści umowy, że kredytowane koszty zostały pobrane w momencie uruchomienia kredytu, na potrzeby liczenia (...) uwzględnił je we wzorze w ramach uiszczanych przez powoda rat (pomijając pobranie ich w momencie uruchomienia kredytu);

c)  z treści umowy w żaden sposób nie wynika, w jakiej części uiszczane przez powoda raty są zaliczane na poczet kredytowanych kosztów, w jakiej części na poczet całkowitej kwoty kredytu, a w jakiej na poczet odsetek - mimo że wzór na (...) obejmuje obowiązek uwzględnienia w ramach „kwoty spłaty" każdej z kategorii ponoszonych przez konsumenta kosztów;

d)  powód wskazuje, że przyjęcie na potrzeby liczenia (...) innego sposobu rozliczenia kosztów kredytu (tj. na zasadach analogicznych do wskazanych w ust. 4 pkt 7 lit. c Załącznika nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim), niż faktycznie obowiązujący strony umowy (tj. na zasadach analogicznych do wskazanych w ust. 4 pkt 7 lit. b Załącznika nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim), skutkuje niedopuszczalną ingerencją przez pozwanego w sposób obliczenia (...), co mając na uwadze wyrok (...) z dnia 19.12.2019 r. zapadły w sprawie C-290/19, skutkuje brakiem wskazania w treści umowy (...) obliczonego według jednolitej matematycznej formuły, a w konsekwencji zasadnością zastosowania sankcji kredytu darmowego, gdyż art. 30 ust. 1 u.k.k. zobowiązuje kredytodawcę do podania informacji prawdziwych - co w niniejszej sprawie nie miało miejsca;

e)  ponadto powód wskazuje, że zgodnie z treścią wyroku (...) z dnia 18.12.2014 r. w sprawie C-449/13, w przypadku zaistnienia okoliczności, co do których weryfikacji konieczna jest specjalistyczna wiedza oraz szczegółowa znajomość podjętych przez kredytodawcę czynności, "nałożenie ciężaru dowodowego na konsumenta zagrażałoby skuteczności praw przyznanych Dyrektywą (...)/WE", a w konsekwencji to na pozwanym ciąży ciężar dowodu, że obliczył (...) w prawidłowy sposób – co do czego pozwany jak dotychczas nie wykazał żadnej inicjatywy dowodowej;

f)  w nawiązaniu do punktu e, powód wskazał, iż kwestionował również od początku niniejszego postępowania podaną przez pozwanego stopę oprocentowania, gdyż zgodnie z podniesioną argumentacją niedopuszczalne jest definiowanie pojęcia „wypłaconej kwoty" w odmienny sposób na potrzeby liczenia (...) oraz odmiennie na potrzeby obliczenia stopy oprocentowania, a w konsekwencji pozwany wskazał w treści umowy stopę oprocentowania w nieprawidłowej wysokości.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o jej oddalenie w całości, jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w znacznej części.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy. Oznacza to z kolei, że wyrok sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych poprzedzonych ponowną oceną materiału procesowego. Przyjęte jest przy tym, że Sąd drugiej instancji może przyjąć ustalenia za własne lub zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku Sądu pierwszej instancji nawet bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania.

Wykonując ten obowiązek Sąd Okręgowy dokonał własnej oceny przedstawionego pod osąd materiału procesowego i w jej wyniku, mając jednocześnie na uwadze zarzuty i twierdzenia podniesione przez powoda w apelacji, doszedł do przekonania, iż Sąd I instancji należycie ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, stąd Sąd odwoławczy podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego. Nie zachodziła zatem potrzeba ich ponownego przytaczania, a odnieść się należało jedynie do zarzutów apelacji.

Powód w wywiedzionej apelacji sformułował zarzuty dotyczące zarówno naruszenia prawa procesowego, jak i materialnego, jednakże każdy z nich sprowadzał się do kwestii oceny Sądu I instancji treści spornej umowy pożyczki w świetle regulacji prawnych wynikających w szczególności z ustawy z dnia
12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim. To zaś doprowadziło do nieuzasadnionego przyjęcia przez Sąd I instancji, iż brak jest w obowiązującym prawie normy zakazującej pobierania przez kredytobiorcę odsetek od kwoty stanowiącej część pożyczki, którą przeznaczono na sfinansowanie kosztów uzyskania tejże pożyczki oraz że mechanizm ustalania przez Bank wysokości oprocentowania pożyczki, jak również rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania był prawidłowy, jasno wynikał z treści spornej umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. zawartej przez strony oraz doprowadził do prawidłowego ustalenia wskazanych wartości.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż oceny zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy dokonać łącznie z oceną zarzutów naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego, do którego niewątpliwi doszło poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w kontekście żądań i twierdzeń sformułowanych w przedmiotowym pozwie.

W pierwszej kolejności należało przyjąć, że powód słusznie zarzucił Sądowi
I instancji naruszenie art. 5 pkt 10 u.k.k. w zw. z art. 5 pkt 6 lit. a i b u.k.k., art. 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 Dyrektywy (...) i w zw. z pkt I załącznika I do Dyrektywy (...) w zw. z art. 3 lit. j Dyrektywy (...), art. 353 1 k.c. w zw. z art. 359 § 1 k.c., art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 482 k.c. i w zw. z art. 359 § 2 1 k.c. oraz art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 6 i 7 u.k.k., poprzez błędne rozumienie pojęcia wypłaconej kwoty pożyczki oraz poprzez błędne i nieuzasadnione przyjęcie, iż dopuszczalnym jest naliczanie przez kredytodawcę odsetek kapitałowych od skredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać m.in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania ( (...)) oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8 u.k.k.). Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem jednak kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 u.k.k.). Z kolei całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (art. 5 pkt 7 u.k.k.), nawet wówczas, gdy kredytodawca udzielił kredytu przeznaczonego na poniesienie tych kosztów. Przepis art. 5 pkt 12 u.k.k. definiuje zaś rzeczywistą roczną stopę oprocentowania jako całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Innymi słowy jest to wartość wyrażająca procentowy udział kosztów kredytu w stosunku rocznym w całkowitej kwocie kredytu.

Obowiązek określenia w umowie, do której zastosowanie znajdują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (a więc i przedmiotowej umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r.), rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) oraz całkowitej kwoty do zapłaty (w tym wysokości odsetek umownych) przez konsumenta ustalanej w dniu zawarcia takiej umowy wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia wynika z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. W kontekście
art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim zauważenia jednak wymaga, że zadość powyższemu obowiązkowi – zdaniem Sądu Okręgowego – czyni jedynie prawidłowe wskazanie ww. informacji w umowie kredytu/pożyczki, a nie informacji jakiejkolwiek (celem formalnego spełnienia wymogu z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim), w tym również stanowiącej odzwierciedlenie wadliwego obliczenia przez kredytodawcę/pożyczkodawcę rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta (w tym wysokości odsetek umownych). Takie rozumowanie koreluje z przedkontraktowym obowiązkiem informacyjnym spoczywającym na kredytodawcy/pożyczkodawcy na mocy
art. 13 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, celem którego jest zapewnienie kredytobiorcy/pożyczkobiorcy pozycji umożliwiającej dokonanie pełnej oceny zaproponowanego mu produktu finansowego, w tym w zakresie konsekwencji ekonomicznych dla kredytobiorcy/pożyczkobiorcy. Przyjęcie, iż nieprawidłowe, ale jednak wskazanie w umowie kredytu/pożyczki wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta spełnia kryteria z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim prowadziłoby do sytuacji, w której kredytodawca/pożyczkodawca mógłby określić wyżej wymienione wartości całkowicie dowolnie (w tym potencjalnie korzystnie dla kredytobiorcy/pożyczkobiorcy), zafałszowując rzeczywiste warunki umowy kredytu/pożyczki (uniemożliwiając jednocześnie konsumentowi dokonanie pełnej oceny zaproponowanego mu produktu finansowego) i nie narażając się w ten sposób na żadne konsekwencje, w tym zwłaszcza sankcję kredytu darmowego. Czyniłoby to zapisy art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim iluzorycznymi ( por. też P. Mikłaszewicz, K. Pacuła (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024, uwagi do art. 45, T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz wyd. III, uwagi do art. 45).

Przenosząc powyższe na grunt sprawy niniejszej zauważyć należy, że w umowie pożyczki z dnia 31.07.2023 r. rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) określona została na poziomie 22,65%. Z kolei z zapisów § 1 ust. 6 umowy wynika, że całkowita kwota do zapłaty przez powoda wynosi 123.784,65 zł, a z § 1 ust. 2, 4 i 5 przedmiotowej umowy - że całkowity koszt pożyczki wynosi 58.784,65 zł i obejmuje prowizję w wysokości 5.652,17 zł, składki ubezpieczeniowe za cały okres ubezpieczenia (równy okresowi spłaty spornej pożyczki) w łącznej wysokości 20.771,73 zł – pobrane przez Bank z kwoty pożyczki - oraz odsetki za cały okres kredytowania – wyliczone na dzień 24.07.2023 r. – w łącznej wysokości 32.360,75 zł.

Wskazane powyżej zapisy umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r., zdaniem Sądu Okręgowego, skalkulowano nieprawidłowo. Uwzględnianie w tej kalkulacji oprocentowania (odsetek umownych) od kredytowanych kosztów pożyczki uznać bowiem należy za niedopuszczalne w świetle art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym stopa oprocentowania kredytu/pożyczki jest to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt/pożyczkę w stosunku rocznym.

Przez kwotę wypłaconą na podstawie umowy o kredyt/pożyczkę, zdaniem Sądu Okręgowego, rozumieć przy tym należy całkowitą kwotę kredytu, tj. kwotę oddaną przez kredytodawcę/pożyczkodawcę do swobodnej dyspozycji kredytobiorcy/pożyczkobiorcy. W kwocie tej nie mieszczą się kredytowane koszty kredytu albowiem kwotą wypłaconą kredytodawcy/pożyczkodawcy pod tym tytułem kredytobiorca/pożyczkobiorca swobodnie dysponować nie może – musi je przeznaczyć właśnie na koszty kredytu.

W realiach sprawy niniejszej potwierdzają to zapis § 1 ust. 3 spornej umowy kredytowej (k. 21), zaświadczenie wystawione przez pozwanego (k. 29-29v.) oraz zestawienie operacji wykonanych na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz powoda w dniu 31.07.2023 r. (k. 97).

Na poparcie powyższej argumentacji dodatkowo wskazać trzeba, że istotą odsetek kapitałowych (umownych) jest to, że stanowią one wynagrodzenie dla kredytodawcy/pożyczkodawcy za to, że kredytodawca/pożyczkodawca korzysta z jego środków pieniężnych. Odsetki kapitałowe (umowne) zostały przy tym przez ustawodawcę zaliczone do kosztów kredytu, a zatem do tej samej kategorii co opłaty (w tym z tytułu ubezpieczenia), prowizje, podatki i marże (art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim). Taka konstrukcja, zdaniem Sądu Okręgowego, wyklucza naliczanie odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, ograniczając takie uprawnienie po stronie kredytodawcy/pożyczkodawcy do całkowitej kwoty kredytu/pożyczki, czyli de facto kapitału pożyczki udostępnionego kredytobiorcy/pożyczkobiorcy do swobodnej dyspozycji. Przeciwne stanowisko dawałoby przyzwolenie do naliczania odsetek kapitałowych od kosztów kredytu/pożyczki, a zatem generowałoby po stronie kredytobiorcy/pożyczkobiorcy koszt od kosztu, czego zaakceptować nie można albowiem byłoby to sprzeczne z naturą zobowiązania umowy pożyczki (z art. 720 1 k.c. wynika, że pożyczkodawca ma prawo do uzyskania od pożyczkobiorcy odsetek oraz pozaodsetkowych kosztów kredytu obejmujących marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze oraz opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze, a także koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy, z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy; w przepisie tym nie ma mowy o uprawnieniu do uzyskania odsetek od pozaodsetkowych kosztów kredytu). Nadto, spowodowałoby to sytuację, w której po stronie całkowitej kwoty do wypłaty – poza kwotą udostępnioną kredytobiorcy/pożyczkobiorcy przez kredytodawcę/pożyczkobiorcę do swobodnej dyspozycji – znalazłyby się także kredytowane koszty kredytu, co jest sprzeczne z treścią art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim i czyniłoby niemożliwym wyliczenie wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) wg wzoru określonego w załączniku nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim, w którym po jednej stronie równania znajduje się całkowita kwota kredytu/pożyczki (tj. kwota udostępniona kredytobiorcy/pożyczkobiorcy przez kredytodawcę/pożyczkobiorcę do swobodnej dyspozycji), a po drugiej – kredytowane koszty kredytu/pożyczki ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 października 2017 r. w sprawie VII ACa 879/17). Raz jeszcze podkreślić zatem należy, iż – w ocenie Sądu Okręgowego – odsetki kapitałowe należą się wyłącznie od kapitału kredytu/pożyczki rozumianego jako kwota oddana kredytodawcy/pożyczkobiorcy do swobodnej dyspozycji.

Wskazane powyżej zapisy analizowanej umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r., zdaniem Sądu Okręgowego, określono nieprawidłowo. Uwzględnienie w omówionych wyżej kalkulacjach oprocentowania (odsetek umownych) od kredytowanych kosztów pożyczki (prowizji, składek ubezpieczeniowych) należy uznać za niedopuszczalne w świetle art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim. W kwocie wypłaconej na podstawie umowy o pożyczkę, zdaniem Sądu Okręgowego, nie mieszczą się kredytowane koszty kredytu (w realiach sprawy niniejszej – prowizja i składki ubezpieczeniowe), gdyż kwotą wypłaconą pożyczkodawcy (pozwanemu) pod tym tytułem pożyczkobiorca (powód) swobodnie dysponować nie mógł – musiał je przeznaczyć właśnie na koszty kredytu.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., rzeczą pozwanego było udowodnienie, że (...) zostało wyliczone ściśle według wzoru z załącznika nr 4 do ustawy z dnia
12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim i przy przyjętych w umowie założeniach.

Pozwany nie przedstawił nawet wyliczenia (...), nie wspominając o udowodnieniu prawidłowości wyliczenia. Nie można wiec przyjąć, że (...) zostało prawidłowo wyliczone. Zdaniem Sądu Okręgowego, pozwany niezasadnie uwzględnił prowizję za udzielenie pożyczki oraz sumę składek ubezpieczeniowych przy ustalaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty.

W tym miejscu zauważyć należy, że obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści
art. 5 pkt 7 u.k.k., w którym expressis verbis mowa jest o „kredytowanych kosztach kredytu”. Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I (...) 9/18 ( Legalis nr 1874523), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty
(np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski – po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu.

Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku (...) z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14, gdzie wskazano, że całkowita kwota kredytu i całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta są pojęciami odrębnymi i w związku z tym całkowita kwota kredytu nie może obejmować żadnych kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta.

I tak, całkowita kwota kredytu w rozumieniu art. 3 lit. l i art. 10 ust. 2 Dyrektywy (...) nie obejmuje żadnych kwot, których przeznaczeniem jest wywiązanie się z zobowiązań podjętych w ramach danej umowy o kredyt, takich jak koszty administracyjne, odsetki, opłata za udzielenie kredytu, czy wszelkie inne typy kosztów, które musi ponieść konsument. Sprowadza się to zatem, najogólniej rzecz ujmując, do tego, iż włączenie jakiejkolwiek kwoty należącej do całkowitego kosztu kredytu do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt.

Skoro zatem w spornej umowie pożyczki odsetki stanowią element całkowitego kosztu pożyczki, a zostały one policzone w sposób nieprawidłowy, tj. nie od całkowitej kwoty pożyczki ale od sumy tej kwoty oraz kwoty prowizji i składek ubezpieczeniowych, to należy uznać, że wskazana w umowie kwota odsetek jest zawyżona, a w konsekwencji zawyżone są i całkowite koszty pożyczki i obliczona z ich wykorzystaniem (...). Odsetki, które wchodzą w skład kosztów pożyczki, liczone są od kwoty kapitału, prowizji i składek ubezpieczeniowych, a zatem w sposób fałszywy stanowią inną wartość procentową. W tej sytuacji przyjąć należało, że pozwany Bank nie wykazał prawidłowości wyliczenia (...) w przedmiotowej umowie kredytu, co oznacza naruszenie przepisu art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.

Podkreślić należy, że istotą odsetek kapitałowych jest to, że stanowią wynagrodzenie dla kredytodawcy za to, że kredytobiorca korzysta z jego środków pieniężnych. Naliczanie odsetek od pozaodsetkowych kosztów udzielenia kredytu konsumenckiego nie zasługuje na aprobatę także z tego powodu, że odsetki za korzystanie z kapitału zostały zaliczone przez ustawodawcę w art. 5 ust. 6 u.k.k. do kosztów kredytu, a więc do tej samej kategorii co opłaty i prowizje.

W rezultacie podzielić należało stanowisko strony powodowej, iż wysokość odsetek określona w umowie pożyczki z dnia 31.07.2023 r. została bezpodstawnie zawyżona. Kredytodawca niewątpliwie może naliczać odsetki od kwoty pożyczonego kapitału, jednakże tylko i wyłącznie kwoty kapitału rzeczywiście udostępnionego kredytobiorcy. Brak więc podstaw do obciążania kredytobiorcy odsetkami od kosztów kredytu. W konsekwencji obciążenie Ł. S. przez pozwanego takimi odsetkami następuje sprzecznie z ww. przepisami ustawy o kredycie konsumenckim.

Zastosowanie powyższej metody wyliczenia odsetek miało zaś niewątpliwie negatywny dla powoda wpływ na (...).

Mając na uwadze powyższe uznać należy zatem, iż zaistniały przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego, w sytuacji w której powód wykazał, że zawarta przez niego z pozwanym umowa pożyczki obarczona jest naruszeniami uzasadniającymi taką sankcję. Pozwany w zawartej z konsumentem umowie pożyczki z dnia 31.07.2023 r. podał zawyżone wysokości rat, co stanowiło wprowadzenie kredytobiorcy – konsumenta w błąd, co też stanowiło to praktykę niedopuszczalną. Prowadziło jednocześnie do wadliwego określenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) kredytu, a zarazem do naruszenia przywołanego powyżej przepisu art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., co też aktualizowało podstawę do skorzystania z sankcji darmowego kredytu uregulowanej w
art. 45 u.k.k.. Do oceny skuteczności skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest natomiast wykazanie jednego z naruszeń, o których mowa w przepisie art. 45 u.k.k..

W świetle przedstawionej powyżej oceny żądań powoda dokonanej przez Sąd Okręgowy w oparciu o wymienione regulacje prawne i wynikającego z niej wniosku, iż obciążenie powoda przez pozwanego odsetkami od pozaodsetkowych kosztów udzielenia pożyczki następuje sprzecznie z przepisami ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, jako niezasadne jawią się natomiast zarzuty apelacyjne dotyczące naruszenia art. 58 § 2 k.c. i art. 385 1 § 1 k.c.. W ramach tychże zarzutów skarżący wskazał, iż Sąd I instancji zaniechał zbadania ważności zapisów umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r., umożliwiających pozwanemu naliczanie odsetek kapitałowych również od skredytowanej prowizji i składek ubezpieczeniowych, w kontekście ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz z dobrymi obyczajami, a więc również w kontekście rażącego naruszenia przez pozwanego jego interesów, jako konsumenta.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż w sytuacji, gdy umowa łącząca konsumenta i przedsiębiorcę pozostaje w sprzeczności z ustawą, wówczas sankcja nieważności przewidziana w art. 58 § 1 k.c. ma pierwszeństwo przed sankcją niezwiązania konsumenta postanowieniem stosownie do art. 385 1 k.c.. Postanowienie wzorca umowy sprzeczne z ustawą nie może bowiem wywrzeć skutku prawnego (art. 58 § 1 k.c.) i nie może kształtować praw i obowiązków konsumenta oraz nie jest w stanie rażąco naruszyć jego interesów. Nie może też w konsekwencji podlegać ocenie z punktu widzenia zgodności z dobrymi obyczajami. Nie zawsze zresztą postanowienie wzorca umowy sprzeczne z ustawą musi być jednocześnie uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Postanowienie zaś sprzeczne z dobrymi obyczajami w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. musi być zgodne z ustawą ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie III CZP 119/10, Legalis nr 284858, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie I CSK 218/10, Legalis nr 309870). Bazą powyższej konkluzji jest prezentowane w doktrynie i podzielane przez Sąd Okręgowy rozumowanie, zgodnie z którym niemożliwe jest sankcjonowanie czynności, której skutki nie nastąpiły z racji jej bezwzględnej nieważności ( komentarz do art. 385 1 k.c. red. serii Osajda/red. tomu Borysiak 2024, wyd. 33/P. Mikłaszewicz, Legalis). Natomiast w dalszej kolejności należy mieć na uwadze, iż regulacja
art. 385 1 k.c., znajdująca zastosowanie do umów zawieranych w obrocie konsumenckim, ma pierwszeństwo w sytuacji, gdy umowa łącząca konsumenta i przedsiębiorcę pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego
(art. 58 § 2 k.c.). Jeśli zatem powód w rozpoznawanej sprawie wystąpił z roszczeniem o zapłatę wywodząc je z faktu sprzeczności zapisów umowy łączącej go z pozwanym Bankiem z ustawą, brak jest podstaw do badania tychże zapisów przez Sąd dodatkowo w kontekście ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami.

Na aprobatę Sądu Okręgowego zasługiwał zaś zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., w ramach którego powód wskazywał, iż w spornej umowie pożyczki pozwany nie zawarł informacji, jaka kwota została uznana przez niego jako „wypłacona" na potrzeby liczenia (...), jak również nie określił sposobu rozliczenia kosztów kredytowych, w szczególności w świetle wyroku (...) z dnia 23 stycznia 2025 r., wydanego w sprawie C-667/23.

We wskazanym wyżej orzeczeniu zawarto tezę, iż „Art. 10 ust. 2 lit. g dyrektywy (...) w sprawie umów o kredyt konsumencki, zmienionej dyrektywą (...), należy interpretować w ten sposób, że założenia przyjęte do obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ( (...)) muszą być wyraźnie wskazane w umowie o kredyt i nie wystarczy w tym względzie, aby konsument mógł je sam zidentyfikować, analizując warunki tej umowy”.

Nadto, w cytowanym wyroku czytamy również, iż 'W stosownym czasie przed związaniem się konsumenta umową o kredyt lub ofertą kredytodawca oraz, w stosownych przypadkach, pośrednik kredytowy dostarczają konsumentowi - na podstawie warunków kredytu zaproponowanych przez kredytodawcę, a także, w stosownych przypadkach, zgodnie z preferencjami określonymi przez konsumenta i informacjami przez niego przekazanymi - informacje potrzebne do porównania różnych ofert w celu podjęcia, przy pełnej znajomości faktów, decyzji, czy zawrzeć umowę o kredyt. [...]. Informacje te określają: (…) g) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania [ (...)] oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, przedstawione za pomocą reprezentatywnego przykładu podającego wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy (…)”.

W powołanym wyroku czytamy też, że: „W stosownym czasie przed związaniem się konsumenta jakąkolwiek umową o kredyt lub ofertą dotyczącą umowy o kredyt, o której mowa w art. 2 ust. 3, 5 lub 6, kredytodawca i, w stosownych przypadkach, pośrednik kredytowy dostarczają konsumentowi - na podstawie warunków kredytu zaproponowanych przez kredytodawcę, a także, w stosownych przypadkach, zgodnie z preferencjami określonymi przez konsumenta i informacjami przez niego przekazanymi - informacje potrzebne do porównania różnych ofert w celu podjęcia, przy pełnej znajomości faktów, decyzji, czy zawrzeć umowę o kredyt. Informacje te określają: (…) f) [ (...)] przedstawioną w formie reprezentatywnych przykładów zawierających wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy (…)”.

I wreszcie, w wyroku tym czytamy „W umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły określa się: (…) g) [ (...)] i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, obliczone w chwili zawierania umowy o kredyt; podawane są wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy (…)”, oraz „Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 10 ust. 2 lit. g) Dyrektywy (...) należy interpretować w ten sposób, że założenia przyjęte do obliczenia (...) muszą być wyraźnie wskazane w umowie o kredyt, czy też wystarczy, aby konsument mógł je sam zidentyfikować, analizując warunki tej umowy”, jak również „Należy dodać, że obowiązek wskazania założeń przyjętych do obliczenia (...) za pomocą reprezentatywnego przykładu jest przewidziany również w art. 5 ust. 1 lit. g) i art. 6 ust. 1 lit. f) Dyrektywy (...) jako wymóg dotyczący informacji udzielanych przed zawarciem umowy (motyw 56). Wskazanie na etapie poprzedzającym zawarcie umowy różnych założeń użytych do obliczenia (...) pozwala wprowadzić w życie cel wymieniony w art. 5 ust. 1 Dyrektywy (...) dotyczący informacji potrzebnych do porównania różnych ofert, aby umożliwić konsumentowi podjęcie decyzji w kwestii zawarcia umowy o kredyt przy pełnej znajomości faktów, przy czym porównanie to należałoby przeprowadzić z uwzględnieniem (...) na podstawie różnych okresów ofert będących do dyspozycji tego konsumenta (motyw 57). Co się tyczy obowiązku wskazania tych różnych założeń w umowie o kredyt zgodnie z art. 10 ust. 2 lit. g) Dyrektywy (...), z orzecznictwa, o którym mowa w pkt 30 niniejszego wyroku, wynika, że obowiązek ten ma na celu zapewnienie, by konsument był w stanie zapoznać się ze swoimi prawami i obowiązkami (motyw 58). Wzmianka ta powinna zatem umożliwić konsumentowi sprawdzenie, czy (...) została obliczona przez przedsiębiorcę w sposób prawidłowy, a jeśli nie, dochodzenie jego praw (…) (motyw 59). (…) wskazanie w umowie o kredyt założeń przyjętych do obliczenia (...) ma również, w szczególności z powodów przedstawionych w pkt 58 i 59 niniejszego wyroku, istotne znaczenie dla konsumenta (motyw 61). Zważywszy, że - jak przypomniano w pkt 55 wyroku - założenia przyjęte do obliczenia (...) mogą mieć złożony charakter, konieczne jest wskazanie ich w sposób jasny, zwięzły i wyraźny w umowie o kredyt, ponieważ sama możliwość zidentyfikowania ich przez konsumenta poprzez lekturę poszczególnych warunków tej umowy nie jest wystarczająca (motyw 63)”.

Tym czasem, w §1 ust. 7 umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. zawartej przez strony postępowania wskazano jedynie ogólną wysokość (...) (określając je na 22,65%) oraz podano, że (...) to całkowity koszt pożyczki, który konsument ponosi jako procent całkowitej kwoty pożyczki w stosunku rocznym. Zdaniem Sądu Okręgowego, sposób sformułowania przytoczonych powyżej zapisów umownych umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. nie spełnia ww. wymagań określonych w wyroku (...) z dnia 23.01.2025 r. wydanym w sprawie C-667/23. W spornej umowie pożyczki nie wskazano bowiem wszystkich założeń branych pod uwagę do ustalenia (...) według wzoru wynikającego z zapisów ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim. Ponadto (...) określono błędnie albowiem w całkowitym koszcie pożyczki, stanowiącym jeden z parametrów (...), ujęto oprocentowanie (odsetki) obliczone nie tylko od całkowitej kwoty pożyczki (tj. kapitału udostępnionego konsumentowi do swobodnego korzystania), ale także od kredytowanych kosztów kredytu (prowizji i ubezpieczenia). W konsekwencji, postanowienia umowy zawartej między powodem i pozwanym, nie dawały kredytobiorcy możliwości dokładnego sprawdzenia, czy (...) została obliczona przez Bank w sposób prawidłowy, w oparciu o właściwe założenia przyjęte do obliczenia tej stopy.

Z tożsamych względów zbędne było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości finansowej na okoliczności wskazane w pozwie (k. 6-6v.).

Fakty ustalono na podstawie spójnego, wiarygodnego materiału dowodowego: dokumentów złożonych przez obie strony (wzajemnie niekwestionowanych) i zeznań powoda, które były wystarczające samodzielnie dla wydania rozstrzygnięcia dotyczącego żądania pozwu. Z tezy dowodowej sformułowanej przez powoda wynikało, że wnosił on o przeprowadzenie dowodu pozbawionego znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż są to okoliczności obojętne przy ocenie, czy pozwany zawierając z Ł. S. sporną umowę pożyczki z dnia 31.07.2023 r. przekazał mu jako konsumentowi wszystkie informacje wymagane zgodnie z regulacją art. 30 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim oraz czy wskazana umowa zawierała wszystkie elementy wymagane również na podstawie wskazanego przepisu u.k.k.. Oceny tychże aspektów Sąd mógł dokonać wyłącznie na podstawie szczegółowej analizy przedłożonych przez strony do niniejszej spraw dokumentów oraz zeznań strony powodowej, w zakresie, w jakim korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym. Z kolei obliczenie wysokości należności powoda, w świetle przedłożonych dokumentów, polegało na przeprowadzeniu prostego działania matematycznego, niewymagającego wiadomości specjalnych.

W realiach rozpoznawanej sprawy sporne były bowiem jedynie kwestie prawne, zatem istota sporu pomiędzy stronami sprowadzała się w zasadzie do oceny prawnej zasadności zgłoszonych przez powoda żądań.

Powyższe rozważania przesądzają o niezasadności zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 235 1 § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. w zw. z
art. 227 k.p.c..

W związku z powyższym, postanowieniem z dnia 24 lutego 2025 r. (k. 184v.), na podstawie art. 381 k.p.c. w zw. z art. 235 2 § 1 pkt 3 i 5 k.p.c., Sąd Okręgowy pominął wniosek dowodowy powoda zgłoszony w wywiedzionej przez niego apelacji, jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy bowiem, przeprowadzając własną analizę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, dokonał oceny prawnej umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. w sposób opisany wyżej, jak też przeprowadził wskazane powyżej działanie matematyczne pozwalające określić wysokość należności przysługującej powodowi od pozwanego, po stwierdzeniu zaistnienia po stronie powoda przesłanek uruchomienia sankcji kredytu darmowego.

Analiza treści umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. doprowadziła Sąd Okręgowy również do konstatacji o zasadności zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., poprzez odmowę przez Sąd I instancji uznania, że doszło do wprowadzenia kredytobiorcy w błąd co do formy złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, a w konsekwencji ograniczeniu prawa konsumenta do skorzystania z ustawowego prawa do odstąpienia, poprzez wprowadzenie go w błąd o konieczności złożenia przedmiotowego oświadczenia w formie pisemnej.

Stosownie do treści art. 53 ust. 1 u.k.k. konsument ma prawo, bez podania przyczyny do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Ust. 2 wskazuje natomiast, że jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera elementów określonych w art. 30, konsument może odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia dostarczenia wszystkich elementów wymienionych w art. 30 u.k.k. Natomiast art. 30 ust. 1 pkt. 15 u.k.k. wskazuje, że umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym. Ustawa o kredycie konsumenckim przewiduje zatem dwie postacie odstąpienia od umowy, a nie przewiduje jednocześnie żadnej szczególnej formy dla obu wskazanych wyżej postaci odstąpienia od umowy. Odstąpienie następuje przez oświadczenie woli, które może być złożone w dowolnej formie, tj. w formie pisemnej albo ustnej.

Natomiast treść § 11 przedmiotowej umowy została sformułowana w sposób wprowadzający konsumenta w błąd poprzez zasugerowanie, iż jedyną skuteczną formą złożenia oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy pożyczki będzie wyłącznie forma pisemna.

Nieuczciwe praktyki rynkowe wprowadzające w błąd przez zaniechanie dotyczą tych sytuacji, w których przedsiębiorca jest obowiązany do udzielenia konsumentom określonych informacji a mimo to pozbawia konsumentów określonych informacji o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podjęcia przez nich decyzji gospodarczej.

Posiadanie tych informacji jest niezbędne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia prawidłowej, czyli świadomej i zarazem efektywnej decyzji rynkowej.

Zgodnie z art. 47 u.k.k. pozwany jako pożyczkodawca nie ma prawa ustalenia w umowie mniej korzystnych dla konsumenta warunków odstąpienia od umowy, niż to wynika z ustawy. Jednakże wskazana przez niego forma odstąpienia od umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. obciążała powoda nadmiernym formalizmem. Doręczenie powodowi wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy w formie papierowej nie wymuszało na nim obowiązku złożenia wskazanego oświadczenia w tej samej formie, lecz takie wrażenie po stronie powoda wywołało. Zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, pozwany w sposób nieprawidłowy poinformował powoda o przysługujących mu uprawnieniach i ograniczył sposób składania przez niego oświadczenia woli.

Odnosząc się natomiast do zarzutu apelacyjnego naruszenia art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust 1 pkt 8 u.k.k. w zw. z art. 37 ust 2 pkt 1 u.k.k., wskazać należy, iż umowa pożyczki z dnia 31.07.2023 r., jak również harmonogram spłaty wynikającego z tejże umowy zobowiązania finansowego, nie określały poszczególnych składowych rat, w których sporna pożyczka była spłacana, w szczególności w jakim zakresie pokrywały one kapitał, w jakim zakresie odsetki, a w jakim zakresie wszelkie inne koszty okołokredytowe, które konsument jest zobowiązany ponieść. Harmonogram spłaty przedmiotowej pożyczki (k. 27-28) ratę kredytową obciążającą Ł. S. rozbijał jedynie na część kapitałową i część odsetkową, bez wskazania w jakiej części pokrywała ona koszty prowizji oraz składek ubezpieczeniowych. Takie sporządzenie harmonogramu spłaty pożyczki niewątpliwe stanowi naruszenie regulacji art. 37 ust. 2 pkt 1 u.k.k., jednakże nie stanowi jednocześnie podstawy powołania się na sankcję kredytu darmowego, lecz najwyżej do stwierdzenia abuzywności tego zapisu.

Sankcja kredytu darmowego nie powstaje, gdy kredytodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w art. 45 ust. 1 u.k.k..

Natomiast regulacja art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k., wymienionego w art. 45 ust. 1 u.k.k., mówi jedynie o naruszenia art. 37 ust. 1 u.k.k., nie zaś również art. 37 ust. 2 pkt 1 u.k.k.

Bezzasadnym, w ocenie Sądu Okręgowego, z kolei był zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 45 ust. 1 u.k.k. w. zw. z art. 29 ust. 1 u.k.k. poprzez ich niezastosowanie. Skarżący upatrywał naruszenia powyższych regulacji w niewypełnieniu przez pozwanego obowiązku informacyjnego i niezałączeniu do umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. pełnej treści taryfy prowizji i opłat bankowych.

Analiza treści § 2 spornej umowy pożyczki wskazuje, iż faktycznie zamieszczono w tymże jedynie fragment (wyciąg) taryfy prowizji i opłat bankowych w takim zakresie, w którym odnosi się konkretnie do sytuacji powoda. Jednakże, zdaniem Sądu Okręgowego, taka forma przedstawienia Ł. S. informacji zawartych w ww. taryfie jest bardziej transparentna, niż gdyby załączono jej pełną treść w formie papierowej do przedmiotowej umowy pożyczki. Wówczas powód zmuszony byłby do zapoznania się z pełną treścią omawianego dokumentu i samodzielnego ustalenia, które jego zapisy odnoszą się konkretnie do niego, jako pożyczkobiorcy. Sposób sformułowania przez pozwanego § 2 umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. zwolnił powoda z powyższego obowiązku, poprzez przedstawienie mu konkretnych zapisów taryfy prowizji i opłat bankowych mających zastosowanie do jego sytuacji. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż nie sposób zarzucić pozwanemu Bankowi naruszenie obowiązków informacyjnych określonych w art. 29 ust. 1 u.k.k..

Kolejnym niezasadnym zarzutem apelacyjnym podniesionym przez powoda był zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 u.k.k. w. zw. z art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. w zw. z
art. 29 ust. 3 u.k.k. dotyczący kwestii sformułowania w spornej umowie pożyczki przez pozwanego pojęcia kwoty pożyczki i pojęcia całkowitej kwoty pożyczki w sposób wprowadzający powoda, jako konsumenta w błąd oraz czyniący umowę zawartą przez strony nieczytelną, nieprzejrzystą i niejasną w jej odbiorze.

Ustawa o kredycie konsumenckim definiuje zarówno pojęcie całkowitej kwoty pożyczki, jak również całkowitej kwoty do zapłaty i takich też pojęć pozwany Bank użył w umowie pożyczki zawartej z powodem (§ 2 pkt 1 i 6), przy czym kwoty w nich podane (ich składowe) odpowiadają definicjom wynikającym z regulacji wskazanej wyżej ustawy. W treści umowy pożyczki z dnia 31.05.2023 r. jednocześnie – wbrew stanowisku skarżącego – nie użyto pojęcia „kwota pożyczki” obok pojęcia „całkowitej kwoty pożyczki”, zatem o wprowadzeniu w błąd konsumenta tego typu zabiegiem w realiach niniejszej sprawy nie można mówić, zwłaszcza że w tabeli stanowiącej treść § 1 umowy w sposób jasny, jednoznaczny, a zatem zrozumiały i jednocześnie prawidłowy wyjaśniono, w ramach dodatkowej informacji, definicję całkowitej kwoty pożyczki (jako kwoty, którą konsument otrzymuje do dyspozycji lub którą Bank spłaca inne zobowiązania konsumenta – w przypadku pożyczki konsolidacyjnej) oraz całkowitej kwoty do zapłaty (jako sumy całkowitego kosztu pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki), jak też całkowitego kosztu pożyczki (jako sumy kosztu udzielenia pożyczki, tj. prowizji i składek ubezpieczeniowych oraz odsetek, które ponosi konsument w okresie spłacania pożyczki).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż w przedmiotowej umowie reguły zawarte w art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. i art. 29 ust. 3 u.k.k. zostały zachowane.

Skutku oczekiwanego przez skarżącego nie mógł odnieść również postawiony przez niego zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k.

W ramach tego zarzutu powód wskazał, iż nie otrzymał informacji, w jakiej wysokości musiałby uiszczać odsetki w przypadku przekroczenia 30-dniowego terminu na zwrot uzyskanej kwoty kredytu (bez kredytowanych kosztów).

Jednakże w § 11 pkt 3 spornej umowy pożyczki wskazano wprost wysokość dziennych odsetek od kapitału pożyczki na kwotę 16,01 zł i zastrzeżono, iż nie ulegnie ona zmianie, nawet jeśli zmieni się oprocentowanie samej pożyczki.

W konsekwencji, wskazany wyżej zarzut apelacyjny Sąd Okręgowy ocenił jako oczywiście bezzasadny.

Końcowo należy wskazać, iż w przekonaniu Sądu Okręgowego, na uwzględnienie nie zasługiwało także stanowisko pozwanego, jakoby powód korzystając z sankcji kredytu darmowego nadużywał przysługującego mu prawa podmiotowego. W tym miejscu wskazać należy, że art. 45 u.k.k. implementuje
art. 23 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (...)z dnia 23.04.2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą Dyrektywę Rady (...) (Dz.U.UE L z dnia 22.05.2008 r.), który nakazuje stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z tą dyrektywą. Taka proporcjonalność zachodzi niewątpliwie w sytuacji, kiedy oprócz pozostałych naruszeń obowiązków informacyjnych, Bank wprowadza w błąd konsumenta co do wysokości zobowiązania, poprzez uwzględnienie w równaniu (...) i doliczeniu do całkowitej kwoty do zapłaty odsetek umownych od kwoty niewypłaconej kredytobiorcy.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki. Przepis ten naruszyć można zarówno przez niewskazanie w umowie w ogóle (...) lub całkowitej kwoty do zapłaty, jak i poprzez ich wskazanie, ale w nieprawidłowej wysokości. Zgodnie z orzecznictwem (...), zarówno podanie kwot zaniżonych jak i zawyżonych zagraża interesom konsumentów (zob. wyrok (...) C-377/14).

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych względów przemawiających za odmówieniem powodowi prawa do skorzystania z sankcji kredytu darmowego gdy pozwany Bank wskazał w wiążącej ich umowie pożyczki z dnia 31.07.2023 r. (...) w sposób sprzeczny ze wzorem zawartym w załączniku nr 4 do ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, a jednocześnie niezasadnie zawyżający jej wartość. Wymóg transparentności (...) oznacza, że umowa kredytu musi jasno i szczegółowo wskazywać wszystkie założenia, na podstawie których obliczana jest rzeczywista roczna stopa oprocentowania. (...) uzasadnia ten wymóg tym, że przeciętny konsument nie jest w stanie samodzielnie zidentyfikować wszystkich tych założeń. Dlatego banki muszą je jednoznacznie określić w umowie, umożliwiając kredytobiorcy pełną weryfikację wyliczenia (...). Tylko taka transparentność zapewnia konsumentowi świadomość warunków kredytu i pozwala na podejmowanie racjonalnych decyzji finansowych. Natomiast takiej transparentności zapisy przedmiotowej umowy pożyczki w zakresie określenia (...) z całą pewnością nie posiadają.

Dodać w tym miejscu godzi się, że powód dochował terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wobec braku skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, wskazany w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim roczny termin liczony od daty wykonania umowy liczyć bowiem – w przekonaniu Sądu Okręgowego – należy od daty upływu terminu płatności ostatniej z rat określonych w umowie pożyczki (10.08.2030 r.). Ta data bowiem wyznacza termin wykonania umowy dla powoda ( por. ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz [w:] P. Machnikowski (red.), Zobowiązania. Tom V. Przepisy pozakodeksowe. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2025, uwagi do art. 45). Nadto zauważenia wymaga, że nawet skuteczne wypowiedzenie umowy o kredyt konsumencki nie powoduje wygaśnięcia uprawnienia z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim ( por. wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 19 października 2023 r. w sprawie V Ca 355/23 i orzecznictwo tamże przywołane, T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz wyd. III, uwagi do art. 45).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że przedmiotowa umowa nie została wykonana, zatem termin na złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego nie upłynął.

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego do umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r. skutkować musiało przeliczeniem zobowiązania powoda stosowanie do reguł wynikających z art. 45 ust. 1 i z art. 45 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim.

Sankcja ta ograniczyła bowiem zobowiązanie powoda wyłącznie do kapitału pożyczki oddanego mu przez pozwanego do swobodnej dyspozycji (kwota
65.000,00 zł). Biorąc pod uwagę, że zgodnie z postanowieniami umowy pożyczki z dnia 31.07.2023 r., powód powinien dokonać spłaty w 84 ratach, przypadających do spłaty nie później niż 10. dnia każdego miesiąca, przyjąć należało, że wysokość poszczególnych rat kształtowała się na poziomie 773,81 zł (całkowita kwota pożyczki, tj. 65.000,00 : 84 = 773,81 zł). W okresie objętym żądaniem pozwu zaś powód zobowiązany był do zapłaty 8 rat, zatem łącznej kwoty 6.190,48 zł, jednakże w okresie od dnia 31.07.2023 r. do dnia 06.05.2024 r., jak wynika z zaświadczenia wystawionego przez pozwanego, faktycznie uiścił on na rzecz Banku łączną kwotę 11.726,98 zł (k. 29-29v.).

Z powyższego wynika, że nadpłata związana z uiszczaniem nienależnych pozwanemu Bankowi odsetek i prowizji wyniosła na datę 06.05.2024 r. kwotę 5.536,50 zł i taką też kwotę Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Ł. S. od (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W., zmieniając pkt I zaskarżonego wyroku, na mocy art. 386 § 1 k.p.c..

Jeśli chodzi o datę początkową biegu odsetek od zasądzonego roszczenia, to wskazać w tym miejscu godzi się, że zgodnie z treścią art. 481 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zatem, skoro powód w wezwaniu do zapłaty z dnia 04.06.2024 r. wezwał pozwanego do zapłaty na jego rzecz łącznej kwoty 31.584,10 zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń spełnionych na podstawie umowy nr (...) z dnia 31.07.2023 r., w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego wezwania, a pozwany odebrał wskazane pismo w dniu 07.06.2024 r. i roszczeń w niej zawartych nie uwzględnił, żądanie powoda zasądzenia na jego rzecz odsetek za opóźnienie liczonych od żądanej kwoty od dnia 15.06.2024 r., tj. od dnia następnego po upływie terminu do zapłaty zakreślonego przez powoda w omawianym wezwaniu, było usprawiedliwione.

Dalej idące żądanie pozwu Sąd oddalił jako wygórowane. W związku z powyższym orzeczono jak w pkt I ppkt 1 wyroku i oddalono apelację powoda w pozostałym zakresie, w myśl art. 385 k.p.c. (punkt II wyroku).

Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku była zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu przed Sądem I instancji. W postępowaniu pierwszoinstancyjnym powód wystąpił z żądaniem zasądzenia kwoty 7.676,76 zł, a jego żądanie uwzględnione do kwoty 5.536,50 zł. Oznacza to, że żądanie powoda w I instancji zostało uwzględnione w 72% (5.536,50:7.676,76x100). W związku z tym, że żądanie zostało uwzględnione częściowo, koszty procesu rozdzielono stosunkowo zgodnie z art. 100 k.p.c., stosownie do stopnia wygrania sprawy. Koszty poniesione przez powoda wynosiły 2.317,00 zł (opłata od pozwu – 500,00 zł, koszty zastępstwa procesowego - 1.800,00 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł).

Natomiast pozwanego obciążały wyłącznie koszty wynagrodzenia jego fachowego pełnomocnika w wysokości 1.817,00 zł.

Wysokość wynagrodzeń pełnomocników powoda i pozwanego, ustalono na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. 2023 r. poz. 1935).

Koszty procesu przed Sądem I instancji poniesione przez strony łącznie wynosiły zatem 4.134,00 zł. Pozwany ponosi 72% kosztów procesu (0,72 x 4.134 = 2.976,48 zł), a powód ponosi 28% kosztów procesu (0,28 x 4.134 = 1.157,52 zł).

Mając na uwadze powyższe, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu prowadzonego przed Sądem I instancji kwotę 1.159,48 zł, o czym też orzeczono w pkt I ppkt 2 wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie III wyroku stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w
art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Apelacja powoda została uwzględniona w 72% i w takim zakresie należy się powodowi zwrot kosztów procesu. Na koszty postępowania apelacyjnego obciążające powoda składały się koszty zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika w wysokości ustalonej zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935), tj. na kwotę 900,00 zł oraz opłata od apelacji w wysokości
500,00 zł.

Pozwanego zaś ponownie obciążały wyłącznie koszty wynagrodzenia jego fachowego pełnomocnika, w wysokości również ustalonej na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) na kwotę 900,00 zł.

Mając na uwadze, iż łączne koszty postępowania w II instancji wynosiły 2.300,00 zł, a powód wygrał postępowania apelacyjne w 72%, Sąd Okręgowy ostatecznie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 756,00 zł (0,72 x 2.300,00 zł = 1.656,00 zł – 900,00 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kosztowego do dnia zapłaty.

Dodać przy tym należy, że nakład pracy pełnomocnika strony powodowej uzasadniał, w ocenie Sądu Okręgowego, przyznanie mu wynagrodzenia w stawce minimalnej (a nie dwukrotności minimalnej). Aktualnie bowiem orzecznictwo (...) i Sądu Najwyższego wyjaśnia niemal wszystkie kwestie dotyczące sankcji kredytu darmowego mogące budzić wątpliwości, jednocześnie nie sposób sprawy niniejszej zakwalifikować jako szczególnie trudnej, czy wymagającej znacznego nakładu pracy.

sędzia Aneta Ineza Sztukowska

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Edyta Kołowczyc
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Suwałkach
Osoba, która wytworzyła informację:  sędzia Aneta Ineza Sztukowska
Data wytworzenia informacji: