Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Szostak – Szydłowska (spr.)
Sędziowie:	SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz
Protokolant:	st. sekr. Sądowy Wioletta Mierzejewska

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2019 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S. A. w B.

przeciwko K. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego K. J.

od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku z dnia 20 grudnia 2018 r. sygn. akt I C 577/18

oddala apelację.

SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Małgorzata Szostak - Szydłowska SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz

Sygn. akt I Ca 159/19

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego K. J. kwoty 6.972,65 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 10 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego. Uzasadniając roszczenie wskazał, że pomiędzy nim a pozwanym w dniu 30 listopada 2017 roku doszło do zawarcia umowy pożyczki gotówkowej nr (...), której zwrot zabezpieczono wekslem. Weksel ten został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową w dniu 09 sierpnia 2018 roku na kwotę 7.878,65 zł powstałego zadłużenia .

Nakazem zapłaty z dnia 04 września 2018 roku wydanym w postępowaniu nakazowym Sąd Rejonowy w Olecku uwzględnił powództwo w całości .

Pozwany K. J. w zakreślonym terminie złożył zarzuty od powyższego nakazu zapłaty, domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Kwestionował istnienie wierzytelności co do zasady i co do wysokości wskazując, że umowę pożyczki zawarły osoby nie posiadające upoważnienia do działania w imieniu pozwanej. Ponadto – według pozwanego – skoro umowa pożyczki uległa rozwiązaniu przed terminem, na jaki została zawarta, pożyczkodawca może się domagać pozaodsetkowych kosztów jedynie zmniejszonych proporcjonalnie do okresu jej obowiązywania, niezasadne jest obciążenie go opłatą przygotowawczą oraz wynagrodzeniem z tytułu przyznania usługi dodatkowej (...), a nadto zobowiązanie wygasło wobec jego spłaty na kwotę co najmniej 2.516,00 zł. Pozwany w dalszej kolejności wskazywał, że weksel wypełniono niezgodnie z deklaracją wekslową, gdyż nie dał powodów do wypowiedzenia umowy pożyczki i wypowiedzenie to nie zostało mu skutecznie doręczone, a także że pożyczkodawca w treści umowy zabezpieczonej wekslem in blanco zastosował klauzule niedozwolone w rozumieniu przepisu art. 385 ¹ k.c. i sprzeczne z treścią przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c. stanowiącego o wysokości odsetek maksymalnych.

Powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 402,00 zł przyznając, że pozwany w toku procesu ją uiścił.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Olecku I Wydział Cywilny:

I.  uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt I Nc 1391/18 z dnia 04 września 2018 roku w części, tj. co do kwoty 402,00 zł oraz co do odsetek od tej kwoty i w tym zakresie umorzył postępowanie;

II.  utrzymał w mocy powyższy nakaz zapłaty w pozostałej części;

III.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  zwrócił pozwanemu kwotę 94,00 zł tytułem nadpłaconych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

W dniu 29 listopada 2017 roku pomiędzy (...) S.A. w B. (zwanym pożyczkodawcą) a K. J. (zwanym pożyczkobiorcą) została zawarta umowa pożyczki gotówkowej nr (...) na kwotę 8.000,00 zł, na którą składały się: całkowita kwota pożyczki w wysokości 4.000,00 zł nieobejmująca kredytowanych kosztów pożyczki oraz kredytowane koszty pożyczki w wysokości 4.000,00 zł, które miały być przeznaczone na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy. Oprocentowanie pożyczki wynosiło 9,82 % w stosunku rocznym. W ramach ww. kosztów przewidziano 129,00 zł opłaty przygotowawczej, 3.271,00 zł prowizji i wynagrodzenie z tytułu usługi (...) w kwocie 600,00 zł. Całkowity koszt pożyczki określono na sumę 5.060,00 zł, zaś całkowitą kwotę do zapłaty na 9.060,00 zł. Spłata pożyczki miała obejmować 30 miesięcznych rat w wysokości po 302,00 zł zgodnie z ustalonym harmonogramem płatnych od 10 stycznia 2018 roku i dalej do następnego 10-go dnia każdego miesiąca. Umowę w imieniu powoda podpisała W. Z. – pełnomocnik.

Jednocześnie w dniu 30 listopada 2017 roku pozwany złożył do dyspozycji powoda weksel in blanco i podpisał deklarację wekslową upoważniając powoda do wypełnienia weksla w przypadkach tam wskazanych. Zgodnie z tą deklaracją, powód miał prawo wypełnić weksel oraz dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed Sądem, gdy opóźnienie w płatności równej wartości jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pozwanego do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Pozwany początkowo spłacał raty pożyczki, choć z różną częstotliwością i w różnych terminach. Pozwany dokonał następujących wpłat (data wpływu na rachunek powoda): - 302,00 zł dnia 06 lutego 2018 roku; - 302,00 zł dnia 05 marca 2018 roku; - 604,00 zł dnia 09 maja 2018 roku; - 604,00 zł dnia 16 lipca 2018 roku;
- 302,00 zł dnia 27 lipca 2018 roku; - 402,00 zł dnia 17 sierpnia 2018 roku. Łącznie pozwany wpłacił kwotę 2.516,00 zł.

W dniu 12 czerwca 2016 roku powód skierował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 604,00 zł stanowiącej dwie zaległe raty pożyczki płatne do 10 maja i 10 czerwca 2018 roku żądając zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Wskazał jednocześnie, iż prognozowana kwota roszczenia w przypadku wypowiedzenia umowy wyniesie 7.870,53 zł. Pozwany odebrał pismo w dniu 18 czerwca 2018 roku.

Pismem z dnia 10 lipca 2018 roku, z uwagi na brak spłaty pożyczki zgodnie z kalendarzem spłat, powód wypowiedział umowę pożyczki z zachowaniem 30- dniowego terminu. Jednocześnie wskazał, że weksel in blanco został wypełniony i w przypadku nie otrzymania zapłaty w ciągu 30 dni sprawa zostanie skierowana na drogę sądową. W związku z powyższym wezwano pozwanego do natychmiastowej zapłaty kwoty 7.878,65 zł, na która złożyły się: 7.852,00 zł jako kwota niespłaconej pożyczki oraz kwota 26,65 zł tytułem odsetek umownych z uwagi na brak spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki. Pismo to doręczono pozwanemu dnia 17 lipca 2018 roku. Weksel został wypełniony na kwotę 7.878,65 zł wraz ze wskazaniem daty płatności na 09 sierpnia 2018 roku.

Oceniając powyższe okoliczności Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z wekslem in blanco, wystawionym w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego. Zarzut wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem mógł być skuteczny podnoszony, gdyż w niniejszej sprawie weksel nie został puszczony w obieg. Ciężar dowodu zawarcia umowy regulującej sposób wypełnienia weksla oraz wypełnienia weksla niezgodnie z umową ciąży na wekslowo zobowiązanym – tu dłużniku wekslowym. Jednakże taki zarzut skutecznie podniesiony zarzut nie powoduje nieważności weksla, jak też nie uchyla w każdym przypadku w całości zobowiązania wekslowego wystawcy, lecz je jedynie ogranicza bądź modyfikuje. Stąd też Sąd Rejonowy oceniał przedłożony przez powoda weksel, w tym badając zarzut jego nieprawidłowego wypełnienia weksla, a także rozpoznawał zarzuty dotyczące istnienia stosunku podstawowego w postaci umowy pożyczki gotówkowej, jej spełnienia i wymagalności.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego Sąd I instancji, powołał się na przepis art. 103 k.c. i przenosząc jego treść na grunt niniejszej sprawy podkreślił, że pozwany dotychczas nie wyznaczał powodowi terminu do potwierdzenia umowy, zaś uchybienie to zostało podniesione dopiero w zarzutach od nakazu zapłaty. Okolicznością bezsporną pozostaje, że pozwany otrzymał pieniądze wskutek wykonania przez powoda umowy pożyczki. Nie ulega również wątpliwości, że sam powód nie miał żadnych zastrzeżeń, co do zakresu działania w jego imieniu osoby podpisującej w takim charakterze umowę pożyczki z pozwanym. Późniejsza korespondencja z K. J., wskazuje jednoznacznie, że umowa pożyczki została zawarta przez osobę, która w tym zakresie działała w imieniu powoda. W przekonaniu tym utwierdza również treść wezwań do zapłaty kierowanych do pozwanego, w tym i wniesienie powództwa. Czynności te w ocenie Sądu w sposób jednoznaczny wskazują, że powód nawet przy założeniu istnienia tej „wady” umowę pożyczki potwierdzał. Nie ma więc podstaw do przyjęcia, iż przedmiotowa umowa nie była ważnie i skutecznie zawarta.

Badając zarzut nieistnienia zobowiązania wobec jego spełnienia Sąd Rejonowy badał przedłożone przez powoda dokumenty i uznał, że zobowiązanie zostało jedynie częściowo spełnione przez pozwanego i roszczenie objęte pozwem nie dotyczy kwoty już spłaconego zobowiązania.

Zdaniem Sądu Rejonowego, roszczenie powoda jest wymagalne. Przedstawiona przez powoda dokumentacja obrazuje jednoznacznie, że już na datę sporządzenia przez powoda pisma z dnia 11 czerwca 2018 roku istniało opóźnienie w spłacie rat uprawniające do wypełnienia weksla. Pozwany nie uiścił zadłużenia w zakreślonym w wezwaniu terminie, co uprawniało powoda w kontekście treści samej umowy do jej wypowiedzenia. Do dnia 10 czerwca 2018 roku pozwany z opóźnieniem już przy pierwszej racie wpłacił kwotę 1.208,00 zł, podczas gdy do 11 maja 2018 roku winien był wpłacić 5 rat w łącznej kwocie 1.510,00 zł. Nie uiszczono również raty za czerwiec 2018 roku w terminie, a kolejna płatność pojawia się dopiero w dniu 16 lipca 2018 roku. Wypowiedzenie umowy nie nastąpiło z naruszeniem wymogów wskazanych w jej postanowieniach i otwierało powodowi możliwości wypełnienia weksla w kontekście treści deklaracji wekslowej. Istniała bowiem po stronie pozwanego zaległość w spłacie rat powyżej 30 dni, a powód zakreślił pozwanemu dalszy 7-dniowy termin na uregulowanie zobowiązania.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów pozwanego, Sąd I instancji przyjął, że pozwanego w niniejszej sprawie traktować należy jako konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Stąd też badał treść łączącego strony stosunku prawnego w kontekście ewentualnego naruszenia jego interesów poprzez stosowanie postanowień niedozwolonych i takich, które w konkretnym przypadku te interesy naruszały. Powołał się na treść art. 720 § 1 k.c. i zawartą przez strony przez umowę pożyczki z dnia 29 listopada 2017 roku. Przytoczył również przepis art. 3 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, wskazując, że za kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Podkreślił, że w umowie wskazano wysokość kwoty pożyczki, należnych odsetek oraz opłat i kosztów związanych z jej udzieleniem, tj. opłaty przygotowawczej, prowizji jak również wynagrodzenia za dodatkowe usługi typu (...). Zaznaczyć należy, że dodatkowa opłata za wskazany pakiet uzależniona była od wyboru pozwanego, ten zaś na powyższe się zgodził. Z treści umowy wynika jednocześnie, że zostały w niej wyszczególnione podstawowe, a zarazem najistotniejsze dane dotyczące umowy pożyczki i zobowiązania pozwanego wytłuszczonym drukiem i większą czcionką. Precyzyjnie wskazano również wysokość kosztów związanych z umową, opłatą przygotowawczą, prowizją jak i cenę (...). Podano kwotę całkowitego kosztu pożyczki, również co do należnych odsetek.

Sąd Rejonowy powołał treść art. 385 § 2 k.p.c., zgodnie z którym wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, zaś postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Stosownie natomiast do treści art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Sąd I instancji zwrócił też uwagę na regulacje zawarte w Dyrektywie Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. W art. 4 tego aktu wskazano, że: 1. Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna. 2. Ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

Sąd Rejonowy podkreślił, że wbrew twierdzeniom pozwanego, brak jest podstaw do kwestionowania zasadności kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki w sytuacji, gdy strona pozwana zaakceptowała wszystkie warunki umowy, o czym świadczy jej własnoręczny podpis na umowie pożyczki. Nie ma też podstaw do przyjmowania, aby decyzja o zawarciu przedmiotowej umowy przez pozwanego nie została podjęta świadomie i swobodnie. W ocenie Sądu Rejonowego, zarzuty pozwanego zastosowania niedozwolonych postanowień umownych były chybione, jako że dotyczyły one w istocie postanowień określających główne świadczenia stron. Sama prowizja, opłata przygotowawcza, jak i opłata za (...) stanowiły wynagrodzenie powoda za świadczoną usługę. Jeśli chodzi o samą opłatę przygotowawczą wskazał, że w zestawieniu nawet z kwotą 4.000,00 zł, które trafiły do pozwanego, stanowi ona około 3,225% kwoty pożyczki, więc nie była ona skalkulowana na poziomie odbiegającym od ponoszonych przez powoda kosztów związanych z ryczałtowo określoną kwotą związaną z obsługą klienta, dojazdem pełnomocnika do niego, wynagrodzeniem pełnomocnika i kosztem materiałów związanych z tego typu działalnością. Sama prowizja powoda jest bardzo wysoka, bo stanowi ono blisko 82% kwoty, która trafiła do pozwanego. Prowizja ta jednak stanowi swoiste wynagrodzenie powoda za udostępnienie pozwanemu środków pieniężnych na okres 30 miesięcy. Zaś cena (...) to dalsze wynagrodzenie związane z umożliwieniem modyfikacji przez samego pożyczkobiorcę warunków spłaty w okresie obowiązywania umowy. Ponadto, według Sądu Rejonowego, także łączna suma pozaodsetkowych kosztów kredytu nie przekraczała maksymalnej wysokości określonej przez przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim.

Jednocześnie, zdaniem Sądu Rejonowego, nie było podstaw do obniżania należnego powodowi świadczenia z tytułu pozaodsetkowych kosztów kredytu, proporcjonalnie do okresu obowiązywania umowy. Sytuacja powoda przy wypowiedzeniu umowy na skutek jej niewykonywania przez pozwanego, kształtowałaby się gorzej niż przy założeniu spłaty pożyczki zgodnie z harmonogramem, gdyż nie można zakładać, że rzeczywiście do spłaty pożyczki dojdzie w innym okresie niż zakładała to umowa. Nie jest wykluczone, że przed czerwcem 2020 roku (przewidziany okres obowiązywania umowy) powód swoich środków nie odzyska.

W związku z powyższym, Sąd Rejonowy zaskarżony nakaz zapłaty utrzymał w mocy, za wyjątkiem jego części w kwocie 402,00 zł. W tym zakresie z uwagi na zapłatę pozwanego dokonaną w sierpniu 2018 roku i cofnięcie pozwu przez powoda w tym zakresie ze zrzeczeniem się roszczenia, na zasadzie art. 203 w zw. z art. 355 § 1 k.p.c. i art. 496 k.p.c. nakaz zapłaty uchylił i umorzył postępowanie.

O kosztach procesu natomiast Sąd I instancji orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800) oraz art. 80 ust. 1 u.k.s.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany K. J., zaskarżając go w części, tj. w zakresie, w jakim Sąd I instancji utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w dniu 04 września 2018 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 1391/18 przez Sąd Rejonowy w Olecku oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu (pkt II. i III. sentencji wyroku). Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

1)  przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty wynagrodzenia za usługę (...), podczas gdy powód nie wykazał, aby pozwany wyraził zgodę na objęcie go przedmiotową usługą (...), a tym samym błędne uznanie, że powód jest uprawniony do dochodzenia tejże kwoty od pozwanego;

2)  przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kosztów opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia za usługę (...), podczas gdy powód nie wykazał, aby podjął czynności związane z zawartą umową pożyczki uzasadniające dochodzenie tychże opłat w podanej wysokości;

3)  przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego polegającą na uznaniu za wiarygodny dowód doręczenia pozwanemu ostatecznego wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy pożyczki, a mianowicie wydruków z systemu śledzenia przesyłek poczty polskiej oraz kserokopii książki nadawczej (pisma te nie zostały w jakikolwiek sposób zindywidualizowane na poszczególnych wydrukach, a powód nie przedstawił dowodów potwierdzających, że dotyczą one wskazanych pism) i w konsekwencji uznanie, że weksel został wypełniony zgodnie z treścią deklaracji wekslowej, a umowa pożyczki została skutecznie wypowiedziana;

4)  przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że powód wypełnił weksel zgodnie z treścią deklaracji wekslowej, podczas gdy nawet przy uznaniu skutecznego doręczenia pozwanemu ostatecznego wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy pożyczki, powód dokonał wypełnienia weksla przed upływem okresu wypowiedzenia, a zatem przedwcześnie zanim roszczenie z umowy stało się wymagalne (nie sposób przyjąć, by pożyczkodawca mógł domagać się zapłaty całości roszczenia przed upływem okresu wypowiedzenia umowy);

5)  przepisów postępowania, tj. art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z kserokopii dokumentów ostatecznego wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy pożyczki, podczas gdy przedłożone przez powoda kserokopie nie stanowią dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c. (nadto nie ma podstaw do ustalenia, że pisma te zostały podpisane, a tym samym, iż oświadczenia woli w nich zawarte można uznać za skutecznie i ważnie złożone);

6)  prawa materialnego, tj. art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1935 roku Prawo wekslowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na braku oddalenia powództwa w całości, podczas gdy powód wypełnił weksel niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej (pozwany zaprzeczył, aby wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy pożyczki zostały mu skutecznie doręczone, a w przypadku ewentualnego przyjęcia skutecznego ich doręczenia – powód dokonał wypełnienia weksla przed upływem okresu wypowiedzenia);

7)  przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na braku uznania postanowień umowy pożyczki w zakresie pozaodsetkowych kosztów pożyczki za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu powołanego przepisu, które nie powinny wiązać pozwanego, w szczególności błędne uznanie postanowień umowy pożyczki w zakresie pozaodsetkowych kosztów pożyczki za postanowienia określające główne świadczenia stron, które nie powinny podlegać ocenie prawnej pod kątem wskazanego przepisu.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty z dnia 04 września 2018 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 1394/18 w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz stanowiącą podstawę ustaleń faktycznych ocenę przeprowadzonych w toku postępowania dowodów i przyjmuje je za własne, co czyni zbędnym ponowne ich przytaczanie. Prawidłowa była także ocena prawna ustalonych okoliczności w kontekście trafnie powołanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia przepisów prawa materialnego, które Sąd Rejonowy prawidłowo wykładał i stosował. Ocenę też Sąd Okręgowy co do zasady podzielił, stąd nie wymaga ona powtórzenia, a odnieść się należało jedynie do zarzutów apelacji.

W pierwszej kolejności rozważyć należało podniesione przez pozwanego zarzuty naruszenia prawa procesowego, tj. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c., tylko bowiem w stanie faktycznym ustalonym zgodnie z przepisami prawa procesowego rozważać można prawidłowość zastosowania norm prawa materialnego

Wbrew zarzutom apelacji przepisy te nie zostały naruszone, a zaprezentowana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów była wszechstronna, logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, a nadto uwzględniała obowiązujące reguły rozkładu ciężaru dowodu.

Pozwany w swoich zarzutach wskazywał, że Sąd I instancji błędnie przyjął, aby był on zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty wynagrodzenia za usługę (...), podczas gdy powód nie wykazał, aby rzeczywiście pozwany wyraził zgodę na objęcie go wskazaną usługą oraz błędnie uznał, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz strony przeciwnej kosztów opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia za dodatkową usługę, podczas gdy powód nie wykazał, aby podjął czynności związane z zawartą umową pożyczki uzasadniające dochodzenie tychże opłat w podanej wysokości.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż treść pkt 15 zawartej przez strony umowy pożyczki z dnia 29 listopada 2017 roku (zamieszczony już po końcowych postanowieniach umowy pożyczki) wyraźnie wskazuje, iż „W związku z decyzją Pożyczkobiorcy wyrażoną we Wniosku, w związku z realizacją Umowy Pożyczkobiorcy będą przysługiwały następujące dodatkowe uprawnienia w ramach (...): Odroczenie Rat/Obniżenie Rat (…). Przyspieszona Wypłata (…). Pakiet Powiadomień Klienta (…). Skorzystanie z (...) zależy od woli Pożyczkobiorcy. W przypadku nieskorzystania przez Pożyczkobiorcę z części lub wszystkich dodatkowych uprawnień w ramach (...) w całym Okresie Kredytowania nie ma wpływu na Cenę (...) (…)”. Treść umowy zatem jednoznacznie wskazuje, że koszt dodatkowej usługi zależny jest wyłącznie od woli pożyczkobiorcy – pozwanego, zaś z uwagi na to, iż pod umową widnieje jego podpis –należy przyjąć, iż zapoznał się on z jej treścią i wyraził zgodę na objęcie go usługą (...) poprzez umieszczenie swojego podpisu na umowie. Gdyby pozwany takiej zgody nie wyraził, nie podpisałby umowy pożyczki zawierającej takowe postanowienie. Ponadto, powód – wbrew stanowisku strony pozwanej – nie był zobowiązany do wykazania podjęcia czynności związanych z zawartą umową uzasadniających dochodzenie opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia za usługę (...) w podanej wysokości. Zauważyć bowiem należy, iż w pkt 1.4 umowy znajduje się zapis, że w związku z udzieleniem pożyczki pozwany jest zobowiązany ponieść koszty opłaty przygotowawczej w wysokości 129,00 zł, wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 3.271,00 zł i wynagrodzenia z tytułu przyznania na wniosek pozwanego (...) w wysokości 600,00 zł. Pozwany, podpisując przedmiotową umowę pożyczki zobowiązał się tym samym do zapłaty dodatkowych kosztów, które nie były uzależnione od konkretnych czynności podejmowanych przez powoda, lecz zostały określone w wysokości stałej. Powód nie musiał zatem wykazywać, jakie działania podjął w związku z umową, gdyż przez samo podpisanie umowy, pozwany zaakceptował wskazaną tam ogólną sumę za opłatę przygotowawczą i dodatkową usługę niezależną od ilości podjętych czynności przez pożyczkodawcę w celu zawarcia umowy.

Pozwany we wniesionej przez siebie apelacji wskazywał również na błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, polegającą na uznaniu za wiarygodny dowód doręczenia mu ostatecznego wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy pożyczki, a mianowicie wydruków z systemu śledzenia przesyłek poczty polskiej oraz kserokopii książki nadawczej, podczas gdy pisma te nie zostały w jakikolwiek sposób zindywidualizowane na poszczególnych wydrukach, a powód nie przedstawił dowodów potwierdzających, że dotyczą one właśnie wskazanych pism. Podkreślić jednak należy, iż pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty, a także w dalszych pismach procesowych nie kwestionował wiarygodności zgromadzonych w sprawie materiałów dowodowych, w tym wydruków z systemu śledzenia przesyłek poczty czy też kserokopii książki nadawczej, dlatego też Sąd I instancji nie miał podstaw by czynić to z urzędu i słusznie uznał je za wiarygodne, a następnie poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne. Ponadto, we wskazanych kserokopiach książki nadawczej, tj. z dnia 13 czerwca 2018 roku i z dnia 11 lipca 2018 roku widnieje między innymi imię i nazwisko pozwanego oraz adres jego zamieszkania podany w umowie, tj. K. 1A, (...)-(...) G. (K.) oraz pieczątka urzędu pocztowego o przyjęciu danych pism do wysłania wraz z datą. Trudno zatem uznać, aby pisma wysłane do pozwanego nie zostały w żaden sposób zindywidualizowane w książce nadawczej. Co prawda w systemie śledzenia przesyłek nie ma odniesienia do imienia czy nazwiska pozwanego, jedynie podany jest numer przesyłki, z którego nie wynika do kogo pisma zostały skierowane, jednakże skoro pozwany w umowie podał konkretny adres (a powód pod ten adres wysłał ostateczne wezwanie do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy pożyczki) to zgodnie z umową doręczenia pod ten adres uważane są za skuteczne, chyba że jedna ze stron powiadomi drugą stronę o zmianie adresu w formie pisemnej (czego nie miało miejsca w niniejszej sprawie) – pkt 13.2 umowy.

Pozwany jednocześnie wskazywał, że Sąd I instancji niezasadnie dopuścił i przeprowadził dowód z kserokopii dokumentów ostatecznego wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy pożyczki, podczas gdy przedłożone przez powoda kserokopie nie stanowią dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c. Nadto, nie ma podstaw do ustalenia, że pisma te zostały podpisane, a tym samym, iż oświadczenia woli w nich zawarte można uznać za skutecznie i ważnie złożone.

Dowody z określonych dokumentów załączonych do akt sprawy w formie niepoświadczonych kserokopii wprawdzie nie stanowią dowodów z dokumentów, o których mowa w art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c., nie są jednak pozbawione mocy dowodowej w rozumieniu art. 232 k.p.c. w zw. z art. 308 k.p.c. Dopóki Sąd ani strona przeciwna nie zakwestionuje ich i nie zażąda złożenia oryginałów dokumentów, stanowią one jeden ze środków dowodowych, przy pomocy, których strona może udowodnić fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody te, jak każde inne, podlegają ocenie Sądu na podstawie art. 233 k.p.c. Dopiero, jeżeli Sąd zażąda przedstawienia oryginału dokumentu, strona jak również każda inna osoba, która go posiada, obowiązana jest, zgodnie z art. 248 k.p.c., przedstawić oryginał. Obowiązek złożenia oryginału dokumentu powstaje dla strony, która powołuje się na dokument, także w sytuacji wskazanej w art. 129 § 1 k.p.c., a więc wtedy, gdy strona przeciwna zażądała złożenia oryginału dokumentu. Wówczas, zamiast oryginału, strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez osoby wskazane w art. 129 § 2 k.p.c., a więc między innymi przez występującego w sprawie pełnomocnika strony, będącego adwokatem lub radcą prawnym. Tak poświadczony odpis ma charakter dokumentu urzędowego (art. 129 § 3 k.p.c.). Natomiast, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, Sąd, na wniosek strony albo z urzędu, może zażądać od strony składającej poświadczony odpis dokumentu, przedłożenia jego oryginału (art. 129 § 4 k.p.c.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2015 r. IV CSK 52/15, Legalis nr 1399203).

W świetle powyższych regulacji nie znajduje podstaw stanowisko pozwanego K. J., że przedstawione przez powoda niepoświadczone kserokopie dokumentów nie mają żadnej mocy dowodowej tylko dlatego, że powód nie złożył ich oryginałów lub poświadczonych kserokopii i nie mogą być traktowane jako dowód w postępowaniu sądowym. Złożone przez powoda niepoświadczone kserokopie dokumentów nie zostały bowiem zakwestionowane ani przez pozwanego w zarzutach od nakazu zapłaty ani przez Sąd I instancji, zaś pozwany nie wnosił o dostarczenie ich oryginałów, a zatem powód nie miał obowiązku składania oryginałów tychże dokumentów lub poświadczonych za zgodność z oryginałem kserokopii, wobec czego Sąd Rejonowy słusznie ocenił ich moc dowodową, jak każdego innego dowodu, zgodnie z zasadami art. 233 k.p.c. Na marginesie dodać należy, iż pisma – wbrew stanowisku strony pozwanej – zostały podpisane przez upoważnione do tego osoby w imieniu powoda (podpisy widnieją na pismach), a zatem oświadczenia woli w nich zawarte są skuteczne i ważnie złożone.

Strona pozwana w dalszej części podnosiła zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, tj. przed upływem okresu wypowiedzenia umowy pożyczki zawartej przez strony w dniu 29 listopada 2017 roku, a zatem przedwcześnie – zanim roszczenie z przedmiotowej umowy stało się wymagalne. Zarzut pozwanego uznać należy za błędny. Zgodnie bowiem z treścią pkt 8.1 umowy, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę w szczególności, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany był do zachowania 30-dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Natomiast w myśl pkt 8.2 umowy, pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Z kolei w deklaracji wekslowej zawarto zapis, że pożyczkodawca ma prawo uzupełnić weksel oraz dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed Sądem, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej wartości jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Przedstawiona przez powoda dokumentacja wskazuje jednoznacznie, że na dzień sporządzenia przez powoda ostatecznego wezwania do zapłaty (tj. 11 czerwca 2018 roku) istniało opóźnienie w spłacie rat. Od dnia 10 stycznia 2018 roku do dnia 10 czerwca 2018 roku pozwany wpłacił łącznie kwotę 1.208,00 zł, podczas gdy do 11 maja 2018 roku winien był wpłacić pięć rat (po 302,00 zł każda) w łącznej kwocie 1.510,00 zł. Pozwany od początku spłaty rat zalegał z płatnościami zgodnie z kartą klienta był już wcześniej wzywany do uregulowania zaległych należności. Pozwany nie uiścił rat w terminie również w czerwcu 2018 roku, a kolejna płatność pojawiła się dopiero 16 lipca 2018 roku, gdzie pozwany był zobowiązany do wpłat do 10-ego dnia każdego miesiąca. K. J. ostateczne wezwanie do zapłaty odebrał w dniu 18 czerwca 2018 roku i w terminie 7-dniowym od otrzymania pisma nie uiścił wskazanej kwoty. Powyższe uprawniało powoda zgodnie z umową do jej wypowiedzenia i następnie do wypełnienia weksla in blanco. Dlatego też pismem z dnia 10 lipca 2018 roku wezwano pozwanego do wykupu weksla w ciągu 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową. Pozwany odebrał wskazane pismo w dniu 17 lipca 2018 roku, a zatem termin wykupu weksla minął z końcem 16 sierpnia 2018 roku. Nie ma zatem podstaw do przyjmowania, aby wypowiedzenie umowy nastąpiło z naruszeniem wymogów wskazanych w jej postanowieniach. W ocenie Sądu Okręgowego również i wypełnienie weksla pod względem formalnym nie budzi wątpliwości.

W ocenie Sądu Okręgowego na aprobatę nie zasługiwały również zarzuty podnoszone przez pozwanego, tj. zarzuty naruszenia przez Sąd I instancji art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na braku uznania postanowień umowy pożyczki w zakresie pozaodsetkowych kosztów pożyczki (tj. opłaty z tytułu prowizji, opłaty przygotowawczej oraz opłaty za (...)) za niedozwolone postanowienia umowne, w szczególności błędne uznanie postanowień umowy pożyczki w zakresie pozaodsetkowych kosztów pożyczki za postanowienia określające główne świadczenia stron, które nie powinny podlegać ocenie prawnej pod kątem wskazanego przepisu.

W świetle regulacji prawnej przewidzianej w art. 385 ¹ § 1 k.c., za niedozwolone klauzule umowne mogą być uznane takie postanowienia umowy, które: 1) nie są uzgodnione indywidualnie (czyli takie, na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu); 2) kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami; 3) rażąco naruszają jego interesy oraz 4) nie są to postanowienia, które określają główne świadczenia stron, w tym wynagrodzenie, chyba że takie postanowienia byłyby sformułowane w sposób niejednoznaczny.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy słusznie zwrócił uwagę w uzasadnieniu, iż pierwotna umowa pożyczki precyzyjnie określała wszystkie koszty i ich rodzaje, w tym regulacje związane z prowizją, opłatą przygotowawczą oraz opłatą za tzw. (...). Pozwany wyraził zgodę na zawarcie tej umowy, składając na niej stosowny podpis, którą to czynnością zaakceptował warunki umowy, a w szczególności wszystkie koszty, jakie z nią się wiązały. W treści umowy znajdował się również pkt 15 odnoszący się do dodatkowej usługi (...), na którą według treści umowy – pozwany wyraził zgodę. Nie można zatem przyjąć, że pozwany nie miał wpływu na treść tych postanowień.

Pozwany K. J. nie wykazał przy tym, aby przystępując do pierwotnie zobowiązującej umowy pożyczki działał pod presją strony przeciwnej. Pozwany poprzez złożenie swojego podpisu potwierdził jednocześnie zapis znajdujący się w umowie, zgodnie z którym: „Pożyczkobiorca potwierdza, że przed zawarciem Umowy udzielono mi jednoznacznych, zrozumiałych i kompletnych informacji na temat warunków i kosztów pożyczki (…) w czasie umożliwiającym zapoznanie się z tymi informacjami”.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że sama znaczna dysproporcja pomiędzy wysokością kwoty pożyczki a wysokością opłat i kosztów z nią związanych, nie może prowadzić do uznania regulujących przedmiotowe opłaty postanowień za abuzywne, gdyż uregulowane nimi opłaty mieszczą się w granicach przewidzianych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, tj. z dnia 9 maja 2018 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 993).

Dokonując oceny stosunku zobowiązaniowego łączącego strony, Sąd I instancji prawidłowo uznał, iż ze względu na datę zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki, tj. dzień 29 listopada 2017 roku do oceny jej postanowień należy stosować ustawę o kredycie konsumenckim po nowelizacji, która weszła wżycie 11 marca 2016 roku. Jednym z ważniejszych celów nowelizacji była zaś ochrona konsumentów przed nadmiernym ciężarem finansowym, bowiem ograniczenie możliwości pobierania nadmiernych odsetek (art. 359 § 2 k.p.c.) nie stanowiło wystarczającego instrumentu ochrony konsumentów – przy stosowanej przez pożyczkodawców wysokich prowizji dodatkowych opłat pozaodsetkowych.

Definicję pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidziano w art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim – obejmuje ono wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek. W ocenie Sądu Okręgowego definicja legalna zawarta w ustawie jest jednoznaczna – obejmuje wszystkie koszty – także te fakultatywne.

Zaznaczyć należy, że limit pozaodsetkowych kosztów kredytu określono jako pewien pułap wyliczany na podstawie całkowitej kwoty kredytu. Składa się on z sumy dwóch elementów: pierwszy element jest stały (25 %) dla danej kwoty kredytu, drugi element (30 %) jest zmienny – zależy od okresu kredytowania wyrażonego w dniach; jeśli zatem kredytodawca pobrał od konsumenta nadmierne koszty, stanowią one świadczenie nienależne – limity zaś powinny być uwzględniane przez Sąd z urzędu. W przypadku, gdy konsument wystawił weksel in blanco na zabezpieczenie wierzytelności kredytodawcy z tytułu umowy o kredyt konsumencki i kredytodawca wypełnił ten weksel, a następnie dochodzi roszczeń wobec konsumenta na podstawie weksla w postępowaniu nakazowym, na pierwszy etapie postępowania niemożliwe jest sprawdzenie przez Sąd limitów określonych w art. 36a–36c. Sprawdzenie takie następuje wtedy, gdy Sąd wydał nakaz zapłaty na podstawie weksla, a pozwany konsument zgłosił zarzuty wobec tego nakazu (zob. art. 493 k.p.c.). Spór zostaje wtedy przeniesiony na grunt stosunku podstawowego. Reasumując należało uznać, że Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, iż pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego zaciągniętego przez pozwanego mieszczą się w granicach zakreślonych przez art. 36a wskazanej powyżej ustawy.

Biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności oraz rozważania prawne, Sąd Okręgowy uznał złożoną przez pozwanego apelację za bezzasadną i oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Małgorzata Szostak – Szydłowska SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz