Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. ostatecznie sformułował powództwo przeciwko pozwanym M. R. i A. R. w ten sposób, że domagał się zasądzenia kwoty solidarnie 29.326,03 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po modyfikacji powództwa do dnia zapłaty, ewentualnie w częściach równych kwot po 14.663,01 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po modyfikacji powództwa do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. W takim kształcie powództwa sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ełku według właściwości po częściowym cofnięciu powództwa przez powoda w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Suwałkach i umorzeniu postępowania odnośnie pozostałych żądań określonych w pozwie złożonym pierwotnie do Sądu Okręgowego w Suwałkach.

W uzasadnieniu pozwu podano, iż kwoty te dotyczą skapitalizowanych odsetek za okres od 2 lutego 2022 r. do dnia 18 marca 2024 r., kiedy to pozwani spłacili kapitał kredytu.

Pozwani w odpowiedzi na pozew nie uznali powództwa, wnosili o jego oddalenie oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając powyższe stanowisko podkreślili, iż umowa kredytu zawarta z poprzednikiem prawnym powoda została uznana za nieważną. Żądania pozwu, główne i ewentualne służą obejściu prawa i są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W przedmiotowej sprawie występował również Prokurator Okręgowy w Suwałkach, ale nie zajmował przed Sądem Rejonowym stanowiska.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2025 r. w sprawie I C 398/24 Sąd Rejonowy w Ełku oddalił powództwo oraz zasądził od powoda (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz pozwanych M. R. i A. R. kwotę 3.617,00 z tytułu zwrotu kosztów postępowania w sprawie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy ustalił za bezsporne w sprawie, że pozwani M. R. i A. R. zawarli 10 czerwca 2008 r. umowę kredytu. Umowa ta została uznana za nieważną wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie wydanym 15 grudnia 2023 r. w sprawie II C 711/18, który to wyrok jest prawomocny w związku z oddaleniem apelacji od tego wyroku przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie V ACa 954/22. Sąd Rejonowy wskazał, że pełnomocnik pozwanych powołał się na orzeczenie ETS z 12 stycznia 2024 r. TSUE C-488/23, w którym to odwołano się do Dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Zdaniem Sądu z orzeczenia tego wynika, iż bank nie ma prawa żądać od konsumenta poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału konsumentowi. Sąd Rejonowy uznał, iż orzeczenie to ma zastosowanie właśnie w przedmiotowej sprawie cytując sentencję tego orzeczenia: „Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania za nieważną w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję kredytową, a to ze względu na to, że umowa ta zawierała nieuczciwe warunki, bez których nie mogła dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta, poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi”. Sąd Rejonowy w pełni podzielił to stanowisko jako potwierdzone licznymi orzeczeniami sądów, znanymi Sądowi I instancji z urzędu.

Sąd Rejonowy uznał, że w tej sytuacji całość żądania pozwu nie ma oparcia w przepisach prawa i orzecznictwie. Sąd Rejonowy wskazał ponadto, że powoływanie biegłego sądowego, którego domagała się strona powodowa jest niezasadne skoro roszczenie nie ma uzasadnienia prawnego, dlatego też Sąd Rejonowy wniosek ten oddalił. Kontynuowanie postępowania w zakresie dowodu z opinii biegłego zmierzałoby, zdaniem Sądu I instancji do niepotrzebnego przewlekania postępowania.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Rozstrzygnięcie dotyczące kosztów postępowania Sąd I instancji oparł o art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.), dodając koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W złożonej apelacji powód zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 10 marca 2025 r. sygn. akt I C 398/24 w całości. Apelujący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów w postaci:

1.  naruszenia prawa procesowego, tj.:

- art. 327’ § 1 pkt 2 k.p.c. polegającego na niewyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa co uniemożliwia zrekonstruowanie rozumowania Sądu I instancji oraz kontrolę instancyjną orzeczenia,

- art. 98 k.p.c. polegającego na obciążeniu powoda kosztami postępowania na rzecz pozwanych w całości, w sytuacji, gdy to pozwani powinni zostać obciążeni całością kosztów procesu, bowiem powództwo powinno być uwzględnione w całości (z uwzględnieniem modyfikacji powództwa dokonanych w toku procesu).

2.  naruszenia prawa materialnego, tj.:

- art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez jego błędną wykładnię prowadzącą do bezpodstawnego przyjęcia, że powodowi nie należą się odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty kapitału wypłaconego pozwanym w związku z zawartą przez strony umową kredytu, w sytuacji gdy powodowi należą się te odsetki, co znajduje potwierdzenie m.in. w przywołanym przez Sąd I instancji uzasadnieniu zaskarżanego orzeczenia wyroku TSUE z dn. 12.01.2024 r. wydanym ws. o sygn. akt C-488/23.

Wobec tak postawionych zarzutów powód wnosił o zmianę zaskarżanego orzeczenia poprzez: uwzględnienie powództwa w całości poprzez zasądzenie na rzecz powoda od pozwanych solidarnie kwoty 29.326,03 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 2.02.2022 r. do dnia 18.03.2024 r. liczonych od kwoty żądanej pierwotnie w pkt I ust. 1 petitum pozwu, tj. kwoty 120.000,01 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po doręczeniu modyfikacji powództwa z dnia 10.06.2024 r. do dnia zapłaty, ewentualnie, w przypadku uznania przez Sąd, że nie ma podstaw do zasądzenia ww. kwoty solidarnie, wnosił o zasądzenie jej in solidum, ewentualnie w częściach równych, tj. po 14.663,01 zł od każdego z pozwanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po doręczeniu modyfikacji powództwa z dnia 10.06.2024 r. do dnia zapłaty, zasądzenie na rzecz powoda od pozwanych kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Ewentualnie, w przypadku uznania przez Sąd II instancji, że zachodzą ku temu przesłanki, wniósł o uchylenie zaskarżanego orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Początkowo wskazać godzi się, że postępowanie apelacyjne jest kontynuacją postępowania merytorycznego. Zawarty w art. 378 § 1 k.p.c. zwrot „sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji” oznacza, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, w tym dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadzi lub ponawia dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związanym oceną prawną lub uchwałą Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2017 r. w sprawie II CSK 554/16).

W kontekście powyższego zauważenia wymaga, że przeprowadzone przed Sądem I instancji postępowanie dowodowe było wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności, gdy w sprawie bezspornym było, że umowa o kredyt hipoteczny zawarta między stronami uznana została za nieważną prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie sygn. akt II C 711/18.

Prawidłowa ocena dowodów zebranych w sprawie winna jednak doprowadzić do konstatacji, że powództwo jest częściowo uzasadnione.

Tym samym podniesiony przez powoda w apelacji zarzut w zakresie nie uwzględniania odsetek na opóźnienie liczonych od kwoty kapitału wypłaconego pozwanym, Sąd Okręgowy uznał za słuszny, jednakże nie w takim zakresie jakiego żądał apelujący.

Ja wynika bowiem z uzasadnienia tak zwanej „uchwały frankowej” Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt III CZP 25/22), odsetki należą się ewentualnie bankowi dopiero w razie opóźnienia konsumenta w zwrocie kapitału kredytu po stwierdzeniu braku związania umową (jej nieważności). Przy czym w uchwale wskazuje się, że czas opóźnienia powinien być liczony od chwili powstania stanu wymagalności roszczenia restytucyjnego na ogólnej ustawowej podstawie art. 481 § 1 k.c. Za datę początkową należy więc uznać najpóźniej stwierdzenie nieważności umowy. W sprawie niniejszej umowa kredytowa została uznana za nieważną w dniu uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego tą nieważność tj. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie sygn. akt II C 711/18 z dnia 9 maja 2022r. Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 15 grudnia 2023 r. w związku z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie sygn. akt VACa 954/22.

Z uwagi na fakt, że powód w wezwaniu pozwanych do zapłaty (k.33 akt sprawy I C 12/22) zakreślił termin 1 miesiąca na spełnienie tego zobowiązania, należy przyjąć, że skoro wyrok uprawomocnił się 15 grudnia 2023 r., to data wymagalności roszczenia odsetkowego przypada na dzień 15 stycznia 2024 r. W ocenie Sądu tak zakreślony przez powoda termin wydaje się rozsądnym sposobem rozliczenia się z pozwanymi. Kredytobiorcy mieli więc możliwość rozliczenia się z bankiem do 15 stycznia 2024 r., uczynili to jednak dopiero w dniu 18 marca 2024 r., a więc 62 dni później. W ocenie Sądu Okręgowego za te właśnie 62 dni należały się bankowi odsetki. Sąd wyliczył je na kwotę 2.293,65 zł i taką kwotę zasądził w pkt. I ppkt 1 wyroku.

Na skutek powyższej zmiany korekty wymagał również pkt II wyroku Sądu Rejonowego dotyczący rozstrzygnięcia kosztowego. Wobec kilkuprocentowego uwzględnienia powództwa Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzielił koszty i w zaokrągleniu ocenił na kwotę 3000 zł, którą zasądził w pkt. I ppkt 2 wyroku. W szczególności wskazać należy, że skoro koszty pełnomocników to po 3.600 zł, a więc w sumie 7.200 zł, a powód wygrał w 1/10, czyli powinny obciążać go koszty w kwocie 6.480 zł ( 7.200 × 0,9 ), to skoro poniósł już swoje wydatki w kwocie 3.600 zł, powinien zwrócić około 3 tys. zł ( 6.480 – 3.600 ).

W konsekwencji powyższego stanu rzeczy w pozostałym zakresie apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Zaznaczenia wymaga przy tym, że na moment orzekania przez Sąd drugiej instancji w sprawie niniejszej powszechnie przyjmowało soę, iż przy ocenie skutków bezpodstawnego wzbogacenia należy stosować teorię dwóch kondykcji a nie teorię salda, podzielając w tym zakresie pogląd i argumentację wyrażoną przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie V CSK 382/18. Oznacza to, że każda ze stron umowy kredytowej z dnia 28 września 2006 r. ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia: Bank – o zwrot kwoty kapitału kredytu udostępnionego kredytobiorcom, kredytobiorcy zaś – o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz Banku w wykonaniu nieważnej umowy kredytowej; oba te roszczenia są niezależne od siebie i nie kompensują się do świadczenia o niższej wartości. Termin wymagalności tych roszczeń regulowany jest przy tym przez art. 455 k.c., zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Podkreślić należy przy tym, że bieg roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału kredytu, w przypadku uznania umowy kredytu za nieważną wobec zawarcia w niej klauzul abuzywnych, rozpoczyna swój bieg od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2024 r. w sprawie III CZP 25/22).

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnia roszczenia powoda w zakresie dochodzonych odsetek ustawowych za okres od dnia 2 lutego 2022 r., albowiem jak już wcześniej wspomniano odsetki należą się dopiero w razie opóźnienia konsumenta w zwrocie kapitału kredytu po stwierdzeniu braku związania umową tj. jej nieważnością. Nieważność ta została stwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, który uprawomocnił się w dniu 15 grudnia 2023 r. Stąd też w pozostałej części apelację oddalono i orzeczono jak w pkt II wyroku.

Końcowo odnośnie zarzutu apelacji dot. naruszenia art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd Okręgowy wskazuje, że powyższe naruszenie stanowi usprawiedliwioną podstawę skargi, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich wymaganych elementów bądź zawiera oczywiste braki, które uniemożliwiają przeprowadzenie efektywnej kontroli, a w ocenianej sprawie Sąd Okręgowy takich się nie dopatrzył.

W przedmiocie kosztów procesu postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo między stronami, mając na uwadze znikomy bowiem kilkuprocentowy stopień uwzględnienia apelacji powoda. Stąd Sąd orzekł jak w pkt. III wyroku. W szczególności wskazać należy, że skoro koszty pełnomocników to po 1.800 zł, a więc w sumie 3.600 zł, a powód wygrał w 1/10, czyli powinny obciążać go koszty w kwocie 3.240 zł ( 3.600 × 0,9 ), to skoro poniósł już swoje wydatki w kwocie 1.800 zł, powinien zwrócić około 1,5 tys. zł ( 3.240 – 1.800 ).

Sędzia Ryszard Piaścik