Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

UZASADNIENIE

E. L. (1) - opiekun prawny całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. wystąpiła z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego polegającej na zezwoleniu jej na pobranie pieniędzy w kwocie 450.000 złotych z Rachunku Oszczędnościowego (...), którego posiadaczem jest J. B. w celu dokonania kupna mieszkania położonego w W. na nazwisko ubezwłasnowolnionego J. B..

Mieszkanie byłoby zakupione ze środków pochodzących ze sprzedaży nieruchomości należącej do całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. z przeznaczeniem do wykorzystywana przez jej dzieci pracujące i mieszkające w W..

Twierdziła, że nieruchomość miałaby zostać zakupiona na terenie W., P. lub P. za kwotę około 300.000 - 500.000 złotych, a ona jako opiekun prawny sprawowałoby pieczę nad zakupioną nieruchomością poprzez opłatę czynszu i ponoszenie kosztów utrzymania .

Na kolejnej rozprawie ostatecznie wnosiła o zezwolenie na pobranie jej pieniędzy z rachunku całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. celem dokonania zakupu na jego rzecz mieszkania w W., za kwotę 450.000 złotych i wskazała, że w przypadku konieczności poniesienia opłaty za (...) wystąpi z kolejnym wnioskiem.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2023r. Sąd Rejonowy w Suwałkach wniosek oddalił.

Sąd ten ustalił co następuje:

Sąd Okręgowy w Suwałkach ubezwłasnowolnił całkowicie J. B. z powodu choroby psychicznej. Postanowieniem z dnia 13 maja 2016 roku Sąd Rejonowy w Suwałkach ustanowił opiekę dla całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B., obowiązki opiekuna powierzając E. L. (1) , którą zwolnił od sporządzenia inwentarza majątku w/w oraz od przedstawiania szczegółowych rachunków z zarządu majątkiem całkowicie ubezwłasnowolnionego.

Jednocześnie zobowiązał opiekuna do składania półrocznych sprawozdań dot. osoby w/w całkowicie ubezwłasnowolnionego i zarządu jego majątkiem.

Sąd Rejonowy w Suwałkach prawomocnym postanowieniem z dnia 22 czerwca 2017 roku w sprawie sygn. akt III RNs 93/17 zezwolił w/w wnioskodawczyni na umieszczenie całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. w (...). Decyzją z dnia 06 listopada 2017 roku Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w S. skierował J. B. do domu Pomocy Społecznej J. dla Osób Przewlekle Psychicznie (...) w M. gmina W. na czas nieokreślony.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2018 roku w sprawie sygn. akt III RNs 291/18 sąd zezwolił wnioskodawczyni na dokonanie sprzedaży nieruchomości stanowiącej własność całkowicie ubezwłasnowolnionego położonej w miejscowości R. gm. R., oznaczonej (...) o powierzchni 6,5508 ha z obowiązkiem zdeponowania uzyskanych ze sprzedaży środków na rachunku bankowym na nazwisko J. B..

Prawomocnym postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2022 roku w sprawie sygn. akt III RNs 152/22 sąd zezwolił wnioskodawczyni min. na sprzedaż nieruchomości rolnej oznaczonej (...) stanowiącej własność całkowicie ubezwłasnowolnionego o powierzchni 4 ha, położonej w miejscowości R. gm. R. z obowiązkiem zdeponowania uzyskanych ze sprzedaży środków na rachunku bankowym na nazwisko w/w całkowicie ubezwłasnowolnionego.

W dniu 01 sierpnia 2022 roku E. L. (1) działająca w imieniu i na rzecz w/w całkowicie ubezwłasnowolnionego dokonała sprzedaży niezabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu położoną w miejscowości R. gm. R. o numerze (...) o powierzchni 4 ha za kwotę 540.000 złotych.

Z kolei Sąd Rejonowy w Suwałkach prawomocnym postanowieniem z dnia 21 grudnia 2022 roku w sprawie sygn. akt III RNs 461/22 zezwolił wnioskodawczyni na zawarcie w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionego umowy dzierżawy na okres 10 - ciu lat stanowiącej jego własność nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości R. gm. R. o nr. działek (...)., (...) o łącznej powierzchni 2,5508 ha na rzecz jej syna P. L. w zamian za zobowiązanie dzierżawcy do ponoszenia podatków i innych danin publicznych za dzierżawione nieruchomości.

Całkowicie ubezwłasnowolniony J. B. cierpi na schizofrenię paranoidalną. Od dnia 22 listopada 2017 roku jest mieszkańcem (...) J. w M. . Jest kawalerem, nie posiada dzieci. Umowa z (...) S. na pobyt w placówce została zawarta na czas nieokreślony i jak wynika z wyjaśnień wnioskodawczyni nie ma podstaw do przyjęcia , że w/w całkowicie ubezwłasnowolniony opuści (...) . Wymaga on stałej opieki i został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności do dnia 31 lipca 2023 roku.

Całkowicie ubezwłasnowolniony J. B. otrzymuje rentę rolniczą w wysokości 1509,34 złotych miesięcznie, dodatek pielęgnacyjny w kwocie 294,39 złotych miesięcznie, świadczenie uzupełniające w wysokości 500 złotych miesięcznie oraz dochód z dzierżawionego gruntu rolnego w kwocie 41,67 złotych miesięcznie. Od dnia 17 czerwca 2022 roku posiada założony Rachunek Oszczędnościowy PLUS w (...) SA Oddział w S. i na dzień 01 grudnia 2022 roku posiadał na rachunku kwotę 538. 587, 10 złotych, na dzień 24 marca 2023 roku kwota ta wynosiła 540.000 złotych, zaś na dzień 01 maja 2023 roku wynosiła 543.414, 86 złotych. Od dnia 01 marca 2022 roku ponosi odpłatność za pobyt w (...) J. w M. w wysokości 1.382, 42 złotych miesięcznie, zaś miasto S. dopłacało do pełnego kosztu utrzymania 4.117, 58 złotych miesięcznie.

W dniu 12 kwietnia 2023 roku (...) w S. wydał nieprawomocną decyzję administracyjną dotyczącą zmiany wysokości odpłatności ubezwłasnowolnionego za pobyt w (...) i za okres od dnia 01 sierpnia 2022 roku do dnia 31 grudnia 2022 roku ustalił odpłatność w wysokości 4550 złotych miesięcznie , za okres od dnia 01 stycznia 2023 roku do dnia 31 lipca 2023 roku w wysokości 5500 złotych miesięcznie , zaś od dnia 01 sierpnia 2023 roku w wysokości 1641, 40 złotych miesięcznie tj. 70 % dochodu. Aktualnie toczy się postępowanie w przedmiocie zmniejszenia lub zwolnienia z opłaty za pobyt ubezwłasnowolnionego w (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd rejonowy zważył co następuje:

W świetle art. 155 § 1 kro opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką, podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Paragraf 2 powyższego artykułu stanowi, że do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej z zachowaniem przepisów poniższych. Opiekun powinien zatem przy swym działaniu wykazywać się sumiennością, zapobiegliwością, ostrożnością i dbać o osiągnięcie zamierzonego celu. Przy swoim działaniu zawsze powinien mieć na uwadze dobro osoby pozostającej pod opieką , gdyż jego zadaniem jest chronić interesy osoby słabszej, niemogącej samodzielnie bronić swych spraw oraz interes społeczny. Działanie opiekuna dotyczące majątku osoby pozostającej pod jego opieką powinno być zatem racjonalne, oszczędne, produktywne i efektywne.

Zgodnie z dyspozycją art. 156 kro opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego.

Z powyższego przepisu wynika zatem, że decyzje opiekuna we wszystkich ważnych sprawach podopiecznego podlegają kontroli sądu, który wydaje stosowne zezwolenia na dokonanie określonej czynności prawnej albo odmawia zezwolenia na dokonanie przez opiekuna określonej czynności prawnej, dotyczącej osoby lub majątku podopiecznego.

Kontrola Sądu sprowadza się zatem do badania czy konkretna czynność prawna ma na celu ochronę praw podopiecznego, min. szeroko rozumianych jego praw majątkowych, czy jest korzystna i celowa dla niego, a także czy odpowiada względom gospodarczym ( tak SN . w postanowieniu z dn. 24.02.1995 r, II CRN 155/94, W.. 1995, nr. 5 poz.8 ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy sąd rejonowy stwierdził, że wniosek złożony przez opiekuna prawnego E. L. (1) o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. polegającej na pobraniu z jego Rachunku Oszczędnościowego PLUS kwoty 450.000 złotych celem zawarcia w jego imieniu umowy kupna lokalu mieszkalnego nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem czynność ta w sytuacji całkowicie ubezwłasnowolnionego J. B. nie jest zasadna, konieczna i zgodna z jego interesem.

Z wyjaśnień wnioskodawczyni E. L. (1) wynika, że zakup nieruchomości miałby służyć zaspokojeniu potrzeb lokalowych dzieci opiekuna prawnego, które od około dziesięciu lat zamieszkują w W. i zmuszone są do wynajmu mieszkania. Co istotne wnioskodawczyni nie była w stanie podać za jaką kwotę dokładnie miałby zostać kupiony lokal mieszkalny, a nawet samo miejsce zakupu lokalu mieszkalnego było zmieniane.

Niewątpliwym w sprawie jest, że z uwagi na stan zdrowia całkowicie ubezwłasnowolniony J. B. nie będzie miał możliwości korzystania z powyższej nieruchomości, zakup tej nieruchomości nie służyłby zatem zaspokojeniu jego potrzeb mieszkalnych, albowiem jego potrzeby mieszkaniowe z uwagi na przebywanie w Domu Pomocy Społecznej są zaspokojone.

Zdaniem Sądu rejonowego środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży gruntów rolnych, a zdeponowane na Rachunku Oszczędnościowym Puls na nazwisko J. B. zważywszy na oprocentowanie rachunku powiększają jego aktywa, podczas gdy zezwolenie wnioskodawczyni na pobranie pieniędzy w kwocie 450.000 złotych a następnie zakup lokalu mieszkalnego miałby służyć jedynie zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dzieci opiekuna prawnego, a nie powiększaniu aktywów ubezwłasnowolnionego.

Zdaniem sądu rejonowego powyższe środki pieniężne powinny służyć zaspakajaniu uzasadnionych potrzeb ubezwłasnowolnionego związanych min. z jego leczeniem, bieżącymi potrzebami oraz opłatą za pobyt w (...).

W tej sytuacji czynność, o którą wnosi wnioskodawczym E. L. (1) nie zabezpieczy należycie praw majątkowych ubezwłasnowolnionego, a zatem byłaby sprzeczna z jego dobrem – co uzasadniało oddalenie wniosku

Apelację od postanowienia sądu rejonowego wywiodła wnioskodawczyni.

Argumentowała, iż procedurę sprzedaży rozpoczęła kierując się tym, iż środki pozyskane ze sprzedaży gruntu rolnego będą mogły być wykorzystane na zakup nieruchomości. Powoływała się przy tym na rzekome oświadczenie sędziego w sprawie I Ca 410/18 wskazujące, że po sprzedaży gruntu sąd wyda zgodę na zakup mieszkania w W.. Nadal twierdziła, że pieniądze chce przeznaczyć na kupno mieszkania w W., a jako właściciela wskazać J. B.. Twierdziła, iż gdyby wcześniej została pouczona przez Sąd to nie rozpoczynałabym długiej i żmudnej procedury sprzedaży części gruntu rolnego brata J. B.. Zakwestionowała argumentację sądu, że środki na koncie są oprocentowane i będzie to korzystne dla ubezwłasnowolnionego, kiedy pozostaną na rachunku bankowym, wskazując że oprocentowanie tego rachunku jest bardzo niskie i w obliczu wysokiej inflacji z każdym miesiącem tracą na wartości. Zakup nieruchomości w jej ocenie jest większą zapobiegliwością i lepszą lokatą kapitału, niż przechowywanie pieniędzy na rachunku bankowym. Jeżeli chodzi o utrzymanie deklarowała pełne finansowanie opłat spółdzielczych i mediów wraz z pomocą syna P. L. i córki E. L. (2). Podkreśliła, że brat J. jest przewlekle chory na schizofrenię paranoidalną i zgodnie z opinią i orzeczeniem lekarzy psychiatrów nie będzie w pełni zdrowy i gotowy do samodzielnej egzystencji do końca swoich dni.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelację uznać należało za bezzasadną.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, jak też ich ocenę prawną oraz stanowiącą podstawę ustaleń faktycznych ocenę przeprowadzonych w toku postępowania dowodów, przyjmując je za własne.

Skarżąca nie zawarła w apelacji precyzyjnie sformułowanych zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego czy też procesowego.

Jednak z treści apelacji wynika, że zasadniczym zarzutem było niewzięcie przez Sąd I instancji pod uwagę faktów że zakupiony lokal miał stanowić własność J. B. (zakup miał nastąpić na rzecz J. B.), a kupno lokalu było lepszą formą zabezpieczenia majątkowego niż nisko oprocentowana lokata bankowa zwłaszcza przy tak wysokiej inflacji.

W ocenie sądu okręgowego rozważając przesłanki udzielenia opiekunowi prawnemu zezwolenia na zawarcie umowy kupna mieszkania Sąd Rejonowy wnikliwie ocenił całokształt okoliczności niniejszej sprawy. Nie sposób uznać za zasadne stanowisko wnioskodawczyni, że zakup lokalu w W. (lub okolicach) stanowi zabezpieczenie interesów majątkowych ubezwłasnowolnionego i tego wymaga jego dobro. Już sam cel przeznaczenia tak zakupionego lokalu polegający na zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dzieci opiekuna wskazuje na motywy jakimi kierowała się wnioskodawczyni. Nie planowała ona zabezpieczenia majątkowego J. B. poprzez zakup na jego rzecz mieszkania z przeznaczeniem np. na wynajem, który pozwolił by na pokrywanie kosztów pobytu ubezwłasnowolnionego w (...), a przy tym stanowił jego zabezpieczenie majątkowe. Celem zakupu miało być natomiast zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych dzieci opiekunki.

Słusznie sąd I instancji , na taką czynność nie wyraził zgody, gdyż wiązałoby się to z „uszczupleniem” majątku i jako sąd opiekuńczy sprawujący nadzór nad opieką prawną działałby przeciwko dobru całkowicie ubezwłasnowolnionego. Powyższa argumentacja nie oznacza, że na dokonanie czynności polegającej na „uszczupleniu majątku” osoby ubezwłasnowolnionej co do zasady nie jest dopuszczalna zgoda Sądu. Jednak zasadność udzielenia takiej zgody wymaga każdorazowo oceny okoliczności faktycznych sprawy. W niniejszej sprawie brak jest jednak ekwiwalentności dóbr uzyskiwanych w zestawieniu z wydatkami w kontekście dobrze pojętego dobra osoby pozostającej pod opieką.

W świetle art. 154 k.r.o. opiekun ma obowiązek wykonywać swojej obowiązki kierując się dobrem pozostającego pod opieką, które zgodnie z art. 155 § 1 k.r.o. polegają na sprawowaniu pieczy nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką.

W oparciu o poczynione ustalenia w sprawie, nie sposób dostrzec w postępowaniu wnioskodawczyni szlachetnych i bezinteresownych pobudek w tym założenia, że działa w interesie ubezwłasnowolnionego, a argumentację wnioskodawczyni, iż przeniesienie własności nieruchomości na rzez J. B. skutkowało będzie spełnianiem wszystkich świadczeń na rzecz spółdzielni i opłatą mediów przez jej dzieci mieszkające w tym lokalu należy traktować jako formę wykorzystania majątku brata na własne potrzeby.

Z przytoczonych względów apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13§ 2 kpc należało oddalić.

Sędzia Cezary Olszewski