Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

UZASADNIENIE

W dniu 7 stycznia 2025 roku do Sądu Rejonowego w Suwałkach wpłynął wniosek Prokuratury Okręgowej w Suwałkach o złożenie dowodów rzeczowych do depozytu sądowego. W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż Prokuratora Okręgowa w Suwałkach nadzorowała śledztwo o sygn. akt (...), które zostało w części umorzone, a niektóre z zabezpieczonych dowodów rzeczowych stały się zbędne dla postępowania i należało je zwrócić podmiotowi uprawnionemu, tj. M. K.. Podejmowane czynności nie doprowadziły jednak do zwrotu uprawnionemu tychże przedmiotów; ustalone zostało bowiem, iż M. K. nie przebywa obecnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2025 roku, sygn. akt I Ns 13/25 Sąd Rejonowy w Suwałkach I Wydział Cywilny:

1.  oddalił wniosek,

2.  przyznał J. R. – kuratorowi nieznanego z miejsca pobytu uczestnika postępowania wynagrodzenie w kwocie 96,00 za reprezentowanie M. K. w sprawie niniejszej, które wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Suwałkach.

Sąd Rejonowy uznał, iż wniosek o złożenie dowodów rzeczowych do depozytu sądowego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Wskazane zostało przez Sąd I Instancji, iż ustawa z dnia 18 października 2006 roku o likwidacji niepodjętych depozytów nie reguluje właściwości sądu orzekającego, ani procedury, w której powinno nastąpić jej stosowanie, natomiast w procesie karnym przepisy kodeksu postępowania karnego stanowią lex specialis względem przepisów kodeku postępowania cywilnego i jako takie mają pierwszeństwa w ich stosowaniu. Wobec powyższego prokurator sam – a nie sąd na jego wniosek – ustanawia depozyt. Do uruchomienia procedury likwidacji niepodjętego depozytu wystarczające jest wydanie przez prokuratora postanowienia o zwrocie rzeczy osobie uprawnionej w trybie art. 230 § 2 kpk, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie. Prokurator staje się przechowującym depozyt w rozumieniu ustawy o likwidacji niepodjętych depozytów, ma możliwość rozstrzygnięcia w przedmiocie zatrzymanych w toku postepowania przygotowawczego przedmiotów i nieuzasadnionym jest w takiej sytuacji sięganie do przepisów postępowania cywilnego.

Nadto, Sąd Rejonowy podkreślił, że organ prowadzący postępowanie ma obowiązek przechowywania rzeczy do chwili odbioru jej przez uprawnionego lub wystąpienia z wnioskiem do wydziału cywilnego właściwego sądu rejonowego o zezwolenie na złożenie rzeczy do depozytu sądowego jedynie w przypadku gdy osoba uprawniona odmówi jej przyjęcia. Natomiast na gruncie niniejszej sprawy osobą uprawnioną do odbioru rzeczy był M. K., zaś wezwanie do odbioru rzeczy było skierowane do osoby nieuprawnionej, tj. do J. K. (matki ww.), zatem odmowa przyjęcia rzeczy nastąpiła przez osobę nieuprawnioną. Powyższe, w ocenie Sądu Rejonowego, również przemawia za niezasadnością wniosku Prokuratury Okręgowej o zezwolenie na złożenie rzeczy do depozytu sądowego.

W złożonej apelacji wnioskodawca zaskarżył powyższe postanowienie w części dotyczącej rozstrzygnięcia określonego w punkcie 1. Apelujący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu:

1.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest przepisu art. 692 i 693 ² § 1 kpc poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie polegające na uznaniu, że przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie znajdują zastosowania do przedmiotów zabezpieczonych w toku postępowania karnego, co do których złożenie do depozytu sądowego powinno nastąpić na podstawie decyzji o zwrocie rzeczy wydanej przez organ prowadzący postępowanie karne, co w konsekwencji skutkowało oddaleniem wniosku prokuratora o złożenie do depozytu sądowego zabezpieczonych w toku śledztwa przedmiotów, w sytuacji gdy wobec ustalenia osoby uprawnionej do posiadania tych przedmiotów tj. M. K. i ze względu na odmowę odbioru przez niego tych rzeczy, zastosowanie powinny mieć przepisy Kodeksu postępowania cywilnego normujące kwestię złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, co z kolei powinno skutkować uwzględnieniem wniosku złożonego przez prokuratora na podstawie przepisu art. 691 kpc;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia poprzez ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, że osobą wezwaną do odbioru przedmiotów wskazanych w postanowieniu prokuratora z dnia 22 lipca 2022 r. o zwrocie rzeczy M. K. była osoba do tego nieuprawniona tj. J. K.;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia poprzez ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, że osoba uprawniona do posiadania przedmiotów wskazanych w postanowieniu prokuratora z dnia 22 lipca 2022 r. o zwrocie rzeczy - M. K. nie odmówił przyjęcia tych przedmiotów.

Apelujący wniósł w apelacji o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie wniosku prokuratora o złożenie do depozytu sądowego następujących przedmiotów:



faktura VAT nr (...) z dnia 04.11. 2014 nr (...) (poz. nr 1 Wykazu dowodów rzeczowych i śladów kryminalistycznych nr (...));



protokół wydania dokumentów księgowych po rozwiązaniu umowy z ww. spółką z dnia 10.05.2016 r. (poz. nr 4 ww. Wykazu);



umowa nr (...)/( (...)) z dnia 23.02.2016 r. oraz pełnomocnictwo, procedura operacyjna do umowy nr (...), cennik pełna księgowość, kadry i płace cennik dokumentów - z dnia 23.02.2016 r. (poz. nr 5 ww. Wykazu);



umowa o usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych nr (...) z dnia 06.02.2015 r., Aneks nr (...) do umowy (...) z dnia 06.02.2015 r., pełnomocnictwa do umowy, umowa z 06.02.2015 r. o przetwarzaniu danych osobowych, Aneks nr (...) do umowy (...) z dnia 06.02.2015 r., dokument (...) 1 (poz. nr (...));



pudło kartonowe z zawartością kopii dokumentu (...) (...) (...) Sp. z o.o. (poz. nr (...))



segregatory zawierające dokumentację dot. (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o.. (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., M. (poz. nr (...) Wykazu dowodów rzeczowych i śladów kryminalistycznych nr (...);



kartonu z zawartością dokumentacji (poz. nr (...) Wykazu).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja była niezasadna w całości.

Podniesione przez stronę apelującą zarzuty okazały się nietrafne.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny apelacji wskazać godzi się, że postępowanie apelacyjne jest kontynuacją postępowania merytorycznego. Zawarty w art. 378 § 1 kpc zwrot „sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji” oznacza, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, w tym dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadzi lub ponawia dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związanym oceną prawną lub uchwałą Sądu Najwyższego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2017 roku w sprawie II CSK 554/16).

Wskazać godzi się, że złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego jest rodzajem postępowania sądowego, uregulowanego w przepisach art. 692 kpc – art. 693 ¹⁰ kpc, w którym rozstrzygana jest kwestia formalnej możliwości złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Treść rozstrzygnięcia sądu w takiej sprawie wyraża się albo w udzieleniu przez sąd zezwolenia na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, albo w oddaleniu wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Rozpoznanie istoty sprawy w tego rodzaju postępowaniu sprowadza się natomiast do oceny, czy według przytoczonych we wniosku okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione (art. 693 ¹ kpc).

Przepis art. 693 ¹ kpc stanowi bowiem, że w postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, ograniczając się do oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione. Ten właśnie przepis wyznacza nie tylko zakres rozpoznania sprawy w postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, ale stanowi podstawę prawną rozstrzygnięcia. Treść rozstrzygnięcia sądu w sprawie o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego uzależniona jest bowiem od tego, czy sąd uzna, że według przytoczonych przez wnioskodawcę okoliczności złożenie do depozytu sądowego jest prawnie uzasadnione, czy też nie.

Złożenie do depozytu sądowego jest prawnie uzasadnione wtedy, gdy wnioskodawca powołuje się na taką podstawę faktyczną złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (przyczynę złożenia do depozytu), z którą przepis prawa łączy możliwość złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.

Złożenie do depozytu sądowego nie jest prawnie uzasadnione, gdy wnioskodawca powołuje się na taką podstawę faktyczną złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (przyczynę złożenia do depozytu), z którą żaden przepis prawa nie łączy możliwości złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, ewentualnie, gdy chodzi o takie wypadki złożenia do depozytu, które nie wymagają uzyskania zezwolenia sądu.

Przepisy prawa materialnego, które określają wypadki, w jakich może nastąpić złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, mają zatem jedynie zastosowanie pośrednie, to jest wyłącznie jako punkt odniesienia dla oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione, to jest czy wnioskodawca powołuje się na taką podstawę faktyczną złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, z którą oznaczony przepis prawa wiąże możliwość takiego złożenia.

Co istotne, postępowanie uregulowane w przepisach art. 692 kpc – art. 693 ¹⁰ kpc nie dotyczy tak zwanych depozytów prawa procesowego, to jest wypadków, w których konieczność złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego lub na rachunek depozytowy sądu wynika z przepisów proceduralnych, to jest przepisów regulujących tok postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania prowadzonego na podstawie przepisów postępowania cywilnego lub innego.

Wnioskodawca podniósł w apelacji szereg zarzutów, artykułując naruszenie przepisów prawa procesowego. W kontekście powyższego, zauważenia wymaga, że przeprowadzone przed Sądem I Instancji postępowanie dowodowe było wystarczające dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Natomiast tylko na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, możliwe jest wywiedzenie właściwych wniosków prawnych. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji trafnie ocenił żądanie wniosku pod kątem merytorycznym, czyniąc prawidłowe i znajdujące należyte odzwierciedlenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym ustalenia, które Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za własne.

W niniejszej sprawie ustalone zostało, iż w toku postępowania przygotowawczego, śledztwo zostało umorzone w części, co skutkowało tym, iż część zabezpieczonych w toku postępowania rzeczy stała się zbędna dla postępowania, w związku z czym należało je zwrócić podmiotowi uprawnionemu do ich posiadania, tj. M. K.. Zgodnie z art. 323 kpk w razie umorzenia śledztwa prokurator wydaje natomiast postanowienie co do dowodów rzeczowych stosownie do przepisów art. 230-233 kpk, które to regulują zwrot rzeczy i złożenie ich do depozytu sądowego.

Prawidłowo zatem wskazał Sąd Rejonowy, iż w procesie karnym przepisy kodeksu postępowania karnego stanowią lex specialis względem przepisów kodeku postępowania cywilnego i jako takie mają pierwszeństwa w ich stosowaniu. W postępowaniu karnym dochodzi do powstania depozytu na skutek wydania odpowiednich postanowień na podstawie art. 230, 231 i 232 § 2 kpk. (Glosa do postanowienia SN z dnia 26 października 2011 r., I KZP 14/11, LEX/el. 2012) Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 18 października 2006 roku o likwidacji niepodjętych depozytów depozytami są rzeczy stanowiące dowody rzeczowe oraz rzeczy zatrzymane, co do których zapadło prawomocne orzeczenie o wydaniu ich uprawnionemu lub złożeniu do depozytu sądowego. Wobec postanowienia Prokuratury Okręgowej w Suwałkach z dnia 22 lipca 2022 roku w przedmiocie zwrotu ww. rzeczy Michałowi Krupadziorowi, stwierdzenia wymaga, że ustanowiony został przez prokuratora depozyt. Postanowienie prokuratora o ustanowieniu depozytu jest natomiast dla sądu wiążące i w tym zakresie sąd nie wydaje już żadnego dodatkowego postanowienia o przyjęciu dowodu rzeczowego do depozytu sądowego. (K. Eichstaedt [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX/el. 2025, art. 231) Decyzję tę należy również uznać za wystarczającą do uruchomienia procedury likwidacji niepodjętego depozytu. W takich przypadkach prokurator uznawany jest za „przechowującego depozyt”. Natomiast czynności przechowującego związane z utrzymaniem depozytu oraz dążeniem do jego zwrotu osobie uprawnionej są czynnościami wykonawczymi względem decyzji wydanych na gruncie Kodeksu postępowania karnego i zasady ich podejmowania regulowane są przez przepisy karne.

Powyższe przemawia za niezasadnością wniosku Prokuratury Okręgowej w Suwałkach o zezwolenie na złożenie rzeczy do depozytu sądowego.

Niemniej jednak, dalej wskazać należy, iż niewątpliwe było, że osobą uprawnioną do otrzymania zwrotu rzeczy był M. K., co potwierdza postanowienie z dnia 22 lipca 2022 r., w którym to wskazany został M. K. jako osoba uprawniona do zwrotu przedmiotowych dowodów rzeczowych. Adresu ww. nie udało się jednak ustalić, dlatego nie podjęto próby wezwania uprawnionego do odbioru rzeczy i zdecydowano o zwrocie rzeczy matce M. K.. Sąd Okręgowy zgadza się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, iż wezwanie do odbioru rzeczy zostało skierowanie zatem do osoby nieuprawnionej, tj. J. K. (matki ww.), która wprost w oświadczeniu z dnia 26 października 2023 roku wskazała, że odmawia odbioru przedmiotowych dokumentów należących do jej syna M. K., ze względu na brak udzielonego przez niego w tym zakresie pełnomocnictwa dla jej osoby. Wobec powyższego stwierdzić należy, iż organ prowadzący postępowanie nie podjął próby wezwania do odbioru M. K., poprzestając jedynie na nieuzasadnionym wezwaniu do odbioru ww. rzeczy przez J. K..

W świetle powyższej argumentacji za chybione należało uznać zarzuty apelującego dotyczące błędów w ustaleniach faktycznych i naruszenia przepisów prawa procesowego art. 692 i 693 ² § 1 kpc.

Mając na względzie, iż uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia w wyczerpujący sposób objaśnia, dlaczego w niniejszej sprawie wniosek o złożenie rzeczy do depozytu sądowego został oddalony, Sąd Okręgowy nie widzi potrzeby dalszego przytaczania tych samych argumentów na poparcie tej oceny prawnej (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 kpc).

Reasumując, Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy uznaje za własne. Zauważenia wymaga, że zarzuty wnioskodawcy nie podważyły skutecznie dokonanych przez Sąd rozważań prawnych, które są wystarczające do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy rozważania te podziela w całości.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że środek zaskarżenia był niezasadny, stąd też orzeczono jak w sentencji postanowienia.

sędzia Beata Sieczkowska