Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

POSTANOWIENIE

Dnia 18 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Walczuk

Protokolant : Katarzyna Syberska

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2024 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku M. S.

z udziałem H. D., A. B. (1), D. K. (1), W. M. (1), S. Ś., I. B., D. B. (1), J. B., T. B., P. B., W. B., Z. B. (1), K. S. (1), K. C., R. C., A. S.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestnika postępowania A. B. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Ełku I Wydziału Cywilnego z dnia 26 czerwca 2024 r., sygn. akt I Ns 554/19

p o s t a n a w i a:

1.  Umorzyć postępowanie apelacyjne w zakresie dotyczącym zaskarżenia pkt XI postanowienia.

2.  W pozostałym zakresie apelację oddalić.

3.  Stwierdzić, że zainteresowani ponoszą we własnym zakresie koszty swego udziału w postepowaniu przed Sądem II instancji

SSO Joanna Walczuk

Sygn. akt I Ca 435/24

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni L. J., na której miejsce weszła M. S., wnosiła o ustalenie, że w skład spadku po A. B. (2) wchodzi gospodarstwo rolne zabudowane o powierzchni 14,9844 ha o wartości 100 000 zł i domagała się zniesienia współwłasności tej nieruchomości. Jako oczekiwany sposób zniesienia współwłasności wskazała przyznanie własności części nieruchomości oznaczonej jako działka o nr (...) na jej rzecz.

Uczestnicy postępowania D. B. (1) i A. B. (1) wnieśli o oddalenie wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej składającej się z działek o numerach (...) dla której Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi KW nr (...), podnosząc zarzut zasiedzenia przez D. B. (1) własności nieruchomości rolnej położonej w K. oznaczonej jako działki o numerach (...) udziału w działce m (...) zasiedzenia przez A. B. (1) własności nieruchomości rolnej położonej w K. oznaczonej jako działka o numerze (...) udziału w działce nr (...).

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2020 r. Sąd Rejonowy w Ełku na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników H. B., D. B. (1), S. M. B. (1), J. B., T. B., P. B., W. B., Z. B. (1), K. S. (2), K. C., R. C., D. K. (1) oraz M. S., która to weszła w miejsce wnioskodawczyni.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 25 lutego 2021 r. Sąd Rejonowy w Ełku zwolnił od udziału w sprawie H. B., M. B. (2), C. C., S. M. B. (3).

Ostatecznie precyzując stanowiska w sprawie - na rozprawie w dniu 26 marca 2024 r. oraz w pismach złożonych w trybie art. 224 k.p.c. - wnioskodawczyni M. S. i jej mąż uczestnik A. S. wnieśli o przyznanie im działki nr (...), co wyczerpało ich roszczenia z tytułu zniesienia współwłasności. Uczestnik D. B. (1) wnosił o przyznanie mu działek (...), a A. B. (1) o przyznanie mu działek (...). D. i A. B. (3) zadeklarowali spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Uczestniczka D. K. (1) wnosiła o przyznanie jej działki nr (...), rezygnując jednocześnie z dopłaty. Pozostali uczestnicy zadeklarowali, że oczekują spłaty swoich udziałów lub nie zajęli stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z dnia 26.06.2024 r. sygn. akt I Ns 554/19, Sąd Rejonowy w Ełku I Wydział Cywilny:

I.  ustalił, że w skład spadku po A. B. (2) wchodzi nieruchomość gruntowa zabudowana położona w K., oznaczona jako działki o numerach (...), dla której Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi KW nr (...) o wartości 667 000 zł;

II.  ustalił, że nieruchomość gruntowa zabudowana położona w miejscowości K. oznaczona jako działki o numerach (...), dla której Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi KW nr (...) stanowi przedmiot współwłasności J. B. w udziale 3/140 części, T. B. w udziale 3/140 części, P. B. w udziale 8/140 części, W. B. w udziale 3/140 części, Z. B. (1) w udziale 3/140 części, A. B. (1) w udziale 2/42 części, I. B. w udziale 1/42 części, S. S. (1) w udziale 1/42 części, W. M. (1) w udziale 1/7 części, H. D. w udziale 1/7 części, D. B. (1) w udziale 1/7 części, D. K. (1) w udziale 2/42 części, K. C. w udziale 1/28 części, K. S. (1) w udziale 1/14 części, R. C. w udziale 1/28 części, M. S. i A. S. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej w udziale 1/7 części;

III.  dokonał działu spadku po A. B. (2) i zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład spadku po ww. w ten sposób, że:

- M. S., A. S. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej przyznać na własność działkę nr (...),

- D. K. (1) przyznać na własność działkę nr (...),

- D. B. (1) przyznać na własność działki nr (...),

- A. B. (1) przyznać na własność działkę nr (...);

IV.  zasądził od A. B. (1) na rzecz J. B. kwotę 14 007 zł (czternaście tysięcy siedem złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

V.  zasądził od A. B. (1) na rzecz T. B. kwotę 14 007 zł (czternaście tysięcy siedem złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

VI.  zasądził od A. B. (1) na rzecz P. B. kwotę 38 019 zł (trzydzieści osiem tysięcy dziewiętnaście złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

VII.  zasądził od A. B. (1) na rzecz W. B. kwotę 14 007 zł (czternaście tysięcy siedem złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

VIII.  zasądził od A. B. (1) na rzecz Z. B. (1) kwotę 14 007 zł (czternaście tysięcy siedem złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

IX.  zasądził od A. B. (1) na rzecz I. B. kwotę 15 341 zł (piętnaście tysięcy trzysta czterdzieści jeden złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

X.  zasądził od A. B. (1) na rzecz S. Ś. kwotę 15 341 zł (piętnaście tysięcy trzysta czterdzieści jeden złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XI.  zasądził od A. B. (1) na rzecz W. M. (1) kwotę 94 714 zł (dziewięćdziesiąt cztery tysiące siedemset czternaście złotych) tytułem spłaty w terminie 4 tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XII.  zasądził od A. B. (1) na H. D. kwotę 94 714 zł (dziewięćdziesiąt cztery tysiące siedemset czternaście złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XIII.  zasądził od D. B. (1) na rzecz K. C. kwotę 23 345 zł (dwadzieścia trzy tysiące trzysta czterdzieści pięć złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XIV.  zasądził od M. i A. S. na rzecz K. S. (2) kwotę 47 357 zł (czterdzieści siedem tysięcy trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XV.  zasądził od A. B. (1) na rzecz R. C. kwotę 11 672,50 zł (jedenaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt groszy) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XVI.  zasądził od D. B. (1) na rzecz R. C. kwotę 11 672,50 zł (jedenaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt groszy) tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności;

XVII.  pobrać od A. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 1373 zł (jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt trzy złote) tytułem wydatków na opinię biegłego z zakresu rolnictwa, który to koszt pokryty został tymczasowo ze środków Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Ełku;

XVIII.  pobrać od D. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 1373 zł (jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt trzy złote) tytułem wydatków na opinię biegłego z zakresu rolnictwa, który to koszt pokryty został tymczasowo ze środków Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Ełku;

XIX.  pozostałymi wydatkami pokrytymi tymczasowo ze środków Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Ełku obciążyć wnioskodawczynię i uczestników stosownie do posiadanych przez nich udziałów w nieruchomości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie Referendarzowi Sądowemu.

Postanowieniem z dnia 26.08.2024 r. sygn. akt I Ns 554/19, Sąd Rejonowy w Ełku I Wydział Cywilny sprostował oczywistą omyłkę pisarską w postanowieniu z dnia 26.06.2024 r. w ten sposób, że w punkcie XI postanowienia termin spłaty określił na 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji w oparciu o dowody w postaci: dokumentów w aktach sprawy I Ns 608/19 dołączonych do akt niniejszego postępowania, dokumentów w aktach sprawy I Ns 204/97 dołączonych do akt niniejszego postępowania, dokumentów w aktach sprawy I Ns 564/18 dołączonych do akt niniejszego postępowania, treści księgi wieczystej nr (...) dostępnej online w serwisie elektronicznych ksiąg wieczystych prowadzonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości, aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 47-55), aktu notarialnego Rep. Nr A (...) (k. 59-64), aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 65-68), aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 76-78), aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 132-136), częściowych zeznań świadka D. B. (2) (k. 277v- 278v), częściowych zeznań świadka H. B. (k. 278v-279), częściowych zeznań świadka Z. B. (2) (k. 279v-280v), częściowych zeznań świadka M. B. (4) (k. 281-281v), zeznań świadka S. B. (k. 328v-329v), przesłuchania M. S. (k. 329v-330), przesłuchania D. K. (1) (k. 331-331v), przysłuchania P. B. (k. 332), przesłuchania Z. B. (1) (k. 332), przesłuchania W. B. (k. 332v-333), przesłuchania J. B. (k. 333v), oświadczenia S. B. w aktach sprawy I Ns 564/18 dołączonych do akt niniejszego postępowania (k. 94-95), przesłuchania M. S. (k. 329v–330), przesłuchania D. B. (1) (k. 330-331), przesłuchania A. B. (1) (k. 331), przesłuchania W. M. (1) (k. 332-332v), przesłuchania R. C. (k. 333v -334), decyzji w spranie łącznego wymiaru zobowiązania pieniężnego (k. 232-241), informacji z Urzędu Gminy K. (k. 251), zeznań świadka (...) B. (k. 279v), zeznań świadka Ł. B. (k. 280v-281), opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości J. S. (k. 394-416), uzupełniającej opinii biegłego (k. 438-463), opinii biegłego z zakresu rolnictwa K. Z. (k. 544-563) wynikało, że okolicznościami bezspornymi w sprawie było to, iż wnioskodawczyni i uczestnicy postępowania pozostawali współwłaścicielami nieruchomości gruntowej niezabudowanej obejmującej działki o numerach ewidencyjnych (...), a stanowiącej gospodarstwo rolne położone w województwie (...), powiat E., gmina K., obręb K., opisane w KW nr (...).

Na skutek przeniesienia udziałów w spadku w drodze umów darowizn w księdze wieczystej nr (...) (...) udziały zainteresowanych w przedmiotowej nieruchomości ukształtowały się następująco: J. B. (3/140 części), T. B. (3/140 części), P. B. (8/140 części),W. B. (3/140 części), Z. B. (1) (3/140 części), A. B. (1) (2/42 części), I. B. (1/42 części), S. S. (1) (1/42 części), W. M. (2) (1/7 części), H. D. (1/7 części), M. S. i A. S. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej (1/7 części), D. B. (1) (1/7 części), D. K. (1) (2/42 części), K. C. (1/28 części), K. S. (1) (1/14 części), R. C. (1/28 części).

Uwzględniając treść regulacji przewidzianej w art. 210 k.c. Sąd Rejonowy uznał roszczenie za dopuszczalne. Jednocześnie spornym w sprawie pozostawał sposób dokonania zniesienia współwłasności owej nieruchomości. Jako główny sposób zniesienia współwłasności należało przyjmować fizyczny podział rzeczy, o ile taki sposób zniesienia współwłasności nie sprzeciwia się normom ustawowym, społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu prawa oraz nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub obniżenia jej wartości. Jednocześnie powołując się na treść art. 212 § 2 k.c. Sąd Rejonowy podkreślał, że rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli, z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

W niniejszej sprawie wnioskodawczym i uczestnicy pozostawali częściowo zgodni. Ostatecznie precyzując stanowiska w sprawie wskazali, że działka nr (...) przypaść ma M. S. i A. S. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej, D. B. (1) przypaść mają działki nr (...), A. B. (1) przypaść miała działka nr (...). Kwestią sporną pozostawało natomiast komu przypaść ma działka nr (...). O jej przyznanie na własność wnosili bowiem zarówno A. B. (1) jak i D. K. (1). Pozostali uczestnicy zadeklarowali, że oczekują spłaty swoich udziałów lub nie zajęli stanowiska w sprawie.

Wartość nieruchomości ustalono w oparciu o opinię biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, który wartość rynkową nieruchomości gruntowej niezabudowanej położonej w województwie (...), powiat E., gmina K., obręb K., opisanej w KW nr (...) określił na kwotę:

•

120 000 zł (działka nr (...)),

•

18 000 zł (działka nr (...)),

•

146 000 zł (działka nr (...)),

•

15 000 zł (działka nr (...)),

•

368 000 zł (działka nr (...)).

Stronom nie udało się skutecznie zakwestionować wskazanych przez biegłego wartości, a w ocenie Sądu I instancji wyliczenia biegłego mogły stanowić podstawę prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie wartości nieruchomości podlegających podziałowi.

Na podstawie wniosków płynących z opinii biegłego z zakresu rolnictwa, dla obszaru obejmującego nieruchomość rolną oznaczoną numerami geodezyjnymi (...), Sąd I instancji uznał, że podział fizyczny ww. działek nie należy dzielić geodezyjnie, lecz w całości pozostawić aktualnym użytkownikom, zwłaszcza, że jeden z nich realizuje produkcję zwierzęcą.

Przechodząc do kwestii sposobu zniesienia współwłasności ocenie poddano całokształt zaistniałych w sprawie okoliczności. W przedmiotowej sprawie nie było zgodnego wniosku współwłaścicieli co do sposobu wyjścia ze współwłasności, dlatego też Sąd I instancji na podstawie art. 623 k.p.c. dokonał podziału nieruchomości rolnej na części odpowiadające udziałem współwłaścicieli oraz zasądzenie spłat gospodarstwa rolnego uwzględniając wszelkie okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym.

Sąd I instancji miał przy tym na uwadze, że fizyczny podział nieruchomości jest preferowanym przez ustawodawcę sposobem zniesienia współwłasności w przypadku braku zgodnego wniosku współwłaścicieli. W sprawie aż pięć osób oczekiwało przyznania im gruntu. Jednocześnie, jak wynikało z opinii biegłego z zakresu rolnictwa, za niecelowe uznać należało przeprowadzanie fizycznego podziału działek (...) jako wykorzystywanych rolniczo. Opinia biegłego z zakresu rolnictwa nie obejmowała przy tym działki nr (...) o której przyznanie wnioskowała uczestniczka D. K. (1).

Uczestnicy A. i D. B. (3) przez wiele lat korzystali z nieruchomości objętych wnioskiem z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli, nie doszło jednak do ziszczenia się przesłanek zasiedzenia przez nich nieruchomości. W tym stanie rzeczy, mając na uwadze, że przyznania części gruntu domagała się również D. K. (1), za niesprawiedliwą uznał Sąd sytuację, w której mimo posiadania znacznego udziału w nieruchomości pozbawiona zostałaby ona możliwości korzystania z nieruchomości na rzecz A. B. (1), zwłaszcza, że otrzymał on grunt o wartości znacznie przewyższającej jego udział. Za racjonalne i zasługujące na uwzględnienie uznał Sąd Rejonowy wyjaśnienia D. K. (1), która wskazywała, że na działce nr (...) chce wybudować dom, gdzie planuje zamieszkać na stare lata. W ocenie Sądu I instancji fakt, że A. B. (1) prowadzi działalność rolniczą nie może w stanie faktycznym niniejszej sprawy stawiać go w lepszej pozycji aniżeli uczestniczkę, zwłaszcza, że nic zostało w toku postępowania wykazane, że pozbawienie go władztwa nad działką nr (...) (przez którą przędza bydło) uniemożliwi lub utrudni mu prowadzenie działalności rolniczej.

Na podstawie przepisu art. 212 § 2 k.c., dokonując zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem, Sąd I instancji zasądził spłaty odpowiadające wartości udziałów uczestników, którym nie przyznano gruntu. Terminy spłat odroczono - zgodnie z wnioskiem - na 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Przedmiotowe postanowienie zaskarżył w całości w zakresie pkt. III, XI, XVII, XVIII apelacją uczestnik postępowania A. B. (1).

W ramach podnoszonych zarzutów wskazał naruszenie:

1.  przepisów postępowania tj. art. 619 § 2 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez zaniechanie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa celem ustalenia, czy podział gospodarstwa rolnego nie będzie sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej (w zakresie działki nr (...)),

2.  przepisu postępowania, tj. art. 233 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie przez Sąd, że pozbawienie uczestnika A. B. (1) władztwa nad działką nr (...) nie utrudni mu prowadzenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy uczestnik dwa razy dziennie przepędza bydło (45 sztuk krów mlecznych ) przez wskazaną działkę a dzięki korzystaniu z działki krowy przechodzą przez drogę asfaltową jedynie przez krótki odcinek, co zwiększa bezpieczeństwo,

3.  przepisu postępowania, tj. art. 233 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wyjaśnień uczestniczki D. K. (1) i uznania za ich za racjonalne a w konsekwencji przyznanie uczestniczce postępowania D. K. (1) prawa własności działki o nr geod. (...)z uwagi na deklarowanie planów związanych z budową domu na stare lata, w sytuacji gdy według wiedzy uczestnika D. K. (1) kilka lat wcześniej wybudowała dom wraz z budynkiem gospodarczym w miejscowości (...) niedaleko E.,

4.  przepisu postępowania, tj. art. 233 k.p.c., mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie za wiarygodne twierdzeń uczestniczki D. K. (1) w zakresie planów budowy domu na działce nr (...), w sytuacji gdy postawa uczestniczki w toku procesu, w szczególności treść zarzutów do opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości świadczy o tym, że uczestniczka nosi się z zamiarem podziału nieruchomości oraz jej sprzedaży,

5.  przepisu postępowania, tj. art. 233 k.p.c., mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób nielogiczny i sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, polegające na przyznaniu na rzecz uczestniczki D. K. (1) działki nr (...) w sytuacji, gdy działka ta sąsiaduje z działką należącą do uczestnika A. B. (1), z którym to D. K. (1) pozostaje skłócona, w konsekwencji utrzymanie w mocy postanowienia spowoduje eskalację konfliktu i możliwych nieporozumienia w przyszłości,

6.  przepisów postępowania tj. art. 520 § 1 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia a polegające na obciążeniu uczestników A. B. (1) i D. B. (1) kosztami opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa, w sytuacji, gdy przeprowadzenie tego dowodu było obligatoryjne, a zatem kosztem tym winni zostać obciążeni wszyscy uczestnicy,

7.  prawa materialnego tj. art. 212 § 3 k.c przez nieprawidłowe zastosowanie i odroczenie terminu spłaty na rzecz jednej z uczestniczek - W. M. (1) (pkt XI postanowienia) na okres 4 (czterech) tygodni od uprawomocnienia się postanowienia, w sytuacji gdy Sąd odroczył pozostałe spłaty na okres 6 (sześciu miesięcy) od dnia uprawomocnienia się postanowienia - tj. zgodnie z wnioskiem uczestników, co wynika z uzasadnienia postanowienia,

8.  prawa materialnego tj. art. 214 § 1 i 2 k.c poprzez jego niezastosowanie i przyznanie na własność uczestniczki postępowania D. K. (1) działki nr (...) stanowiącej część gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy uczestniczka D. K. (1) w przeciwieństwie do uczestnika A. B. (1) nie prowadzi gospodarstwa rolnego ani stale w nim nie zamieszkuje.

W świetle powyższego uczestnik postępowania A. B. (1) domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez:

1.  zmianę postanowienia w części w pkt III poprzez dokonanie działu spadku po A. B. (2) i zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład spadku, poprzez przyznanie na rzecz uczestnika A. B. (1) na własność również działki nr (...) wraz ze stosowną spłatą na rzecz uczestniczki D. K. (1);

2.  zmianę pkt. XI postanowienia poprzez odroczenie terminu spłaty od A. B. (1) na rzecz W. M. (1) na okres 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia,

3.  uchylenie pkt. XVII i XVIII postanowienia,

4.  zasądzenie od uczestniczki postępowania D. K. (1) zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych

Jednocześnie skarżący wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego przed Sądem I instancji poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie:

1.  dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa na okoliczność ustalenia, czy zniesienie współwłasności nieruchomości dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) obejmująca między innymi działki gruntu (...) położone w miejscowości K., w ten sposób, iż działka (...) przypadnie jednemu uczestnikowi, zaś druga o nr(...) przypadnie innemu uczestnikowi, który nie prowadzi działalności rolniczej będzie sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej;

2.  dowodu z oświadczeń sąsiadów uczestnika postępowania A. B. (1) - na okoliczność użytkowania działki nr (...) na cele rolnicze od wielu lat, przepędzania stada bydła (przeciętnie 45 sztuk) dwa razy w ciągu dnia przez działkę nr (...), niezbędności działki do prowadzenia gospodarstwa rolnego, korzystania z działki przez uczestnika zgodnie z prawidłową gospodarką rolną;

3.  dowodu z dołączonego nagrania obrazującego przepędzanie bydła przez działkę nr (...) - na okoliczność korzystania z działki przez uczestnika A. B. (1) do celów rolniczych, niezbędności działki do prowadzenia gospodarstwa rolnego.

W odpowiedzi na apelację, uczestniczka postępowania D. K. (1) wniosła o jej oddalenie. Ewentualnie, z ostrożności procesowej w przypadku uwzględnienia apelacji, D. K. (1) wnosiła o zapłatę należnej jej kwoty tytułem spłaty w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, zwolnienie od kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa prawnego. Ponadto uczestniczka postępowania wniosła o zwolnienie od obciążenia jej kosztami sporządzenia opinii biegłego w zakresie rolnictwa.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika postępowania A. B. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Ełku I Wydziału Cywilnego z dnia 26.06.2024 r. podlegała oddaleniu, oprócz zakresu zaskarżenia dotyczącego pkt. XI postanowienia.

W zakresie zaskarżenia dotyczącym pkt. XI postanowienia postępowanie apelacyjne podlegało umorzeniu na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Zgodnie z powołaną regulacją do postępowania nieprocesowego odpowiednie zastosowanie mają przepisy dotyczące postępowania procesowego, w tym m. in. art. 355 § 1 k.p.c., który stanowi, że Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż postanowieniem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 26.08.2024 r. sprostowano oczywistą omyłkę pisarską w postanowieniu z dnia 26.06.2024 r. w ten sposób, że w punkcie XI postanowienia termin spłaty określono na 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności. W związku z powyższym, uczestnik postępowania A. B. (1) cofnął apelację w części, tj. w zakresie zaskarżenia pkt. XI.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny apelacji wskazać godzi się, że postępowanie apelacyjne jest kontynuacją postępowania merytorycznego. Zawarty w art. 378 § 1 k.p.c. zwrot ,,sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji” oznacza, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, w tym dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadzi lub ponawia dowody albo poprzestaje na materiale zabranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związanym ocenę prawną lub uchwalą Sądu Najwyższego (wyrok SN z dnia 15.04.2017 r., sygn. akt II CSK 554/16, Legalis nr 1715035). Warunki prowadzenia postępowania dowodowego przed sądem odwoławczym określone zostały przy tym w art. 381 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem Sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się przy tym liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni (wyrok SA w Białymstoku z dnia 20.05.2014 r., sygn. akt III AUa 1912/13, Legalis nr 993699). Oznacza to, że obowiązki wynikające z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. winny być realizowane przez stronę w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a przed sądem odwoławczym tylko w drodze wyjątku (wyrok SA w Szczecinie z dnia 27.03.2014 r., sygn. akt I ACa 930/13, Legalis nr 2180564). Innymi słowy, strona która nie podejmuje inicjatywy dowodowej, nie wykazuje starań i pozyskanie istniejących dowodów, nie może na etapie postępowania odwoławczego domagać się dopuszczenia dowodów, jeśli należyte wykonanie przez nią obowiązków wynikających z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. pozwalało na zgłoszenie stosownych wniosków dowodowych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Przenosząc powyższe na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należało iż wnioski dowodowe uczestnika postępowania A. B. (1), nie stanowiły nowych faktów ani dowodów i nie uprawdopodobniono, że ich powołanie przed sądem I instancji nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Po pierwsze, w sprawie zgodnie z art. 619 § 2 k.p.c. zasięgnięto opinii biegłego z zakresu rolnictwa K. Z. na okoliczność ustalenia, czy nieruchomość rolna oznaczona numerami geodezyjnymi (...) dla której Sąd Rejonowy w Ełku prowadzi KW nr (...) może być podzielona pomiędzy współwłaścicieli zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, mając na uwadze fakt, że jedynie współwłaściciele D. B. (1) i A. B. (1) prowadzą gospodarstwo rolne, w tym uprawiają działki. Opinia biegłego wskazywała, że grunty objęte postępowaniem są rolniczo użytkowane przez dwóch uczestników postępowania z pełnym zachowaniem zasad prawidłowej gospodarki rolnej. Gruntów wskazanych do podziału nie należało dzielić geodezyjnie, lecz w całości pozostawić aktualnym użytkownikom, zwłaszcza, że jeden z nich realizuje produkcję zwierzęcą. Z uwagi, że otrzymania gruntów naturze oczekiwało 3 uczestników postępowania realnym było wydzielenie dodatkowo całej działki o nr ewidencynym (...), pomimo że w aspekcie rolniczym jest najatrakcyjniejszą.

Opinia biegłego była jasna, logiczna i zrozumiała oraz stanowiła miarodajny dowód dotyczący możliwości podziału fizycznego nieruchomości. Ww. opinia nie dotyczyła oceny działki o nr ewidencyjnym (...), której ustalenie sposobu korzystania i znaczenia dla gospodarstwa rolnego, zostało dokonane na podstawie całokształtu materiału dowodowego. Zgodnie z opinią biegłego z zakresu szacowania nieruchomości oraz maszyn i urządzeń trwale związanych z nieruchomością, działka nr (...) jest działką siedliskową (budowlaną) o pow. 0,2813 ha i rolną o pow. 0,2279 ha, a ponadto ,,ma walory bardziej rekreacyjne i budowlane niż rolnicze”. Ustalenie czy działka o nr ewidencyjnym(...) jest niezbędna do dalszego prowadzenia gospodarstwa rolnego nie wymagało posiadania wiadomości specjalnych. Wskazać należy, że zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. sąd zasięga opinii biegłego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych wówczas, gdy przy jej rozpoznawaniu wyłoni się zagadnienie, którego wyjaśnienie wykracza poza zakres wiadomości i doświadczenia życiowego osoby nie posiadającej wiadomości specjalnych z określonej dziedziny (postanowienie SN z dnia 23.07.2024 r., I CSK 2184/23, Legalis nr 3107237).

W przedmiotowej sprawie, wydzielona działka ewidencyjna nr (...) nie jest jedyną, ani niezbędną nieruchomością przez, którą może odbywać się przepędzanie bydła. Pozbawienie uczestnika postępowania A. B. (1) władztwa nad ww. działką nie uniemożliwi, ani nie utrudni mu prowadzenie działalności rolniczej. Przepędzanie bydła z działki nr (...) na pole może odbywać się drogą asfaltową bez korzystania z działki nr (...). co jest zgodne z przedłożoną przez apelującego ,,kopią mapy ewidencyjnej gruntów” dołączonej do pisma z dnia 17.02.2023 r. Fakt ustalenia okoliczności faktycznych sprowadzających się do oceny czy i jakie znaczenie dla gospodarstwa rolnego ma przepędzanie bydła przez określoną działkę, a w szczególności przyjęcie, że nie jest ona niezbędna do prowadzenia gospodarstwa rolnego, nie wymagało wiadomości specjalnych, a w związku z tym opinii biegłego sądowego.

Po drugie, wniosek dowodowy skarżącego do przeprowadzenie dowodu z oświadczeń sąsiadów uczestnika postępowania A. B. (1) - na okoliczność użytkowania działki nr (...) na cele rolnicze od wielu lat, przepędzania stada bydła (przeciętnie 45 sztuk) dwa razy w ciągu dnia przez działkę nr (...), niezbędności działki do prowadzenia gospodarstwa rolnego, korzystania z działki przez uczestnika zgodnie z prawidłową gospodarką rolną, również nie zasługiwał na uwzględnienie jako dowód nieprzydatny do ustalenia faktu. Oświadczenia sąsiadów są dokumentami prywatnymi sporządzonymi w formie pisemnej i stanowią dowód tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenia zawarte w dokumencie. Oświadczenia sąsiadów dotyczące użytkowania działki na cele rolnicze, częstotliwości przepędzania bydła przez działkę nr (...) nie stanowią o niezbędności tej nieruchomości dla prowadzenia gospodarstwa rolnego. Wnioskowany dowód był nieprzydatny do wykazania danego faktu.

Po trzecie, wniosek dowodowy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dołączonego nagrania obrazującego przepędzanie bydła przez działkę nr (...) - na okoliczność korzystania z działki przez uczestnika A. B. (1) do celów rolniczych, niezbędności działki do prowadzenia gospodarstwa rolnego. W przedmiotowym postępowaniu nie kwestionowano przepędzania bydła przez działkę o nr ewidencyjnym(...). Nagranie świadczy jedynie o tym, że w danym dniu i czasie miało miejsce przepędzanie bydła przez działkę nr (...). Nie wskazuje to na częstotliwość przepędzania bydła, ani tym bardziej na niezbędność działki do prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Sąd pierwszej instancji poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe i wystarczające ustalenia faktyczne, które znajdują należyte oparcie w materiale sprawy, stąd też Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do poczynienia ustaleń odmiennych – uznał je za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Prawidłowe ustalenia faktyczne są konsekwencją dokonania przez Sąd I instancji poprawnej oceny dowodów, bez naruszenia reguły wynikającej z art. 233 § 1 k.p.c. Ponadto stały się podstawą dokonania właściwych rozważań prawnych. Rozważania Sądu pierwszoinstancyjnego są wszechstronne i należycie osadzone zarówno w materiale dowodowym sprawy, jak i w przepisach prawa. Sąd II instancji je podziela.

Zarzuty apelującego sprowadzają się do forsowania własnej wersji stanu faktycznego, opartego na odmiennej, korzystnej dla apelującego ocenie mocy i wiarygodności poszczególnych dowodów. Wskazać należy, że nie jest to wystarczające dla skutecznego postawienia zarzutów błędnych ustaleń faktycznych, sprzeczności tych ustaleń z materiałem dowodowym, czy też naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W judykaturze wskazuje się, że do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wtedy, gdy skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. III CK 314/05, Legalis nr 74460). Ponadto zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie może polegać wyłącznie na twierdzeniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów, choćby ocena ta również była logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r., sygn. IV CK 387/04, Legalis nr 254126).

Co do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie przez Sąd, że pozbawienie uczestnika A. B. (1) władztwa nad działką nr (...) nie utrudni mu prowadzenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy uczestnik dwa razy dziennie przepędza bydło (45 sztuk krów mlecznych ) przez wskazaną działkę a dzięki korzystaniu z działki krowy przechodzą przez drogę asfaltową jedynie przez krótki odcinek, co zwiększa bezpieczeństwo, stwierdzić należy, że nie zasługuje na uwzględnienie. Twierdzenia skarżącego nie mają oparcia w materiale dowodowym, a stanowią jedynie polemikę z ustalonym stanem faktycznym. Działka o nr (...) nie jest wyłącznie działką rolną, a stanowi nieruchomość rolno-siedliskową o walorach głównie rekreacyjnych i budowlanych co potwierdził biegły z zakresu szacowania nieruchomości w swojej opinii. Na gruncie przedmiotowej sprawy, Sąd I instancji ustalając sposób podziału spornej nieruchomości wziął pod uwagę adekwatne kryterium w postaci możliwości korzystania z rzeczonej nieruchomości w celach rekreacyjnych i budowlanych.

Co do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wyjaśnień uczestniczki D. K. i uznania za ich za racjonalne a w konsekwencji przyznanie uczestniczce postępowania D. K. (1) prawa własności działki o nr geod. (...) z uwagi na deklarowanie planów związanych z budową domu na stare lata, w sytuacji gdy według wiedzy uczestnika D. K. (1) kilka lat wcześniej wybudowała dom wraz z budynkiem gospodarczym w miejscowości (...) niedaleko E., wskazać należy, że nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sąd uznał wyjaśnienia D. K. (1), która wskazywała, że na działce nr (...) chce wybudować dom, gdzie planuje zamieszkać na stare lata, za racjonalne i zasługujące na uwzględnienie. Fakt, że centrum życiowym uczestniczki postępowania stanowi E. - miejscowość inna niż ta w której jest położona działka nr (...), nie stoi na przeszkodzie, aby przyznać jej na własność rzeczoną działkę. Ponadto przysługujący uczestniczce postępowania udział we współwłasności nieruchomości rolnej w postaci gospodarstwa rolnego, nie powoduje pozbawienia jej możliwości nabycia własności innych nieruchomości.

Co do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie za wiarygodne twierdzeń uczestniczki D. K. (1) w zakresie planów budowy domu na działce nr (...), w sytuacji gdy postawa uczestniczki w toku procesu, w szczególności treść zarzutów do opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości świadczy o tym, że uczestniczka nosi się z zamiarem podziału nieruchomości oraz jej sprzedaży, wskazać należy, że nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd nie podziela twierdzenia skarżącego i wniosków jakie wyciągnął z opinii biegłego. Zastrzeżenia D. K. (1) dotyczące opinii biegłego w zakresie szacowania nieruchomości, nie wskazują na jej zamiar określonego rozporządzenia działką, a stanowią wykonanie przysługującego jej uprawnienia do złożenia zastrzeżeń.

Co do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób nielogiczny i sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, polegające na przyznaniu na rzecz uczestniczki D. K. (1) działki nr (...) w sytuacji, gdy działka ta sąsiaduje z działką należącą do uczestnika A. B. (1), z którym to Pani D. K. (1) pozostaje skłócona, w konsekwencji utrzymanie w mocy postanowienia spowoduje eskalację konfliktu i możliwych nieporozumienia w przyszłości, wskazać należy, że nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zarówno wnioskodawca, jak i uczestnicy postępowania domagali się zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego. Zniesienie współwłasności, miało więc na celu usunięcie nieporozumień, które mogłyby powstać w przyszłości. Ponadto wskazuje się w orzecznictwie, że zniesienie współwłasności nieruchomości ,,ma na celu wyjście z mogącego rodzić spory stanu wspólności z zapewnieniem każdemu z współuprawnionych możliwie korzystnych dla niego warunków rozwiązania węzła wspólności. Dlatego pierwszeństwo przyznaje się sposobowi zgodnie wybranemu przez współuprawnionych (art. 622 k.p.c.), a w razie braku zgody między nimi pierwszeństwo ma podział rzeczy wspólnej (art. 212 § 1 k.c.), ponieważ pozwala zachować więź z przedmiotem dotychczasowej wspólności.” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.11.2016 r., sygn. akt: SN I CSK 85/16 , Legalis nr 1717082).

Przede wszystkim zgodnie z art. 211 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Z kolei w myśl art. 212 § 1 k.c., jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Zatem zasadą jest, zgodnie z art. 211 k.c., że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. Podział fizyczny rzeczy jest bowiem podstawowym sposobem zniesienia współwłasności. Pogląd ten jest ugruntowanym stanowiskiem zarówno doktryny, jak i judykatury (postanowienie Sądu Najwyższego z 30 października 1978 roku, III CRN 214/78, Legalis nr 21149). Jeżeli zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, sąd powinien przede wszystkim brać pod uwagę ten sposób wyjścia ze wspólności, chyba że współwłaściciele żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty, albo sprzedania stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli brak jest uzgodnionego przez zainteresowanych sposobu działu, to organ rozstrzygający, w zasadzie dopiero, gdy podział fizyczny jest niedopuszczalny, może skorzystać z innych sposobów (postanowienie Sądu Najwyższego: z dnia 30 października 1978 roku, sygn. III CRN 214/78, Legalis nr 21149). Trzeba pamiętać, że podział fizyczny rzeczy jest z reguły najbardziej sprawiedliwy i pożądany zwłaszcza dla niezamożnych współwłaścicieli – unika się w ten sposób obciążania ich wysokimi, częstokroć nierealnymi spłatami (postanowienie Sądu Najwyższego z 29 lipca 1998 roku, sygn. II CKN 748/97, Legalis nr 43018). Podkreślenia wymaga również, że gdy rzecz nadaje się do podziału z zachowaniem wymagań art. 211 k.c., a współwłaściciele nie wyrażają w toku postępowania uzgodnionego wniosku o przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z nich, sąd dokonuje podziału rzeczy, nie może zaś uwzględnić wniosku jednego ze współwłaścicieli o przyznanie jemu rzeczy wspólnej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2014 roku, IV CSK 431/13, Legalis nr 998605).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że apelujący nie podniósł żadnych zarzutów oraz argumentacji, z której wynikałoby, iż współwłaściciele wyrazili w toku postępowania, a w szczególności w chwili orzekania uzgodniony wniosek o przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z nich. Apelujący nie wykazał również, że fizyczny podział przedmiotowej nieruchomości stoi w sprzeczności z przepisem art. 211 k.c. W rozstrzyganej sprawie jak wynika z ustaleń Sądu I instancji istniała faktyczna i prawna możliwość podziału nieruchomości wspólnej, a sposób podziału znalazł odzwierciedlenie w opiniach biegłych.

Sąd Rejonowy mając również na uwadze uniknięcie sporów w przyszłości uczestników postępowania słusznie uznał, że wariant wskazany przez biegłych z zakresu rolnictwa oraz szacowania nieruchomości zagwarantuje każdemu z nich swobodne i niezakłócone posiadanie wyodrębnionych nieruchomości oraz możliwość ich wprowadzenia do obrotu prawnego bez zabiegania o zgodę, czy liczeniem się z prawami drugiej strony i zapewni, że nieruchomości będą miały rzeczywistą, a nie hipotetyczną wartość rynkową. Wskazać przy tym również należy, że ewentualny konflikt osobisty istniejący między współwłaścicielami gospodarstwa rolnego nie stanowi samodzielnej przesłanki uzasadniającej odmowę zniesienia współwłasności przez podział fizyczny nieruchomości z powołaniem się na społeczno-gospodarcze przeznaczenie rzeczy. Nie można także zakładać, jak to sugeruje apelujący, iż przyznanie mu nieruchomości nr (...) rozwiąże problem istniejącego między stronami konfliktu, czy też go nie utrwali. Ponadto istnienie konfliktu między uczestnikami postępowania nie zostało udowodnione. Uczestniczka postępowania D. K. (1) zeznała, że co prawda nie rozmawia z A. B. (1), lecz nie toczą się między nimi kłótnie. Zerwanie kontaktów rodzinnych między uczestnikami, według uczestniczki postępowania D. K. (1), wynikało z zaprzestania odwiedzin i konfliktu między matką uczestników postępowania a A. B. (1).

Co do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 619 § 2 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez zaniechanie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa celem ustalenia, czy podział gospodarstwa rolnego nie będzie sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej (w zakresie działki nr (...)), wskazać należy, że nie zasługiwał na uwzględnienie. W przekonaniu Sądu Okręgowego zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej zostało dokonane na podstawie wszystkich zebranych w sprawie dowodów, w tym dowodów z dokumentów, zeznań wnioskodawczyni i uczestników postępowania, opinii biegłych, wbrew twierdzeniom apelującego, nie narusza interesów żadnego ze współwłaścicieli, a w szczególności nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym interesem skarżącego. Przeciwnie – w wyniku takiego podziału uczestnik otrzymał na wyłączną własność nieruchomość o stosunkowo największej powierzchni i największej wartości (368 000 zł) , przewyższającej nawet przysługujący mu udział (2/42 części). Sąd wziął pod uwagę okoliczność, iż skarżący będzie zobligowany do spłat na rzecz uczestników postępowania. Niemniej jednak, nawet po uwzględnieniu tych kosztów, przyznana A. B. (1) część nieruchomości prezentuje wyższą wartość aniżeli działki przyznane pozostałym uczestnikom.

Co do zarzutu naruszenia prawa materialnego, tj. art. 214 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyznanie na własność uczestniczki postępowania D. K. (1) działki nr (...) stanowiącej część gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy uczestniczka D. K. (1) w przeciwieństwie do uczestnika A. B. (1) nie prowadzi gospodarstwa rolnego ani stale w nim nie zamieszkuje, wskazać należy, że nie zasługuje na uwzględnienie.

W judykaturze wskazuje się, że zgodnie z art. 214 § 1 i 2 k.c. sądowi wolno przyznać gospodarstwo rolne (nieruchomość rolną) współwłaścicielowi, który tego gospodarstwa nie prowadzi ani stale w nim nie pracuje wtedy, gdy interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem tego współwłaściciela. Przy czym jak wskazywał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 6 maja 1999 r. (sygn. akt II CKN 313/98, Legalis nr 117916), interesu społeczno-gospodarczego nie należy rozumieć wąsko, wyłącznie w kategoriach ekonomicznych. Dlatego też, aby ocenić, jaki sposób podziału najlepiej odpowiada usprawiedliwionym interesom każdego z uprawnionych rozważenia wymaga ich sytuacja osobista, majątkowa i rodzinna istniejąca w chwili dokonywania podziału. W szczególności, o takim rozstrzygnięciu sądu mogą zadecydować lepsze kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa innych współwłaścicieli, większe ich doświadczenie w tym zakresie czy korzystniejszy wiek lub też realna szansa na uzyskanie pomocy w prowadzeniu gospodarstwa ze strony członków rodziny np. dzieci. Na gruncie niniejszej sprawy wskazać należy, że dominującą część gospodarstwa rolnego w postaci działki nr (...) została przyznana A. B. (1) biorąc pod uwagę jego kwalifikacje, doświadczenie w prowadzeniu gospodarstwa rolnego i wnioski wynikające z opinii biegłych z zakresu rolnictwa i szacowania nieruchomości dotyczące podziału gruntów. Co prawda D. K. (1) nie prowadzi gospodarstwa rolnego, ani w stale w nim nie pracuje, jednak interes społeczno - gospodarczy przemawia za przyznaniem jej działki nr (...). Uczestniczka postępowania miała znaczny udział w nieruchomości (2/42 części), wnioskowała o przyznanie jej działki nr (...), a różnicę w wartości udziału, a wartości działki przekazała na rzecz pozostałych współuczestników i niesprawiedliwym byłoby pozbawienie jej możliwości korzystania z nieruchomości na rzecz A. B. (1). Ponadto działka nr (...) jest to nieruchomość rolno - siedliskowa, która ma przede wszystkim walory rekreacyjno - budowlane. Uczestniczka postępowania wskazywała, że na przedmiotowej działce chce wybudować dom, a więc jest to cel zbieżny, zgodny z charakterem tejże nieruchomości. W tym kontekście Sąd doszedł do wniosku, iż uzasadnione z perspektywy poczynionych ustaleń jak też przy uwzględnieniu przesłanki zasad współżycia społecznego będzie przyznanie nieruchomości nr 74 na rzecz D. K. (1).

Co do zarzutu naruszenia przepisów postępowania tj. art. 520 § 1 k.p.c, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia a polegające na obciążeniu uczestników A. B. (1) i D. B. (1) kosztami opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa, w sytuacji, gdy przeprowadzenie tego dowodu było obligatoryjne, a zatem kosztem tym winni zostać obciążeni wszyscy uczestnicy, wskazać należy, że nie zasługuje na uwzględnienie. Zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego określa art. 520 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie. Zgodnie z tym przepisem, uczestnika postępowania obciążają zarówno koszty czynności, której sam dokonał, jak i koszty czynności podjętej w jego interesie, przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Co do zasady więc koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, odmiennie niż w procesie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu miedzy uczestnikami poprzez ich zwrot. Określona w art. 520 § 1 k.p.c. zasada nie doznaje wyjątków, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub chociaż nie są w równym stopniu zainteresowani, ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika, albo z urzędu, jeżeli działa bez adwokata lub radcy prawnego (art. 109 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.) orzec stosownie do reguł określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. Dla ich zastosowania istotne jest określenie, czy między uczestnikami postępowania w danej sprawie zachodzi sprzeczność interesów i czy są oni w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania. W orzecznictwie przyjmuje się, że sprzeczność interesów nie występuje m. in. między tymi uczestnikami, którzy domagają się zniesienia współwłasności, niezależnie od tego, jaki sposób dokonania podziału proponują i jakie wnioski składają w tym względzie. Różne udziały w sprawie o podział - we wspólności mogą natomiast wpływać na różny stopień zainteresowania w wyniku postępowania, o którym jest mowa w art. 520 § 2 k.p.c. (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1959 r., sygn. 2 CR 859/58, Legalis nr 11742 oraz postanowienie SN z dnia 19 listopada 2010 r., sygn. III CZ 46/10, Legalis nr 375973). W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni i uczestnicy postępowania domagali się zniesienia współwłasności nieruchomości, dlatego też nie wystąpiła sprzeczność interesów. Natomiast wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rolnictwa, był wniesiony przez uczestników postępowania A. B. (1) i D. B. (1) w ich wyłącznym interesie. Dlatego też uzasadnione było obciążenie A. B. (1) oraz D. B. (1) kosztami sporządzenia opinii biegłego.

Mając powyższe na uwadze, z mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzeczono jak w pkt II. postanowienia.

O kosztach postępowania nieprocesowego (pkt III. postanowienia) rozstrzygnięto w myśl art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sędzia Joanna Walczuk