Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 347/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 28 sierpnia 2023 r. sygn. II K 661/23

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Sąd Okręgowy nie przeprowadzał postępowania dowodowego i nie dokonał odmiennej oceny dowodów przeprowadzonych przez Sąd I instancji

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Jak w sekcji 2.1.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Nie dotyczy

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Nie dotyczy

3.STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisu prawa karnego materialnego, tj. art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa poprzez niezastosowanie tego przepisu i orzeczenie wobec M. A.:

w pkt II sentencji wyroku, na podstawie art. 189 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk kary 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

w pkt III sentencji wyroku, na podstawie art. 191 § 1 kk kary 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

w sytuacji gdy art. 72 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, obostrzający zarówno dolne, jak i górne ustawowe zagrożenie kary, winien być stosowany obligatoryjnie w okresie obowiązywania tejże ustawy, a zatem dolna granica ustawowego zagrożenia przy przestępstwach z art. 189 § 1 kk oraz z art. 191 § 1 kk winna wynosić co najmniej rok pozbawienia wolności.

Powyższe wpłynęło również na orzeczenie błędnej kary łącznej w pkt IV sentencji wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut niezasadny. W świetle apelacji Prokuratora, zaistniała sytuacja, w której pozornie mamy do czynienia z dwiema normami prawnymi na poziomie ustawowym regulującymi tę samą materię, których sprzeczność ukazuje bliższa i głębsza analiza obu przepisów na gruncie wykładni językowej, systemowej i celowościowej.

W ocenie Sądu Okręgowego art. 72 Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa nie może być uznany na podstawie wykładni językowej za lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu karnego z uwagi na to, że normą lex specialis jest jedynie taka regulacja, która wprowadza wyjątki w hipotezie lub dyspozycji normy prawnej.

Art. 72 ww. ustawy nie może być również uznany za normę epizodyczną w ścisłym znaczeniu.

Zgodnie z §29a Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” w przepisach epizodycznych zamieszcza się regulacje, które wprowadzają odstępstwa od określonych przepisów, a których okres obowiązywania jest wyraźnie określony. W myśl §29b tegoż Rozporządzenia, w przepisach epizodycznych okres obowiązywania regulacji określa się w szczególności przez: 1. wymienienie roku kalendarzowego albo lat kalendarzowych, 2. oznaczenie początku i końca obowiązywania regulacji, wyrażone dniami oznaczonymi kalendarzowo, 3. wskazanie liczby dni, tygodni, miesięcy albo lat, które upływają od dnia wejścia w życie ustawy albo jej poszczególnych przepisów.

Wyjątkowo można uznać przepis za epizodyczny, który ściśle nie określa zakończenia obowiązywania normy prawnej, lecz musi być zależny od zdarzenia przyszłego i pewnego. I tak należy tłumaczyć art. 72 ww. ustawy - konflikt zbrojny na terytorium Ukrainy w bliżej nieokreślonej przyszłości zakończy się – jak każdy konflikt w historii.

Warto również zauważyć, że stosując wykładnię systemową oraz wykładnię celowościową, należy wziąć pod uwagę fakt, że przepisy te znajdują się w Ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, a nie w kodeksie karnym. Biorąc pod uwagę fakt, że w polskiej nauce prawa i w metodzie wykładni posługujemy się terminem racjonalnego prawodawcy, zamieszczenie przepisów o karze do poszczególnych przestępstw w ustawie innej niż ustawa karna, nasuwa wniosek, że te przepisy są wprowadzone w konkretnym celu, który to cel, organ stosujący prawo musi wziąć pod uwagę, mimo braku jasnego jego oznaczenia. Regulacja ta wychodzi naprzeciw problemom powstałym na skutek wybuchu konfliktu zbrojnego na pełną skalę pomiędzy Ukrainą a Rosją.

Chociaż próżno szukać w przepisie tym choćby lapidarnych motywów, jakimi kierował się ustawodawca wprowadzając zaostrzenie odpowiedzialności karnej, nasuwa się przekonanie, że przyświecał mu cel objęcia szczególną ochroną osób (głównie kobiet, dzieci i osób starszych) dotkniętych doświadczeniem wojny, a zatem znajdujących się z jednej strony w szczególnym stanie emocjonalnym, pozbawionych oparcia w najbliższych, zmuszony do opuszczenia ojczyzny, a z drugiej strony w trudnym położeniu ekonomicznym. Osoby te zdane są w takich warunkach na czynnik obcy i zmuszone są do szybkiego podejmowania decyzji, bez możliwości weryfikacji, czy osoby oferujące im pomoc są godne zaufania. Z tego względu ustawodawca uznał, jak należy przyjąć, że czyny wymierzone w wolność oraz wolność seksualną i obyczajność, w tych niecodziennych warunkach zasługują na szczególne potępienie i wymagają wzmocnienia roli sankcji na rzecz prewencji ogólnej.

Zastosowanie natomiast jedynie wykładni językowej powodowałoby brak spójności aksjologicznej systemu norm prawnych. Ciężko uznać za słuszne podwyższanie kar dla sprawców, którzy popełnili przestępstwo na szkodę każdego pokrzywdzonego przestępstwem, tylko z uwagi na działania zbrojne na terytorium innego państwa, nawet państwa graniczącego z Rzeczpospolitą Polską. Tym samym biorąc pod uwagę wykładnię celowościową należy przepis art. 72 Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa traktować jako lex specialis , w ten sposób, że hipoteza norm prawnych jest ściśle ograniczona do pokrzywdzonych obywateli Ukrainy dotkniętych tymi przestępstwami.

W ocenie Sądu Okręgowego ratio legis ustawy sprowadzało się do tego, że dotyczyła ona ściśle określonych zdarzeń, jak również do szczególnego traktowania osób pokrzywdzonych – obywateli Ukrainy – które w związku z trwającym konfliktem zbrojnym znalazły się w bardzo trudnej sytuacji w obcym kraju i mogą w związku z tym być dotknięte tymi przestępstwami. Ponadto regulacje te nie zostały wprowadzone do kodeksu karnego. Wychodząc więc z założenia, że Sąd sam dokonuje oceny tego zdarzenia i mając na uwadze fakt, że w niniejszej sprawie zarówno oskarżony M. A., jak i pokrzywdzony J. A. są obywatelami Polski, Sąd Okręgowy uważa, że przepisy tejże ustawy, na które powołuje się autor apelacji, w tym przypadku nie mogą mieć zastosowania, albowiem w żaden sposób nie odnoszą się do realiów niniejszej sprawy.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie M. A. w pkt II sentencji wyroku kary 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz w pkt III sentencji wyroku kary 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

Ponadto na rozprawie apelacyjnej Prokurator wniósł o wymierzenie przy karach cząstkowych w pkt II i III kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odrzucenie zasadności zarzutu wykluczało zasadność zmiany wyroku.

4.OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wymiar kary i podstawa prawna jej orzeczenia w stosunku do oskarżonego M. A. w wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 28.08.2023 r. w sprawie II K 661/23.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W ocenie Sądu Okręgowego zaostrzenie kary na podstawie art. 72 Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa winno mieć miejsce wyłączenie w przypadkach przestępstw popełnionych na szkodę obywateli Ukrainy w czasie trwania konfliktu zbrojnego na jej terytorium.

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

Nie dotyczy

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

5.3.1.4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt II

Wobec nieuwzględnienia apelacji wniesionej wyłącznie przez oskarżyciela publicznego, kosztami procesu za postępowanie odwoławczego obciążono Skarb Państwa zgodnie z art. 636 § 1 k.p.k.

7.PODPIS

Sędzia Grażyna Zielińska Sędzia Jacek Przygucki Sędzia Katarzyna Wierzbińska

1.3.Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Suwałkach

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygniecie o karze

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana