Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Piotr Witkowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 marca 2024r. w S.

sprawy L. M.

przeciwko Prokuraturze Okręgowej w S. i Prokuraturze Rejonowej w S.

o wynagrodzenie za pracę

na skutek apelacji pozwanej Prokuratury Rejonowej w S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 stycznia 2024r. sygn. akt IV P 81/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej Prokuratury Rejonowej w (...)na rzecz powoda L. M. kwotę 1.350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku w pkt. 2 do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji.

UZASADNIENIE

Powód L. M. początkowo domagał się w pozwie zasądzenia od pozwanej Prokuratury Okręgowej w S. łącznie kwoty (...) zł z ustawowymi odsetkami od kwot i dat wskazanych w pozwie tj.:

a)  za rok 2022

1/(...) zł od 1 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty

2/(...) zł od 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty

3/(...) zł od 1 marca 2022 r. do dnia zapłaty

4/(...) zł od 1 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty

5/(...) zł od 1 maja 2022 r. do dnia zapłaty

6/(...) zł od 1 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty

7/(...) zł od 1 lipca 2022 r. do dnia zapłaty

8/(...) zł od 1 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty

9/(...)zł od 1 września 2022 r. do dnia zapłaty

10/(...)zł od 1 października 2022 r. do dnia zapłaty

11/(...)zł od 1 listopada 2022 r. do dnia zapłaty

12/(...) zł od 1 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty

b)  za rok 2023

1/(...) zł od 1 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty

2/(...) zł od 1 lutego 2023 r. do dnia zapłaty

3/(...)zł od 1 marca 2023 r. do dnia zapłaty

4/ (...) zł od 1 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty

5/(...) zł od 1 maja 2023 r. do dnia zapłaty

6/(...) zł od 1 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty

7/(...) zł od 1 lipca 2023 r. do dnia zapłaty

8/(...) zł od 1 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty

9/(...) zł od 1 września 2023 r. do dnia zapłaty

10/(...) zł od 1 października 2023 r. do dnia zapłaty

a nadto zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Uzasadniając powództwo wskazał, iż jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w S. stanie spoczynku. Do dnia 31 grudnia 2020r. pozwana PO w S. naliczała jego wynagrodzenie na podstawie przepisów ustawy Prawo o prokuraturze, w szczególności na podstawie art. 123 tej ustawy przy uwzględnieniu zasad stanu spoczynku. Począwszy od 01 stycznia 2021r. pozwana zaprzestała jednak naliczania i wypłacania mu wynagrodzenia na podstawie zasad określonych w art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze i przez cały rok 2021 naliczała i wypłacała mu wynagrodzenie według zasad określonych w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U.2021.2400 ze zm.), przez cały rok 2022 na podstawie art. 10 ust. 1 z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U.2021.2445), a w roku 2023 na podstawie art. 10 ust. 1 z dnia 1 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U.2022.2666).

Wysokość jego wynagrodzenia naliczonego na podstawie wskazanych ustaw okołobudżetowych była niższa od wynagrodzenia, jakie by otrzymał, gdyby jego wynagrodzenie zostało naliczone na podstawie zasad określonych w art. 123 Prawa o prokuraturze. Ponieważ, w jego ocenie, pozwana bezzasadnie w okresie objętym pozwem naliczała i wypłacała jego wynagrodzenie na postawie zasad określonych we wskazanych ustawach okołobudżetowych, w niniejszej sprawie dochodzi różnicy pomiędzy wynagrodzeniem jakie by otrzymał, gdyby zostało ono naliczone na podstawie art. 123 Prawa o prokuraturze, a wynagrodzeniem faktycznie otrzymanym.

W odpowiedzi na pozew pozwana Prokuratura Okręgowa w S. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana wskazała, iż wprowadzone „zamrożenie” waloryzacji wynagrodzeń prokuratorów nastąpiło przy przestrzeganiu warunków określonych w orzeczeniu z dn. 12 grudnia 2012r. sygn. K 1/12 przez Trybunał Konstytucyjny oraz zostało ustanowione na mocy powszechnie obowiązujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej aktów prawnych o randze ustawy, które w aktualnej sytuacji prawnej były i są wiążące dla pozwanej.

Pismem procesowym z dnia 5 grudnia 2023 r. powód wniósł o wezwanie w sprawie w charakterze pozwanego Prokuratury Rejonowej w S. oraz rozszerzył powództwo o dalszą kwotę (...) zł. wraz z odsetkami ustawowymi od kwot i dat:

a)  za rok 2021

1)  (...) zł od dnia 1 stycznia 2021 r do dnia zapłaty,

2)  (...) zł od dnia 1 lutego 2021 r do dnia zapłaty,

3)  (...) zł od dnia 1 marca 2021 r do dnia zapłaty,

4)  (...) zł od dnia 1 kwietnia 2021 r do dnia zapłaty,

5)  (...) zł od dnia 1 maja 2021 r do dnia zapłaty,

6)  (...) zł od dnia 1 czerwca 2021 r do dnia zapłaty,

7)  (...) zł od dnia 1 lipca 2021 r do dnia zapłaty,

8)  (...) zł od dnia 1 sierpnia 2021 r do dnia zapłaty,

9)  (...) zł od dnia 1 września 2021 r do dnia zapłaty,

10)  (...) zł od dnia 1 października 2021 r do dnia zapłaty,

11)  (...) zł od dnia 1 listopada 2021 r do dnia zapłaty,

12)  (...) zł od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty.

b)  za rok 2023

1)  (...) zł od 1 listopada 2023 r. do dnia zapłaty,

2)  (...) zł od 1 grudnia 2023 r. do dnia zapłaty,

wskazując, iż w wyniku nieprawidłowego ustalania wysokości należnego mu uposażenia doszło w roku 2021 de facto do jego zamrożenia gdyż było ono wypłacane w takiej samej wysokości jak w roku 2020.

Pozwana Prokuratura Okręgowa w S. w odpowiedzi na rozszerzone powództwo domagała się też jego oddalenia, powołując się na argumentację zawartą w odpowiedzi na pozew.

Wezwana do udziału w sprawie Prokuratura Rejonowa w S. w odpowiedzi na pozew również domagała się jego oddalenia powołując się na stanowisko pozwanej Prokuratury Okręgowej w S..

W toku rozprawy w dniu 17 stycznia 2024r. powód cofnął powództwo w części dotyczącej żądania zapłaty kwoty głównej z tytułu różnicy w niewypłaconym wynagrodzeniu za 2023r. wskazując, iż pozwana PO w S. wypłaciła to wynagrodzenie, doprecyzował również żądanie odsetkowe wskazując, że domaga się odsetek za każdy miesiąc w latach 2021-2023 od 28 dnia miesiąca do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 17 stycznia 2024 r. zasądził w pkt. I od pozwanej Prokuratury Rejonowej w S. na rzecz powoda L. M. kwotę (...)zł. ((...)) brutto wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

- (...) zł. od dnia 28 stycznia 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 lutego 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 marca 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 kwietnia 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 maja 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 czerwca 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 lipca 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 sierpnia 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł od dnia 28 września 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł od dnia 28 października 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł od dnia 28 listopada 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł od dnia 28 grudnia 2021r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 stycznia 2022 r do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 lutego 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 marca 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 maja 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 lipca 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 września 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 października 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 listopada 2022 r. do dnia zapłaty,

- (...) zł. od dnia 28 grudnia 2022 do dnia zapłaty.

W pkt. II umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty (...) zł brutto (uposażenie za 2023r.).

W pkt. III oddalił powództwo w stosunku do pozwanej Prokuratury Okręgowej w S..

W pkt. IV zasądził od pozwanej Prokuratury Rejonowej w S. na rzecz powoda L. M. kwotę (...)zł. ((...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W pkt. V wyrokowi w pkt. I nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty (...) zł.

W uzasadnieniu wyroku Sąd ten wskazał, że powód L. M. jest Prokuratorem Prokuratury Rejonowej w S. w stanie spoczynku.

W roku 2021r. pozwana Prokuratura Okręgowa w S. naliczała i wypłacała powodowi uposażenie nie na podstawie art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, lecz na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020r. poz. 2400).

W roku 2022r. pozwana Prokuratura Okręgowa w S. naliczała i wypłacała powodowi uposażenie nie na podstawie art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, lecz na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021r. poz. 2445).

W roku 2023r. pozwana Prokuratura Okręgowa w S. naliczała i wypłacała powodowi uposażenie nie na podstawie art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, lecz na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666).

Różnica pomiędzy uposażeniem powoda ustalonym według zasad wynikających z art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, a uposażeniem ustalonym według zasad wynikających ze wskazanych wyżej ustaw okołobudżetowych wynosi wobec powoda L. M. za lata 2021-2022 łącznie (...) zł. brutto.

Wyrównanie powodowi uposażenia za rok 2023r. według stawek wynikających z ustawy - Prawo o prokuraturze, nastąpiło w dniu 29 grudnia 2023r.

Sąd Rejonowy w S. wskazując, że okoliczności te są bezsporne uznał, że powództwo o wyrównanie uposażenia za lata 2021-2022 oraz zapłatę odsetek od wypłaconego z opóźnieniem wyrównania uposażenia za 2023r. jest uzasadnione wobec Prokuratury Rejonowej w S..

Powództwo zaś wobec Prokuratury Okręgowej w S. musiało być oddalone wobec tego, iż nie posiada ona biernej legitymacji procesowej w sprawie – nie miała przymiotu pracodawcy.

Dalej Sąd Rejonowy w S. wskazał, co następuje:

Zgodnie z art. 123 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1360 ze zm.) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Jeżeli przeciętne wynagrodzenie o którym mowa § 1, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości.

Prokuratorowi przechodzącemu lub przeniesionemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku (art. 100 §2 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. – Prawo o ustroju sadów powszechnych tj. Dz. U. z 2023 poz. 217 ze zm. w zw. z art. 127 §1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. – Prawo o prokuraturze tj. Dz.U. z 2023r. poz. 1360 ze zm.).

Wprawdzie Konstytucja RP w art. 188 stanowi, że orzekanie o zgodności ustaw i innych aktów niższej rangi z Konstytucją należy do Trybunału Konstytucyjnego, jednak czym innym jest badanie konstytucyjności przepisu erga omnes, co należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, a czym innym jest ocena konstytucyjności przepisu przez sąd powszechny w ramach wykładni prawa w danej sprawie i w konsekwencji, zgodnie z dominującą linią orzeczniczą Sąd Rejonowy uznał, że badanie konstytucyjności przepisów przez sądy powszechne w takim zakresie jest dopuszczalne.

Dochodzone przez powoda w niniejszej sprawie powództwo Sąd uznał za zasadne ze względu na stwierdzenie niezgodności zarówno art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020r. poz. 2400), art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021r. poz. 2445), jak i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) - z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z art. 2 Konstytucji, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Art. 2 Konstytucji wyraża trzy zasady konstytucyjne, zasadę państwa demokratycznego, zasadę państwa prawnego i zasadę sprawiedliwości społecznej, które są ze sobą powiązane funkcjonalnie i materialnie. Nie ma możliwości kompleksowego scharakteryzowania żadnej z nich bez uwzględnienia pozostałych. Zasady te są źródłem innych zasad ustrojowych, które również mają status zasad konstytucyjnych, choć w Konstytucji nie zostały expressis verbis uregulowane. Zasada demokratycznego państwa prawnego od początku jej obowiązywania w polskim porządku prawnym była traktowana jako źródło kolejnych zasad o bardziej szczegółowym charakterze. Jedną z nich jest zasada ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa, zwana również zasadą lojalności państwa względem obywateli. Zasada ochrony zaufania do państwa i prawa jest z kolei źródłem dalszych zasad, między innymi zasady ochrony praw słusznie nabytych (M. Florczak-Wątor [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, red. P. Tuleja, LEX/el. 2021, art. 2)..

Zasada ochrony praw słusznie nabytych jest chyba najważniejszą z zasad wywodzonych z zasady ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa, a w najogólniejszym rozumieniu polega na zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym.

Roszczenia powoda dochodzone w niniejszej sprawie dotyczą praw słusznie nabytych w powyższym rozumieniu.

W ocenie Sądu, wartość konstytucyjna w postaci równowagi budżetowej nie uzasadniała naruszenia poprzez art. 14 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) praw podmiotowych powoda słusznie nabytych, i to z dwóch zasadniczych względów.

Po pierwsze, mając na uwadze dane liczbowe przytoczone przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12.12.1012r. (K 1/12), które oczywiście w okresie objętym pozwem były inne, ale w analizowanej kwestii istotne są nie liczby, lecz proporcje między nimi, a te w okresie objętym pozwem były zapewne bardzo podobne, zauważyć należy, że w następstwie zmian legislacyjnych dokonanych poprzez art. 14 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 i art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, budżet państwa uzyskał dodatkowy dochód stanowiący ułamek promila budżetu państwa. Uzyskanie dochodu w tak niskiej wysokości wyklucza możliwość uznania, że analizowane zmiany legislacyjne faktycznie służyły ochronie wartości konstytucyjnej, jaką jest równowaga budżetowa. Nadto, w okresie objętym sporem ustawodawca dokonywał szeregu zmian legislacyjnych, które nie tylko, że nie powodowały oszczędności budżetowych, to skutkowały istotnymi wydatkami. Przemawia to przeciwko uznaniu, że art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2021, art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.2021r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących realizacji ustawy budżetowej za rok 2022 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) służyły ochronie wartości konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej.

Wartość konstytucyjna w postaci równowagi budżetowej nie uzasadniała zatem naruszenia poprzez art. 14 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) praw podmiotowych powoda słusznie nabytych w drugiej kolejności z tego względu, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowane jest stanowisko, iż ograniczenie praw słusznie nabytych nie jest dopuszczalne w sytuacji, gdy istnieje możliwość realizacji danej wartości konstytucyjnej bez naruszania praw dobrze nabytych.

W demokratycznym państwie prawa podstawowym i najwłaściwszym instrumentem państwa służącym zapewnieniu równowagi budżetowej jest system podatkowy. System podatkowy ma tę zasadniczą zaletę, że jest instrumentem powszechnym, umożliwiającym najbardziej równomierne obciążenie obywateli skutkami ewentualnego kryzysu budżetowego, a co najistotniejsze, ewentualne podwyższenie podatków w celu zapewnienia równowagi budżetowej nie narusza konstytucyjnych praw obywatelskich.

Zdaniem Sądu, nie może budzić wątpliwości, że powód jest pracownikiem pozwanej, pozwana jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p., a dochodzone przez powoda roszczenie obejmują uposażenie - wynagrodzenie za pracę w rozumieniu art. 29 § 1 ust. 3 k.p (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2019r. III CZP 101/18). Jedną z cech stosunku pracy jest ponoszenie przez pracodawcę ryzyka gospodarczego, wynikającego z faktu zatrudniania pracowników. W odniesieniu do przedmiotu postępowania w niniejszej sprawie zasada ryzyka oznacza, że pracodawca nie może skutecznie powoływać się na brak winy za niewypłacenie powodowi wynagrodzenia - uposażenia w prawidłowej wysokości.

Powód z dniem ogłoszenia komunikatu Prezesa GUS w sprawie wysokości przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2020 roku uzyskał ekspektatywę prawa do otrzymywania w 2021 roku wynagrodzenia obliczonego od wskazanej w komunikacie kwoty (tj. 5.024,48 zł. a nie – jak przyjęła pozwana – 4.839,24 zł.) Analogiczna sytuacja dotyczy wynagrodzenia powoda za 2022 rok (kwota bazowa powinna wynosić 5.504,52 zł. a nie – jak przyjęła pozwana – 5.050,48 zł.). i za rok 2023 (kwota bazowa powinna wynosić 6.156,25 zł. a nie- jak przyjęła pozwana – 5.444,42 zł.).

Roszczenia powoda dotyczą zasady ochrony praw nabytych. Zasada ta obejmuje także ekspektatywę prawa podmiotowego, czyli takie sytuacje, gdy zostały spełnione wszystkie zasadnicze ustawowe przesłanki nabycia praw pod rządami danej ustawy, a brak jest tylko ostatniego etapu decydującego o definitywnym przejściu prawa podmiotowego na oczekującego (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24.10.2000r. sygn. SK 7/00).

Wartość konstytucyjna w postaci równowagi budżetowej nie uzasadniała naruszenia poprzez art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2021 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących realizacji ustawy budżetowej za rok 2022 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) praw podmiotowych powoda słusznie nabytych, gdyż w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowany jest pogląd, że ograniczenie praw słusznie nabytych nie jest dopuszczalne w sytuacji, gdy istnieje możliwość realizacji danej wartości konstytucyjnej bez naruszania praw dobrze nabytych (wyrok Trybunału Konstytucyjnego sygn. K 43/12). W datach uchwalenia art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2021 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących realizacji ustawy budżetowej za rok 2022 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) ustawodawca miał taką możliwość.

Wobec powyższego powództwo, na podstawie powołanych wyżej przepisów prawa podlegało uwzględnieniu do bezspornej pod względem rachunkowym kwoty łącznej (...)zł. brutto.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie w wypłacie poszczególnych miesięcznych rat zaniżonego wynagrodzenia – uposażenia, w wypłacie których pozwana pozostawała od 28 dnia każdego miesiąca, Sąd orzekł na podstawie art. 359 §1 i§2 kc w zw. z art. 300 kp w zw. z art. 130 ustawy – Prawo o prokuraturze. Odsetki te zasądzono od 28 dnia każdego miesiąca, w którym było należne wynagrodzenie (w pozwanej Prokuraturze wynagrodzenie jest płacone do 27 dnia miesiąca za dany miesiąc).

Powództwo zostało umorzone w części – w kwocie (...) zł. brutto (kwota główna żądania wyrównania uposażenia za 2023r.), albowiem za zgodą pozwanych powód cofnął w tej części powództwo wobec spełnienia tego świadczenia dobrowolnie przez pozwaną Prokuraturę Okręgową w S. w dniu 29 grudnia 2023r. (pkt II sentencji wyroku).

W niniejszej sprawie zachodzą przesłanki pozytywne cofnięcia pozwu w części, albowiem pozwane prokuratury wyraziły zgodę na cofnięcie pozwu (art.203 §1 i § 3 kpc), a jednocześnie brak jest przesłanek negatywnych wymienionych w art.203 § 4 kpc i w art.469 kpc (w szczególności wobec uregulowania przez pozwaną Prokuraturę Okręgową w S. dobrowolnie należności głównej należnej za 2023r.). Stąd też należało uznać, iż powód cofnął pozew w w/w części ze skutkiem prawnym, co uzasadniało umorzenie postępowania w sprawie (na podstawie art. 355 kpc).

Sąd oddalił powództwo wobec pozwanej Prokuratury Okręgowej w S. uznając iż nie posiada ona biernej legitymacji procesowej w przedmiotowej sprawie. Pracodawcą prokuratora rejonowego legitymowanym (biernie i czynnie) w sprawach z zakresu prawa pracy jest bowiem prokuratura rejonowa, a nie prokuratora okręgowa (por. wyrok SN z dnia 10 października 2003r. I PK 531/02) – pkt III sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98§1, §1 ^{( 1)}, §3 kpc, art. 99 kpc i §2 pkt 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) i zasądził z tego tytułu od pozwanej Prokuratury Rejonowej w S. na rzecz powoda L. M. kwotę (...) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty – punkt IV sentencji wyroku.

Na podstawie art. 477 ² § 1 kpc Sąd z urzędu nadał wyrokowi w części zasądzającej roszczenie na rzecz powoda rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie nie przekraczającym wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda (wysokość tego wynagrodzenia w kwocie (...) zł. Sąd ustalił w oparciu o zaświadczenie pracodawcy z k. 50) – pkt V sentencji wyroku.

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2024r. Sąd Rejonowy w Suwałkach uzupełnił wyrok z dnia 17 stycznia 2024r. w ten sposób, że w pkt I sentencji wyroku zasądził dodatkowo od pozwanej Prokuratury Rejonowej w S. na rzecz powoda L. M. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot:

- (...) zł. od dnia 28 stycznia 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r.,

- (...) zł. od dnia 28 lutego 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 marca 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 kwietnia 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 maja 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 czerwca 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 lipca 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł. od dnia 28 sierpnia 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł od dnia 28 września 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł od dnia 28 października 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł od dnia 28 listopada 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r,

- (...) zł od dnia 28 grudnia 2023r. do dnia 29 grudnia 2023r.

Od wyroku z dnia 17 stycznia i uzupełnionego dnia 13 lutego 2024 r. pozwana Prokuratura Rejonowa w S. złożyła apelację.

Na podstawie art. 505 ⁹ § 1 ¹ pkt 1 kpc powyższemu wyrokowi zarzuciła:

naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz . 2400) oraz

b) art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 poz. 2445)

- poprzez uznanie przez Sąd I instancji w/w aktów prawnych za niezgodne z Konstytucją, co skutkowało przyjęciem, że nie mają one zastosowania przy ustalaniu podstawy uposażenia prokuratora w stanie spoczynku w danym roku, a tym samym do uznania powództwa, w sytuacji gdy z uwagi na szczególną sytuację w kraju jako ustawy szczególne wyłączały czasowo moc obowiązującą art. 123 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1360 ze zm.), a tym samym miały moc powszechnie obowiązującą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Mając to na uwadze wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji w zakresie pkt I poprzez oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu apelacji podtrzymał argumenty z odpowiedzi na powództwo.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacji za uzasadnionej uznać nie można było.

Sąd Okręgowy w Suwałkach w całości mianowicie podziela stanowisko na jakim stanął Sąd Rejonowy w Suwałkach. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że wynagrodzenie powoda będącego prokuratorem w stanie spoczynku jest prawem nabytym. Rozważania Sądu Rejonowego w tym względzie należy uznać za jak najbardziej prawidłowe i nie ma potrzeby ich powtarzania. Zatem tylko drastyczny deficyt budżetowy uzasadniałby odstąpienie od honorowania takiego nabytego prawa i kiedy dotyczyłby to wszystkich grup społecznych, a zwłaszcza zawodowych, które mają wypłacane wynagrodzenie z budżetu państwa. Tymczasem takiego deficytu budżetowego nie było i niektóre grupy społeczne i zawodowe zostały znacznie „dofinansowane” w okresie, którego dotyczy powództwo. Jako przykład można wskazać ustawę z dnia 21 stycznia 2021 roku (Dz.U. poz. 432) o kolejnym w 2021 roku dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Ustawą tą wprowadzono po raz pierwszy wypłatę tzw. czternastej emerytury. Czternaste emerytury wypłacono w listopadzie 2021 roku (z publikacji prasowych wiadomo, że tylko w 2021 roku trzynaste i nowo uchwalone czternaste emerytury kosztowały budżet państwa 22 miliardy złotych). Kolejno ustawa z dnia 14 sierpnia 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o służbie więziennej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1610) do ustawy o Policji dodała art. 120a, na podstawie którego wprowadzono tzw. świadczenie motywacyjne dla policjantów po osiągnięciu określonego stażu pracy - odpowiednio po 1.500 zł miesięcznie oraz po 2.500 zł miesięcznie (ustawa o wypłacie tych świadczeń weszła w życie 1 października 2020 roku, czyli w szczycie epidemii COVID-19 oraz w czasie przygotowywania budżetu na 2021 rok). Wzrosły również uposażenia posłów i innych osób sprawujących funkcje państwowe na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku (Dz.U. poz. 1394) zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Rozporządzenie to weszło w życie 1 sierpnia 2021 roku i na jego mocy uposażenia posłów i innych osób sprawujących funkcje państwowe wzrosły o 60 proc. Ponadto dodatkowo na mocy wspólnego zarządzenia Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu parlamentarzyści dostali największą od lat podwyżkę ryczałtu na biura poselskie i senatorskie - średnio o 2.000 zł miesięcznie. Na podstawie zarządzenia szefowej Kancelarii Sejmu, posłowie i senatorowie dostali także podwyżkę ryczałtu na wynajem mieszkania w W.. Powyższe podwyżki władze uzasadniały m.in. inflacją. Wyżej opisane przykłady świadczą o tym, że rząd projektując budżet na 2021 rok nie kierował się wspólnym dobrem państwa, proponując powszechne proporcjonalne oszczędności dla wszystkich grup społecznych. Do grup, które prawdopodobnie mogłyby stanowić przyszły elektorat poparcia dla polityki rządu, w 2021 roku skierowano ogromne transfery pieniężne (emeryci i służby mundurowe). Grupom, które w ocenie rządu nie stanowiły potencjalnego źródła głosów poparcia (m.in. pracownicy sfery budżetowej, prokuratorzy i sędziowie) zostały zamrożone wynagrodzenia za 2021 rok. Wobec powyższego nie można było uznać, że zamrożenie wynagrodzeń prokuratorów wynikało z istotnego pogorszenia stanu finansów publicznych w związku z nagłymi i nieprzewidzianymi wydatkami związanymi z niwelowaniem skutków tzw. lockdownu z pierwszej połowy 2020 r., wywołanego pandemią”. W zaistniałej więc sytuacji „zamrożenie” wynagrodzeń tak szczególnej grupie zawodowej jak prokuratorom stojącym na straży przestrzegania przepisów prawa, nie mogło nastąpić. Państwo w istocie swojej nie prowadziło szerokiego planu oszczędnościowego. W 2021 roku, pomimo trudności budżetowych państwa, zamrożenie wynagrodzeń prokuratorom nie było częścią szerszego programu oszczędnościowego rządu. Słabsza tylko kondycja budżetu stała się pretekstem do obniżania im wynagrodzeń. Podkreślić trzeba, że zmrożenie wynagrodzeń prokuratorskich możliwe byłoby gdyby istniał już nadmierny deficyt budżetowy państwa i likwidowanie go obciążało wszystkie grupy społeczne i zawodowe, a o tym w sprawie za lata 2021-2023 mowy nie ma.

Stwierdzić więc stanowczo należy, że roszczenie powoda jest zasadne ze względu na stwierdzenie niezgodności zarówno art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020r. poz. 2400), art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021r. poz. 2445), jak i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) - z art. 2 Konstytucji RP.

Nie można zgodzić się z pozwaną Prokuraturą, że sądy w postępowaniu sądowym nie są upoważnione do odmowy stosowania przepisów obowiązujących ustaw, nawet gdy dostrzegają ich niezgodność z ustawą zasadniczą, co wynika z obowiązującego w Polsce porządku prawnego, że tylko Trybunał Konstytucyjny jest uprawniony do badania mocy obowiązującej przepisów ustaw, gdy stwierdzi ich niezgodność z Konstytucją. Taka konstatacja nie wynika wprost z art. 188 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Norma art. 178 ust. 1 Konstytucji, określając zasadę niezawisłości sędziowskiej, wskazuje na podleganie sędziów Konstytucji oraz ustawom i upoważnia sędziów do pomijania obowiązującej ustawy, jako uznanej przez sąd za niezgodną z Konstytucją.

Sąd orzekający ma kompetencje do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia również na podstawie ustawy zasadniczej, czyli bez kierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, choć może to mieć miejsce wyjątkowo, tylko wówczas, gdy rozpoznając sprawę nie ma wątpliwości co do niezgodności danego przepisu z Konstytucją, a sprzeczność ma charakter oczywisty (jak w niniejszej sprawie wynagrodzenia prokuratora). Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 2017 r. w sprawie o sygn. I UK 325/16 wskazując, iż art. 193 ustawy zasadniczej nie nakłada na sąd obowiązku zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym co do zgodności aktu normatywnego z ustawą zasadniczą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

Poza tym należy zauważyć, że zakwestionowane przepisy już nie istnieją. Obowiązywały przecież tylko na rok 2021 i 2022 oraz 2023, a co do niezgodności aktu normatywnego z ustawą zasadniczą (Konstytucją) można tylko wystąpić w czasie obowiązywania aktu normatywnego, który może być uznany za niezgodny z Konstytucją.

Na koniec Sąd Okręgowy w składzie orzekającym nie uważa, aby zarówno art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020r. poz. 2400), art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021r. poz. 2445), jak i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 01 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022r. poz. 2666) mogły być przepisami specjalnymi (szczególnymi) wobec przepisów art. 123 § 1 i 2 ustawy prawo o prokuraturze. Przepisy prawa wtedy mianowicie mogą być przepisami specjalnymi (szczególnymi) wobec przepisów ogólnych, gdy regulują stan prawny w sposób ciągły na przyszłe zdarzenia, a nie które są uchwalane tylko na dany czas ich obowiązywania. Gdyby przecież przyjąć specjalność wskazanych przepisów wobec przepisów z art. 123 § 1 i 2 ustawy o prokuraturze to w ten sposób można byłoby zawsze kwestionować wszystkie przepisy prawa, a to jest nie do pogodzenia z państwem prawa.

Mając więc to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc oddalił apelację.