Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2025r. w S.na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe Nadleśnictwo A.

o zapłatę odszkodowania

na skutek apelacji powoda W. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 marca 2025r. sygn. akt IV P(...)

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od W. S. na rzecz Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa A. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji.

UZASADNIENIE

W. S. w pozwie skierowanym przeciwko Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe – Nadleśnictwo A. wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 58.295,25 zł tytułem odszkodowania za naruszające przepisy odwołanie ze stanowiska N. Nadleśnictwa A. wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w 13 grudnia 2016 roku został powołany przez Dyrektora (...) w B. na stanowisko N. Nadleśnictwa A.. Pismem z 5 lutego 2024 roku został odwołany z tego stanowiska, a następnie pismem z 9 lipca 2024 roku Dyrekcja (...) oświadczyła, że zmienia oświadczenie woli zawarte w piśmie z 5 lutego 2024 roku i ze skutkiem natychmiastowym odwołała go ze stanowiska N. Nadleśnictwa A.. Odwołanie było równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy wobec ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Dyrektor (...) zarzucał mu zawarcie jako N. Nadleśnictwa A. z Fundacją (...), bez wymaganej zgody Dyrektora (...) umowy dzierżawy części działki (...) o powierzchni (...) ^{( )} na okres od 30 października 2023 roku do 30 października 2053 roku z czynszem rocznym w wysokości 5,49 zł/1 m ^{( 2)}; usunięcie zapisu dotyczącego możliwości rozwiązania umowy dzierżawy za 3-miesięcznym wypowiedzeniem. Pracodawca zarzucił mu również, że w dniu zawarcia umowy pełnił w przedmiotowej F.„funkcje członka Organu nadzoru Fundacji-rady fundacji”, przez co naruszył interesy Skarbu Państwa i powinność pełnienia funkcji nadleśniczego. Powód nie zgodził się z zarzutami pozwanego wskazując, że rozwiązanie z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy wobec ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych było niezasadne. Podniósł również, że rzekome przyczyny uprawniające do odwołania go ze skutkiem rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia nie nastąpiły w okresie wypowiedzenia stosunku pracy, a zatem po upływie terminu wskazanego w art. 52 § 2 k.p.

W dniu 3 września 2024 roku Sąd Rejonowy w Suwałkach wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym uwzględnił powództwo w całości.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany złożył sprzeciw, w którym zaskarżył nakaz zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że zaistniały przyczyny wskazane w odwołaniu z 9 lipca 2024 roku, gdyż powód podpisał umowę dzierżawy z Fundacją (...) w B., będąc jednym z członków władz F.. Powód uzyskał zezwolenie na dzierżawę działek (...) 5 listopada 2021 roku, jednak zgoda ta była związana z wnioskiem firmy W. K. i K. K. Sp. j. w B. o dzierżawę całej powierzchni obu działek. Powód naruszył interesy pracodawcy w postaci działania przy podpisaniu protokołu przekazania gruntu z 31 października 2023 roku, podpisanego przez Leśniczego Leśnictwa L. J. H. jednostronnie. Natomiast M. P., będąca prezesem zarządu nie pojawiła się na miejscu. Powód przyjął podpisany dokument, który nie został zwrócony do leśniczego, a w dokumentach Nadleśnictwa znajduje się tylko fotokopia dokumentu. Odnosząc się do braku wskazania 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia umowy, pozwany powołał się na inne umowy dzierżawy, na których widnieją takie zapisy. W zakresie terminu wypowiedzenia wskazał, iż N. Nadleśnictwa A. został powołany 13 marca 2024 roku, natomiast wiedzę o zdarzeniach będących podstawą złożenia oświadczenia z 9 lipca 2024 roku D. R. uzyskał z notatki służbowej N. Nadleśnictwa A. przesłanej drogą mailową 24 czerwca 2024 roku.

Wyrokiem z 24 marca 2025 roku Sąd Rejonowy oddalił powództwo (pkt I.) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II.).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i podstawę prawną:

W. S. został powołany 13 grudnia 2016 roku przez (...)w B. na stanowisko N. Nadleśnictwa A..

Pismem z 20 października 2023 roku Fundacja (...) wystąpiła z wnioskiem do Nadleśnictwa A. o zawarcie umowy dzierżawy gruntu o powierzchni ok. 300 m ^{( 2)} położonych w oddziale (...) leśnictwa L. w celach turystyczno-wypoczynkowych. W treści wniosku F.wskazała, że jest organizacją działającą non-profit, której celem jest edukacja ekologiczna społeczeństwa promująca pozytywne postawy wobec człowieka i przyrody, a wydzierżawiony teren ma służyć celom turystyczno-wypoczynkowym, między innymi w trakcie pro-środowiskowych działań fundacji w obrębie i sąsiedztwie Puszczy A.. W dniu 30 października 2023 roku została zawarta umowa dzierżawy Nr (...) pomiędzy Skarbem Państwa – Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe – Nadleśnictwo A., w imieniu którego umowę podpisał jako N. Nadleśnictwa A. – W. S. a Fundacją (...) w B., którą podpisała Prezes Zarządu – M. P.. W §1 pkt 2 zawartej umowy wskazano, że wydzierżawiający oddaje w dzierżawę przedmiotową nieruchomość, a Dzierżawca przyjmuje w dzierżawę nieruchomość do wyłącznego użytkowania przez Dzierżawcę w celu prowadzenia działalności o profilu rekreacyjno-turystycznym. W §4 zawartej umowy strony określiły, że umowa może być rozwiązana w każdym czasie za zgodą obu stron. Ponadto wskazano, że Wydzierżawiającemu przysługuje prawo rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w przypadku:

a) konieczności przeznaczenia przedmiotu dzierżawy przez Wydzierżawiającego na celere prywatyzacyjne, bądź niezbędności przedmiotu dzierżawy Wydzierżawiającemu na cele związane z prowadzoną gospodarką leśną;

b) zwłoki z zapłatą czynszu ponad 1 miesiąc za wcześniejszym uprzedzeniem i udzieleniem dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległego czynszu;

c) naruszenia przez Dzierżawcę warunków umowy, w szczególności używania przedmiotu dzierżawy w sposób sprzeczny z umową bądź jej przeznaczeniem.

Pierwotny wzór umowy dzierżawy zawierał wskazanie o wypowiedzeniu umowy za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia, jednak po konsultacji z radcą prawnym, któremu przekazano projekt umowy do sprawdzenia pod względem formalno-prawnym, został przez niego zmieniony w zakresie skreślenia ppkt b) w pkt. 3 ust. 1 umowy stanowiącego o tym, że umowa może ulec rozwiązaniu za 3-miesięcznym wypowiedzeniem.

W związku z zawarciem umowy dzierżawy, 31 października 2023 roku został sporządzony protokół zdawczo – odbiorczy, podpisany przez Leśniczego Leśnictwa L. – J. H. oraz - w bliżej nieokreślonym czasie - przez Prezesa Zarządu F.– M. P.. Natomiast w aktach Stanu Posiadania Nadleśnictwa A. został złożony protokół podpisany przez Leśniczego Leśnictwa L. – J. H. oraz przez pomyłkę w miejscu na podpis dzierżawcy - przez N. Nadleśnictwa A. – W. S..

Pismem z 5 lutego 2024 roku W. S. został odwołany ze stanowiska N. Nadleśnictwa A. (...) w B.. Odwołanie było równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę, skutkiem czego stosunek pracy miał ulec rozwiązaniu z dniem 30 września 2024 roku.

Następnym pismem z 9 lipca 2024 roku Dyrektor (...) w B. oświadczył, że zmienia oświadczenie woli zawarte w piśmie z 5 lutego 2024 i ze skutkiem natychmiastowym odwołał powoda ze stanowiska N. Nadleśnictwa A., wskazując, że odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy W. S. wobec ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych, które polegało na tym, że będąc N. Nadleśnictwa A. bez wymaganej zgody Dyrektora (...) w B. zawarł z Fundacją (...) umowę dzierżawy części działki (...) o powierzchni 300 m ^{( 2)} na okres od 30 października 2023 roku do 30 października 2053 roku z czynszem rocznym w wysokości 5,49 zł/m ^{( 2)}, a z treści zawartej umowy usunięto zapis dotyczący możliwości rozwiązania umowy za 3-miesięcznym wypowiedzeniem. Jako powód odwołania W. S. ze stanowiska wskazano również okoliczność sporządzenia 30 października 2023 roku protokołu zdawczo-odbiorczego podpisanego przez Leśniczego Leśnictwa L., a po stronie Fundacji podpisanego przez powoda jako N. Nadleśnictwa A..

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że zasady dzierżawy lasów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych określają Wytyczne Dyrektora (...) w B. dla nadzorowanych Nadleśnictw w sprawie dzierżawy/najmu lasów, gruntów i innych nieruchomości lub ich części. Zgodnie z § 2 pkt 1 i 3 zawarcie umowy powinno nastąpić za uprzednią, pisemną zgodą Dyrektora (...), natomiast zgody są wydawane przez Dyrektora (...) na pisemny wniosek N. i mają charakter zgód przedmiotowych, tzn. są wydawane dla konkretnej nieruchomości i w określonym celu. Natomiast Zarządzeniem(...) Dyrektora (...) w B. z (...) roku zmieniono § 2 ust. 1 powyższych Wytycznych i nadano mu treść: „Zawarcie umowy powinno nastąpić za uprzednią pisemną zgodą Dyrektora (...). Zmiana podmiotu wydzierżawiającego czy też wynajmującego daną nieruchomość nie stanowi przesłanki do uzyskiwania ponownej zgody Dyrektora (...) na dzierżawę lub najem, jeżeli nie ulega zmianie cel dzierżawy lub najmu”.

Sąd Rejonowy nie uwzględnił powództwa wskazując, iż pozwany dokonał odwołania powoda ze stanowiska N. Nadleśnictwa A. na piśmie, wskazując konkretne przyczyny odwołania oraz pouczając go o prawie i terminie odwołania do sądu. Spór między stronami dotyczył zasadności (prawdziwości) przyczyn odwołania powoda. Odnośnie zarzutu, że powód podpisał umowę dzierżawy części działki (...) o powierzchni 300m ^{( 2)} z Fundacją (...) w B. bez wymaganej zgody Dyrektora (...), Sąd Rejonowy uznał go za zasadny. Powód zawarł umowę z F., w której wskazano, że F.przyjmuje w dzierżawę nieruchomość do wyłącznego użytkowania w celu prowadzenia działalności o profilu rekreacyjno- turystycznym. Natomiast F.jest organizacją non-profit, tym samym nie prowadzi działalności gospodarczej, na co wskazała we wniosku o zawarcie umowy dzierżawy (k. 109, 268-272). W treści wniosku F.podała, że jej celem jest edukacja ekologiczna społeczeństwa promująca pozytywne postawy wobec człowieka i przyrody, a wydzierżawiony teren służyć ma celom turystyczno-wypoczynkowym, między innymi w trakcie pro-środowiskowych działań fundacji w obrębie i sąsiedztwie Puszczy A.. Tym samym powyższa zgoda nie byłaby wymagana, według wskazanego powyżej Zarządzenia Nr (...), przy zmianie podmiotu wydzierżawiającego czy też wynajmującego daną nieruchomość, jeżeli nie uległby zmianie cel dzierżawy. Jak wskazał Sąd Rejonowy, w niniejszej sprawie przy zawarciu umowy z F.inny był cel dzierżawy, nie polegał na prowadzeniu działalności gospodarczej, tak jak to miało miejsce w uprzednio zawartej umowie z firmą W. K. i K. K. Sp. j. w B.. Zgodnie z przywołanymi przepisami regulującymi sytuacje wymagające uzyskania zgody, obowiązkiem powoda było uzyskanie zgody Dyrektora (...). Natomiast brak uzyskania powyższej zgody należało uznać za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych przez powoda.

W ocenie Sądu Rejonowego druga przyczyna odwołania - dotycząca braku w umowie dzierżawy zapisu dotyczącego możliwości 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia umowy - nie mogła stanowić przyczyny uzasadniającej odwołanie powoda ze stanowiska N.. W tym zakresie wskazał na § 4 umowy, w którym strony określiły, że może być ona rozwiązana w każdym czasie za zgodą obu stron. Wskazano również okoliczności, w których wydzierżawiającemu przysługuje prawo rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Ponadto pierwotny wzór umowy zawierał wskazanie o wypowiedzeniu umowy za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia, jednakże został zmieniony przez radcę prawnego, któremu wysłano projekt umowy do konsultacji.

Sąd Rejonowy nie uznał za zasadny również zarzut, iż powód podpisał umowę dzierżawy z Fundacją (...) w B., będąc jednym z członków władz F.. Protokół zdawczo-odbiorczy został podpisany przez Leśniczego Leśnictwa L., a po stronie F.protokół podpisał powód, jako N. Nadleśnictwa A.. Powód utrzymywał, że jego podpis był wynikiem pomyłki. Sąd Rejonowy oparł się na zeznaniach świadków. I tak J. H. zeznała, że do jej obowiązków należało podpisywanie protokołów zdawczo-odbiorczych na terenie Leśnictwa L. i przy podpisywaniu przedmiotowego protokołu zdawczo-odbiorczego była wyłącznie ona, ponieważ przedstawiciel dzierżawcy się nie stawił. Protokół w dwóch egzemplarzach podpisała jednostronnie i przekazała do S. Posiadania. Świadek K. T. zeznał, iż pieczątka mogła zostać postawiona przez powoda przypadkowo. Świadek G. M. podał, że widział protokół z podpisem N. w miejscu dzierżawcy w dokumentach dotyczących dzierżawy z F., a po kilku dniach, gdy powyższe dokumenty zostały do niego przyniesione, już nie było w nich protokołu przekazania. Świadek T. J. zeznał, że zapoznał się z dokumentami dotyczącymi dzierżawy z F. i zauważył, że w protokole przekazania podpisał się powód, w miejscu gdzie powinien podpisać się dzierżawca. M. S. wskazał, że przeglądał pobieżnie dokumenty dotyczące umowy dzierżawy z F., jednak wówczas nic niepokojącego nie zauważył, dopiero w późniejszym czasie rozmawiał z T. J. o protokole przekazania. Sąd Rejonowy wskazał, iż powód korzystał ze swojej służbowej pieczątki, określającej go jako N. Nadleśnictwa A., tym samym nie można zarzucić mu, że działał w imieniu F.. Zatem do złożenia kwestionowanego podpisu doszło skutek nieuwagi, przypadkowo. Tym bardziej, iż w obrocie prawnym funkcjonuje protokół zdawczo-odbiorczy podpisany przez osobę uprawnioną do reprezentowania F..

Sąd Rejonowy uznał natomiast, że termin przewidziany w art. 52 § 2 k.p., zgodnie z którym rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy, został zachowany. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż Dyrektor Regionalny wiedzę o zdarzeniach będących podstawą złożenia oświadczenia z 9 lipca 2024 roku uzyskał z notatki służbowej N. Nadleśnictwa A. z 24 czerwca 2024 roku, przesłanej drogą mailową. Zatem termin pomiędzy uzyskaniem wiadomości (24 czerwca 2024 roku) o okoliczności uzasadniającej odwołanie przez osobę uprawnioną do podejmowania decyzji z zakresu zatrudniania/zwalniania pracowników zatrudnionych na stanowisku N. a złożeniem oświadczenia - 9 lipca 2024 roku - został zachowany.

W ocenie Sądu Rejonowego, spośród trzech wymienionych przyczyn odwołania powoda ze stanowiska, jedna z nich – najistotniejsza – dotycząca zawarcia umowy dzierżawy gruntu Skarbu Państwa bez uprzedniej zgody Dyrektora (...), okazała się uzasadniona i podlegała ocenienie jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Tym samym okoliczność ta usprawiedliwiała odwołanie powoda ze stanowiska N. Nadleśnictwa A. z uwagi na jej ciężar gatunkowy. Powód, mając na uwadze fakt, że umowa dzierżawy miała zostać zawarta z F., w której pełni on funkcje w R. P., powinien tym bardziej dochować wzorcowo i sumiennie wszystkich formalności przy zawarciu przedmiotowej umowy dzierżawy, które wynikały z Wytycznych Dyrektora (...) w B. dla nadzorowanych Nadleśnictw w sprawie dzierżawy/najmu lasów, gruntów i innych nieruchomości lub ich części. Tym samym na podstawie art. 69 k.p. w zw. z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Sąd Rejonowy oddalił powództwo, a o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ^{( 1)}, §3 k.p.c., art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zgodnie z zasadą odpowiedzialnością za wynik sprawy.

Apelację od tego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miały istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie wszechstronną, ocenę materiału dowodowego, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegające na:

a) braku uwzględnienia całości materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i pominięcie faktu, że A. S., od 13 lutego 2024 roku pełnił obowiązki N. Nadleśnictwa A. i bezpośrednio po zajęciu stanowiska przystąpił do audytu zawartych przez niego umów dzierżawy i w konsekwencji pominięcie faktu, że pozwany już od lutego 2024 roku posiadał wiedzę o okolicznościach rzekomo stanowiących podstawę do odwołania powoda ze stanowiska w trybie dyscyplinarnym;

b) braku uwzględnienia całości materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i pominięcie faktu, że umowa dzierżawy zawarta z Fundacją (...) już w styczniu 2024 roku (tj. kiedy już nie było go w pracy) była przedmiotem analiz w Nadleśnictwie/u Pozwanego,

c) błędnym uznaniu, że „Wiedzę o zdarzeniach będących podstawą złożenia oświadczenia z 9 lipca 2024 roku Dyrektor Regionalny uzyskał z notatki służbowej N. A. przesłanej droga mailową 24 czerwca 2024 roku, pomimo że:

- w aktach sprawy brak jest maila do którego rzekomo ta notatka została załączona,

- znajdujący się w aktach „dokument” zatytułowany „notatka służbowa” nie ma jakiegokolwiek podpisu, jak również nie ma wskazanej na nim jakiejkolwiek daty,

- rzekomy załącznik do notatki służbowej również nie zawiera podpisu,

- z pkt 15, 16 i 18-20 przedmiotowego załącznika wynika, że pozwany powziął wiedzę o rzekomych okolicznościach uzasadniających odwołanie go ze stanowiska w trybie dyscyplinarnym najpóźniej w marcu 2024 roku;

- w aktach brak jest „wydruku korespondencji kierowanej do (...)” w aktach znajduje się wydruk z „Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją”,

d) dokonanie nadinterpretacji pisma z 5 listopada 2021 roku od Dyrektora (...) w B. poprzez stwierdzenie, że zgoda została udzielona w celu prowadzenia działalności gospodarczej o profilu rekreacyjnym i turystycznym i wydzierżawienie działki podmiotowi prowadzącemu działalność non-profit w celu prowadzenia działalności o profilu rekreacyjnym i turystycznym, przesądza o braku zgody na wydzierżawienie tego gruntu w ogóle, a dodatkowo konstytuuje ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych przez niego.

W ocenie skarżącego, wskazane powyżej błędy w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego doprowadziły Sąd pierwszej instancji do błędnego ustalenia stanu faktycznego, tj.: uznania, że został zachowany miesięczny termin do odwołania Powoda ze stanowiska w trybie art. 70 § 3 k.p. w zw. z art. 52 § 2 k.p. oraz uznaniu, że brak było zgody na wydzierżawienie działki nr (...).

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 70 § 3 k.p. w zw. z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że dopuścił się on ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, podczas gdy żadna z trzech przesłanek koniecznych do zaistnienia przedmiotowego naruszenia nie wystąpiła, tj. w jego działaniu brak było: bezprawności, winy oraz naruszenia/zagrożenia interesu pozwanego;

3. Naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 70 § 3 k.p. w zw. z art. 52 §2 k.p. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że rozpoczęcie biegu miesięcznego terminu do odwołania go ze stanowiska w trybie dyscyplinarnym nastąpiło 24 czerwca 2024 roku, tj. w dacie przesłania Dyrektorowi (...) notatki z 24 czerwca 2024 roku, podczas gdy miesięczny termin do odwołania go ze stanowiska w trybie dyscyplinarnym rozpoczął bieg najpóźniej 1 marca 2024 roku, tj. w dacie przesłania przez pozwanego pisma do (...) z zapytaniem o podstawę prawną zawarcia umowy dzierżawy z F., co doprowadziło do błędnego uznania, że pozwany odwołał go z zachowaniem terminu wskazanego w art. 52 § 2 k.p.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 58.295,25 zł tytułem odszkodowania za naruszające przepisy odwołanie ze stanowiska N. Nadleśnictwa A. wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w drugiej instancji. Wniósł również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne i prawne Sądu pierwszej instancji. Natomiast w toku rozpoznawania apelacji odmiennie ocenił – w zakresie istotnych naruszeń - brak uzyskania zgody na zawarcie umowy z Fundacją (...) i samą umowę, w aspekcie odwołania powoda w trybie art. 52 § 1 k.p.

Sąd odwoławczy niezależnie od tego, czy prowadzi sam postępowanie dowodowe, czy też jedynie weryfikuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, zawsze ma obowiązek samodzielnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie. Będąc instancją merytoryczną, zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 listopada 2002 r., sygn. akt IV CKN 1574/00). Wspomnieć także należy, że w odniesieniu do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji, Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 23 marca 1999 r., sygn. akt III CZP 59/98, mającej moc zasady prawnej, stwierdził, że Sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku Sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, uzasadniającego odmienne ustalenia. W późniejszym wyroku z 8 lutego 2000 r., II UKN 385/99, podkreślono, że Sąd drugiej instancji ma prawo i obowiązek dokonać własnej oceny wyników postępowania dowodowego, niezależnie od tego, czy ustaleń dokonuje po przeprowadzeniu nowych dowodów, ponowieniu dotychczasowych, czy też jedynie wskutek nie podzielenia ustaleń dokonanych przez Sąd pierwszej instancji. Podstawowym założeniem postępowania apelacyjnego jest bowiem dążenie do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, opartego na materiale zebranym przez Sąd pierwszej instancji i przez Sąd odwoławczy. Skoro postępowanie odwoławcze ma przede wszystkim wymiar merytoryczny, dopiero zaś w drugiej kolejności kontrolny, to uznać trzeba, iż rozstrzygając sąd odwoławczy może i musi oprzeć się na własnych ustaleniach i ocenie.

Mając na uwadze podniesione w sprawie zarzuty, Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu własnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz po zapoznaniu się z pisemnym uzasadnieniem zaskarżonego orzeczenia doszedł do przekonania, że kwestionowane rozstrzygnięcie odpowiada prawu. Sąd orzekający odtworzył wszystkie istotne w dla oceny zasadności powództwa fakty, a następnie zastosował właściwe przepisy, dokonując subsumpcji faktów.

Przechodząc do zarzutów podniesionych w apelacji, w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy rozważył zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego. Nie jest bowiem możliwe prawidłowe zastosowanie prawa materialnego bez zgodnego z prawem procesowym ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 7 maja 2002 r., I CKN 105/00; z 26 lipca 2007 r., V CSK 240/07).

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Z kolei w świetle art. 328 § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarogodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania Sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6 listopada 2003 r. II CK 177/02 niepubl.). Dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r. II CKN 817/00).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2004 r. w sprawie IICK 349/2002 to zasadniczo na stronach postępowania spoczywa obowiązek dostarczenia materiału procesowego. To strony mają dążyć do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie mogą być bierne i liczyć na skorzystanie ze środka odwoławczego. Ponadto, w wyroku Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2007 r. II CSK 332/2007 podniesiono, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, które stanowią podstawę jego powództwa, a pozwany, jeżeli faktów tych nie przyznaje ma obowiązek udowodnienia okoliczności niweczących prawo powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest - wbrew twierdzeniom apelującego - prawidłowa.

Sąd Rejonowy w pisemnych motywach rozstrzygnięcia odnośnie zarzutu braku zgodny na zawarcie umowy z F., położył nacisk na cel działalności Fundacji (non profit). W opinii Sąd Okręgowego okoliczność ta ma drugorzędne znaczenie, gdyż najistotniejszy był fakt, iż zgoda udzielona przez (...) 5 listopada 2021 roku dotyczyła całej nieruchomości. To, że wydzierżawiono spółce W. K. i K. K. części nieruchomości pod budynkami, które się na niej znajdowały, oznaczało, że udzielona zgoda została skonsumowana. Różnica między działkami wydzierżawionymi a całą powierzchnią działek jest znaczna. Po udzieleniu Nadleśnictwu A. pierwszej zgody na wydzierżawienie W. K. i K. K. sp. j. nieruchomości, toczyły się kolejne rozmowy i negocjacje ze spółką w zakresie czy to dzierżawy, czy też sprzedaży całej nieruchomości, która niewątpliwie stanowiła funkcjonującą historycznie całość gospodarczą. Każda kolejna renegocjacja wiązała się z wystąpieniem przez Nadleśnictwo do (...) o wyrażenie zgody na wydzierżawienie kolejnej części przedmiotowej nieruchomości. Jako przykład można wskazać sytuację związaną ze „stróżówką”. W tym zakresie (...) wyraziła stanowisko, które można ocenić jako zastrzeżenie, co do sposobu i celowości wydzierżawiania W. K. i K. K. sp. j. „punktowych” części nieruchomości w sytuacji, gdy spółka korzysta z całej nieruchomości. W ocenie Sądu Okręgowego, materiał dowodowy zgormadzony w sprawie wskazuje na bardzo skrupulatne i tym samym prawidłowe postępowanie przez reprezentującego Nadleśnictwo powoda w stosunku do tej spółki, co przejawiało się każdorazowym występowaniem do (...) o wyrażenie zgody. W tym zakresie postępowanie powoda było wzorcowe. Tego nie można stwierdzić w przypadku działań powoda odnośnie umowy z F.. Działania te zupełnie pomijały (...), co w porównaniu z poprzednimi działaniami wskazuje na celowe pominięcie obowiązku wystąpienia o zgodę na zawarcie umowy. W tym zakresie działania i zaniechania powoda charakteryzuje bezprawność. Należy podkreślić, iż działanie powoda skutkowało podpisaniem umowy z F. i wydzierżawieniem fragmentu nieruchomości, odmiennie niż w przypadku wcześniejszym - niezabudowanej i bez dostępu do drogi publicznej. W ocenie Sądu, ewidentnie zaburzyło to przeznaczenie i charakter nieruchomości, od lat funkcjonującej jako całość organizacyjna i gospodarcza. Dopiero kolejnym krokiem Fundacji było wystąpienie o wyrażenie zgody na zabudowę.

Ponadto Sąd Okręgowy zauważa, iż umowa zawarta z F., wbrew twierdzeniom powoda, nie była umową standardową. Poprzednie umowy były zawierane na czas nieoznaczony z możliwością ich wypowiedzenia przez obie strony w terminie 3 miesięcy. Okoliczność ta miała istotne znaczenie, gdyż zgodnie z wytycznymi dotyczącymi dzierżawy/najmu nieruchomości, brak konieczności uzyskania kolejnej zgody na wydzierżawienie nieruchomości dotyczył standardowych umów. Umowa z F. została zawarta na czas określony, bez możliwości jej wypowiedzenia (poza szczególnymi sytuacjami określonymi w umowie). Sąd Okręgowy podziela stanowisko powoda, iż w przypadku umów dzierżawy czy najmu na czas oznaczony w zasadzie nie przewiduje się możliwości ich wypowiedzenia. Szczegółowa analiza warunków rozwiązania umowy, jaka została zawarta z F., wskazuje, iż jej rozwiązanie przed terminem jej obowiązywania byłoby wręcz niemożliwe. Warunki wypowiedzenia zostały tak skonstruowane, aby zabezpieczyć interesy Fundacji. Ponadto, gdyby Nadleśnictwo chciało wydzierżawić całą nieruchomość, zgodnie z pierwszym wnioskiem spółki (...), byłoby to niemożliwe z uwagi na wydzierżawiony niewielki fragment na rzecz Fundacji i to z trzydziestoletnim terminem obowiązywania (do 30.10.2053 roku). Odnośnie przesłanek rozwiązania tej konkretnej umowy, to była to m.in. konieczność przeznaczenia przedmiotu dzierżawy na cele reprywatyzacyjne bądź niezbędność przedmiotu dzierżawy na cele związane z prowadzoną gospodarką leśną. Jak wykazało postępowanie w sprawie, na tym gruncie gospodarka leśna nie była prowadzona, ani grunt ten nie podlegał zwrotowi w drodze reprywatyzacji. Tym samym przesłanki te nie mogły się ziścić. Jest to tym bardziej istotne, iż umowa ta była konsultowana (przed jej podpisaniem) z radcą prawnym. Wątek ten był przez powoda szczególnie akcentowany, zwłaszcza w aspekcie wykreślenia 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia. W opinii Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy błędnie ocenił te okoliczności, gdyż stanowisko radcy prawnego nie ma charakteru wiążącego, a jest jedynie opinią. Nie ulega wątpliwości, iż wykreślenie możliwości wypowiedzenia umowy, znacznie zmniejsza stopień zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa, a taka konkluzja nie wymaga szczególnej wiedzy prawniczej. Podmiotem, który ponosił odpowiedzialność za ostateczną treść umowy, był N., natomiast radca prawny w tym zakresie nie ponosił żadnych konsekwencji, w przeciwieństwie do Skarbu Państwa, którego interes, przy tak skonstruowanej umowie, został naruszony. Nadto wykreślenie 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia umowy, co stanowiło zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa, byłoby możliwe do „wychwycenia”, gdyby powód dochował obowiązku uzyskania zgodny (...) na zawarcie takiej umowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, umowa zawarta z F. ewidentnie stanowiła zagrożenie interesu Skarb Państwa, a działania powoda jednoznacznie wskazują na stosowanie podwójnych standardów w odniesieniu do tego samego przedmiotu umowy dzierżawy. Niezwykle staranne było postępowanie powoda w odniesieniu do pozyskania zgody na wydzierżawienie tej (...) spółce W. K. i K. K., natomiast w odniesieniu do Fundacji przy zawieraniu umowy takiej staranności nie było. Należy podkreślić, iż § 2 pkt 3 wytycznych (...) w B. dla nadzorowanych Nadleśnictw w sprawie dzierżawy/najmu lasów, gruntów i innych nieruchomości lub ich części dotyczy sytuacji związanych z wydawaniem zgody przez (...) w przypadku zawarcia umowy lub jej zmiany. Fundacja nie była wcześniej dzierżawcą gruntów należących do Nadleśnictwa lub – uściślając – fragmentu przedmiotowej nieruchomości. W obrocie prawnym nigdy nie istniała zgoda (...) na zawarcie umowy dzierżawy części nieruchomości o powierzchni 300 m ² gruntów będących w zarządzie Nadleśnictwa A. ani z F., ani z innym podmiotem

Ujawnione w sprawie rozbieżności w postępowaniu powoda w odniesieniu do dwóch podmiotów wskazują na jego świadomość bezprawnego i zawinionego działania. W odniesieniu do spółki W. K. i K. K. powód działał zgodnie z obowiązującymi wytycznymi (...), mając pełną świadomość, że na każdym etapie procedury związanej z wydzierżawieniem poszczególnych nieruchomości, zgoda Dyrekcji jest wymagana i o taką występował. W odniesieniu do Fundacji postąpił odmiennie, działał umyślnie i z pełną świadomością ciążących na nim obowiązków wynikających z wytycznych dotyczących zawieranych umów dzierżawy.

Odnośnie argumentu przedstawionego przez pozwanego, iż w odniesieniu do spornej umowy z F., konieczne było wcześniejsze ogłoszenie przetargu, co nie zostało uczynione, Sąd Okręgowy wskazuje na zapis w wytycznych (...) w B. dla nadzorowanych Nadleśnictw w sprawie dzierżawy/najmu lasów, gruntów i innych nieruchomości lub ich części, gdzie w § 2 pkt 3 ppkt. 3 wskazano, iż w przypadku wyboru bezprzetargowej formy zawarcia umowy – konieczne było uzasadnienie pominięcia tego trybu. Tym samym odstąpienie od przeprowadzenia przetargu wskazuje również na konieczność uzyskania zgody (...). Nie skutkowało to automatycznie nieważnością umowy czy też skutecznością zarzutu w stosunku do powoda w trybie art. 52 § 1 k.p., o ile w wystąpieniu do (...) N. - powód uzasadnił wniosek w tym zakresie. Natomiast w przypadku umowy z F. powód nie wystąpił nawet o zgodę na zawarcie umowy dzierżawy, a w szczególności w trybie bezprzetargowym.

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji apelującego odnośnie przekroczenia przez pozwanego terminu przewidzianego w art. 52 § 2 k.p. W ocenienie Sądu drugiej instancji, nie można przyjąć, tak jak wskazywał powód, iż w dniu powołania nowego N. Nadleśnictwa A., czy też zmiany Dyrektora Regionalnego, osoby te otrzymały jednocześnie pełną i jednoznaczną informację na temat zgodności z prawem i obowiązującymi wytycznymi umowy zawartej przez powoda z F. i to bez względu na to, czy umowa ta ostatecznie okazałaby się zawarta zgodnie z prawem czy też nie. O nieprawidłowościach związanych z przedmiotową umową rozstrzygał audyt, zlecony przez nowo powołanego N.. Data przedstawienia wniosków audytu została uznana za początek biegu jednomiesięcznego terminu, wynikającego z art. 52 § 2 k.p. Data ta wynika z dokumentów, które przedstawiła strona pozwana, natomiast powód w żaden sposób nie wykazał, że data ta była nieprawidłowa. Należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy nie prowadził dodatkowego postępowaniami w zakresie samego audytu i przedstawienia jego wniosków osobie uprawnionej do podejmowania decyzji. Obie strony były w sprawie reprezentowane przez fachowych pełnomocników, którzy nie formułowali w tym zakresie wniosków. Tym samym ustalenia Sądu Rejonowego należy w tym zakresie uznać za prawidłowe. Należy zaznaczyć, iż A. N. Nadleśnictwa A., w toku procesu wskazał, iż nie ma wykształcenia, ani fachowej wiedzy w zakresie analizowania umów dzierżawy pod względem wymogów prawnych, zatem jako laik wstępnie nie miał podstaw do kwestionowania prawidłowości zapisów umowy i trybu jej zawarcia. Dopiero zlecony audyt wykazał nieprawidłowości, które oprócz zmiany podstawy odwołania powoda ze stanowiska N., nałożyły też na pozwanego obowiązek skierowania wniosków do Prokuratury. Konkludując, termin 24 czerwca 2024 r. przyjęty jako początek biegu terminu przewidzianego w art. 52 § 2 k.p., był prawidłowo ustalony przez Sąd Rejonowy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).

mt

sędzia Danuta Poniatowska