Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Danuta Poniatowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 7 listopada 2024 r. w Suwałkach

sprawy J. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej

w B.

o zapłatę odszkodowania

na skutek apelacji powoda J. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 lipca 2024 r. sygn. akt IV P 40/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w B. na rzecz powoda J. M. (...) zł ((...) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 7 marca 2024 roku do dnia zapłaty;

b.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w B. na rzecz powoda J. M. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ;

c.  nakazuje pobrać od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w B. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Suwałkach) 750 (siedemset pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której powód był zwolniony;

2.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w B. na rzecz powoda J. M. 120 (sto dwadzieścia) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku w punkcie 2. do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem drugiej instancji .

UZASADNIENIE

Powód J. M. w pozwie skierowanym przeciwko (...) SA w B. początkowo domagał się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pozwanego pracodawcę 25 maja 2023 r. oraz zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana (...) SA w B. w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ostatecznie precyzując powództwo powód domagał się zasądzenia odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę.

Sąd Rejonowy w Suwałkach wyrokiem z 22 lipca 2024 r. oddalił powództwo o zapłatę odszkodowania i obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego. Orzeczenie zapadło w oparciu o następujący, ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny:

J. M. pozostawał zatrudniony w (...) SA w B. w Oddziale Spółki w S. od 4 listopada 1997 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony od 4 czerwca 1999 r., na stanowisku kierowcy autobusu, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem (...) zł. brutto za godzinę pracy.

Zgodnie z zakresem czynności, odpowiedzialności i obowiązków kierowcy-konduktora, kierowca-konduktor odpowiada prawnie i materialnie przyjęty autobus wraz z jego wyposażeniem. U pozwanego pracodawcy istnieje powszechna praktyka powierzania pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy, autobusu wraz z jego wyposażeniem, które następuje formalnie przez podpisanie protokołu przekazania pojazdu samochodowego.

Wcześniej - 24.03.2020 r. - J. M. przyjął protokołem przekazania autobus marki M. nr rej. (...), nr inw. (...), celem wykonywania zleconych mu kursów. W związku ze zmianą autobusu, którym kursy wykonywał powód, pracownicy działu technicznego pozwanego przygotowali J. M. do podpisania protokół przekazania autobusu marki I. nr rej. (...), nr inw. (...) i przekazali dyspozytorom, aby poinformowali powoda o konieczności jego podpisania. Pomimo wielu przypomnień, J. M. do 19 maja 2023 r. nie zgłosił się do działu technicznego celem podpisania protokołu przekazania tego autobusu. Oświadczył wprost dyspozytorom, że nie podpisze protokołu przekazania autobusu marki I., ponieważ kierowcy o niższym niż on stażu otrzymywali do pracy lepsze technicznie autobusy. Pomimo odmowy podpisania tego protokołu, J. M. wykonywał tym autobusem zlecone mu kursy. Jako jedyny z kierowców oddziału pozwanego pracodawcy w S. odmówił podpisania protokołu przekazania autobusu.

W dniu 25.05.2023 r. specjalista ds. kadr w oddziale pozwanego pracodawcy w S. – S. S., na polecenie przełożonych, doręczył J. M. oświadczenie pracodawcy z 22.05.2023 r. o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. Do wręczenia wypowiedzenia powodowi doszło w czasie przerwy kursowej. Powód zapoznał się z wręczonym oświadczeniem pracodawcy i stwierdził: „Zobacz S., przyszli nowi kierowcy z niecałym rokiem stażu i dostają nowe autobusy, a ja z 20 paroletnim stażem pracy muszę przyjąć do używania stary autobus".

Zgodnie z oświadczeniem pracodawcy o wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę: „Przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nie wykonanie obowiązków pracowniczych spowodowanych następującymi okolicznościami:

Pełniąc obowiązki kierowcy autobusu w oddziale w S. w okresie od 1 lutego 2023 r. do 19 maja 2023 r. odmówił Pan i nie przyjął na stan autobusu niezbędnego do realizacji zadań wynikających z Pana zakresu obowiązków.

Pełniąc obowiązki kierowcy autobusu w oddziale w S. w okresie od 1 lutego 2023 r. do 19 maja 2023 r. kilkukrotnie odmówił Pan przyjęcia pojazdu samochodowego Marki I. Nr rej (...) Nr inw. (...), co wynika z Pana zakresu obowiązków z pkt. 2 Odpowiedzialności kierowcy -(...) tj. „Przyjąć autobus wraz z jego wyposażeniem ”, z którym zapoznał się Pan i przyjął do stosowania.

W okresie od 1 lutego 2023 r. do 23 kwietnia 2023 r. dyspozytor w oddziale S. kilkukrotnie przeprowadzał z Panem rozmowę dyscyplinującą i próbowała przekazać Panu autobus wraz z wyposażeniem. W dniu 24 kwietnia 2023 r. została podjęta kolejna próba przekazania Panu autobusu marki (...). Ponownie odmówił Pan przyjęcia pojazdu samochodowego.

Pana zachowanie rzutuje na dalszą możliwość wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. W sposób rażący naruszył Pan obowiązki pracownicze, do których należy dbałość o dobro zakładu pracy, w tym mienie pracodawcy.

Pracodawca traktuje opisane powyżej Pana postępowanie jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i nie widzi możliwości dalszego zatrudnienia Pana w Spółce. Charakter naruszenia obowiązków pracowniczych, uniemożliwia odzyskanie przez Pracodawcę zaufania do Pana, jako pracownika, który będzie należycie wykonywał powierzone obowiązki.”

Sąd Rejonowy wskazał, że jednomiesięczne wynagrodzenie powoda J. M. liczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosiło (...)zł. brutto.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy powołał się na następującą podstawę prawną rozstrzygnięcia:

Zgodnie przepisem art. 30 § 4 k.p. w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Judykatura przyjmuje, iż przyczyny wypowiedzenia muszą być przedstawione w sposób jasny, jednoznaczny i muszą być prawdziwe. Na drugim biegunie rysuje się stanowisko, że rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem nie jest karą (sankcją), lecz zwykłym sposobem rozwiązania stosunku prawnego, gdyż pracodawca dysponuje prawem doboru pracowników realizujących jego wizję prowadzonej działalności gospodarczej. W każdym przypadku przyczyna wypowiedzenia musi być konkretna i rzeczywista, choć nie musi mieć szczególnej wagi czy też doniosłości. Wskazana przyczyna pozostaje w koniunkcji z obowiązkiem sądu do zbadania jej merytorycznej zasadności.

Sąd Rejonowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie konieczne jest zakreślenie odpowiednich dystynkcji pojęciowych terminu „utrata zaufania”. W judykaturze dominuje stanowisko, że utrata zaufania do pracownika może stanowić przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę, jeżeli znajduje oparcie w przesłankach natury obiektywnej i racjonalnej oraz nie jest wynikiem arbitralnych ocen lub subiektywnych uprzedzeń. Nie tyle istotna jest sama utrata zaufania pracodawcy do pracownika, ile przyczyny, które ją spowodowały.

Sąd Rejonowy przywołał art. 100 § 1 i § 2 k.p., który reguluje, iż pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, a w tym m.in. powinien: przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Zatem, pracownik co do zasady nie ma prawa odmówić wykonania polecenia dotyczącego pracy.

W pozwanej Spółce kierowcy mieli obowiązek przyjmowania przypisanych im do wykonywania zleconych kursów autobusów, przy czym przyjmowanie autobusów na stan kierowcy następowało w drodze podpisania protokołu przekazania pojazdu samochodowego. Powód był świadomy tej praktyki, lecz konsekwentnie odmawiał podpisania protokołu.

W ocenie Sądu Rejonowego, nie jest istotna intencja powoda odmawiającego tej czynności – niepogodzenie się z faktem, jakoby młodsi stażem kierowcy otrzymywali do świadczenia pracy nowsze autobusy, o lepszym stanie technicznym. Decyzja powoda o odmowie podpisania protokołu przekazania pojazdu samochodowego, przygotowanego przez pracowników działu technicznego oddziału pozwanej spółki w S. w dniu 1.02.2023 r. świadczy o niesubordynacji powoda. Dlatego też, chociaż powód zarzucał, że przecież świadczył pracę wykonując zlecone kursy autobusem markiI. (którego protokołu przekazania odmawiał podpisać), to przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę nie była odmowa świadczenia pracy – wykonywania kursów autobusem. Pracodawca zarzucił kierowcy odmowę protokolarnego przyjęcia na stan autobusu marki I. nr rej. (...), co jest z punktu widzenia organizacji procesu pracy dla niego istotne.

Z tych przyczyn Sąd Rejonowy wskazał, że zarzuty zawarte w wypowiedzeniu powodowi z tej przyczyny umowy o pracę są prawdziwe i czynią kwestionowane oświadczenie pracodawcy uzasadnionym. Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 45 § 1 k.p. (a contrario) powództwo zostało oddalone, a o kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹, § 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa. Zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  oczywiście niewłaściwe zastosowanie w sprawie art. 100 § 1 k.p., który nie zezwala pracodawcy wydania pracownikowi polecenia podpisania protokołu przejęcia składnika majątkowego, w którym pracownik musi wyrazić zgodę na potrącenie przez pracodawcę z jego wynagrodzenia odszkodowania za zgubienie części lub jego wyposażenia, uwzględniając, że zatrudniony na stanowisku kierowcy autobusu pracownik każdego dnia rozpoczyna pracę od przyjęcia od pracodawcy autobusu z obowiązkiem zwrotu w rozumieniu art. 124 § 1 pkt 2 k.p., a na zakończenie pracy zwraca pracodawcy autobus;

2.  oczywiście bezzasadną odmowę zastosowania w sprawie art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 47 ¹ zdanie pierwsze k.p.

Wskazując na powyższe apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez:

a.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 11 611,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 7 marca 2024 r. do dnia zapłaty,

b.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wnosił również o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wywołanych postępowaniem apelacyjnym.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wnosiła o jej oddalenie w całości i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy jest niesporny. Nie budzi sporu zwłaszcza uznany w wypowiedzeniu za istotny fakt, że powód odmówił złożenia podpisu na projekcie protokołu przekazania pojazdu samochodowego marki I. nr rej. (...) nr inw. (...), opatrzonego datą 1 lutego 2023 roku, przygotowanego przez pozwanego pracodawcę. W piśmie tym pozwany pracodawca żądał od powoda m.in. wyrażenia zgody na dokonywanie potrącenia z jego wynagrodzenia odszkodowania w przypadku zagubienia części lub wyposażenia tego autobusu.

Przesłanki, którymi kierował się powód, odmawiając podpisania protokołu przejęcia autobusu I. nie są w sprawie istotne. Sąd Rejonowy pominął jednak, że zgodnie z protokołem z 24 marca 2020 roku, powód przyjął autobus M. i wyraził zgodę na potrącanie przez pozwanego pracodawcę z jego wynagrodzenia odszkodowania za zagubione części i wyposażenia tego autobusu. Pracodawca nie zadbał jednak o udokumentowanie faktu odebrania powodowi autobusu M. i formalnie, zgodnie z protokołem z 24 marca 2020 roku, powód nadal odpowiada materialnie za zagubione części i wyposażenia tego pojazdu. Niewątpliwie pozwany pracodawca dbał o udokumentowanie przypisania kierowcy konkretnego autobusu, ale wyłącznie w celu uzyskania pisemnej zgody pracownika na potrącanie z jego wynagrodzenia odszkodowania za zagubione części i wyposażenia.

Należy zwrócić uwagę, że stosownie do art 124 § 1 pkt 2 k.p. każdego dnia kierowca odbiera od pracodawcy autobus, zobowiązując się do jego zwrotu na zakończenie pracy, ponosząc z tego tytułu odpowiedzialność w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Wobec powyższego unormowania, nie sposób dostrzec innego celu protokołu przekazania pojazdu samochodowego aniżeli uzyskanie przez pozwanego pracodawcę pisemnej zgody pracownika na potrącanie z jego wynagrodzenia odszkodowania za zagubione części i wyposażenia.

W sprawie poza sporem pozostaje to, że powód sumiennie i starannie wykonywał pracę kierowcy autobusu I., dbając o dobro pozwanego pracodawcy i chroniąc jego mienie, także w okresie od 1 lutego 2023 roku. Jego zachowanie spełniało wymogi art. 100 § 1 k.p., zgodnie z którym pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

Ma rację skarżący, że w orzecznictwie panuje zgodny pogląd, że w świetle art. 100 § 1 k.p. pracownik nie może bezkrytycznie wykonywać wszystkich poleceń przełożonych, ale tylko te, które dotyczą jego pracy i które nie są niezgodne z prawem. Dlatego należy uznać, że Sąd Rejonowy niewłaściwe zastosował w sprawie art. 100 § 1 k.p., który nie zezwala pracodawcy wydania pracownikowi polecenia podpisania protokołu przejęcia składnika majątkowego, w którym pracownik musi wyrazić zgodę na potrącenie przez pracodawcę z jego wynagrodzenia odszkodowania za zgubienie części lub jego wyposażenia.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że pracodawca, wskazując na przyczyny wypowiedzenia stosunku pracy, w sposób nierzetelny wskazał na podstawę, z której wynika konieczność protokolarnego przyjęcia samochodu. Z zakresu czynności sporządzonego przez pracodawcę i zaakceptowanego przez J. M. w 1997 r., kiedy rozpoczynał zatrudnienie, w części dotyczącej odpowiedzialności kierowcy-konduktora w punkcie 2. zapisano, że kierowca-konduktor odpowiada prawnie i materialnie m.in. za „Przyjęty autobus wraz z jego wyposażeniem”. Zapis ten jest zgodny z art. 124 § 1 pkt 2 k.p., w myśl którego zatrudniony na stanowisku kierowcy autobusu pracownik każdego dnia rozpoczyna pracę od przyjęcia od pracodawcy autobusu a na zakończenie pracy zwraca ten autobus. Zapis ten nie jest tożsamy z treścią sporządzonego projektu protokołu i żądaniem pracodawcy, by powód przyjął protokolarnie autobus „na stan” i pisemnie wyraził zgodę na potrącanie z jego wynagrodzenia odszkodowania za zagubione części i wyposażenia. Ponieważ powód nie miał takiego obowiązku, nie wynikał on z zakresu jego czynności, odmowa podpisania protokołu przyjęcia pojazdu nie mogła stanowić „nie wykonania obowiązków pracowniczych”, jak wskazano w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę i przyczyny utraty zaufania pracodawcy do pracownika.

Dokonując takiej oceny, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę to, że pozwany pracodawca nie zarzucał powodowi nierzetelnego wykonywania obowiązków poza sporem co do podpisania protokołu.

Z powyższych względów należy zgodzić się ze stanowiskiem apelującego, że Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia wskazanych przepisów prawa materialnego. Rozpoznając sprawę, Sąd z urzędu obowiązany jest dokonać prawidłowej wykładni i stosowania obowiązujących przepisów prawa materialnego, co niewątpliwie potwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały dnia 31 stycznia 2009 roku w sprawie III CZP 49/07, podjętej w składzie siedmiu sędziów, której została nadana moc zasady prawnej. Zgodnie z podstawowymi zasadami procesowymi, określającymi relacje między stroną a sądem, do obowiązków Sądu należy dobór właściwych przepisów prawa materialnego, ich prawidłowa wykładnia i dokonanie aktu subsumcji. Zastosowanie przepisów prawa materialnego do niedostatecznie ustalonego przez Sąd stanu faktycznego oznacza wadliwą subsumcję tego stanu do norm prawnych, a brak stosownych ustaleń uzasadnia zarzut naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe jego zastosowanie i taka właśnie sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie. Naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie może polegać także na niezastosowaniu określonej normy prawnej do konkretnego stanu faktycznego, mimo istnienia podstaw do dokonania subsumpcji, co także miało miejsce w przedmiotowej sprawie.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że Sąd pierwszej instancji bezzasadnie odmówił zastosowania w sprawie art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 47 ¹ zdanie pierwsze k.p. Stosownie do treści art. 45 § 1 k.p., w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Uprawnienie wynikające z tego przepisu kodeksu pracy przysługuje pracownikowi zarówno wtedy, gdy wskazana w wypowiedzeniu przyczyna jest niezasadna, niejasna, niedostatecznie konkretna i niezrozumiała dla pracownika, jak i wówczas gdy przyczyna ta jest pozorna, tzn. nierzeczywista i nieprawdziwa.

W świetle powyższych ustaleń i rozważań, w ocenie Sądu Okręgowego, wskazany w oświadczeniu pracodawcy z 22.05.2023 r. zarzut nie uzasadnia wypowiedzenia powodowi umowy o pracę, a zatem jest uzasadnione jego roszczenie o odszkodowanie.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1. wyroku. Podstawą rozstrzygnięcia w punkcie 1a. wyroku jest art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 47 ¹ zdanie pierwsze k.p., w punkcie 1b. - art. 98 § 1, 2 i 3 k.p.c. oraz przepisy § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.), a w punkcie 1c. - art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28.05.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 ze zm.). O kosztach zastępstwa procesowego przed sądem drugiej instancji orzeczono w punkcie 2. wyroku, na podstawie art. 98 § 1, 2 i 3 k.p.c. oraz przepisów § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).

sędzia Danuta Poniatowska