Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 marca 2024r. w Suwałkach

sprawy A. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do emerytury rolniczej

w związku z odwołaniem A. S.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 14 listopada 2023 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 14.11.2023 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, powołując się na przepisy ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 208 ze zm.), odmówił A. S. prawa do emerytury rolniczej. Argumentował, iż uznany okres pracy w gospodarstwie rolnym i podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wnioskodawczyni wynosi łącznie 3 lata 10 miesięcy i 15 dni i tym samym nie spełniła ona warunków koniecznych do przyznania prawa do tego świadczenia.

W odwołaniu od tej decyzji A. S. domagała się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. Wskazała, że gospodarstwo rolne, które było własnością jej i męża, przekazali na własność Skarbu Państwa. Z ówczesnych przepisów wynikało, że z tego tytułu nabędą prawo do emerytury rolniczej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, bez wymogu podlegania przez określony czas ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

A. S., urodzona (...), wniosek o emeryturę rolniczą złożyła w placówce terenowej KRUS w O. 18.08.2023 r. Zaskarżoną decyzją odmówiono jej prawa do emerytury rolniczej, z uwagi na to, że nie spełniła warunków stażowych. Organ rentowy uznał za udowodnione 3 lata 10 miesięcy i 15 dni okresów pracy w gospodarstwie rolnym i podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wnioskodawczyni zamiast wymaganych 25 lat. Przy wydawaniu decyzji uwzględniono okres pracy w dzierżawionym gospodarstwie rolnym we wsi G. od 18.03.1985 r. do 9.09.1985 r. i okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym od 10.09.1985 r. do 2.02.1989 r., tj. do dnia przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa.

Na wniosek rolników A. i S. małżonków S. zamieszkałych w G., na mocy decyzji Naczelnika Gminy K. z 1.02.1989 r. przejęte zostało na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwo rolne bez zabudowań, stanowiące ich własność o powierzchni 28,36 ha położone we wsi G. gm. K.. W decyzji określono wartość gospodarstwa rolnego na ok. 2,3 mln zł. Wskazano, że mają oni prawo do bezpłatnego dożywotniego użytkowania działki gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha. Ponadto pkt 4. decyzji zawiera zapis o odpowiedzialności Skarbu Państwa za zadłużenia rolnika związane z przekazywanym gospodarstwem wobec Banku (...) w K. – wysokość zadłużeń ponad 1,1 mln. zł oraz z tytułu obciążeń na rzecz osób trzecich zabezpieczonych hipoteką lub innymi prawami ujawnionymi w księdze wieczystej, prowadzonej dla tej nieruchomości, do wysokości wartości przekazywanego gospodarstwa rolnego. W pkt 6. decyzji wskazano, że ustalono wysokość świadczeń rentowych S. S. (2) z tytułu inwalidztwa, natomiast odmówiono uprawnień do świadczeń A. S., ponieważ nie spełniała warunków do przyznania emerytury.

Decyzja ta wydana została na podstawie art. 51 i art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 14.12.1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 268) i podlegała zaskarżeniu. Brak informacji, by wnioskodawczyni skorzystała z tego uprawnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Zgonie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 208 ze zm.), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny (wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat) i podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Przesłankę podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, określoną w ramach art. 19 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, precyzuje dyspozycja art. 20 ust. 1 tej ustawy, w świetle której do wymaganych okresów ubezpieczenia zalicza się okresy:

⚫

podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990 (pkt 1);

⚫

prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. (pkt 2),

⚫

a także okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (pkt 3) czyli z przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.).

Na mocy wprowadzonego w życie z dniem 8.01.2009 r. - przepisu ust. 3 art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, możliwość uwzględnienia w poczet wymaganego do nabycia emerytury rolniczej okresu ubezpieczenia wskazanego w przepisie art. 20 ust. 1 pkt 3 tej ustawy została wyłączona w stosunku do osób urodzonych po dniu 31.12.1948 r., czyli także do wnioskodawczyni. Spór w niniejszej sprawie nie dotyczy tej sytuacji.

Ubezpieczenie społeczne dla rolników wprowadzone zostało po raz pierwszy w Polsce ustawą z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140). Na podstawie tej ustawy rolnicy indywidualni zostali objęci po raz pierwszy ubezpieczeniem społecznym i zobowiązani do opłacania składek ubezpieczeniowych na utworzony ustawą Fundusz Emerytalny Rolników (FER), który na mocy obowiązującej od 1 stycznia 1983 r. ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.), przekształcony został w Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FUSR). Obowiązkiem ubezpieczenia społecznego objęto wszystkich rolników prowadzących gospodarstwa rolne o obszarze co najmniej 0,5 ha lub działy specjalne, ich małżonków i domowników. Młodzi rolnicy, którzy rozpoczęli prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 roku życia, korzystali przez 5 lat z ustawowych zwolnień w opłacaniu składek. Jednocześnie zgodnie z postanowieniem § 27 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9.12.1977 r. (Dz.U. Nr 37, poz. 166) podstawę wymiaru składki oraz wysokość składki ustalał w drodze decyzji naczelnik gminy.

Ustawa z dnia 14.12.1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 268 z późn. zm.) została uchylona ustawą z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (art. 122 tej ustawy - tekst pierwotny Dz.U. z 1991 r. Nr 7, poz. 24). W Rozdziale 9. Przepisy przejściowe i końcowe, uregulowana została sytuacja rolników, korzystających ze świadczeń i innych uprawnień przyznanych na mocy uchylonej ustawy. Art. 118 tej ustawy dotyczy np. osoby, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu – wprowadzono możliwość przyznania nieodpłatnie własności tej działki. W art. 106 wskazano, że okresowe renty inwalidzkie, przyznane na podstawie dotychczasowych przepisów, przysługują na zasadach i w wysokości określonych w tych przepisach. Sytuacje te dotyczą wnioskodawczyni i jej męża, którzy przekazali gospodarstwo rolne na rzecz Skarbu Państwa. Przepisy przejściowe nie regulują natomiast sytuacji, w jakiej znajduje się A. S. w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego. Decyzją Naczelnika Gminy K. z 1.02.1989 r. odmówiono jej prawa do świadczeń, z uwagi na niespełnienie warunków, a obowiązująca od 1.01.1991 r. ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie wprowadziła uprawnień dla osób znajdujących się w sytuacji takiej, jak wnioskodawczyni.

Na rozprawie pełnomocnik odwołującej się powoływała się na naruszenie Konstytucji RP i nadużycie zaufania do Państwa. W ocenie Sądu, brak podstaw do takiej konstatacji. Należy zauważyć, że gospodarstwo rolne wnioskodawczyni i jej męża było zadłużone i Państwo przejęło to zadłużenie do wysokości wartości nieruchomości rolnej. Ponadto małżonek wnioskodawczyni z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego skorzystał z prawa do renty.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało odwołanie oddalić.