Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2024r. w Suwałkach

sprawy D. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z udziałem (...) w W.

o ustalenie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

w związku z odwołaniem D. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 10 listopada 2022 r. znak(...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że D. W., jako pracownik u płatnika składek(...)w W., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 maja 2022r.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. decyzją z dnia 10.11.2022 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, w związku z art. 2a ust. 1 i 2 pkt. 1-4, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a), art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.) oraz art. 58 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360), w związku z art. 22 § 1 oraz art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510), stwierdził, że D. W. jako pracownik u płatnika składek (...). nie podlega:

⚫

obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 01.05.2022 r.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do zakresu działania ZUS należy stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, a także ocena zawartych umów o pracę w celu zapobieżenia uzyskiwania ochrony ubezpieczeniowej, w tym świadczeń z ubezpieczeń społecznych przez osoby do tego nieuprawnione.

Dokonał więc analizy konta ubezpieczonego D. W., który został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik przez płatnika (...) od 01.05.2022 r, a już od 26.07.2022 r. rozpoczął trwającą do nadal absencję chorobową.

Zgłoszenie więc przez D. W. roszczenia zasiłkowego w bardzo krótkim okresie od zgłoszenia do pracowniczych ubezpieczeń społecznych wzbudziło wątpliwości, czy w tym przypadku faktycznie został nawiązany stosunek pracy, czy też zgłoszenia dokonano jedynie w celu umożliwienia uzyskania świadczeń finansowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na podstawie przeprowadzonego postepowania doszedł do przekonania, że podpisanie umowy o pracę przez D. W. z firmą (...) miało jedynie zapewnić D. W. ochronę ubezpieczeniową przysługującą pracownikom i podyktowane było wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń przez D. W. z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W związku bowiem z nieobecnością D. W. nie zatrudniono nowego pracownika tłumaczeniem, że brak jest wykwalifikowanych pracowników, choć umowa o pracę była zawarta na okres od 01.05.2022 r. do 31.03.2023 r. Wynagrodzenie też wypłacano D. W., „do rąk własnych”, co w dzisiejszych czasach jest raczej mało praktykowane.

W świetle powyższego poważne wątpliwości budzi aspekt naruszenia przez D. W. jako strony stosunku pracy zasad współżycia społecznego. Zasadność zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ewentualnych uprawnień do świadczeń analizuje sprawę nie tylko z punktu widzenia przebiegu zatrudnienia, ale również bierze pod uwagę fakt partycypacji przez daną osobę w systemie ubezpieczeń społecznych. Każde bowiem postanowienie umowy o pracę, zmierzające do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne przez istnienie zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych.

W ubezpieczeniu społecznym występuje ścisła zależność między opłacaniem składki i jej wysokością oraz okresem płacenia, a prawem do świadczeń i ich wysokością (zasada wzajemności). Opłacanie składek zarówno warunkuje nabycie prawa do świadczeń, jak i ma istotny wpływ na ich rozmiar. Wszyscy ubezpieczeni tworzą fundusz chorobowy, z którego finansowane są świadczenia. W kosztach ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego u jednego z uczestników tego systemu partycypują zatem wszyscy ubezpieczeni.

W przypadku D. W. doszło do wyraźnego naruszenia zasad równowagi pomiędzy udziałem w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego, a wysokością świadczeń wypłacanych z tego funduszu. Zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy, nie da się postrzegać jako etycznego i uczciwego wobec innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych. Zmierza ono bowiem wprost do świadomego osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z tego systemu kosztem pozostałych ubezpieczonych partycypujących w tworzeniu funduszu chorobowego, którzy pokrywaliby w zasadzie w całości wydatki związane z wypłacanym zasiłkiem, co jest sprzeczne z zasadami społecznymi.

W sprawie zebrany materiał nie pozwala na przyjęcie, że praca przez D. W. świadczona była w sposób ciągły i zorganizowany. Zatem na podstawie art. 58 § 2 kc w zw. z art. 300 kp umowa o pracę pomiędzy D. W., a (...) jako czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna, tym samym wyłączenie D. W. od 01.05.2022 r. z pracowniczych ubezpieczeń społecznych jest w pełni uzasadnione.

Organ rentowy wskazał też, że choć zawarcie umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczne, nie może jednak oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego i w konsekwencji uzyskaniu przez osobę ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. wyrok z dnia 10.02.2006 r., sygn. akt I UK 186/05 oraz z dnia 14.09.2006 r., sygn. akt II UK 2/06).

W odwołaniu od tej decyzji D. W. zarzucił jej:

- naruszenie przepisu art. 2a ust. 1 i 2 pkt. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego zastosowanie z jawnym złamaniem tego przepisu polegającym na przyjęciu, że jest osobą o niskim stażu pracy jednocześnie wykluczając go z systemu ubezpieczeń społecznych,

- nieuzasadnione zastosowanie art. 58 § 2 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360),

- naruszenie art. 31 § 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez przywrócenie prawa do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą bądź jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi rentowemu.

Wskazał, że od wielu lat jest osobą aktywnie zawodową, mimo zamieszkiwania na byłych terenach Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR). Zgodnie ze świadectwami prac nie jest osobą, która w jakikolwiek sposób próbuje wykorzystać system, mimo trudności systemowych z lat 90.

Praca w (...)za każdym razem była dla niego satysfakcjonująca.

Do pracy tej ponownie został skierowany przez Powiatowy Urząd Pracy w O.. Jego pracodawca zapewniał mu nawet transport z miejsca zamieszkania, bo nie posiada uprawnień do kierowania pojazdami.

Niestety z racji wieku pojawiły mu się schorzenia, które wcześniej się nie ujawniały. Musiał podjąć leczenie. Zgodnie z zaleceniami musi przyjmować leki i podjąć rehabilitację, a nawet i operację, na co posiada dokumenty medyczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał argumentację z zaskarżonej decyzji. Dodatkowo dodał, że marginalny udział D. W. w systemie ubezpieczeń społecznych od 1999 r. wynika z analizy zapisów w Centralnym Rejestrze Ubezpieczeniowym. We wskazanym okresie był głównie osobą bezrobotną, nieposiadającą prawa do zasiłku dla bezrobotnych. W ciągu ostatnich 22 lat przepracował niewiele ponad 4 lata. Bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń z tytułu przedmiotowej umowy o pracę był oczywiście osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Zawarcie przedmiotowej umowy dało mu status pracownika, a tym samym wszystkie przysługujące mu z tego tytułu świadczenia.

Uczestnik postępowania (...)nie opanował odwołaniu.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

W sprawie ustaleniu podlegała okoliczność, czy na podstawie zawartej z (...) umowy o pracę D. W. faktycznie pracę świadczył. Zgodnie mianowicie z art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, pracownik obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązek ten trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Cel natomiast świadczenia pracy może być oczywiście i taki, aby otrzymać świadczenie z ubezpieczenia społecznego. Nie można zabronić zatrudnienia się , aby w konsekwencji otrzymać jedno ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Prawo nie zabrania zatrudniania się nawet na krótko w celu otrzymania tych świadczeń. Istotne jest jednak, aby praca faktycznie była świadczona, a nie pozorowana. Zawarcie pozornej umowy o pracę, zmierzającej do obejścia obowiązujących przepisów prawa, nie daje bowiem podstaw do nabycia prawa do świadczenia.

Tak właśnie wynika z przytoczonego przez organ rentowy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2006 r. I UK 186/05, a nie jak wskazał organ rentowy, że krótkotrwałe zatrudnienie nie daje podstaw do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W wyroku tym Sąd Najwyższy wskazał mianowicie, że czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej „obchodzi” go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem. Korzystanie zaś ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego na skutek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu samo w sobie nie mogłoby być określone jako sprzeczne z prawem. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono nawet być głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych.

Tak samo wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.02.2006 r. III UK 150/05 (LEX 272551). Wskazał, że trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Między innymi dlatego kobietom ciężarnym przysługuje ochrona przed odmową zatrudnienia z powodu ciąży, a odmowa nawiązania stosunku pracy, podyktowana taką przyczyną, jest traktowana jako dyskryminacja ze względu na płeć.

Podobnie też wypowiedział się Sąd Najwyższy w wielu innych swoich orzeczeniach, choćby wyroku z dnia 06.02.2006 r. III UK 156/05 (LEX 272549), stwierdzając, że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem.

Odnosi się to oczywiście i do motywu uzyskania zasiłku chorobowego. Kwestią tylko zasadniczą jest, czy praca była rzeczywiście wykonywana. W niniejszej zaś sprawie należało tak uznać. Należy mianowicie zgodzić się z odwołującym się, że nie doszło do zawarcia fikcyjnej umowy o pracę. Umowa o pracę rzeczywiście była bowiem wykonywana. Pod względem formalnym kwestionowanej przez ZUS umowy o pracę strony dopełniły wszelkich formalności. Doszło do zawarcia umowy o pracę na piśmie, jej treść w sposób wyraźny i jednoznaczny wskazuje, jakie warunki zatrudnienia obowiązywały obie strony. Kwestie zaś związane z rzeczywistym jej wykonywaniem zostały przez odwołującego dowiedzione w toku postępowania sądowego. Do pracy w (...) został skierowany przez Powiatowy Urząd Pracy w O., co Urząd ten czynił już kilka razy wcześniej. Z akt Powiatowego Urzędu Pracy wynika, że co najmniej dwa razy już w 2018 r. i 2019 r. D. W. był kierowany do pracy w (...)na tak zwany kilkumiesięczny staż. Skierowany natomiast do pracy w 2022 r. D. W. zawarł umowę o pracę w wymiarze pełnego etatu, na czas określony od 01.05.2022 r. do 13.03.2023 r. na stanowisku glazurnika. Był na zwolnieniu lekarskim od 26.07.2022 r. do 21.12.2022 r. i dnia 22.12.2022 r. za dwutygodniowym wypowiedzeniem rozwiązał umowę o pracę, w związku z czym (...) 17.01.2023 r. wystąpił do Powiatowego Urzędu Pracy w O. o skierowanie kolejnej osoby bezrobotnej na stanowisko glazurnika.

Pracę natomiast D. W. w (...) potwierdzili zawnioskowani przez niego świadkowie i nade wszystko przedstawiciel uczestnika postępowania (...) Prezes Zarządu tej spółki S. G.. Potwierdził, że kilka razy D. W. był przez niego zatrudniany albo na staż albo na roboty interwencyjne. Ostatni raz w trakcie zatrudnienia przestał pracować, bo poszedł na zwolnienie lekarskie. Świadkowie zaś P. G., A. S., M. J., A. J., T. Z. i M. K. zeznali, że widzieli D. W. jako pracownika świadczącego pracę na rzecz (...) (...)Byli bowiem albo stałymi pracownikami (...) jak M. K., T. Z. i P. G. albo pracowali na stażu jak A. S. albo mieszkali przy budowie prowadzonej przez ten Zakład, jak A. J. i M. J.. Z ich zeznań w jednoznaczny sposób wynikało, że D. W. świadczył pracę na budowach prowadzonych przez (...) jak pracownik tego zakładu, zwłaszcza przy tynkowaniu i układaniu płytek. W bezpośrednim zaś przesłuchaniu Sąd nie znalazł powodów, dla których mógłby odmówić im wiary, szczególnie, że praca została potwierdzona przez różne osoby, a nie tylko przez stałych pracowników Zakładu i Prezesa tego zarządu. Poza tym była wynikiem skierowania D. W. do (...) przez Powiatowy Urząd Pracy.

Sąd w celu pełnego wyjaśnienia okoliczności sprawy dopuścił też dowód z opinii biegłego sądowego lekarza z zakresu ortopedii, na okoliczności wskazania, czy D. W. w świetle dokumentacji medycznej, a zwłaszcza danych obrazowych (k. 66 i 67), był w stanie wykonywać fizyczne prace robotnika budowlanego i glazurnika, a zwłaszcza w okresie od 01.05.2020 r. do 26.07.2022 r. W swojej opinii biegły tego nie wykluczył. Stwierdził, że dokumentacja medyczna w tym zakresie nie jest jednoznaczna i leczący D. W. w minionym okresie lekarze decydowali o konieczności doraźnego leczenia oraz dysponując całokształtem obrazu klinicznego mogli odpowiedzialnie stwierdzić ewentualną jego niezdolność do pracy. Zmiany przy tym zwyrodnieniowe bioder i kręgosłupa w kolejnych badaniach radiologicznych mają charakter postępujący co oznacza, że w okresie poprzedzającym ich wykonanie były one mniej nasilone. Faktycznie zatem odwołujący się D. W. przed pójściem na zwolnienie lekarskie był zdolny do pracy i pracował, co potwierdzili przesłuchani świadkowie.

Mając zatem to wszystko na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że D. W., jako pracownik u płatnika składek (...) w W., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 maja 2022 r.