Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2024r. w Suwałkach

sprawy (...) Sp. z o.o. w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z udziałem O. M.

o ustalenie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

w związku z odwołaniem (...) Sp. z o.o. w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 10 sierpnia 2023 r. nr (...) znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.08.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na art. 83 ust. 1 pkt 1-2, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.), stwierdził, że O. M. z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1.09.2022 r. do 28.02.2023 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi "zleceniobiorcami" oraz osobami z nimi współpracującymi. Natomiast art. 13 ust. 2 powołanej ustawy stanowi, że osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z danego tytułu na obszarze Polski. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest fakt zawarcia umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Z przeprowadzonej przez organ rentowy analizy dokumentów ubezpieczeniowych wynikało, że O. M. została zgłoszona wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz (...) Sp. z o.o. w B. od 1.09.2022 r. do 28.02.2023 r. W tym też okresie nie posiadała innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W ocenie organu rentowego, w przypadku O. M. nie ma zastosowania art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W odwołaniu od tej decyzji płatnik składek - (...) Sp. z o.o. w B., zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 5 ust 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wniósł o zmianę zaskarżanej decyzji poprzez uznanie, iż O. M., jako wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w B., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego oraz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

Argumentował, że uzyskał oświadczenie pracownika O. M., że jej pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego oraz że nie ma zamiaru stałego pobytu. Wobec takich oświadczeń zgłosił cudzoziemca tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 31.08.2022 r. uczestniczka postępowania O. M. (urodz. (...)) zawarła z (...) Sp. z o.o. w S. umowę zlecenia na okres od 1.09.2022 r. do 31.12.2022 r. (k. 33-35). Na jej podstawie zobowiązała się do wykonywania usługi na rzecz Pracodawcy Użytkownika zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 9.07.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych zgodnie z warunkami załącznika nr 1 do umowy. Zleceniobiorca oświadczył, że posiada kwalifikacje niezbędne do wykonywania zlecenia i nie występują przeciwskazania medyczne do wykonywania zleconych czynności i odbył szkolenie bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania umowy. Ponadto O. M. zobowiązała się do wykonywania zleconych czynności osobiście (powierzenie zleconych czynności osobie trzeciej może odbyć się tylko za zgodą zleceniodawcy wyrażoną w formie pisemnej). W toku wykonywanych czynności zleceniobiorca będzie podlegał kierownictwu Użytkownika i ponosił wobec niego odpowiedzialność za szkody wyrządzone podczas wykonywania zleconych usług. W umowie wskazano, że ilość przepracowanych godzin powinna być ewidencjonowana i zaakceptowana przez odbiorcę usługi. Ponadto w § 9 umowy zawarto klauzulę o przetwarzaniu danych osobowych O. M. w celu zawarcia i realizacji umowy zlecenia oraz wypełniania przez zleceniodawcę obowiązków płatnika zaliczki na podatki, ubezpieczenia zdrowotne i ubezpieczenia społeczne.

Ponadto w dniu zawarcia umowy O. M. złożyła oświadczenia dotyczące rezydencji podatkowej. Zgodnie z art. 3 ust. 1-2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oświadczyła, że podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce od 31.08.2022 r. do 31.12.2022 r (k. 34). Natomiast brak oświadczenia co do posiadania na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych, czy przebywania w Polsce dłużej niż 183 dni w roku - w druku obu oświadczeń nie wypełniono tych punktów.

Analiza dokumentów ubezpieczeniowych zgromadzonych przez organ rentowy na koncie ubezpieczonej O. M. wykazała, że płatnik składek (...) Sp. z o.o. w B. zgłosił ją od 1.09.2022 r. do 28.02.2023 r. z tytułu wykonywania umowy zlecenia wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

O. M. nadal przebywa na terytorium Polski, jest zatrudniona, a adres, na który doręczono jej zawiadomienie o rozprawie, wynika ze zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych (adres aktualnego pracodawcy – płatnika składek).

O. M. odebrała zawiadomienia o wszczęciu i zakończeniu postępowania przed organem rentowym, kwitując je osobiście. Odbiera również pisma kierowane do niej przez Sąd, nie zajęła jednak stanowiska w sprawie. Z oświadczenia pełnomocnika organu rentowego złożonego na rozprawie 26.03.2024 r. ( k. 44) wynika, że jest nadal zatrudniona – zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Natomiast art. 13 ust. 2 powołanej ustawy stanowi, że osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z danego tytułu na obszarze Polski. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest fakt zawarcia umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Istotna w sprawie jest też umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1373), która w art. 4 przewiduje zasadę równego traktowania i stanowi, że jeżeli niniejsza Umowa nie stanowi inaczej, osoby do których stosują się postanowienia niniejszej Umowy, podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wynikających z ustawodawstwa drugiej Umawiającej się Strony na tych samych warunkach, co obywatele tej Umawiającej się Strony. Natomiast art. 6 stanowi, że jeżeli artykuły 7 i 8 niniejszej Umowy nie stanowią inaczej, osoba, do której stosuje się niniejsza Umowa podlega ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium wykonuje pracę.

Zasada równego traktowania zawarta jest także w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi:

„1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny.

2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych;

2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne;

3) obliczania wysokości świadczeń;

4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem…”.

O. M. z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz (...) Sp. z o.o. w B. została zgłoszona przez zleceniodawcę od 1.09.2022 r. do 28.02.2023 r. wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Umowy były wykonywane. W tym okresie nie posiadała innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Ponadto po upływie tych okresów nadal przebywała na terytorium Polski, świadcząc pracę i była zgłoszona do ubezpieczeń zdrowotnych oraz obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez nowego pracodawcę/płatnika składek. Świadczy to o zamiarze dłuższego pobytu O. M. i posiadania w tym czasie centrum interesów życiowych na terytorium Polski.

W ocenie Sądu, w przypadku O. M. nie ma zastosowania art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego w zakresie wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wyjaśniono, że o podleganiu albo niepodleganiu cudzoziemca ubezpieczeniom społecznym w Polsce, z tytułu aktywności rodzącej taki obowiązek, nie decyduje charakter dokumentu pobytowego, jakim legitymuje się cudzoziemiec, ani nawet długość pobytu cudzoziemca, lecz okoliczność, czy w okresie prowadzenia działalności stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym faktyczny pobyt na terytorium Rzeczypospolitej miał charakter stały czy też czasowy. Wyłączenie z ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, którzy zatrudnieni są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia tylko z tego powodu, że owe osoby nie mają tutaj miejsca stałego pobytu, nie realizowałoby zasady równego traktowania ubezpieczonych oraz postulatu powszechności ubezpieczeń społecznych, nie mówiąc już o relacji w tym zakresie z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Prowadziłoby to raczej do dyskryminacji cudzoziemskich zleceniobiorców, w szczególności w przypadku faktycznego wystąpienia ryzyk ubezpieczeniowych.

Sąd Najwyższy opowiedział się wyraźnie za tym, by o zastosowaniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej decydowało to, gdzie w okresie wykonywania czynności stanowiących tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje się centrum interesów życiowych i zawodowych danej osoby, co z kolei należy analizować z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (wyroki Sądu Najwyższego z 6.09.2011 r., I UK 60/11, z 17.09.2009 r., II UK 11/09,). W tym ujęciu stały pobyt, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, to pobyt niezmienny w okresie realizacji tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Formalny status pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zatem nieistotny. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7.10.2020 r. II UK 317/19, z wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia, sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski.

Z uwagi na powyższe oraz poczynione w sprawie ustalenia, należało potwierdzić prawidłowość zaskarżonej decyzji organu rentowego. O. M. przebywa na terytorium Polski nadal. Zamieszkuje w Polsce i systematycznie podejmuje zatrudnienie - legalnie osiąga dochody i z tego tytułu posiada uprawnienia do podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Należy też zwrócić uwagę, iż charakter pobytu (stały albo niestały) należy odnosić w relacji do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Ten charakter nie zależy w konsekwencji od tego, jaki zamiar, co do okresu przebywania w Polsce, przejawia cudzoziemiec (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.09.2009 r., II UK 11/09). Uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie niezmienny w danym okresie. W myśl art. 2a ust. 1 i ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności: warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, obliczania wysokości świadczeń, okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że pobyt O. M., którą zatrudniała (...) Sp. z o.o. nie miał charakteru przypadkowego, okazjonalnego. Był ściśle związany z podjęciem działalności w ramach umowy zlecenia, na podstawie której zobowiązała się świadczyć pracę przez określony czas. Rodzi zatem obowiązek ubezpieczenia społecznego, w świetle przepisów art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. O podleganiu albo niepodleganiu cudzoziemca ubezpieczeniom społecznym w Polsce z tytułu aktywności, rodzącej taki obowiązek, nie decyduje charakter dokumentu pobytowego, jakim legitymuje się cudzoziemiec ani nawet długość pobytu cudzoziemca. Skoro zleceniobiorca, pochodzący z państwa obcego, w ramach wykonywanych zleceń i w czasie ich realizacji, przebywa na terenie Polski, to powinien zostać objęty ubezpieczeniom społecznym za ten okres. Sytuacja O. M. w spornym okresie powodowała, że powinna być objęta obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w trybie art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy systemowej.

Mając zatem powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalono odwołanie (pkt 1).

O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1, §1 ¹, § 4 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).