Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 czerwca 2025r. w S.

sprawy J. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę socjalną

w związku z odwołaniem J. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 1 lutego 2024 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje J. F. prawo do renty socjalnej na okres od dnia 18 maja 2024r. na stałe.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 01.02.2024r. odmówił J. F. prawa do renty socjalnej.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 27.06.2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2023r., poz. 2194) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Natomiast Zakład odmówił J. F. prawa do renty socjalnej, ponieważ komisja lekarska orzeczeniem z dnia 26.01.2024r. ustaliła, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji J. F. domagał się jej zmiany i przyznania prawa do renty socjalnej. Podniósł, że cierpi na chorobę genetyczną, która ma charakter trwały i postępujący. (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w S. orzeczeniem z dnia 12.12.2023 r. określił u niego lekki stopień niepełnosprawności. Natomiast organ rentowy nadal utrzymuje, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy. Podniósł, że spełnienia wszystkie ustawowe warunki do uzyskania prawa do renty socjalnej. Próby bowiem podjęcia pracy kończą się niepowodzeniem.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, uzasadniając jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje :

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Faktycznie, jak wskazał organ rentowy, zgodnie z art. 4 ust. 1 powołanej ustawy z o rencie socjalnej, renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18 roku życia;

- w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Nie powinno zaś ulegać wątpliwości, że odwołujący się jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe. Tak należało uznać w obliczu opinii biegłych sądowych lekarzy.

Na potrzeby organu rentowego oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS, a gdy osoba zainteresowana wniesie od tego orzeczenia sprzeciw – komisja lekarska ZUS. Na potrzeby natomiast postępowania sądowego, stosownej oceny niezdolności do pracy dokonują, na podstawie art. 278 k.p.c., biegli lekarze sądowi, którzy posiadają odpowiedni stopień specjalizacji i praktyki lekarskiej w zawodzie. Dysponują więc wiedzą, która pozwala na obiektywną ocenę stanu zdrowia osób ubiegających się o rentę i czy ten stan zdrowia powoduje, że są niezdolni do pracy.

Jak natomiast wypowiedział się Sąd Najwyższy, chociażby w wyroku z dnia 14.03.2007r. III U 130/06 (LEX 368973),to ustalenia biegłych lekarzy sądowych dostarczają sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe, w tym rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania i nasilenia związanych z nimi dolegliwości. W uzasadnieniu wyroku z dnia 12.01.2010r. sygn.. I UK 204/09 (LEX 577813) Sąd Najwyższy wskazał wyraźnie, iż w sprawie, której przedmiotem jest prawo do renty z ubezpieczenia społecznego, warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego.

Podobnie wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 19.09.2012r. sygn. III AUa 462/12 (LEX 1220777), że ze względu na specjalistyczny charakter wiedzy wymaganej przy ocenie rodzaju schorzeń i stopnia ich zaawansowania decydujących o zdolności danej osoby do pracy Sąd zobligowany jest oprzeć się na opinii biegłych i nie może dokonywać ustaleń we wskazanym powyżej zakresie wbrew wnioskom wynikającym z prawidłowo sporządzonych i uzasadnionych opinii biegłych sądowych.

Sąd uzyskał w sumie trzy opinie biegłych lekarzy sądowych.

Pierwszą opinię sporządzili biegli lekarze sądowi z zakresu: neurologii – dr n.med. R. Z., (...) i medycyny pracy – D. S., którzy po przeprowadzeniu badania odwołującego i przeanalizowaniu zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej rozpoznali u odwołującego: polineuropatię ruchowo-czuciową wrodzoną postępującą i koślawość kolan. Zaopiniował, iż rozpoznane schorzenia, stopień ich zaawansowania i przebieg powodują u odwołującego, całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej od dnia badania tj. 18.05.2024r. na stałe. Wskazali, iż w aktualnym stanie zaawansowania dominują u odwołującego zaniki mięśniowe w obrębie stóp, podudzi, ud oraz w mniejszym stopniu przedramion i dłoni. To determinuje zakres niewydolności funkcjonalnej. Jego chód jest zaburzony, typu koguciego, niewydolny. Odwołujący nie jest zdolny stanąć na palcach i piętach, nie wstaje z przysiadu, szybko się męczy podczas chodzenia, mięśnie nóg stają się wówczas bolesne, sztywne, niezdolne do aktywności ruchowej. Stwierdzili również inne cechy polineuropatii w postaci obniżonego napięcia mięśniowego, braku odruchów głębokich, osłabienia czucia dotyku o lokalizacji dystalnej i wydrążonych stóp ze szponiasto ustawionymi palcami. Wszystkie te objawy w mniejszym stopniu występują w obrębie przedramion i dłoni. Natomiast stawy kolanowe ustawione są koślawo, ze słyszanymi trzaskami podczas ruchów, ale stabilne. Podnieśli, iż odwołujący posiada wykształcenie zawodowe i jego stan zdrowia nie pozwala mu na kontynuowanie pracy dotychczas wykonywanej. Nie jest zdolny do pracy fizycznej, może jeszcze pracować w warunkach zakładu pracy chronionej. Rokowanie co do zatrzymania procesu chorobowego są niepomyślne. Przebieg choroby ma charakter postępujący. Biegli wskazali na brak możliwości modyfikacji jej przebiegu zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, nie ma bowiem metod na zatrzymanie procesu chorobowego. Aktualny zaś stan kliniczny odwołującego wynika z naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia. Całkowita natomiast trwała niezdolność do pracy istnieje począwszy od dnia badania tj. od dnia 18.05.2024r. i ma charakter trwały.

W odpowiedzi na zastrzeżenia organu rentowego biegli w opinii uzupełniającej podtrzymali stanowisko zaprezentowane w opinii głównej. Podtrzymali, iż schorzenie w tym początek schorzenia, szybki postęp choroby, charakterystyczna deformacja stóp, brak efektów leczenia objawowego oraz dodatni wywiad rodzinny wskazują na wrodzoną postępującą polineuropatię dotyczącą kończyn dolnych z charakterystycznym strzałkowym zanikiem mięśni, w mniejszym stopniu dotyczącą kończyn górnych. W rozpoznaniu nie wskazali konkretnej jednostki nozologicznej ze względu na brak potwierdzenia w badaniach genetycznych, posługując się terminem ogólnikowym. Początek schorzenia u wnioskodawcy istnieje od kilku lat. W tym zakresie przytoczył orzeczenie Powiatowego Zespól ds. Orzekania o Niepełnosprawności, który przyznał odwołującemu lekki stopień niepełnosprawności począwszy od 13.10.2023r do 31.12.2026r. roku życia z powodu w/w schorzenia zaznaczając, że niepełnosprawność istnieje od 17 roku życia. Biegli podkreślili wrodzony charakter polineuropatii.

W wyniku zastrzeżeń organu rentowego Sąd dopuścił dowód z opinii innego zespołu biegłych lekarzy sądowych. Biegła z zakresu neurologii dr med. T. P. w oparciu o analizę dokumentacji medycznej oraz badanie odwołującego rozpoznała u niego polineuropatię ruchowo-czuciową wrodzoną postępującą i koślawość kolan. Zaopiniowała, że rozpoznane schorzenia powodują naruszenia sprawności organizmu skutkujące całkowitą niezdolnością odwołującego do pracy od 18.05.2024r. na stałe. Wskazała, że odwołujący wymaga nadal leczenia farmakologicznego i rehabilitacyjnego. P. czuciowo-ruchowa została potwierdzona badaniami (...). Etiologia tego schorzenia ma też charakter generyczny. Występujące dolegliwości i stwierdzane odchylenia nie pozwalają na wykonywanie przez odwołującego pracy według posiadanych kwalifikacji. Przebieg choroby ma charakter postępujący, prowadzący do znacznego inwalidztwa. Biegła potwierdziła, że nie ma leków leczących polineuropatię rodzinną. Z jej opinii uzupełniającej wynika też, że całkowita niezdolność do pracy ma związek z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia.

Biegła z zakresu medycyny pracy dr n. med. I. T. na podstawie badania odwołującego oraz analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niego polineuropatię ruchowo – czuciową i koślawość kolan. Zaopiniowała, iż rozpoznane schorzenia nie czynią odwołującego się całkowicie niezdolnym do pracy. Argumentowała, iż o niezdolności do pracy nie świadczy sam fakt zdiagnozowania schorzenia, a przebieg choroby, stopień jej zaawansowania, współistnienia powikłań narządowych oraz stopień ograniczenia funkcji organizmu. Wskazała, iż orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy. Nie wykluczyła, że polineuropatia czuciowo - ruchowa ma charakter wrodzony i podłoże genetyczne, natomiast objawy kliniczne mogą pojawić się w różnym okresie życia. Natomiast odwołujący ukończył szkołę zawodową na kierunku monter zabudowy i robot wykończeniowych w budownictwie. Przed rozpoczęciem nauki był badany przez lekarza medycyny pracy i nie otrzymał przeciwwskazań co do wyboru zawodu. Następnie zdobył uprawnienia do prowadzenia pojazdów kategorii B w 2018 roku i kategorii C, C+E w 2022 roku bez jakichkolwiek ograniczeń co do stanu zdrowia, czy konieczności przystosowania pojazdu. Odwołujący posiada dysfunkcje głównie w zakresie kończyn dolnych, objawiające się zaburzeniem chodu, szybką męczliwością, niemożnością wykonania przysiadu, stania na jednej nodze. Stwierdzane upośledzenie funkcji układu ruchu i nerwowego daje możliwość orzeczenia tylko o częściowej niezdolności do pracy.

Mając na uwadze, że odwołujący złożył zastrzeżenia do opinii biegłej z zakresu medycyny pracy, a organ rentowy zakwestionował stanowisko biegłych z zakresu neurologii, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej z zakresu neurologii dr med. T. P., która po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacją, podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko wrażone z opinii głównej. Podtrzymała, iż o etologii schorzenia głównego podstawowe znaczenie odgrywają geny i ich wpływ na nadprodukcje białek, które powodują apoptozę w nerwach obwodowych i prawdopodobnie są przyczyną tej choroby. Dlatego stwierdziła, że całkowita niezdolność do pracy ma charter trwały, ponieważ proces ten będzie postępował.

Sąd podzielił opinie biegłych sądowych z pierwszego zespołu biegłych lekarzy sądowych oraz biegłej z zakresu neurologii dr T. P., gdyż zostały sporządzone przez specjalistów z zakresu neurologii, którzy zajmują się rozpoznanymi u odwołującego się schorzeniami i opinie te są jednoznaczne w swojej wymowie. Sąd nie uwzględnił natomiast stanowiska biegłej z zakresu medycyn pracy dr n. med. I. T., która nie została podzielona przez biegłą T. F. – P., a tym samym i pierwszych biegłych opiniujących w sprawie, a mających wiedzę i doświadczenie odnośnie schorzeń neurologicznych skutkujących u wnioskodawcy trwałą całkowitą niezdolnością do pracy. Odnośnie uwzględnionych przez Sąd opinii biegłych lekarzy sądowych, Sąd nie miał powodów aby ich nie podzielić. Organ rentowy składał co prawa do nich zastrzeżenia, jednak nie miały one faktycznego uzasadnienia. Sąd ich nie uwzględnił, skoro opinie dwóch biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii w konkluzjach są tożsame. Biegli z racji na posiadaną wiedzę i wykształcenie, a także tytuły naukowe posiadają szczególną wiedzę w zakresie schorzenia, które czyni odwołującego całkowicie niezdolnym do pracy. W obu opiniach biegli podkreślają trwały charakter tego schorzenia, a także brak szans na wyleczenie odwołującego się, uwzględniając aktualny stan wiedzy medycznej w tym zakresie. Stąd trwałość całkowitej niezdolności do pracy. Zastrzeżenia organu rentowego ostatecznie zostały przez Sąd pominięte, gdyż ewidentnie zmierzały do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania w sprawie. Ostateczne zastrzeżenia organu rentowego, w których zarzuca on biegłej z zakresu neurologii zbyt ogólnikowe i chaotyczne odniesienie się do jego zastrzeżeń nie są przekonywujące. Zresztą jak wyżej wskazano to ustalenia biegłych lekarzy sądowych są decydujące dla ustalenia czy ktoś jest niezdolny do pracy.

Mając więc na uwadze, że to ustalenia biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii dostarczyły sądowi koniecznych danych o stanie zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe, a nie stanowisko Przewodniczącego Komisji lekarskich ZUS, na które powołał się organ rentowy, należało odwołującemu się, uznając go za całkowicie niezdolnego do pracy, przyznać prawo do renty socjalnej na trwałe. Trzeba wskazać, że musi on mieć takie zabezpieczenie, gdyż w sytuacji znacznego pogorszenia się stanu zdrowia, co może nastąpić – jak wskazali biegli – w każdym czasie, musi mieć środki do życia i leczenia. Ewentualne zaś jakieś kontynuowanie pracy stanowi dla odwołującego się formę rehabilitacji i mimo wszystko normalnego funkcjonowania w życiu.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w Suwałkach na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. F. prawo do renty socjalnej na okres od 18.05.2024r. na stałe.

Przyznał prawo do świadczenia po dacie zaskarżonej decyzji, gdyż leży to w interesie odwołującego się. Orzecznictwo dopuszcza taką możliwość (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4.03.2024r. III AUz 13/24r. i tam powołane orzecznictwo SN). W ocenie Sądu ustalenia przez biegłych, że odwołujący się jest całkowicie niezdolny do pracy po wydaniu decyzji nie może być w tej sytuacji uznane za nową okoliczność w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., gdyż przepis ten ma na uwadze schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał lekarz orzecznik i komisja lekarska organu rentowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 grudnia 2013 r., III AUa 460/13). S. zdrowia odwołującego w zakresie posiadanych schorzeń rozpoznanych już w postępowaniu orzeczniczym ZUS nie stanowiło nowego schorzenia, lecz kolejny etap pogłębiania stwierdzonych u niego chorób.

Nie można też było w zaistniałej sytuacji oddalić odwołania i pouczyć odwołującego się o tym, że może złożyć ponowny wniosek o rentę socjalną, gdyż byłoby to z dużą krzywdą dla niego. Rentę otrzymałby bowiem dopiero od daty złożenia nowego wniosku.

mt/mmw