Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2025r. w S.

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

w związku z odwołaniem M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 5 lutego 2025 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że M. K. nie pobrał nienależnie świadczeń za okres od 1 stycznia 2023r. do 31 grudnia 2023r. w łącznej kwocie 12.126,81 (dwanaście tysięcy sto dwadzieścia sześć, 81/100) złotych z tytułu błędnego rozliczenia przychodu za 2023r. i nie ma obowiązku zwrotu tej kwoty.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 5.02.2025r. stwierdził, że M. K. pobrał nienależnie świadczenia za okres od 1.01.2023r. do 31.12.2023r. w łącznej kwocie 12.126,81 zł z tytułu błędnego rozliczenia przychodu z roku 2023.

Decyzją tą zobowiązał też M. K. do zwrotu tych nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.01.2023r. do 31.12.2023r. w kwocie należności głównej 12.126,81 zł.

W odwołaniu od tej decyzji M. K. zarzucił jej naruszenie art. 138 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polegające na niezasadnym przyjęciu, iż otrzymane przez niego świadczenia są świadczeniami nienależnie pobranymi.

Zarzucił jej również naruszenie art. 84 ust. 8 pkt. 1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych polegające na niezasadnym niezastosowaniu instytucji odstąpienia od żądania zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, a także art. 7 kpa (zasady prawdy obiektywnej i zasady uwzględniania interesu społecznego oraz słusznego interesu obywatela) i art. 8 kpa (zasady zaufania do władzy publicznej, zasady bezstronności i zasady równego traktowania).

Skutkowało to zaś niezasadnym zobowiązaniem go do zwrotu świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu wskazał, że miał przyznaną rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 2.11.2021r. do 31.12.2022r. Od 1.01.2023r. nie miał uprawnień do renty. Mimo to w 2024r. ZUS bez żadnych działań z jego strony, bez jego inicjatywy i woli, zażądał od niego przedstawienia informacji o osiągniętym przychodzie w 2023r., a następnie wydał decyzję „o miesięcznym rozliczeniu i zwrocie świadczeń” oraz wypłacił mu wyrównanie w kwocie 12.126,81 zł z tytułu wyrównania renty za 2023r. Usiłował wyjaśnić sytuację, ale ZUS wydał zaskarżoną decyzję. Nie dokonał jednak błędnego rozliczenia przychodu 2023r., tylko organ rentowy. Po drugie został przez ZUS wprowadzony w błąd, iż nie ustało jego prawo do świadczenia rentowego. Po trzecie podjął czynności w celu zweryfikowania zasadności wypłacenia mu świadczenia – wyrównania w kwocie 12.126,81 zł i organ rentowy potwierdził zasadność oraz słuszność swojej decyzji. W tej sytuacji, skoro ZUS na podstawie stwierdzonego przez siebie stanu faktycznego i prawnego uznał oraz upierał się, że świadczenie, które mu wypłacił, należy mu się, to po kilku miesiącach nie może sobie ot tak, bez żadnych konsekwencji, zmienić zdania, tym bardziej, że otrzymaną należność wydatkował na zaspokojenie potrzeb swoich i rodziny.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że zobowiązał M. K. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.01.2023r. do 31.12.2023r. na podstawie art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przytaczając jego treść i akcentując ust. 1 i 2 tego artykułu, zgodnie z którym 1. Osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. 2. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Na wstępie wskazać należy, że rozróżnia się „świadczenie nienależne” od „świadczenia nienależnie pobranego”, a więc pobranego przez osobę, której przypisać można określone cechy dotyczące stanu jej świadomości, co do zasadności pobierania świadczenia, w tym w szczególności działanie w złej wierze, z premedytacją. Przyjęte jest, że takie cechy działania są istotne przy ocenie obowiązku zwrotu przez ubezpieczonego wypłaconych mu nienależnie świadczeń (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 23.11.2022 r. III AUa 470/21).

O ile więc, zgodnie z przepisem art. 138 ust. 2 pkt. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nienależnie pobrane świadczenia to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania, to dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia decydujące znaczenie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Tak jednoznacznie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.02.2023r. (...) 50/22, stwierdzając, że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jedynie wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy przede wszystkim osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina (zła wola) świadczeniobiorcy, nie uzasadnia natomiast powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

W zaistniałych natomiast okolicznościach winy odwołującemu się przypisać nie można. Odwołujący się wszakże nie miał wpływu na wypłacone mu świadczenie, którego zwrotu domaga się organ rentowy.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w wyroku.

PW/mmw