Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2024r. w Suwałkach

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego i o wysokość świadczenia

w związku z odwołaniami J. K.

od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 6 lutego 2024r. znak (...)

i z dnia 7 lutego 2024 r. znak (...)

zmienia zaskarżone decyzje i do ustalenia wysokości kapitału początkowego i wysokości świadczenia J. K. uwzględnia okres zatrudnienia w (...) w A. od 16 kwietnia 1985r. do 30 września 1988r.

UZASADNIENIE

Decyzją z 7.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), przyznał J. K. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 23.12.2023 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Decyzję tę poprzedziła decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 6.02.2024 r., ustalająca J. K. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 4 lata 9 miesięcy i 28 dni okresów składkowych. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...) zł, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – 13,32%.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wnioskowanego okresu zatrudnienia od 16.04.1985 r. do 1.10.1988 r., gdyż nie został wystarczająco udowodniony.

W odwołaniu od tych decyzji J. K. domagał się ich zmiany i uwzględnienia do ustalenia wartości kapitału początkowego i wysokości emerytury pominiętego okresu zatrudnienia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

J. K. (urodz. (...)) wniosek o prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku 12.12.2023 r.

Decyzją z 7.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., przyznał J. K. prawo do emerytury w kwocie zaliczkowej od 23.12.2023 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Decyzję tę poprzedziła decyzja z 6.02.2024 r., ustalająca J. K. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 4 lata 9 miesięcy i 28 dni okresów składkowych. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...) zł, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – 13,32%.

Składając wniosek o emeryturę J. K. wskazał jako okresy składkowe i nieskładkowe: okres zasadniczej służby wojskowej od 15.02.1979 r. do 15.12.1980 r. (potwierdzony książeczką wojskową), zatrudnienie w Zakładzie Usług (...) w O. od 17.09.1982 r. do 1.10.1988 r. (oświadczenie o braku dokumentów i wniosek o potwierdzenie tego okresu zeznaniami świadków pracujących razem z wnioskodawcą) i zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w A. od 1.08.1998 r. do 31.12.1998 r. i nadal (potwierdzone świadectwem pracy). Ponadto wnioskodawca przedstawił zaświadczenie sporządzone 24.11.2023 r. przez Archiwum Sp. z o.o. w B. stwierdzające, że w posiadanej w archiwum dokumentacji (...) w A. brak świadectwa pracy J. K., odnaleziono jedynie podanie o przyjęcie do pracy w (...) A. i umowę o pracę, których odpisy zostały złożone do akt rentowych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 16.04.1985 r. do 1.10.1988 r. w (...) w A. Zakładzie Usług (...) w O.. Uwzględnił natomiast wcześniejszy okres od 17.09.1982 r. do 15.04.1985 r., przyjmując za wiarygodne zeznania świadka J. B., zatrudnionego w tym samym zakładzie do 15.04.1985 r.

Sąd pozyskał akta osobowe wnioskodawcy z kolejnego okresu zatrudnienia - Przedsiębiorstwa (...) w A.. Podejmując pracę w tym zakładzie, J. K. wypełnił kwestionariusz osobowy, w którym wskazał m.in., że posiada uprawnienia operatora spycharki oraz dołączył zaświadczenie o ukończeniu z wynikiem pozytywnym kursu operatora ciągnika (...) w okresie od 2.07.1984 r. do 1.09.1984 r. i uzyskał uprawnienia operatora (...). Zaświadczenie wydał (...) w O.. Z zeznań J. K. wynika, że kurs ten był organizowany przez pracodawcę - (...) A. i odbywał się w S.. Do akt tego pracodawcy nie dołączono świadectw pracy z poprzednich okresów zatrudnienia.

Na fakt zatrudnienia wnioskodawcy, okresu tego zatrudnienia, wymiaru czasu pracy i inne, Sąd przesłuchał świadków: J. B., I. K. i K. Z. oraz w charakterze strony J. K.. Przesłuchani świadkowie uzyskali z (...) A. świadectwa pracy. Wnioskodawca brak dokumentów uzasadniał wielokrotnymi przeprowadzkami i zagubieniem dokumentów dotyczących zatrudnienia. Data początkowa zatrudnienia wynika z umowy o pracę zawartej na czas określony od 17.09.1982 r. do 17.12.1982 r. w (...) w A. (...) O. w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca ciągnika. Po okresie próbnym zawarta została kolejna umowa - na czas nieokreślony - na tym samym stanowisku. Wnioskodawca pracował na ciągniku i na (...). Wykonywał prace polowe, jak opryski, oranie i inne usługi dla rolników indywidualnych. Wykonywał też roboty na drogach i w (...) Przedsiębiorstwie (...), gdzie (...) był podwykonawcą. Woził żwir na budowy dróg, wapno z S. spod G.. (...) zatrudniał wielu ludzi, było bardzo dużo ciągników, 3 kombajny. Praca była wykonywana od godziny 7 do późna, często ponad normy godzinowe.

Świadek J. B. zatrudniony był w (...) A. (...) w O. w pełnym wymiarze godzin od 3.11.1981 r. do 15.04.1985 r. w charakterze kierowcy ciągnika. Jego stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem między zakładami pracy. Kiedy J. B. odszedł z pracy, J. K. został jeszcze w (...) w O..

Natomiast świadek I. K. pracował z odwołującym i w O., i po reorganizacji w A., gdzie pracownicy byli przenoszeni z punktów usługowych w terenie. Świadek skończył pracę w czerwcu 1986 r., a kiedy odchodził z pracy, J. K. został w pracy w (...) w A..

Świadek K. Z., którego wnioskodawca zgłosił w postępowaniu przed Sądem, zatrudniony był od początku swojej pracy w (...) w A., pamięta reorganizację kółek rolniczych i przeniesienie pracowników z punków w terenie do A.. W tym czasie przeniesiony został też J. K.. Spotykali się na robotach w terenie. (...) szukał pracy w (...) i spotykali się przy pracach na drogach, przy wożeniu wapna spod G., z S.. Zimą robili drogi we wsiach: wozili piasek, żwir, plantowali. Świadek zapamiętał, że J. K. pracował na ciągniku i na (...). K. Z. pracował do 1989 r., wnioskodawca skończył pracę trochę wcześniej, ale w okresie jak już firma upadała i była likwidacja (...). Świadek otrzymał świadectwo pracy i ten okres pracy w (...) A. zaliczony został przez ZUS do jego emerytury.

J. K. zeznał, że po rozwiązaniu stosunku pracy z (...), pracował „na czarno” przez trzy lata przy malowaniu domków wczasowych. Później podejmował się różnego zatrudnienia dorywczo, były trudności ze znalezieniem stałej pracy, aż do zatrudnienia w 1998 r. w (...) w A., gdzie pracuje nadal. Na podstawie okoliczności i skojarzeń twierdzi, że w (...) pracował do października 1988 r., a umowa o pracę została rozwiązana w normalnym trybie, nie przez porzucenie pracy czy zwolnienie dyscyplinarne.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz.1251 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 ppkt a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

W ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości, że J. K. zatrudniony był od 17.09.1982 r. do 30.09.1988 r. w (...) w A. Zakład Usług (...) w O., a po reorganizacji w (...) w A., w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca ciągnika. O spornym okresie zatrudnienia przekonują zeznania świadków K. Z. i I. K., a także szczegółowe zeznania wnioskodawcy. Zeznania te są wiarygodne, nie zawierają sprzeczności, a świadkowie zatrudnieni byli w tym samym zakładzie, w zbliżonym okresie i na taki takim samym stanowisku.

Istotny w sprawie jest również fakt skierowania J. K. przez pracodawcę na kurs operatorów (...) w 1984 r. Świadczy to o tym, że był cenionym pracownikiem, a jego umiejętności były później przydatne i wykorzystywane przez pracodawcę. Wiarygodność twierdzeń J. K. potwierdza też, w ocenie Sądu, okoliczność, że po ustaniu stosunku pracy z (...), wnioskodawca imał się różnych zajęć, a jego pracodawcy nie zgłaszali faktu zatrudnienia i nie odprowadzali należnych składek. Tak więc mógł on wskazać jako datę ustania stosunku pracy ostateczną likwidację (...), wskazał jednak datę wcześniejszą, nie szukając świadków na potwierdzenie zatrudnienia ponad rzeczywiście wykonywane. Ponadto po okresie pracy dorywczej, od 1.08.1998 r. podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w A., gdzie pracuje dotychczas. Przekonuje to Sąd o jego rzetelności w wykonywaniu pracy i cenieniu przez obecnego pracodawcę, co było również cechą pożądaną przez (...), jako pracodawcę w spornym okresie i nie skłaniało do rozwiązania stosunku pracy.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. la i lb oraz art. 185.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie, nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Postępowanie dowodowe pozwoliło na uwzględnienie do obliczenia wartości kapitału początkowego spornego okresu, jak ustalono powyżej.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.