Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2022r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2022r. w Suwałkach

sprawy (...) w O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

w związku z odwołaniem (...) w O.

od trzech decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 18 stycznia 2022r. znak (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że stwierdza, że stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązująca płatnika składek (...) w O. w roku składkowym obejmującym okres:

a)  od 1 kwietnia 2019r. do 31 marca 2020r. wynosi 1,47% podstawy jej wymiaru;

b)  od 1 kwietnia 2020r. do 31 marca 2021r. wynosi 1,62% podstawy jej wymiaru;

c)  od 1 kwietnia 2021r. do 31 marca 2022r. wynosi 1,73% podstawy jej wymiaru.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzjami z 18 stycznia 2022 r., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz.U. z 2021 r. 423 ze zm.) oraz art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytu­łu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. j. Dz.U. z 2019 r. 1205 ze zm.), stwierdził stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek (...) w O.:

1.  obejmującą decyzją nr (...) okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r., wynoszącą 2,06 % podstawy wymiaru;

2.  obejmującą decy­zją nr(...) okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r., wynoszącą 1,90 % podstawy wymiaru;

3.  obejmującą decyzją nr (...), okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2021 r., wynoszącą 2,06 % podstawy wymiaru.

W uzasadnieniu wydanych decyzji organ rentowy wyjaśnił, że płatnik skła­dek (...) w O. w protokole powypadkowym Nr (...) r. z 27 lutego 2018 r., dotyczącym wypadku przy pracy pracownika J. H. zaistniałym w dniu 15 lutego 2018 r. uznał wypadek, w którym został poszkodowany J. H. za ciężki. Następnie w protokole powypadkowym Nr (...) r. z 5 listopada 2021 r. płatnik uznał ten wypa­dek za indywidualny.

Ponadto płatnik skła­dek (...) w O. w protokole powypadkowym Nr (...) r. z 16 czerwca 2018 r., dotyczącym wypadku przy pracy pracownika Z. J. zaistniałym w dniu 4 czerwca 2018 r. uznał wypadek, w którym został poszkodowany Z. J. za ciężki. Następnie w protokole powypadkowym Nr (...) r. z 5 listopada 2021 r. płatnik uznał ten wypa­dek za indywidualny.

W związku z korektą protokołów powypadkowych, płatnik składek dokonał korekty przekazanej do ZUS informacji ZUS IWA za rok 2018, o czym w piśmie poinformował organ rentowy, wnosząc o ponowne ustalenie stopy procentowej w trybie art. 34a ustawy wypadkowej.

Zdaniem ZUS korekta dokonana przez płatnika w za­kresie tych protokołów była całkowicie nieuprawniona. Zmiana kwalifikacji wypadków przy pracy J. H. i Z. J. nie znajduje bowiem odzwierciedlenia w sporządzo­nych i zatwierdzonych protokołach powypadkowych. W ocenie organu rentowego, protokół powypadkowy zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowi wyraz stanowiska pracodawcy w zakresie prawidłowości ustaleń zespołu powypadkowego i nie podlega zmianie w takim trybie.

Na wniosek płatnika składek, powyższy stan rzeczy wymagał ustalenia przez organ rentowy wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnikowi za poszczególne okresy rozli­czeniowe, co ZUS uczynił, wydając 18 stycznia 2022 r. trzy kolejne decyzje nr (...) w tym zakresie.

Od powyższych decyzji odwołania (tożsame w treści) złożył płatnik składek (...) w O.. Skarżący, wskazując na naruszenie art. 28 ust. 2, art. 31 ust. 2-5 i 10, art. 3 ust. 5 w zw. z art. 5 ust 2 oraz 31 ust. 10 i art.34a ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm.), domagał się ich zmiany przez uznanie wniesionej przez płatnika korekty dokumentów ZUS IWA za 2018 r. i ustalenie, że stopa procentowa składki wypadkowej za sporne okresy rozliczeniowe powinna wynosić za okres: od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r. - 1,47 % podstawy wymiaru, od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. - 1,73 % podstawy wymiaru i od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2021 r. - 1,62% podstawy wymiaru.

W uzasadnieniu stanowiska, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, argumentował, że wbrew ocenie ZUS powołany zespół powypadko­wy jest jedynym podmiotem mogącym dokonywać zmian kwalifikacji wypadku przy pracy J. H. i Z. J.. W niniejszej sprawie zespół powypadkowy płatnika dokonał zmiany kwalifikacji wypadków, mając pewność, że poszkodowani odzyskali pełną spraw­ność do pracy.

W odpowiedzi na odwołania pozwany organ rentowy wniósł o ich oddale­nie. Organ rentowy wskazał, że w obecnym stanie prawnym brak jest możliwości zmiany treści protokołu powypadkowego po zakończonej procedurze i zatwierdzeniu go przez pracodawcę, a w szczególności zmiany kwa­lifikacji prawnej danego zdarzenia - z ciężkiego wypadku na inny powodujący czasową niezdolność do pracy, z uwagi na późniejszą poprawę stanu zdrowia po­szkodowanego pracownika.

Postanowieniem z 30.10.2022 r. Sąd połączył sprawy do wspólnego rozpoznania i dalszego ich prowadzenia pod sygnaturą III U 113/22

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Płatnik składek (...) w O. prowadzi dzia­łalność gospodarczą i zatrudnia pracowników m.in. J. H. na stanowisku (...) i Z. J. na stanowisku (...).

W dniu 15 lutego 2018 r. J. H. uległ wypadkowi przy pra­cy, w wyniku którego doznał urazu jamy brzusznej z uszkodzeniem esicy, krwotokiem do jamy brzusznej i w konsekwencji resekcji esicy. W sporządzonym 27 lutego 2018 r. protokole powypadkowym Nr (...) r., komisja powypadkowa pracodawcy ustaliła przebieg i przyczynę tego zdarzenia, kwalifikując je jako wypadek przy pracy indywidualny, ciężki. W na­stępstwie wypadku J. H. stał się niezdolny do pracy, od 15.02.2018 r. do 22.02.2018 r. i od 15.05.2018 r. do 28.05.2018 r. był hospitalizowany w Oddziale Chirurgicznym w (...) w O.. Leczył się w poradni chirurgicznej – przebywał na zasiłku chorobowym wypadko­wym, a następnie przyznano mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w związku z wypadkiem przy pracy, z którego korzystał od 16.08.2018 r. do 11.06.2019 r.

W związku z doznanym urazem J. H. wy­stąpił także do ZUS w czerwcu 2019 r. z wnioskiem o ustalenie procentowe­go uszczerbku na zdrowiu i wypłatę świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Wówczas lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z 15.07.2019 r. ustalił 10 % stałego uszczerbek na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 15.02.2018 r. Na podstawie tego orzeczenia, decyzją z dnia 30.07.2019 r. organ rentowy przyznał jednorazowe odszkodowanie pieniężne.

Po zakończeniu leczenia J. H., płatnik składek doko­nał korekty w sporządzonym 27.02.2018 r. protokole powypadkowym Nr (...) r. Zespół powypadkowy pracodawcy protokołem powypadkowym Nr (...) z 5.11.2021 r. zmienił dotychczasowy zapis w punkcie 8 protokołu z 27.02.2018 r i stwierdził, że zdarzenie jest wypadkiem indywidualnym, a nie wypadkiem ciężkim.

W dniu 4 czerwca 2018 r. Z. J. uległ wypadkowi przy pra­cy, w wyniku którego doznał rany kłutej lewej okolicy pachwinowej z uszkodzeniem jelita cienkiego. W sporządzonym 14 czerwca 2018 r. protokole powypadkowym Nr (...) r., komisja powypadkowa pracodawcy ustaliła przebieg i przyczynę tego zdarzenia, kwalifikując je jako wypadek przy pracy indywidualny, ciężki. W na­stępstwie wypadku Z. J. stał się niezdolny do pracy i przebywał na zasiłku chorobowym wypadko­wym od 4.06.2018 r. do 30.06.2018 r. Leczył się w poradni chirurgicznej do 31.08.2018 r. W związku z doznanym urazem Z. J. wy­stąpił także do ZUS we wrześniu 2018 r. z wnioskiem o ustalenie procentowe­go uszczerbku na zdrowiu i wypłatę świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Wówczas lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z 29.11.2018 r. ustalił 10 % stałego uszczerbek na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 4.06.2018 r. Na podstawie tego orzeczenia, decyzją z dnia 14.12.2018 r. organ rentowy przyznał jednorazowe odszkodowanie pieniężne.

Po zakończeniu leczenia Z. J., płatnik składek doko­nał korekty w sporządzonym 14.06.2018 r. protokole powypadkowym Nr (...) r. Zespół powypadkowy pracodawcy protokołem powypadkowym Nr (...) z 5.11.2021 r. zmienił dotychczasowy zapis w punkcie 8 protokołu z 14.06.2018 r i stwierdził, że zdarzenie jest wypadkiem indywidualnym, a nie wypadkiem ciężkim.

Ko­pię powyższych protokołów płatnik składek (...) w O. przesłał do ZUS 18.11.2021 r. Organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające i otrzy­mał informację z Państwowej Inspekcji Pracy Okręgowego Inspektoratu w O., że podmiot ten otrzymał zgłoszenie o dwóch ciężkich wypadkach przy pracy, jakie miały miejsce w (...) w O. w 2018 r. i w związku z tym prowadził kontrolę w zakładzie. W latach późniejszych nie rejestrowano wypadków z 2018 r.

W odpowiedzi na dokonaną korektę protokołów powypadkowych, a następnie korektę złożonej informacji ZUS IWA, organ rentowy wydał 18.01.2022 r. zaskarżone decyzje, ustając wysokość stopy procentowej składki na ubezpiecze­nie wypadkowe w poszczególnych okresach rozliczeniowych.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy prawidłowo­ści ustalenia przez organ rentowy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej płatnika składek (...) w O., obejmującej poszczególne okresy rozlicze­niowe wymienione w kolejno wydanych trzech decyzjach z 18.01.2022 r. Odwołujący, jako płatnik składek, domagał zmiany zaskarżonych decyzji argumentując, że korekta protokołów powypadkowych wynika z tego, iż poszkodowani pracownicy J. H. i Z. J., po pomyślnym leczeniu powypadkowym odzyskali zdolność do pracy. Zgodnie z opinią biegłego sądowego wpisanego na listę biegłych Sądu Okręgowego w Łodzi - lekarza medycyny pracy – oba wypadki należy kwalifikować, jako wypadek indywidualny powodujący czasową niezdolność do pracy, a nie wypadek ciężki. Natomiast organ rentowy niezmiennie prezentował stanowisko, że w obecnym stanie prawnym brak jest możliwości zmiany treści protokołu powypadkowego po zakończonej procedurze i zatwierdzeniu go przez pracodawcę, a w szczególności zmiany kwa­lifikacji prawnej danego zdarzenia - z ciężkiego wypadku na inny powodujący czasową niezdolność do pracy, z uwagi na późniejszą poprawę stanu zdrowia po­szkodowanego pracownika.

W celu ustalenia czy w konsekwencji wypadku przy pracy, jakiemu ulegli J. H. w dniu 15.02.2018 r. i Z. J. w dniu 4.06.2018 r., doszło u nich do urazu powodującego uszkodzenia ciała lub rozstrój zdrowia naruszający podstawowe funkcje organizmu, całkowitą lub częściową niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała poszkodowanych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu medycyny pracy i chorób wewnętrznych i gastrologii. W sporządzonych opiniach (dotycząca J. H. k. 297-308 akt i Z. J. k.309-317 akt) biegli zajęli jednoznaczne, wyczerpująco uzasadnione stanowisko, że obrażenia doznane przez J. H. w dniu 15.02.2018 r. i Z. J. w dniu 4.06.2018 r. nie spowodowały u nich ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia naruszającego podstawowe funkcje organizmu całkowitą lub częściową niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała w rozumieniu art. 3 ust 5 ustawy wypadkowej.

Ustalenia zawarte w opiniach nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodo­wych (t. j. Dz.U. z 2019 r. 1205 ze zm., dalej ustawa wypadkowa) regulują obszerną problematykę zasad trybu przyznawania oraz wypłaty świadczeń z tytułu wypad­ków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 5 cyt. ustawy, za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności roz­rodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawo­we funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała (ust. 5). Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarze­nia uległy co najmniej dwie osoby (art. 3 ust. 6 cyt. ustawy). Przez ciężkie uszko­dzenie ciała w postaci utraty wzroku, słuchu, mowy lub zdolności rozrodczej moż­na rozumieć ciężkie kalectwo, czyli naruszenie normalnej struktury tkanki przez spowodowanie utraty lub trwałego uszkodzenia narządu bądź narządów ciała. Kalectwo polega zarówno na utracie danego narządu, a także na znacznym ogra­niczeniu funkcji ważnego narządu, co w sposób istotny utrudnia lub uniemożliwia dotkniętej nim osobie normalne życie.

Zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków omawiają przepisy art. 27-36 ustawy wypadkowej. W myśl art. 28 ust. 2 ustawy, stopę procentową składki na ubezpie­czenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypad­kowego co najmniej 10 ubezpieczonych ustala Zakład jako iloczyn stopy procen­towej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek.

W ocenie Sądu, w świetle wskazanych przepisów oraz poczynionych ustaleń, zaskarżone decyzje podlegały zmianie. Punktem wyjścia dla takiej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego była obszerna doku­mentacja powypadkowa i medyczna przedstawiona przez strony postępowania, ale także do­kumentacja orzeczniczo-lekarska ZUS dotycząca tych pracowników. Odnośnie zmiany ustaleń protokołu wypadkowego, obecne stanowisko orzecz­nictwa stoi na stanowisku, aby w sytuacji nieprawi­dłowości zawartych w protokole powypadkowym, dokonać ich sprostowania, tak aby były one zgodne ze stanem faktycznym (por. uzasadnienie wyrok Sądu Naj­wyższego z dnia 25 października 2016 r., I PK 270/15) . Jak podkre­ślono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 listopada 2017 r., III AUa 326/17, Legalis numer 1712852 takie działanie pracodawcy wydaje się być całko­wicie zasadne na tle definicji ciężkiego wypadku zawartej w art. 3 ust. 5, która akcentuje przede wszystkim następstwa chorobowe wypadku przy pracy, których ocena dokonana przez pracodawcę wyłącznie w bardzo krótkim odstępie czasu od wystąpienia zdarzenia do dnia sporządzenia protokołu wypadkowego, może być nieprawidłowa. Dokumentacja zgromadzona w sprawie, zwłaszcza ta wytwo­rzona na etapie procedury orzeczniczo-lekarskiej oraz opinie sporządzone przez biegłych lekarzy, nie dają podstaw do przyjęcia, że opisane na wstępie wypadki przy pracy spełniają przesłanki wypadku ciężkiego, o jakim mowa w art. 3 ust. 5 ustawy wypadkowej. Płat­nik składek zasadnie zatem dokonał korekty protokołów powypadkowych. Proces leczenia poszkodowanych zakończył się pozytywnie. Nie bez znaczenia dla takiej oceny pozostaje fakt, że lekarz orzecznik opiniując stan zdrowia J. H. i Z. J. w zakresie procen­towego uszczerbku na zdrowiu w następstwie zaistniałego wypadku orzekł, że wynosi on 10 % u każdego z poszkodowanych.

W tych okolicznościach, zdaniem Sądu, korekta protokołów do­konana przez płatnika składek była uprawniona i trafna. W świetle zasad logi­ki, doświadczenia życiowego i poczynionych ustaleń brak było przesłanek, aby omówione wyżej wypadki przy pracy spełniły kryteria wynikające z treści art. 3 ust. 5, to jest wypadku ciężkiego. Odwołujący zasadnie więc sprostował protokoły powypadkowe tak, aby ich treść była zgodna ze stanem faktycznym, skoro zda­rzenia z 15.02.2018 r. i 4.06.2018 r. nie były ciężkimi wypadkami przy pracy. Nie ule­ga wątpliwości, że ocena skutków wypadku może być przeprowadzona dopiero z perspektywy określonego czasu od tego zdarzenia - po zakończonym proce­sie leczenia, zwieńczonym powrotem do zdrowia i możliwością zatrudnie­nia poszkodowanego. Wówczas istnieje mniejsze ryzyko, że pierwotnie dokonana ocena następstw wypadku jest błędna. Powyższa konstatacja znajduje potwier­dzenie we wskazanym już wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2016 r. W jego pisemnym uzasadnieniu Sąd ten stwierdził, że: podmiot, który spo­rządził protokół powypadkowy może we własnym zakresie zmienić lub dokonać korekt zawartych w protokole powypadkowym informacji niezgodnych ze stanem faktycznym, bezpodstawnych lub nieprawdziwych, które w szczególności mogą mieć istotne znaczenie z punktu widzenia rozmiaru obciążeń składkowych na pra­cownicze ubezpieczenia wypadkowe. Dokonując stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie, pracodawca działa wyłącznie na własne ryzyko i odpowie­dzialność, z możliwością zakwestionowania zmian lub ich zaskarżenia przez po­szkodowanego pracownika, jeżeli ma w tym interes prawny, a także przez organy rentowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd ten zwrócił również uwagę, że niekiedy nie jest bowiem możliwe ostatecznie ustalenie cechy „ciężko­ści" każdego wypadku przy pracy, ponieważ czasami zdarzenie wypadkowe, które pierwotnie nie było ciężkie, może zostać w wymieniony sposób zakwalifikowane wskutek niekorzystnego przebiegu leczenia powypadkowego, a niekiedy wypa­dek przy pracy, wstępnie oznaczony jako ciężki, może utracić taki przymiot, wsku­tek pomyślnego przebiegu leczenia lub rehabilitacji.

Ponadto protokół powypadkowy, podobnie jak wszelkie inne powypadkowe protokoły „szkodowe", jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. Jest sporządzany przez powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy, a następnie zatwierdzany przez pracodawcę, tj. przez podmioty, które nie należą się do kręgu uprawnionych do wydawania dokumentów urzędowych w sprawach „zleconych im przez ustawy z dziedziny administracji publicznej", o których mowa w art. 244 § 2 k.p.c. Prywatny charakter protokołu powypadkowego pracodawcy sprawia, że nie tylko można prowadzić wszelkie dowody przeciwko jego treści w sprawach o świadczenia (w tym obciążenia składkowe), ale podmiot, który go sporządził (zespół po­wypadkowy pracodawcy lub pracodawca) może we własnym zakresie zmienić lub dokonać korekt zawartych w protokole powypadkowym informacji niezgodnych ze stanem faktycznym, bezpodstawnych lub nieprawdziwych, które w szczególności mogą mieć istotne znaczenie z punktu widzenia rozmiaru obciążeń składkowych na pracownicze ubezpieczenia wypadkowe (art. 31 ust. 10 pkt 1 ustawy wypadkowej).

Wskazana przez płatnika składek stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązująca płatnika składek (...) w O. w okresach objętych zaskarżonymi decyzjami, po uwzględnieniu dokonanej korekty deklaracji ZUS IWA, nie budziła wątpliwości w świetle stanowiska organu rentowego zawartego w piśmie z 13.04.2022 r. (k. 145 akt).

Kierując się powyższymi względami, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. dokonał zmiany zaskarżonych decyzji.