Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2024r. w S.

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego

w związku z odwołaniem Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 16 lutego 2024 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i do wyliczenia wartości kapitału początkowego Z. W. przyjmuje:

a)  zatrudnienie w (...)w W. od 24 kwietnia 1989r. do 19 października 1989r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej;

b)  zatrudnienie w (...) w K. k/W. od 27 listopada 1991r. do 8 grudnia 1993r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej;

2.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 16.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), ustalił Z. W. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 3 lata 10 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 20 dni okresów nieskładkowych. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...) zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 24.04.1989 r. do 19.10.1989 r. z uwagi na błędy formalne świadectwa pracy; od 27.11.1991 r. do 8.12.1993 r., gdyż brak informacji od pracodawcy o przebywaniu na zasiłkach chorobowych; od 7.05.1995 r. do 7.07.1995 r. – okres pracy za granicą, który nie został wystarczająco udowodniony oraz okresy przebywania na urlopie bezpłatnym w roku 1996.

W odwołaniu od decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, Z. W. domagał się jej zmiany i uwzględnienia do ustalenia wartości kapitału początkowego pominiętych okresów zatrudnienia. Nie kwestionował okresów przebywania na urlopach bezpłatnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Z. W. (urodz. (...)) wniosek w sprawie kapitału początkowego złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.23.01.2024 r.

Zaskarżoną decyzją z 16.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., ustalił Z. W. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto 3 lata 10 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 20 dni okresów nieskładkowych. Kapitał początkowy ustalony na 1.01.1999 r. wyniósł (...) zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów:

1.  od 24.04.1989 r. do 19.10.1989 r. z uwagi na błędy formalne świadectwa pracy;

2.  od 27.11.1991 r. do 8.12.1993 r., gdyż brak informacji od pracodawcy o przebywaniu na zasiłkach chorobowych;

3.  od 7.05.1995 r. do 7.07.1995 r. – praca za granicą – okres nie został wystarczająco udowodniony.

Nie uwzględniono również dochodów uzyskanych w tych okresach.

Ad. 1. Kwestionowany przez organ rentowy okres od 24.04.1989 r. do 19.10.1989 r. dotyczy zatrudnienia Z. W. w (...)w W.. Wnioskodawca przedłożył na ten fakt świadectwo pracy sporządzone w W. 7.11.1989 r. potwierdzające, że w tym okresie był zatrudniony w charakterze pracownika budowlanego w pełnym wymiarze czasu pracy ze stawką godzinową 700 zł i premią uznaniową. Świadectwo opatrzone jest pieczęcią nagłówkową pracodawcy oraz pieczątką imienną Dyrektora Generalnego L. M. z nieczytelnym podpisem „z up.”. Złożył również umowę o pracę na okres próbny, zawartą 1.05.1989 r. przez pracodawcę reprezentowanego przez dyrektora L. M. ze Z. W.. W umowie tej wskazano wymiar czasu pracy – 12 godzin dziennie i soboty 8 godzin, stanowisko – pracownik budowlany, wynagrodzenie 500 zł/godz. i premia uznaniowa. Umowa została podpisana przez L. M. i Z. W. 28.04.1989 r.

W tym okresie Z. W. świadczył pracę jako pomocnik przy pracach budowlanych. Firma wykonywała prace na terenach prywatnych w R. pod W.. Budowano ogrodzenia, wykonywano drobne remonty. W przedsiębiorstwie zatrudnionych było 4-5 pracowników fizycznych, którzy pracowali co najmniej 8 godzin dziennie. Mieszkali w budynku gospodarczym, udostępnionym przez pracodawcę, w warunkach ”polowych” (był okres letni). Początkowo Z. W. pracował „na próbę”, ale zawarta była pisemna umowa i dostawał wynagrodzenie. Potem zawarto umowę na stałe, pracował kilka miesięcy. Do rozwiązania stosunku pracy doszło z wypowiedzenia pracownika, ponieważ dostał wezwanie przez (...) na kurs dla kierowców ciężarówek w R. pod W.. Po szkoleniu, w kwietniu 1990 r. dostał powołanie do wojska. W trakcie kursu na ciężarówki, pojechał do pracodawcy po świadectwo pracy. Świadectwo wystawiła żona właściciela (nie było w tym czasie właściciela), która prowadziła sprawy księgowe i kadrowe firmy. W tym czasie panowało duże bezrobocie na terenie (...).

Z. W. nie potrafił powiedzieć czy był w tym okresie ubezpieczony. W tej firmie zarabiał dobrze, więcej, niż mógłby zarobić w miejscu zamieszkania. Przed złożeniem wniosku o kapitał początkowy, poszukiwał zatrudniającego go właściciela firmy, ale bezskutecznie. Z uwagi na wiek właściciela firmy w czasie jego zatrudnienia, podejrzewa, że on już nie żyje.

W pozyskanych przez Sąd aktach z kolejnego zatrudnienia wnioskodawcy – (...) A. O. w S. (1997-1998) – znajduje się świadectwo pracy dotyczące zatrudnienia Z. W. w (...) w W. od 24.04.1989 r. do 19.10.1989 r.

W ocenie Sądu, okres ten podlega zaliczeniu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. Ewentualne zaniechanie opłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne pracownika nie może powodować dla niego negatywnych skutków.

Ad. 2. W okresie od 27.11.1991 r. do 8.12.1993 r. Z. W. zatrudniony był w (...) w Przedsiębiorstwie (...) w K. k/W.. Zatrudnił się tam po odbyciu służby wojskowej. Firma ta zajmowała się przede wszystkim produkcją odzieży, kobiety szyły w szwalni w S., była też szwalnia w K.. Dodatkowo utworzono grupę budowlaną, która między innymi na (...) budowała zakład - wytwórnię wódki. W tej grupie budowlanej 5-6 osobowej, wnioskodawca był najmłodszy, dowoził pracowników na budowę z S. do (...) i po pracy z powrotem. Grupa wykonywała też prace wykończeniowe w K.. Wówczas woził pracowników w poniedziałek do pracy w K. i odwoził w piątek po pracy do S.. Z. W. miał prawo jazdy, był najmłodszy, dlatego powierzono mu to dodatkowe zadanie. W tym czasie było duże bezrobocie, czasy były niepewne, jego umowa o pracę pod koniec zatrudnienia przedłużana była co miesiąc. Nie korzystał w czasie tego zatrudnienia ze zwolnień lekarskich. Pracownicy nawet chorzy starali się pracować z uwagi na niepewność zatrudnienia. Pierwszą legitymację ubezpieczeniową wyrobił, gdy jechał do Niemiec delegowany przez (...) Urząd Pracy w S. (1995 r.).

W przedłożonym do akt rentowych świadectwie pracy za ten okres brak rubryki dotyczącej nieobecności z powodu choroby – korzystania z zasiłków chorobowych. W punkcie 7. świadectwa – „otrzymał obniżony zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego” – wykreślono. W ocenie Sądu, okres ten podlega zaliczeniu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. Zeznania pracownika przesłuchanego w charakterze strony, że nie korzystał ze zwolnień lekarskich, stąd brak informacji pracodawcy w tym zakresie, należy uznać za wiarygodne.

Ad. 3. W kolejnym spornym okresie od 7.05.1995 r. do 7.07.1995 r. Z. W. był zatrudniony za granicą (w Niemczech) i z przedłożonego zaświadczenia (...)Urzędu Pracy w S. wynika, że okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych. Odnośnie podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce, wnioskodawca wyjaśnił, że opłacał w tym okresie dobrowolnie składki na ubezpieczenia społeczne, płaciła je żona w kasie urzędu pracy, ale nie był w stanie przedstawić na ten fakt żadnych dowodów. Poszukiwanie przez Sąd archiwalnych dokumentów, nie przyniosło rezultatów.

W ocenie Sądu, okres ten nie podlega zaliczeniu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. Zaświadczenie o zaliczeniu tego okresu do okresu zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych nie stanowi podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym w zakresie uprawnień emerytalnych.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), za okresy składkowe uważa się okresy ubezpieczenia.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie, nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Postępowanie dowodowe pozwoliło na uwzględnienie do obliczenia wartości kapitału początkowego okresów, jak ustalono powyżej. Z uwagi na status właścicieli - pracodawców - przedsiębiorstwa prywatne, nie było możliwości pozyskania akt osobowych wnioskodawcy. Akta takie często archiwizowane były w niewłaściwy sposób lub niszczone, a istotne dokumenty, w tym świadectwa pracy, wypełniane niestarannie, z błędami formalnymi. Nie może to jednak powodować niekorzystnych skutków, gdy fakt świadczenia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy jest niewątpliwy.

W sprawie wnioskodawca nie przedstawił dowodów osobowych na fakty sporne. Wyjaśnił jednak, że był najmłodszy spośród zatrudnionych, a dodatkowo, pracując krótko w okolicach W. nie zawarł trwałych znajomości. Odnośnie korzystania z zasiłków chorobowych w okresie zatrudnienia w (...), jego zeznania potwierdza dodatkowo fakt wydania legitymacji ubezpieczeniowej dopiero w związku z wyjazdem do pracy za granicę (1995 r.).

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1. sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie odwołanie oddalono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt 2.).

sędzia Danuta Poniatowska