Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Cezary Olszewski
Protokolant:	st. sekr. sądowy Marta Majewska Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2025r. w Suwałkach

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość świadczenia

w związku z odwołaniem Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 20 marca 2023 r. znak (...)

1. Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje wnioskodawczyni Z. W. prawo do podwyższenia emerytury do kwoty najniższej emerytury – od dnia 1 marca 2023r.

2. Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziała w B. na rzecz odwołującej Z. W. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przeliczył od 1 marca 2023 roku emeryturę Z. W..

Emeryturę ustaloną w kwocie (...) zł zwiększył o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla jej wieku w dniu złożenia tego wniosku, tj. w dniu 9 marca 2023 roku. Po ponownym ustaleniu wysokość emerytury wyniosła ona (...)zł. Była ona niższa od najniższej emerytury, która wynosiła (...)zł, jednak nie podlegała podwyższeniu, ponieważ nie udowodniła ona łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

W odwołaniu od tej decyzji Z. W. domagała się jej zmiany i ustalenie emerytury w wysokości nie niższej niż emerytura minimalna. Wskazała, iż organ rentowy wydawał decyzje, w których różnie ustalał okresy składkowe i nieskładkowe. Wskazała, iż przed Sądem Okręgowym w Suwałkach (sygn. akt III U 264/08) toczyło się postępowanie z jej odwołania, w toku której ZUS powoływał się na fakt posiadania przeze nią okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących łącznie 20 lat. Natomiast w niniejszej decyzji zmniejszono ilość okresów ubezpieczenia, bez podania wyjaśnienia przyczyny zmniejszenia. W 2021 roku prosiła ZUS o wyjaśnienie i ponowne przeanalizowanie wypłacanej emerytury i pismem z dnia 3 marca 2021 roku organ emerytalny stwierdził, że po 31 grudnia 1998 roku wysokość opłacanych składek w niektórych okresach była niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę - zastosowano proporcję do podstawy wymiaru i uznano, że udowodniła łącznie staż wynoszący jedynie 17 lat, 7 miesięcy i 16 dni. Jej zdaniem niezbędne jest przedstawienie przez ZUS dokładnego wyliczenia wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych przyjętych do wyliczenia świadczenia, celem zweryfikowania wysokości emerytury oraz podniesienia tego świadczenia do kwoty najniższej emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Dodatkowo wskazał, iż emerytura nie uległa podwyższeniu, gdyż odwołująca nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat, a jedynie 19 lat 2 miesiące i 11 dni. Organ rentowy uwzględnił 14 lat 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych oraz 6 lat 4 miesiące i 2 dni okresów nieskładkowych. Okresy nieskładkowe zostały ograniczone do 1/3 okresu składkowego uwzględniono 4 lata 9 miesięcy i 18 dni. Przytoczył treść art. 87 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1251 ze zm.). Ponieważ po 31 grudnia 1998 roku wysokość opłacanych składek w niektórych okresach była niższa od minimalnego wynagrodzenia, uwzględniono część odpowiadającą proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Sąd ustalił, co następuje:

Z. W. (urodzona (...)) w dniu 3 sierpnia 2004 roku wystąpiła z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z dnia 2 maja 2007 roku ustalono kapitał początkowy, uwzględniając 9 lat 7 miesięcy 28 dni (115 miesięcy) okresów składkowych oraz 6 lat 2 miesiące 17 dni (74 miesiące) okresów nieskładkowych, w tym 6 lat sprawowania opieki nad dziećmi. Decyzją z dnia 17 kwietnia 2013 roku organ rentowy ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego bez zmiany stażu. Decyzją z dnia 10 grudnia 2016 roku o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, staż nie uległ zmianie. Staż uwzględniany przy ustalaniu kapitału początkowego dotyczy zatrudnienia do 31 grudnia 1998 roku.

(dowód: decyzje o ustaleniu kapitału początkowego k. 33-34, 40-40v i 47-47v akt kapitałowych).

W dniu 4 marca 2008 roku odwołująca złożyła wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 11 kwietnia 2008 roku organ rentowy odmówił Z. W. prawa do emerytury. Argumentował, iż zgodnie z treścią art. 46 w zw. z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kobieta po osiągnięciu wieku 55 lat nabywa prawo do emerytury, jeżeli udowodniła co najmniej 30 - letni okres składkowy i nieskładkowy lub została uznana za całkowicie niezdolną do pracy i udowodniła 20 - letni okres składkowy i nieskładkowy. Odmówiono jej prawa do świadczenia ponieważ na datę wniosku udowodniła okres ubezpieczenia wynoszący łącznie 20 lat 2 miesiące i 25 dni, zamiast wymaganych 30 lat. Organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w miejscowości S. od 30 lipca 1974 roku do 28 maja 1978 roku, ponieważ z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikało, iż wnioskodawczyni zamieszkiwała wówczas A. i była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Tym samym okres ten został uwzględniony jako okres składkowy. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2008 roku Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

(dowód: akta zus 700831-E, akta III U 264/08 SO Suwałki).

W dniu 18 lutego 2013 roku odwołująca wystąpiła z wnioskiem o emeryturę w wieku powszechnym. Decyzją z dnia 23 kwietnia 2013 roku przyznano jej emeryturę podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 16 marca 2013 roku (od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego) i przy ustalaniu jej wysokości organ rentowy uwzględnił 13 lat 10 miesięcy 2 dni (166 miesięcy) okresów składkowych i 4 lata 7 miesięcy 11 dni (55 miesięcy) okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składkowych. Emerytura wyniosła 706,93zł brutto. Emerytura była obliczana na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej.

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2013 roku organ rentowy doliczył pominięte wynagrodzenia przy ustalaniu prawa do emerytury. Okresy składkowe i nieskładkowe pozostały bez zmian.

W dniu 26 stycznia 2016 roku odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie świadczenia i decyzją z dnia 16 lutego 2016 roku organ rentowy przeliczył jej emeryturę wskutek waloryzacji kapitału początkowego. Nie było podstawy do ponownego ustalania okresów składkowych i nieskładkowych i pozostały one na poziomie 18 lat 5 miesięcy, 13 dni.

Odwołująca zdecydowała o podjęciu zatrudnienia, co skutkowało objecie jej ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym. Odwołująca pracowała na podstawie umów o pracę i umów zlecenia w latach 2017-2023.

W dniu 14 lutego 2019 roku odwołująca złożyła wniosek o ponowne przeliczenie emerytury i decyzją z dnia 26 lutego 2019 roku organ rentowy przeliczył jej świadczenie z zastosowaniem art. 26 i 108 ustawy emerytalnej. W punkcie II decyzji zawarta została informacja o naliczeniu emerytury niższej od minimalnej i o braku możliwości podwyższenia emerytury do kwoty minimalnej, z powodu nieposiadania przez odwołującą okresów składkowych i nieskładkowych łącznie w wymiarze 20 lat. Decyzja nie zawierała załącznika w postaci karty przebiegu zatrudnienia czy zestawienia z informacją o uwzględnionych przez ZUS okresach składkowych i nieskładkowych.

W dniu 13 stycznia 2021 roku odwołująca wystąpiła z kolejnym wnioskiem o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego. Decyzją z dna 25 stycznia 2021 roku ponownie przeliczono jej emeryturę i poinformowano o tym, że nadal nie posiada 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Jej świadczenie nadal było niższe od najniższej emerytury.

W dniu 12 lutego 2021 roku odwołująca wystąpiła z wnioskiem o ponowne przeliczenie i przenalizowaniami jej sprawy, gdyż posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat 2 miesięcy i 25 dni. Pismem z dnia 3 marca 2021 roku organ rentowy poinformował ją, iż emerytura została naliczona prawidłowo, a ilość okresów składkowych i nieskładkowych obliczona z zastosowaniem art. 87 ustawy o emeryturach wynosi 17 lat 7 miesięcy i 16 dni.

W dniu 9 marca 2023 roku odwołująca wystąpiła z wnioskiem o ponowne przeliczenie świadczenia. W dniu 20 marca 2023 roku została wydana skarżona decyzja. Za decyzją w aktach emerytalnych znajdują się dwie nieponumerowane karty, które stanowią zrzut z ekranu. Pierwsza dotyczy zrzutu podstawy wymiaru składki dla celów podwyższenia emerytury do minimum z wynagrodzeniem osiąganym przez odwołującą w latach od stycznia 2017 roku do lutego 2023 roku. Druga karta zawiera zrzut z ekranu z wyliczonym do dnia 1 marca 2023 roku stażem. W pozycji „staż wymagany” podana została wartość 19 lat 2 miesięcy i 11 dni.

(dowód: karta przebiegu zatrudnienia z dnia 23.04.2013 roku k. 30-31, decyzja z dnia 23.04.2013r. k. 31-32v, informacja o obliczeniu wwpw k. 33, decyzją z dnia 28.08.2013r. k. 39-40v, wniosek k. 50-53v, decyzja z dnia 26.02.2019 r. k. 54-55v, wniosek k. 59-60, decyzja z dnia 25.01.2021r. k. 61-62v, wniosek z załącznikami k.64-68, odpowiedź z dnia 03.03.2021r. k. 69, wniosek. K. 74-75, decyzja z dnia 20.03.2023r. k.76-77 akt emerytalnych; umowa o pracę k. 9-11 a.s., umowy zlecenia k. 11v-12 a.s.).

Sąd zlecił biegłym sądowym z zakresu finansów i rachunkowości obliczenie stażu ubezpieczeniowego odwołującej.

Pierwszą opinie sporządziła biegła sądowa A. W., która przyjęła, że przy ustalaniu emerytury odwołującej uwzględniono w sumie 18 lat 5 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W wyniku podjętego zatrudnienia w latach 2017-2023 staż ubezpieczeniowy odwołującej uległ podwyższeniu. Z dokumentacji znajdującej się w aktach rentowych wynikało, że w niektórych miesiącach podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne była niższa niż minimalne wynagrodzenie. Biegła ustaliła w jakich miesiącach podstawa wymiaru była wyższa od minimalnego wynagrodzenia, a w jakich stosunek podstawy wymiaru podlegał obliczeniu do minimalnego wynagrodzenia. W sumie doliczeniu do 18 lat 5 miesięcy 13 dni podlegał 1 rok 7 miesięcy i 24 dni, co w efekcie dawało 20 lat 1 miesiąc 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a tym samym podwyższenie emerytury do minimalnej emerytury.

Organ rentowy złożył zastrzeżenia do tej opinii wskazując, iż w decyzji o przyznaniu odwołującej emerytury staż został obliczony na podstawie art. 54 ustawy emerytalnej, bez zastosowania proporcji wynikającej z art. 87 ustaw. Po zastosowaniu tej proporcji staż odwołującej wynosi 17 lat 8 miesięcy i 16 dni. Natomiast po doliczeniu okresów przypadający po przyznawaniu emerytury odwołująca nadal nie wykazała 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej, w której biegła wskazała, iż organ rentowy nie wskazał ile miesięcy dodano z okresu po przyznaniu odwołującej emerytury. Natomiast jeżeli do obliczenia emerytury przyjęto 17 lat 8 miesięcy 5 dni to po dodaniu ustalonego przez nią 1 roku 7 miesięcy 24 dni okresów składkowych odwołująca posiada 19 lat 3 miesiące okresów składkowych i nieskładkowych

(dowód: opinia A. W. k. 34-37 a.s., zastrzeżenia k. 49 a.s., opinia uzupełniająca k. 62 a.s. korespondencja e-mail k. 70-70v a.s.)

W związku z występującymi wątpliwościami dotyczącymi zaliczenia poszczególnych okresów Sąd dopuści dowód z opinii biegłej sądowej z zakresu ubezpieczeń społecznych B. L.. Biegła ustaliła okres składkowy po zastosowaniu proporcji z art. 87 ustawy, odnośnie okresu zatrudnienia od 1 stycznia 2017 roku do 28 lutego 2023 roku na dzień 1 marca 2023 roku i wyniósł on 1 rok 8 miesięcy 27 dni. Łączny okres składkowy i nieskładkowy odwołującej wyniósł 15 lat 9 dni, a okres nieskładkowy ograniczony do 1/3 udowodnionych okresów składkowych – 5 lat 3 dni. Łączny staż odwołującej wyliczony przez biegłą wyniósł 20 lat 12 dni.

Organ rentowy potwierdził, iż ilość okresów składkowych z tytułu zatrudnienia odwołującej w latach 2017-2023 podana przez biegłą jest zgodna z wyliczeniami Zakładu. Natomiast organ rentowy zgłosił zastrzeżenia w zakresie przyjętych okresów nieskładkowych. Do zastrzeżeń dołączył zrzuty z aplikacji oraz korespondencję e-mail.

Biegła w opinii uzupełniającej podtrzymała stanowisko w opinii głównej.

(dowód: opinia biegłej B.. K. 81-85 a.s., zrzuty z aplikacji k. 100-101 a.s., korespondencja e-mail k. 102-102v a.s., opinia uzupełniająca k. 115-116 a.s.).

Organ rentowy złożył kolejne zastrzeżenia wskazując, iż ponownie obliczył okres składkowy za lata 2017-2023 i przy zastosowaniu proporcji według art. 87 ustawy i wyniósł on 1 rok 8 miesięcy 7 dni. Natomiast ilość okresów składkowych przed 2017 rokiem po zastosowaniu art. 87 ustawy wynosi 13 lat 3 miesiące 12 dni, zatem ilość okresów składkowych wyniosła w sumie 14 lat 11 miesięcy 19 dni, a iść okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składkowych wyniosła 4 lata 11 miesięcy 26 dni, a zatem łączny staż pracy odwołującej wynosi 19 lat 11 miesięcy 15 dni .

(dowód: korespondencja e-mail k. 127-128 a.s., zrzuty ekranu k. 129-131 a.s.).

Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej A. W., która wskazała, iż nie jest w stanie ustalić okresów składkowych na podstawie świadectw pracy, zatem organ rentowy winien wskazać wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe oraz te, w których wysokość opłaconych składek był niższa od minimalnego wynagrodzenia.

(dowód: opinia uzupełniająca biegłejA. W. k. 141-142 a.s.)

Organ rentowy został zobowiązany do przedstawienia precyzyjnej informacji odnośnie wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych, a także tych, w których wysokość opłacanych składek była niższa od minimalnego wynagrodzenia. W dniu 29 marca 2024 roku organ rentowy przedstawił kartę przebiegu zatrudnienia odwołującej, w które okresy składkowe zostały oznaczone kodem 11, okresy nieskładkowe w związku z pobieraniem świadczeń z powodu niezdolności do pracy z kodem 47 i okresy sprawowania opieki nad dziećmi z kodem 104. Przedłożył również wykaz okresów ubezpieczenia z podstawą wymiaru składek za okres od 1 stycznia 1999 roku do lutego 2023 roku z wyszczególnionymi okresami opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru niższej od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przedłożył również zrzut z ekranu aplikacji z podaną przyjętą przez organ rentowy proporcją okresów składkowych, za które opłacone zostały składki na ubezpieczenia emerytalno – rentowe od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Z przedstawionej korespondencji e-mail wynikało, że po ponownym przeanalizowaniu stażu pracy odwołującej do dnia 28 lutego 2023 roku, ogólny staż pracy wynosi 19 lat 8 miesięcy 6 dni (14 lat 9 miesięcy 4 dni okresów składkowych po zastosowaniu proporcji z art. 87 i 4 lata 11 miesięcy 2 dni okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składkowych). Pracownik organu rentowego wskazał, że trudno jest jednoznacznie stwierdzić z czego wynikają różnice i rozbieżności w poszczególnych pismach. Być może wynikają one z faktu, że pominięto dwa okresy zatrudnienia, natomiast kwoty wynagrodzenia minimalnego za te okresy zostały uwzględnione oraz okres składkowy za lata 2017-2023 i wyniósł on 1 rok 8 miesięcy 7 dni.

(karta przebiegu zatrudnienia k. 158-158v a.s., informacja o podstawie wymiaru składek od 1 stycznia 1999 roku do lutego 2023 roku k. 159-160v a.s., zrzut z ekranu aplikacji zus ilością dni uwzględnionych do stażu wynikająca z przychodu osiąganego w danym miesiącu k. 161-162v a.s., korespondencja e-mail k. 163 a.s.).

Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej A. W., zobowiązując ją do ustosunkowania się do przedstawionej przez organ rentowy dokumentacji. Biegła wyliczyła okres składkowy za lat 2017-2023 przy zastosowaniu proporcji z art. 87 ustawy i wyniósł on 1 rok 8 miesięcy 7 dni. W oparciu o kartę przebiegu zatrudnienia (k. 158 a.s.) ustaliła, że okres składkowy od 1975 roku do 2016 roku wynosi 13 lat 27 dni, a zatem łącznie okres składkowy wynosi 14 lat 9 miesięcy 4 dni. Okresy nieskładkowe wynoszą łącznie 6 lat 4 miesiące 2 dni i po ich ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych uwzględnieniu podlegały 4 lata 11 miesięcy 2 dni okresów nieskładkowych. Łącznie okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą 19 lat 8 miesięcy 6 dni.

Organ rentowy podzielił ustalenia i wyliczenia biegłej wskazując, iż są one zgodne z ustaleniami Zakładu.

(dowód: opinia uzupełniająca biegłej A. W. k. 174-175 a.s., zastrzeżenia organu rentowego z korespondencja e-mail k. 183-184v a.s.).

Występujące rozbieżności w opiniach biegłych skutkowały tym, iż Sąd dopuścił kolejny dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości i rachunkowości A. D., na okoliczność prawidłowości wyślicznienia przez organ rentowy spornego świadczenia. Biegły został zobowiązany również do odniesienia się do wyliczeń dokonanych przez biegłych dotychczas opiniujących w sprawie ze wskazaniem jakie jego zdaniem wystąpiły uchybiania w zakresie prawidłowości wyliczeń okresów składkowych i nieskładkowych. Biegły wskazał, iż biegłe sądowe wcześniej opiniujące (A. W. i B. L.) popełniły błędy, jednak większe nieprawidłowości w wyliczeniach wszystkich opinii powstały z powodu braków w dokumentacji, której ZUS nie przedstawiał, a biegli sądowi o ich dostarczenie nie wystąpili. Dopiero w opinii biegłej sądowej A. W. (k.141-142) istnieje zapis, że na podstawie świadectw pracy nie jest ona w stanie ustalić okresów składkowych i nieskładkowych i w związku z tym to organ rentowy winien wskazać wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe i te, w których wysokość opłaconych składek jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, co uważał za słuszne. Dokumentacja taka została dołączona przy piśmie procesowym z dnia 28 marca 2024 roku. Biegły w oparciu o zgromadzoną dokumentację ustalił, iż odwołująca posiada staż w wymiarze 20 lat 2 miesięcy 24 dni, a zatem nabyła prawo do otrzymywania emerytury w minimalnej wysokości zapisanej w art. 85 ustawy.

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłego A. D. odnośnie wyliczeń matematycznych oraz kwestionował sposób wyliczenia okresów nieskładkowych bez zastosowania zasady ograniczenia do 1/3 okresów składkowych.

W odpowiedzi na zarzuty organu rentowego biegły sądowy w opinii uzupełniającej wskazał, iż przyjęty do wyliczeń rok jako 360 dni zamiast 365 dni nie jest błędem matematycznym i wartość ta nie jest też brana pod uwagę w wyliczeniach wysokości okresów. Jest to jedynie suma kontrolna narzucona przez algorytmy wyliczania elementów w programie (...) do wyliczenia dni i miesięcy. Natomiast ostateczny wynik okresów składkowych i nieskładkowych nie ulega zmianie.

Biegły wskazał, iż dokumentacja dostarczana przez organ rentowy jest niepełna i nie pozwala na prawidłowe wyliczenie okresów składkowych i nieskładkowych. Wskazał na rozbieżności w ustaleniach organu rentowego odnośnie okresu uwzględnionego do kapitału początkowego (od 30 lipca 1974 roku do 31 grudnia 1998 roku). Przy ustalaniu kapitału początkowego organ rentowy wskazał 9 lat 7 miesięcy 28 dni okresów składkowych, na etapie postępowania w sprawie o emeryturę w 2008 roku - 9 lat 7 miesięcy 13 dni, natomiast w karcie przebiegu zatrudnienia przedstawionej w sprawie niniejszej okres ten wynosi 9 lat 7 miesięcy 16 dni. Dlatego żaden biegły sądowy nie był w stanie obliczyć prawidłowo okresów składkowych i nieskładkowych za okres od 1 stycznia 1999 roku do 28 lutego 2023 roku, ponieważ dokumentacja znajdująca się w aktach emerytalnych oraz kapitałowych zawiera wadliwe zestawienie wynagrodzeń w rozbiciu na poszczególne miesiące wymagane do obliczenia proporcji z art. 87 ustawy.

Odnośnie dowodów, które organ rentowy przedłożył na etapie postępowania sądowego wskazał, iż zrzut z aplikacji do liczenia proporcjonalnych okresów składkowych (k. 100 – 101 a.s.) nie pokazuje stażu pracy po zastosowaniu proporcji wg art. 87 ustawy i dlatego ocenił je jako wadliwe. Biegły wskazał również, iż sumowanie okresów składkowych w karcie przebiegu zatrudnienia z k. 158-158v jest nieprawidłowe. Zrzuty z ekranów z k. 159-160v przedstawiają podstawę wymiaru składki dla celów podwyższenia emerytury do minimum i na podstawie tych danych obliczył proporcję okresów składkowych zgodnie z art. 87 ustawy emerytalnej. Również na podstawie dowodów przedstawionych przez organ renty, znajdujących się na k. 161-162v dokonał wyliczenia w zakresie okresu w dniach przypadających na każdy miesiąc. Wskazał jedynie na różnice w miesiącach, które posiadają 28 i 31 dni, jednak ostatecznie nie wpłynęło to na końcowy wynik okresów składkowych, bo rozliczone zostały one jako pełne okresy miesięczne. W odpowiedzi na stanowisko organu rentowego, iż wyliczenia jego są prawidłowe, gdyż dokonywane są w oparciu o algorytm przyjęty w określonych aplikacjach (programach), który ustalany jest w oparciu o obowiązującą regulację prawną, biegły wskazał, iż tak prawdopodobnie jest, jednak obsługa tych aplikacji jest niewłaściwa. Opiniujący wskazał również, iż organ rentowy dołączył do zastrzeżeń kolejne wadliwe dowody w postaci kolejnych zrzutów ekranu (k. 220-222) za okres od 1 czerwca 1999 roku do 28 lutego 2023 roku. w dowodach tych brakowało okresów od 1 lutego 2017 roku do 31 stycznia 2019 roku oraz października i listopada 2012 roku. Na podstawie tych błędnych informacji przeliczenie okresu składkowego i nieskładkowego daje wynik identyczny do wyniku przedstawianego przez ZUS, czyli poniżej 20 lat.

Organ rentowy zgłosił kolejne zastrzeżenia dołączając do nich kolejne zrzuty z ekranu z aplikacji z dopuszczonymi okresami składkowymi i nieskładkowymi oraz stażem ubezpieczeniowym odwołującej. Organ rentowy kwestionował sposób wyliczania przez biegłego okresów składkowych w oparciu o art. 87 ust. 3 ustawy, gdyż w przepisie tym jest mowa o miesiącach kalendarzowych, których liczba nie jest równia 30 dniom. Jedynym przepisem, który mówi o 30 dniach, jako pełnym miesiącu jest § 31 rozporządzenia ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 październik 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe. Podtrzymał zarzut występowania rozbieżności w wyliczeniach biegłego w stosunku do wyliczeń aplikacji ZUS w przyjętych okresach składkowych i nieskładkowych.

Sąd dopuścił dowodów z kolejnej opinii uzupełniającej biegłego A. D., który wskazał, iż przy zastosowaniu zasady przyjętej przez organ rentowy tj. przyjęciu rzeczywistej liczbę dni kalendarzowych, do ustalonego stażu pracy odwołującej należałoby doliczyć jeszcze 24 dni. Ponadto biegły w używanym przez niego programie do obliczania okresów (programie (...)) wykasował funkcję kontrolną 360 dni i liczba okresów składkowych od 1 stycznia 1999 roku do 28 lutego 2023 roku z zastosowaniem proporcji z art. 87 ustawy wynosi 5 lat 7 miesięcy 19 dni. Zatem łączny okres składkowy od 30 lipca 1974 roku do 28 lutego 2023 roku wynosi 15 lat 3 miesiące 3 dni. Wszystkie okresy nieskładkowe tj. okresy sprawowania opieki nad dziećmi (kod 104) i nieobecności w pracy z powodu pobierania świadczeń w czasie niezdolności do pracy (kod 47) od lipca 1974 roku do 28 lutego 2023 roku wynoszą 6 lat 4 miesiące 2 dni. Okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 okresów składkowych wynoszą zatem 5 lat 1 miesiąc 1 dzień. Tym samym staż odwołującej w okresie od 30 lipca 1974 roku do 28 lutego 2023 roku wynosi 20 lat 4 miesiące 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

(dowód: opinia biegłego A. D. k. 202-207v a.s., zastrzeżenia organu rentowego k. 215—215v, korespondencja e-mail k. 216-216v a.s, zrzut z ekranu z aplikacji dot. stażu wyliczonego k. 217, zrzut z ekranu dot. okresów ubezpieczeń k. 218-219v a.s., zrzut z aplikacji ZUS dot. maksymalnej liczby dni uwzględnionych k. 220-222v a.s., opinia uzupełniająca A. D. k. 234-238 a.s., zastrzeżenia organu rentowego k. 246-247, zrzuty ekranu z okresami składkowymi i nieskładkowymi k. 248-251v a.s. i zrzut ekranu ze stażem ubezpieczeniowym odwołującej k. 252 a.s., opinia uzupełniająca biegłego A. D. k. 262-270 a.s. ).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 87 ust 1, 3 i 4 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1251 ze zm.) w przypadku gdy emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, łącznie z okresową emeryturą kapitałową, albo emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2 i 3, emeryturę przysługującą z Funduszu, w tym emeryturę ustaloną ze zwiększeniem, o którym mowa w art. 26a, podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od tej kwoty, o ile kobieta osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat, z uwzględnieniem ust. 3-7. Przy obliczaniu okresów składkowych przypadających po dniu wejścia w życie ustawy dla celów podwyższenia emerytury w myśl ust. 1 miesiące, w których składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zasady, o której mowa w ust. 3, nie stosuje się, jeżeli zmniejszenie podstawy wymiaru składek poniżej minimalnego wynagrodzenia nastąpiło na skutek pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego lub z ubezpieczenia wypadkowego

Jak stanowi art. 5 ust. 2 ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W sprawie bezspornym był, iż odwołująca uzyskała prawo do emerytury od 16 marca 2013 roku. Świadczenie jej było niższe niż najniższa emerytura określna w art. 85 ust. 2 ustawy. Sporne pozostawało, czy odwołująca posiada 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych obliczonych z pomniejszeniem wynikającym z art. 87 ust. 3 ustawy. Trzeba bowiem pamiętać, że staż pracy dla celów podwyższenia emerytury nie jest ustalany tak samo, jak staż pracy na potrzeby obliczenia kapitału początkowego czy też przyznania świadczeń emerytalno - rentowych, określonych w ustawie emerytalnej. Dlatego stażu wyliczonego jako suma okresów ubezpieczenia, która w przypadku odwołującej wynosiła ponad 20 lat, nie można równać ze stażem na potrzeby podwyższenia emerytury.

W niniejszym postępowaniu Sąd zasięgnął opinii biegłych sądowych zakresu rachunkowości, w celu ustalenia, czy ogólne stanowisko organu rentowego wskazane w skarżonej decyzji, iż odwołująca nie posiada wymaganych 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, jest prawidłowe. Postępowanie sądowe wykazało m.in. iż organ rentowy nie był w stanie przedstawić, jaki jest rzeczywisty staż odwołującej, z zastosowaniem art. 87 ust. 3 ustawy. Problemy z ustaleniem tej wartości miały biegłe A. W. i B. L.. Po części jest to ich wina, ale nie można pomijać, że organ rentowy do momentu zobowiązania przez Sąd do przedłożenia jednoznacznych dowodów w tym zakresie, sam nie przedstawił żadnych wyliczeń stażu odwołującej, ograniczając się do kwestionowania jej stanowiska i opinii biegłych. Postępowanie organu rentowego w sprawie wskazuje, iż brak jednoznacznych wyliczeń w zakresie stażu odwołującej jest wynikiem kolejnych błędów w dokonywanych wyliczeniach, ich powielaniem, nieumiejętnym korzystaniem z programów komputerowych czy też brakiem umiejętności przedstawienia jednoznacznych i czytelnych wyliczeń co do przedmiotu sporu. Gdyby nie determinacja odwołującej, która zdecydowała się złożyć kolejny wniosek o przeliczenie emerytury oraz odwołanie, nadal nie miałby przyznanego prawa do emerytury w najniższej wysokości. Należy zaznaczyć, iż to organ rentowy posiada narzędzia – dokumentację, wykwalifikowanych pracowników oraz stosowane programy komputerowe, aby w takich właśnie sytuacjach jednoznacznie i wiarygodnie wyliczyć stażu. Postępowanie sądowe wykazało natomiast, iż biegły A. D. w oparciu o ogólnie dostępny program komputerowy (...) był w stanie ustalić wysokość stażu odwołującej i w przedstawić sposób dostępny nie tyle dla Sądu, ale i dla odwołującej, sposób jego wyliczenia. Powyższa dygresja była konieczna, gdyż organ rentowy z uwagi na brak merytorycznych argumentów na potwierdzenie prawidłowości stanowiska, powoływał się na program komputerowy/aplikację podnosząc, iż wszelkie wyliczenia są dokonywane w oparciu o algorytm uwzgledniający obwiązującą regulację prawną.

Przechodząc do meritum należy wskazać, iż ostatecznie Sąd uwzględnił konkluzje i stanowisko przedustawne przez biegłego A. D.. Biegły poddał szczególnej ocenienie wszystkie dowody zgromadzane przez organ rentowy w aktach emerytalnych i kapitałowych oraz złożone przez Zakład w niniejszej sprawie. Podkreślenia wymaga, że organ rentowy oprócz obszernych zastrzeżeń przedstawiał wyłączenie zrzuty z ekranu programu/aplikacji, z jednej strony wskazując, że dane wprowadzone do programu są prawidłowe i żaden pracownik nie ma wpływu na sposób wyliczenia. Natomiast biegły wykazał, że ingerencja ze strony pracowników organu rentowego była i dotyczyła ilości dni kalendarzowych w danym miesiącu. Biegły w kolejnej opinii uzupełniającej, w odpowiedzi na zarzuty organu rentowego, wyszczególnił kolorami te miesiące, których ilość dni kalendarzowych w danym miesiącu (np. styczniu) wyniosła 31, natomiast organ rentowy odnotowywała je jako miesiące z 30 dniami kalendarzowymi (kolor żółty k. 264v a.s.). Okoliczność ta wskazuje, iż twierdzenia organu rentowego, że jego wyliczenia są prawidłowe gdyż opierają się na aplikacji, w której nie jest możliwe dokonywanie zmian, są nieprawdziwe. Biegły kwestie te wyjaśnił i skonfrontował z dowodami (zrzutami z ekranu aplikacji) przedstawionymi przez organ rentowy, a uzasadnienie stanowiska w tym zakresie było szczegółowe i jednoznaczne. Odnośnie sposobu liczenia dni w poszczególnych miesiącach należy wskazać, iż organ rentowy powoływał się na treść §31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno rentowe, zgodnie z którym przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. - 25 dni roboczych. Przepis ten został uznany za niezgodny z art. 67 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2023 r. sygn. akt SK 109/20 (Dz.U.2023.2800). Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę mocy obowiązującej tego przepisu o dwanaście miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (wyrok został opublikowany 28 grudnia 2023 r.). Zatem wymieniony wyżej przepis stracił moc z dniem 29 grudnia 2024 roku. Podkreślenia wymaga fakt, że oceny w zakresie stanu faktycznego jak i prawnego sąd dokonuje na datę wydania skarżonej decyzji (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05,), a zatem na 20 marca 2023r, kiedy to w/w przepis obowiązywał (stracił moc 29.12. 2024 roku). Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że w niniejszej sprawie nie rozstrzygał o metodzie (sposobie) obliczania okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie o tym, że materia ta nie może być regulowana w akcie normatywnym rangi podustawowej. Trybunał jednocześnie nie przesądził, jaka metoda obliczania okresów jest optymalna. Pomijając fakt utraty mocy wspomnianego przepisu, należy powtórzyć, iż biegły A. D. w odpowiedzi na zarzuty organu rentowego przeliczył staż odwołującej z uwzględnieniem interpretacji organu rentowego §31 rozporządzenia i wskazał, że w takiej sytuacji staż ten wzrasta o kolejne 24 dni.

Sąd pominął kolejne zastrzeżenia organu rentowego oraz wnioski o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rachunkowości, gdyż zmierzały one wyłączenie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania w sprawie.

Konkludując, na podstawie opinii biegłego A. D. Sąd ustalił, że na dzień 28 lutego 2023 roku, czyli ostatni pełny miesiąc poprzedzający miesiąc wydania skarżonej decyzji, Z. W. posiadała okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat 2 miesięcy 24 dni wyliczony z uwzględnieniem pomniejszenia z art. 87 ustawy, a zatem spełniła wszystkie warunki do uzyskania prawa do najniższej emerytury w wysokości wynikającej z art. 85 ust. 2 ustawy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 47714 §2 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023roku poz. 1935 ze zm.). W związku z faktem, że sąd dopuścił się oczywistej omyłki w zakresie wysokości wynagrodzenia radcy prawnego, zasądzając je poniżej minimalnego przewidzianego przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – w sprawie opłat za czynności radców prawnych – postanowieniem z dnia 10 lutego 2025r . sprostowano tą oczywistą omyłkę.

mt

sędzia Cezary Olszewski