Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2024r. w S.

sprawy M. J. (1)

przy udziale uczestnika P. J.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie

w związku z odwołaniem M. J. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 22 marca 2024 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że M. J. (1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 1 kwietnia 2017r. do dnia 31 lipca 2023r.

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 22.03.2024r. stwierdził że M. J. (1) nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1.04.2017r. do 31.07.2023r. jako domownik.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z postanowieniami art. 6,7 i 16 ustawy z 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t. jedn. Dz. U. z 2024r., poz. 90), ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy podlega rolnik prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego oraz zgłoszony przez niego domownik, który jest osobą bliską i pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym i stale pracuje w tym gospodarstwie, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W świetle zaś zgromadzonych dokumentów ustalono, że małżeństwo M. J. (1) i P. J. zostało rozwiązane przez rozwód zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach za sygn. akt I C 678/16 z dnia 27.02.2017r. Jednocześnie M. J. (1) od dnia prawomocnego wyroku sądu, tj. od 21.03.2017r., nie pracuje w gospodarstwie rolnym (...), co zostało potwierdzone oświadczeniami złożonymi przez P. J. i M. J. (1) w dniu 4.01.2024r. w placówce KRUS. W oparciu więc o przedłożoną dokumentację, w dniu 31.01.2024r. wydano decyzję o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników M. J. (1) w okresie od 1.04.2017r. do 7.09.2020r. M. J. (1) została też wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 8.09.2020r., zgodnie z decyzją o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników z 26.01.2021r. w związku z podleganiem ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia.

Dalej Prezes KRUS wskazał, że w dniu 7.02.2024r. wpłynął wniosek M. J. (1) o przywrócenie ubezpieczenia społecznego rolników. Prośbę swoją argumentowała faktem, że po ustaleniu małżeństwa nadal pracowała w gospodarstwie rolnym jako domownik (konkubina) i nie polegała innemu ubezpieczeniu społecznemu. Do wniosku M. J. (1) dołączyła swoje oświadczenie, P. J. oraz świadków. Pismem z dnia 11.03.2024r. M. J. (1) podtrzymała prośbę o przywrócenie ubezpieczenia społecznego rolników, opisując szczegółowo, jakie prace wykonywała w gospodarstwie rolnym i domowym byłego męża po ustaniu małżeństwa.

Tymczasem M. J. (1) nie można było uznać za osobę bliską P. J.. Przez osoby bliskie należy bowiem rozumieć osoby mające z rolnikiem takie więzi osobiste (rodzinne lub quasi rodzinne), które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika bez wynagrodzenia z tego tytułu. Za osoby bliskie uznaje się przede wszystkim osoby zaliczane do członków najbliższej rodziny rolnika, a więc zstępnych (dzieci własne i przysposobione) i ich współmałżonków, wstępnych (rodzice) i rodzeństwo. Do osób bliskich może być także zaliczony inny członek rodziny lub powinowaty, jeżeli stan faktyczny wykazuje, że łączą go z rolnikiem bliskie więzy i prowadzi z rolnikiem wspólne gospodarstwo domowe. Za innego członka rodziny może być uznana w szczególności osoba, która nie będąc małżonkiem w rozumieniu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pozostaje z rolnikiem w faktycznym pożyciu. O istnieniu konkubinatu przesądzają takie czynniki, jak tworzenie związku przez mężczyznę i kobietę, istnienie więzi emocjonalnej, duchowej, fizycznej i gospodarczej, jak w małżeństwie, i wola utrzymania trwałego związku.

Tymczasem wyrok Sądu Okręgowego w Suwałach z 27.02.2017r. rozwiązał przez rozwód małżeństwo M. J. (1) i P. J.. Z sentencji orzeczenia sądu wynika również, że nie zamieszkiwali oni we wspólnym gospodarstwie domowym. Przesłanką rozwodu jest fakt zupełnego i trwałego rozkładu małżeństwa. Zatem wyrok sądu jednoznacznie wskazuje, że ustało faktyczne pożycie oraz wygasła więź emocjonalna między M. J. (1) a P. J.. Tym samym, w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie można uznać, że M. J. (1) po rozwodzie jest osobą bliską, zatem nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik.

W odwołaniu od tej decyzji M. J. (1) zakwestionowała fakt, że nie była domownikiem P. J.. Wskazała, że wyrok sądowy z 27.02.2017r. kończył trwające sprawy rozwodowe i orzeczenie dotyczy wcześniejszego okresu, który był weryfikowany przez Sąd, by wydać orzeczenie zgodne ze stanem i rzeczywistością, ale na dzień 27.02.2017r. W dniu 31.03.2017r. następuje bowiem zupełny odwrót sytuacji, czego nie uwzględnia Prezes KRUS. Wróciła mianowicie z córką M. J. (2) do P. J. do wsi (...) i pozostała tam, wspólnie prowadząc gospodarstwo. Postanowili dać sobie jeszcze jedną szansę dla dobra córki. Pracując i przebywając w tym gospodarstwie już jako konkubina, wykonywała pracę nie tylko w domu, ale również w polu, co było widoczne dla sąsiadów. Pracowała w polu, owijała bale, karmiła i poiła bydło, jak również wyganiała je na pastwisko, woziła paszę do obory, zbierała słomę, układała kostki siana na przyczepie, bronowała i grabiła trawę. Niestety oświadczenia sąsiadów i wójta Gminy S. nie są brane pod uwagę. Przez cały też czas posiadała zameldowanie w G., gdyż mąż mimo rozwodu miał nadzieję, że ochłonie i wróci, i nie mylił się. Również oświadczenie P. J., że od daty rozwodu pracuje na rzecz gospodarstwa, jest prawdą. Owocem wspólnego zamieszkiwania, więzi fizycznej i emocjonalnej, są narodziny ich drugiej córki, P., w dniu (...)

W dniu 7.02.2024r. złożyła pismo w KRUS dotyczące wycofania wcześniejszego wniosku z dnia 1.02.2024r. KRUS zawezwał ją do złożenia wniosku o wykreślenie jej z ubezpieczenia, czego nie rozumiała. Monitowała już problem na spotkaniu. Nie rozumiała, jak ma wypełnić arkusz pytań, jeśli sytuacja rzeczywista była inna niż ta sugerowana przez pracownika KRUS, żeby zrezygnowała z ubezpieczenia. Stąd też w dniu 7.02.2024r. poprosiła o wycofanie tego pisma, które zostało wypełnione pod dyktando pracownika KRUS.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację z zaskarżonej decyzji. Podniósł i podkreślił, że w dniu 1.02.2024r. M. J. (1) złożyła w placówce KRUS oświadczenie, że jest świadoma, iż zostanie wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 21.03.2017r. oraz o przyczynach niezgłoszenia faktu rozwodu do KRUS (k. 229). Mając na uwadze powyższe dowody, decyzją z dnia 31.01.2024r. stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników M. J. (1) od 1.04.2017r. do 7.04.2020r. Wprawdzie w dniu 7.02.2024r. do PT KRUS w S. wpłynął wniosek o zweryfikowanie okresów podlegania ubezpieczeniu w KRUS wraz z oświadczeniem świadków potwierdzającymi, że M. J. (1) pracowała w gospodarstwie rolnym od dnia rozwodu, to jednak dlatego, że oświadczenia te są całkowicie sprzeczne z wcześniej złożonymi oświadczeniami, które wprost stwierdzały, że odwołująca się po rozwodzie zaprzestała pracy w gospodarstwie rolnym, nie dał im wiary i stwierdził, że odwołująca się nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 1.04.2017r. do 31.07.2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Odwołująca się od dnia 1.04.2017r. była bowiem cały czas domownikiem rolnika P. J.. Mimo iż zapadł wyrok rozwiązujący ich małżeństwo, co miało miejsce w dniu 27.02.2017r., od 1.04.2017r. cały czas mieszkała z P. J. i prowadziła z nim jego gospodarstwo rolne, a w każdym bądź razie pracowała na jego gospodarstwie rolnym. Jej mianowicie i P. J. twierdzenia w tym względzie potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie, ich sąsiedzi i graniczący z nimi polami. Zeznali natomiast, że od czasu, gdy odwołująca się wyszła za mąż za P. J. i z nim wtedy zamieszkała, to pracowała na gospodarstwie rolnym (...). Z zeznań A. L., P. S. i A. C. wynika że M. J. (1) pomagała mężowi na gospodarstwie we wszystkim. Widzieli, jak na polu jeździ ciągnikiem, beluje siano, a wcześniej je zgrabiała, a później zwoziła. Widzieli, jak doiła krowy na polu i krzątała się po podwórku, wychodziła z obory trzymając widły, nosiła wiadra oraz zganiała krowy z pola, jak też uczestniczyła przy wszystkich sezonowych pracach na polu. Wszystkim zaś tym świadkom odmówić wiary nie sposób. W bezpośrednim przesłuchaniu sąd nie doszukał się powodów, aby nie podzielić zeznań tych świadków. Zauważyć należy, że tylko świadek A. C. zaobserwował 2-3 miesiączną nieobecność M. J. (1) na gospodarstwie (...). Zapewne był to okres bezpośrednio poprzedzający rozwód, który zaistniał przed 1.04.2017r. Od tej daty z pewnością zamieszkiwali razem, czego owocem było ich następne dziecko, które urodziło się (...) (notabene, (...) urodziło się ich trzecie dziecko, M., o czym świadczą akty urodzenia). Korespondencja do M. J. (1), jak wynika z akt ubezpieczeniowych, też była kierowana na adres P. J.. Taki zresztą wykorzystywała do korespondencji i pod takim była stale zameldowana.

Z tych wszystkich względów wnosić więc należy, że odwołująca się rzeczywiście zaraz po rozwodzie wróciła do męża i żyła z nim w trwałym związku, bo konkubinacie, będąc na jego gospodarstwie rolnym domownikiem. Świadczy też o tym pełnomocnictwo, jakie otrzymała od męża P. J. w dniu 12.05.2016r. w celu załatwiania i reprezentowania P. J. w sprawach dotyczących gospodarstwa rolnego w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Nie zostało ono cofnięte i jeszcze w dniu 19.04.2024r. dokonała zaległych zgłoszeń dotyczących padnięć 23 sztuk bydła i zwrotu paszportów padniętych sztuk. Związane z pewnością to było z zakończeniem przez jej męża hodowli krów, co nastąpiło w ostatnim okresie czasu i o czym zeznawali świadkowie, zwłaszcza A. C., który zauważył to gdzieś od roku. Niemniej obowiązkowe ubezpieczenie społeczne rolników M. J. (1) zakończyło się wcześniej, gdyż z dniem 8.09.2020r., ponieważ z dniem tym podjęła zatrudnienie w Fabryce (...) i zaczęła podlegać pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Jak bowiem w zaskarżonej decyzji Prezes KRUS wskazał, rolnik i jego domownik podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników tylko wtedy, gdy nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie mają ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Stanowi zaś o tym art. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W zakresie natomiast oświadczeń o zaprzestaniu pracy M. J. (1) w gospodarstwie złożonych przez M. J. (1) i P. J., to rzeczywiście uznać należało, że złożone one zostały bez przemyślenia i pochopnie, i być może pod dyktando pracownika KRUS, nie rozumiejąc i nie zdając sobie sprawy, o co chodzi i jakie są tego konsekwencje. Szybko, bo po miesiącu czasu, zostały one wycofane następnymi oświadczeniami przez nich złożonymi, wskazując, że M. J. (1) pracowała jednak od 1.04.2017r. na gospodarstwie męża, co w obliczu okoliczności sprawy, a zwłaszcza zeznań świadków, jest oczywiste. Podkreślić należy, że niezależnie od złożonych oświadczeń, liczy się rzeczywisty zaistniały stan rzeczy i jeżeli zostanie ustalony inny, niż w złożonych oświadczeniach, to ten rzeczywisty stan rzeczy musi być uwzględniony, a nie to, co wynika z pisemnych oświadczeń.

Mając zatem to wszystko na uwadze, uznać należało, że M. J. (1) w okresie czasu od 1.04.2017r. do 7.09.2020r. podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienić zaskarżoną decyzję.

PW/mmw