Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 sierpnia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Cezary Olszewski
Protokolant:	st. sekr. sąd. Marta Majewska Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2024r. w Suwałkach

sprawy P. K.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wydanie zaświadczenia przez organ rentowy

w związku z odwołaniem P. K.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 19 marca 2024 r. znak (...)

1.  Oddala odwołanie.

2.  Zasądza od odwołującego P. K. na rzecz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kwotę 180 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty – tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 242/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 marca 2024 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, powołując się na art 217, art 218 i art, 219 k.p.a. w związku z art. 83b ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1230) oraz art. 52 ust. 1 i art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U z 2024 r., poz. 90), odmówił P. K. wydania zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacaniu składek za okres od 1970 roku do 31 grudnia 1982 roku.

Argumentował, iż podstawą do potwierdzania przebiegu ubezpieczenia i opłacania składek na to ubezpieczenie za lata 1977 - 1990 stanowi ewidencja założona w oparciu o informacje i dane przekazane przez urzędy gmin. Organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające dotyczące okresów podlegania i opłacania składek na ubezpieczenie wnioskodawcy zarówno z Urzędem Gminy w S., jak i Urzędem Miejskim w K.. Uzyskane informacje zawarte w „Kartach ewidencyjnych ubezpieczonego” oraz prowadzone postępowania wyjaśniające potwierdzają podleganie przez niego ubezpieczeniu w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku.

Kasa nie mogła potwierdzić ubezpieczania w okresie od 1970 roku do 31 grudnia 1982 roku ponieważ przepisy regulujące zagadnienia dotyczące opłacania składek na fundusz emerytalny rolników zaczęły obowiązywać dopiero od 1 sierpnia 1977 roku, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Wcześniej nie było uregulowań prawnych w zakresie podlegania i opłacana składek na ubezpieczenie rolnicze. Ponadto żaden dokument przekazany przez Urząd Miejski w K. i Urząd Gminy w S. nie potwierdza podlegania i opłacania składek za wnioskodawcę w okresie od dnia 1 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1982 roku. Akt notarialny z dnia 20 listopada 1970 roku, potwierdzający nabycie przez wnioskodawcę gruntów rolnych, nie może być podstawą do uznania i potwierdzenia ubezpieczenia.

P. K. złożył odwołanie od tej decyzji, domagając się jej uchylenia. Zarzucił organowi rentowemu błędy w ocenie materiału dowodowego, wskazując na akt notarialny, zaświadczenie o zatrudnieniu i karty ewidencyjne. Podniósł m.in., iż w okresie od 20 listopada 1970 roku do 16 czerwca 1971 roku podległ upieczeniom ponieważ posiadał gospodarstwo rolne. Składki osobowe nadpłacone w Gminie K. za lata 1984-1990 nie zostały mu zwrócone i domagał się ustalenia prawidłowej wysokości składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

P. K. wystąpił do Prezesa Kasy wnioskiem z dnia 7 marca 2024 roku (data wpływu do Prezesa KRUS 12 marca 2024 roku) o wydanie zaświadczenia o jego ubezpieczeniu i opłaconych składkach za lata 1970-1990. Podniósł, że jako rolnik podlega ubezpieczeniu rolniczemu od 20 listopada 1970 roku do 15 listopada 2004 roku. Kwestionował treść wszystkich zaświadczeń wydanych przez KRUS. Wskazał m.in. że w wydanych zaświadczeniach Kasa nie potwierdziła opłacenia składek osobowych w Gminie K. w latach 1984-1990, co pozostaje w sprzeczności z kartą ewidencyjną.

W dniu 19 marca 2024 roku KRUS oprócz skarżonej decyzji wydał również zaświadczenie dotyczące podlegania przez P. K. ubezpieczeniu rolniczemu od 1 stycznia 1983 roku do 31 października 2014 roku. Wskazał również wysokość opłaconych składek w latach 1983-2014 (k. 695-697v akt KRUS).

Do emerytury rolniczej odwołującego organ rentowy uwzględnił następujące okresy:

- od 29 lipca 1968 roku do 27 sierpnia 1968 roku - służba wojskowa:

- od 20 listopada 1970 roku do 20 czerwca 1971 roku, od 11 marca 1973 roku do 11 marca 1973 roku, od 1 listopada 1977 roku do 31 października 2014 roku - okresy pracy w gospodarstwie rolnym;

- od 21 sierpnia 1971 roku do 10 marca 1973 roku i od 12 marca 1973 roku do 13 czerwca 1984 roku - okresy zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie, jak również wniosek P. K. o wydanie zaświadczenia o jego ubezpieczeniu i opłaconych składkach za lata 1970-1990, zostały sformułowane w sposób, który mógł utrudniać adresatowi właściwe odkodowanie przedmiotu żądania. Zdaniem Sądu organ rentowy właściwie odczytał żądanie zawarte we wniosku P. K. z dnia 19 marca 2024 roku.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, jak i poglądami doktryny w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności (zob.postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 52/99 i z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11). Przedmiot sporu sądowego musi mieścić się w zakresie przedmiotowym decyzji organu rentowego.

Wniosek o wydanie zaświadczenia został przez organ rentowy częściowo zrealizowany, gdyż wydał zaświadczenie o podleganiu przez P. K. ubezpieczeniu rolniczemu od 1 stycznia 1983 roku do 31 października 2014 roku, jak również o wysokości składek na to ubezpieczenie i ich opłaceniu.

Organ rentowy nie znalazł podstaw do wydania zaświadczenia potwierdzającego okres od 20 listopada 1970 roku do 31 grudnia 1982 roku. Mając na uwadze treść decyzji przedmiotem niniejszego postepowania nie było (bo nie mogło być) ustalanie czy P. K. w spornym okresie prowadził gospodarstwo rolne i były za niego opłacane składki na Fundusz Emerytalny Rolników ani jaka była prawidłowa wysokość uiszczonych składek. Mimo dość zagmatwanego sposobu formułowania przez wnioskodawcę pism procesowych, niewątpliwie dążył, aby Sąd takie ustalenia poczynił. Wykraczało to jednak poza ramy rozpoznania sprawy wyznaczone wnioskiem inicjującym postępowanie.

Odnośnie decyzji odmawiającej wydania zaświadczenia to przedmiotem rozstrzygnięcia było ustalenie, czy organ rentowy miał podstawy do wydania zaświadczenia uwzględniającego w całości wniosek P. K.. Istota spraw, których zakresem jest żądanie wydania przez organ rentowy zaświadczenia określonej treści, sprowadza się do kwestii, czy na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów organ rentowy może wydać zaświadczenie o żądanej treści.

Zaświadczenie wydawane jest w oparciu o art. 217 § 1 i 2 pkt 2 k.p.a., wedle którego organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie, o ile ma ona w tym interes prawny. Zaświadczenie stanowi urzędowe potwierdzenie w formie pisemnej obiektywnie istniejącego (aktualnie lub w przeszłości) stanu rzeczy (faktycznego lub prawnego), dokonane przez organ administracji publicznej na żądanie zainteresowanej osoby, której interes oparty jest na prawie. Zaświadczenie jest aktem wiedzy, a nie woli organu i nie ma charakteru prawotwórczego, nie rozstrzyga żadnej sprawy, nie tworzy nowej sytuacji prawnej, ani też nie kształtuje bezpośrednio stosunku prawnego. Nie jest zatem dopuszczalne dokonywanie, w trybie dotyczącym wydawania zaświadczeń, jakichkolwiek ustaleń faktycznych i ocen prawnych niewynikających z prowadzonej przez organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Co do zasady, wydawanie zaświadczeń jest oparte na danych posiadanych przez organ. Konieczne postępowanie wyjaśniające odnosić się może do zbadania okoliczności wynikających z posiadanych przez organ ewidencji, rejestrów i innych danych, czy też wyjaśnienia, czy dane te odnoszą się do osoby wnioskodawcy, faktów, stanu prawnego, którego poświadczenia domaga się wnioskodawca. Postępowanie wyjaśniające spełnia bowiem jedynie pomocniczą rolę przy ustalaniu treści zaświadczenia, a jego przedmiotem powinno być ustalenie, jakiego rodzaju ewidencje, rejestry i inne zbiory danych mogą zawierać żądane przez wnioskodawcę okoliczności i ustalenie ich dysponentów (wyrok NSA z dnia 3 lutego 2015 r., I OSK 1813/13). Wydanie zaświadczenia jest niedopuszczalne, jeśli problematyka, której żądanie strony dotyczy, jest sporna lub gdy informacje, które zaświadczenie ma potwierdzać, mają charakter interpretacyjny lub ocenny (wyrok WSA w Gliwicach z 16 kwietnia 2021 r., II SA/ (...)).

Oznacza to, że zaświadczenie nie jest decyzją, lecz przejawem wiedzy organu rentowego i nie rozstrzyga żadnej kwestii (sprawy) co do jej istoty. Zaświadczenie ma jedynie potwierdzać stan rzeczy na podstawie posiadanych przez organ rentowy niespornych danych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2009 r., II UK 52/09). Postępowanie o wydanie zaświadczenia nie stanowi rozstrzygnięcia sprawy, nie poprzedza go żadne postępowanie, co najwyżej postępowanie wyjaśniające. Wydając takie zaświadczenie, organ rentowy przedstawia jedynie znany mu na daną chwilę stan faktyczny lub prawny, a nie rozstrzyga o żadnych prawach i obowiązkach ubezpieczonego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie, III AUa 1089/12). Innymi słowy, możliwość potwierdzenia określonego stanu faktycznego, którego żąda wnioskodawca, istnieje tylko wówczas, gdy wynika to z niespornego materiału dowodowego będącego w dyspozycji organu. Podstawową zasadą przy wydawaniu zaświadczeń jest odmowa jego wydania, jeżeli problematyka, którego dotyczy żądanie strony jest sporna i nie polega na prostym przeniesieniu danych znajdujących się w posiadanych przez organ ewidencjach, rejestrach i innych zbiorach, do treści zaświadczenia. Oczywistym jest bowiem, iż w drodze wydania zaświadczenia nie rozstrzyga się żadnej sprawy, nie tworzy nowej sytuacji prawnej, ani też nie kształtuje bezpośrednio stosunku prawnego. Tym samym nie jest dopuszczalne w trybie wydawania zaświadczeń dokonywanie jakichkolwiek ustaleń faktycznych i prawnych, niewynikających z prowadzonych przez organ ewidencji, rejestrów, bądź innych danych będących w jego posiadaniu.

Od 1 stycznia 1978 roku do 31 grudnia 1982 roku kwestie związane z ubezpieczeniem społecznym rolników określała ustawa z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. 32, poz. 140). Decyzje o odnośnie składek podejmował naczelnik gminy oraz organy prowadzące ewidencję sprzedaży produktów rolnych. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1977 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym raz innych świadczeniach dla rolników i innych rodzin (Dz. U. Nr 37 poz. 166) podstawę wymiaru składki oraz wysokość składki ustalał w drodze decyzji naczelnik gminy. Należności z tytułu składki pobierano w trybie obowiązującym przy realizacji zobowiązań pieniężnych rolników wobec państwa. Od decyzji tych przysługiwało odwołanie.

Natomiast w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku kwestie ubezpieczeń społecznych rolników regulowała ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 268). Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 roku w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznych rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 21, poz. 94) to naczelnik gminy prowadził ewekcję okresów ubezpieczenia i opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników każdej z osób objętych ubezpieczeniem. Naczelnik gminy wymierzał składki w drodze decyzji po ustaleniu, że rolnik, jego małżonek i domownicy podlegają ubezpieczeniu. Rolnik był zobowiązany przedstawić naczelnikowi gminy dane niezbędne do ustalenia obowiązku ubezpieczenia. Od decyzji naczelnika w sprawach wymiaru składki przysługiwało odwołanie.

Powyższe przepisy dotyczą spornego okresu i wynika z nich, że kwestie związane z ustalaniem wysokości składek i ich pobieraniem zajmowali się naczelnicy gmin. Po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 1991 roku przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, zadania z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników przejęły z urzędów gmin jednostki organizacyjne Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Przejęte dane i informacje z urzędów gmin o osobach objętych przepisami obowiązującymi do 1990 roku dotyczące okresów podlegania ubezpieczeniu rolniczemu i pobranych składkach na to ubezpieczenie przez urzędy gmin stanowiły podstawę założenia ewidencji, której obowiązek prowadzenia nakłada na Kasę art. 42 ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ewidencja ta w odniesieniu do okresów przypadających przed 1 stycznia 1991 roku obejmuje wyłącznie dane przekazane przez te urzędy gmin. Potwierdzając zatem okresy podlegania ubezpieczeniu rolniczemu za lata 1977-1990 i opłacania składek na to ubezpieczenie, Kasa zobowiązana jest opierać się o dane, wynikające z prowadzonej ewidencji, założonej w oparciu o informacje uzyskane zarówno ówcześnie jak i aktualnie z urzędów gmin.

Odnośnie spornego okresu organ rentowy bazował wyłącznie na danych pozyskanych z urzędów gminy, gdyż wówczas KRUS po prostu nie istniał. Analiza akt rentowy wskazuje, iż postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone przez Kasę i w jego efekcie możliwe było potwierdzenie podlegania przez P. K. ubezpieczeniu społecznemu rolników, wysokości należnych składek i ich opłaceniu w zakresie wynikający z zaświadczenie z dnia 19 marca 2024r. Jak wynika z powyżej przytoczonych przepisów, to na naczelniku gminy ciążył obowiązek wydawania decyzji w zakresie wymiaru składek, od których przysługiwało odwołanie. Niewątpliwie w przypadku dokumentacji skarżącego, pozyskanej przez organ rentowy z urzędów gmin, to ona była niekompletna. Taka sytuacja skutkuje tym, że nie jest możliwe potwierdzenie przebiegu ubezpieczenia odwołującego w formie zaświadczenia w zakresie wyrażonym we wniosku z dnia 7 marca 2024 roku. Należy nadmienić, że sam odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów w tym zakresie np. decyzji wymiarowej naczelnika gminy. Analiza akt rentowy wskazuje również, że przedstawione przez odwołującego karty ewidencyjne ubezpieczenia z Urzędów Gminy w S. i K. zostały uzyskane najpierw przez Kasę, która prowadziła szczegółowe ustalenia w tym zakresie i poddała je szczegółowej weryfikacji, która wykazała, iż uwagi na brak dokumentów źródłowych nie jest możliwe ustalenie przebiegu ubezpieczenia wnioskodawcy w spornym okresie. Mnożenie przez skarżącego zarzutów i powielanie tych samych twierdzeń o niewłaściwym działaniu organu rentowego jest nieuprawnione, gdyż działania Kasy opierają się o przepisy regulujące kwestie ubezpieczeń społecznych rolników obowiązujące od 1991 roku.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023. poz. 1935 ze zm.). Odwołujący przegrał sprawę i obowiązany jest do zwrotu organowi rentowemu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego.

mt