Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Cezary Olszewski

Protokolant : st. sekr. sadowy M. W.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2024r. w S.

sprawy A. K.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wydanie zaświadczenia przez organ rentowy

w związku z odwołaniem A. K.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 10 kwietnia 2024 znak (...)oraz decyzji z dnia 10 kwietnia 2024 r. znak (...)

1. Oddala odwołania.

2. Zasądza od A. K. na rzecz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kwotę 180 zł z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty – tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 243/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2024 roku znak (...)Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wskazując na art. 217, art. 218 i art. 219 k.p.a. w związku z art. 83b ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497) oraz art. 52 ust. 1 i art. 59 ust 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U z 2024 r., poz. 90) odmówił wydania A. K. zaświadczenia za okres od 1973 roku do 30 czerwca 1977 roku.

Wskazał, iż wnioskiem z dnia 7 marca 2024 roku pełnomocnik A. K. zwrócił się o wydanie zaświadczenia stwierdzającego podleganie przez nią ubezpieczeniu rolniczemu i opłacania składek za lata 1973-1988. Kasa nie mogła potwierdzić ubezpieczania w okresie od 1973 roku do 30 czerwca 1977 roku ponieważ przepisy regulujące zagadnienia dotyczące opłacania składek na fundusz emerytalny rolników zaczęły obowiązywać dopiero od 1 lipca 1977 roku i zawierała je ustawa z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Przed tą datą nie było uregulowań prawnych w zakresie podlegania i opłacana składek na ubezpieczenie rolnicze. Natomiast dokumenty przekazane przez Urząd Miejski w K. i Urząd Gminy w S. nie potwierdzają podlegania i opłacania składek za A. K. w okresie od dnia 1 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1982 roku. Natomiast akt notarialny z dnia 20 listopada 1970 roku, potwierdzający nabycie przez nią gruntów rolnych, nie może być podstawą do uznania i potwierdzenia ubezpieczenia. Organ rentowy poinformował wnioskodawczynię, że wniosek o potwierdzenie ubezpieczenia w okresie od 1 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1982 roku był już rozpatrywany i w dniu 26 kwietni 2019 roku została wydana decyzja w sprawie odmowy wydania zaświadczenia znak: (...), która jest prawomocna.

Odwołanie od tej decyzji złożył pełnomocnik A. P. K. (mąż). Domagał się jej zmiany i wydania zaświadczenia zgodnie z wnioskiem.

Wskazał m.in.. iż zgodnie z ustawą z dnia 27 października 1977 roku i 14 grudnia 1982 roku Urząd Gminy, Naczelnik Gminy oraz Urząd Wojewódzki i wojewoda naliczali i pobierali składki na ubezpieczenie rolnicze. Następnie składki były „przypisywane” przez Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do konkretnych osób. Skarżący podnosił, iż organ rentowy niewłaściwie przeprowadził postępowanie wyjaśniające w sprawie opłacanych przez jego żonę składek. Domagał się uprządkowania ubezpieczenia i przypisywania opłaconych składek do jej konta, zgodnie z przepisami.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej zwroty kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż w trybie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 90) zagadnienia dotyczące ustalania podlegania ubezpieczeniu prowadzone są przez jednostki Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Podstawę do potwierdzania przebiegu ubezpieczenia i opłacania składek na to ubezpieczenie za lata 1977 - 1990 stanowi ewidencja założona w oparciu o informacje i dane przekazane przez urzędy gmin. Organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające dotyczące okresów podlegania i opłacania składek na ubezpieczenie przez A. K. zarówno z Urzędem Gminy w S., jak i Urzędem Miejskim w K.. Uzyskane informacje zawarte w „Kartach ewidencyjnych ubezpieczonego” oraz prowadzone postępowania wyjaśniające potwierdzają podleganie przez A. K. ubezpieczeniu w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku.

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2024 roku znak (...)Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego powołując się na art. 59 ust. 3, art. 36, art. 52 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz art. 83a ust. 2, art. 83b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 61a §1 k.p.a. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie zwolnienia ustawowego A. K. z opłacania składek przez Urząd Gminy w S. za lata 1989-1990 oraz w sprawie naliczenia i opłacenia należnych składek osobowych ustalonych przez Urząd Miasta w K..

Wskazał, iż w latach obowiązywania ustawy z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140) oraz ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40 poz. 268, z późn. zm.) decyzje o wymiarze składek podejmował naczelnik gminy na podstawie ustaleń i rozstrzygnięć związanych z podleganiem (lub niepodleganiem) ubezpieczeniu przez poszczególne osoby. Od decyzji tych przysługiwało odwołania w trybie przewidzianym przy realizacji zobowiązań pieniężnych rolników wobec państwa. Natomiast od 1991 roku na mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników zagadnienia dotyczące ustalania podlegania ubezpieczeniu są prowadzone przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Potwierdzeniem podlegania ubezpieczeniu rolniczemu w okresach przypadających przed 1991 rokiem są informacje i dokumenty przekazane przez urzędy, które w latach wcześniejszych wykonywały zadania w przedmiotowym zakresie. W karcie ewidencyjnej A. K. z Urzędu Gminy S. wykazany został okres podlegania ubezpieczeniom od 1 stycznia 1984 roku o 31 grudnia 1990 roku. W związku z zatrudnieniem Urząd Gminy w S. zwolnił A. K. z opłacania składki osobowej w latach 1989-1990 wykazując za ten okres składkę z hektara. Kasa w dniu 29 grudnia 2017 roku zwróciła się do Urzędu Gminy w S. o wyjaśnienie rozbieżności dotyczącej lat 1989-1990. W odpowiedzi Urząd Gminy poinformował, że nie posiada dokumentów źródłowych pozwalających na weryfikację oraz wyjaśnienie rozbieżności oraz podanie prawidłowej daty objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników A. K..

Natomiast karta ewidencyjna A. K. z Urzędu Miasta w K. - sporządzona 5 marca 2018 roku i przekazana na wniosek Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w dniu 7 marca 2018 roku – zawierała informację o opłaceniu składek za lata 1983 -1988. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, składki na ubezpieczenie społeczne rolników od 1983 roku miały wymiar roczny i były wymierzane od każdego ubezpieczonego oraz z każdego pełnego hektara przeliczeniowego. Składki za hektary za lata 1983-1990 podane przez Urząd Gminy w S. i Urząd Miejski w K. były wykazane w przebiegu ubezpieczenia A. K.. Natomiast nie dokonano sumowania składek osobowych opłaconych w Urzędzie Miejskim w K. i Urzędzie Gminy w S., ponieważ były one naliczane rocznie, w jednakowej wysokości od każdego ubezpieczonego, a ich wysokość za kolejne lata regulowały rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Zgodnie z §27 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 21, poz.268) naczelnik gminy wymierzał składkę w drodze decyzji, po ustaleniu, że rolnik, jego małżonek i domownicy podlegają ubezpieczeniu. Składki na ubezpieczenie stanowiły sumę składki wymierzonej od powierzchni gruntów oraz od każdej osoby podlegającej ubezpieczeniu w danym gospodarstwie. Natomiast rolnik obowiązany był przedstawić naczelnikowi gminy dane niezbędne do ustalenia obowiązku ubezpieczenia. Organ rentowy nie jest uprawniony do weryfikacji okresów podlegania ubezpieczeniu, jeżeli w obowiązującym do końca roku 1990 stanie prawnym, sprawa została rozstrzygnięta decyzją ostateczną i decyzja ta nie została następnie uchylona czy też zmieniona przez właściwy organ, tj. naczelnika gminy. Dotyczy to podlegania i opłacania składek w latach 1977 -1990.

Odwołanie od tej decyzji złożył pełnomocnik A. P. K. (mąż), który domagał się jej uchylenia z uwagi na nieprawidłową ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Podniósł m.in., że opłacone składki zostały błędnie przypisane do niego, jako rolnika. P. K., jako rolnik, podlegał ubezpieczeniu, natomiast A. K. – małżonka rolnika, była ustawowo zwolniona z opłacania składek. Jego zdaniem Urząd Gminy S. nieprawidłowo dokonał podziału składek w karcie ewidencyjnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż to rolnik był obowiązany przedstawić naczelnikowi gminy dane niezbędne do ustalenia obowiązku ubezpieczenia. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie jest uprawniona do weryfikacji okresów podlegania ubezpieczeniu, jeżeli w obowiązującym do końca 1990 roku stanie prawnym sprawa została rozstrzygnięta decyzją ostateczną i decyzja ta nie została uchylona czy też zmieniona przez właściwy organ, tj. naczelnika gminy, który podjął rozstrzygnięcie w sprawie podlegania i opłacania składek w latach 1977-1990.

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2024 roku oba odwołania połączono do wspólnego rozpoznania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. K. w dniu 1 kwietnia 2019 roku wystąpiła z wnioskiem o wydanie zaświadczenia stwierdzającego podleganie przez nią ubezpieczeniom rolniczym od 1 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1990 roku. Po przeproszeniu postępowania wyjaśniającego z Urzędem Miasta w K. w dniu 26 marca 2019 roku organ rentowy wydał zaświadczenie dotyczące A. K. i jej podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wynikało z niego, że ubezpieczeniu społecznemu rolników podlegała od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku z przerwą od 1 stycznia 2989 roku do 31 grudnia 1990 roku (inne ubezpieczenie). Wskazane zostały w im również kwoty opłaconych składek od 1983 roku do 1990 roku (k. 293 akt KRUS). Dane wskazane w zaświadczeniu z 2019 roku były identyczne z tymi wskazanymi w zaświadczeniu z 10 kwietnia 2024 roku. Ponadto decyzją z dnia 26 kwietnia 2019 roku organ rentowy odmówił wydania zaświadczenia w treści żądanej przez A. K. (k. 305-305v akt KRUS). Odwołanie od tej decyzji złożyła A. K. (sygn. akt Sądu Okręgowego w Suwałkach III U 617/19) i w dniu 30 sierpnia 2019 roku cofnęła je. Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2019 roku postępowanie w sprawie umorzono.

W dniu 21 grudnia 2020 roku A. K. ponowiła wniosek o wydanie zaświadczenia o opłacaniu składek za okres od 1 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1990 roku, przedstawiając kserokopię karty ewidencyjnej z Urzędu Miejskiego w K. oraz karty ewidencyjne z Gminy S. (k. 436-439v akt KRUS). Organ rentowy wydał jej zaświadczenie z dnia 30 grudnia 2020 roku o treści identycznej jak w przypadku zaświadczenia z 2019 roku i dodatkowo poinformował, że był w posiadaniu przedłożonych przez nią kart ewidencyjnych, gdyż to Kasa prowadziła postępowanie wyjaśniające i po weryfikacji tych dokumentów w 2019 roku wydał zaświadczenie i decyzję (informacja k. 440 akt KRUS).

W dniu 12 lutego 2021 roku organ rentowy z uwagi na zakończenie postepowania wyjaśniającego z Urzędem Miasta w K. wydał A. K. nowe zaświadczenie. Weryfikacji uległa wysokość składek za lata 1989 - 1990 poprzez zsumowanie składek z hektara wykazanych przez Urząd Gminy w K. i Urząd Gminy w S. (k. 483-484 akt KRUS). A. K. zaskarżyła to zaświadczenie do Sądu Okręgowego w Suwałkach, który wyrokiem z dnia 23 września 2021 roku sygn. akt III U 233/21 oddalił jej odwołanie, natomiast Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 9 listopada 2022 roku sygn. akt III AUa 1508/21 oddalił apelację A. K. (k. 596-601 akt KRUS).

P. K., jako pełnomocnik A. K., wystąpił do Prezesa Kasy wnioskiem z dnia 7 marca 2024 roku (data wpływu do Prezesa KRUS 12 marca 2024 roku) o wydanie zaświadczenia o ubezpieczeniu i opłacaniu składek przez A. K. w latach 1973-1988 i wszczęcia postepowania wyjaśniającego w sprawie zwolnienia ustawowego z opłacania składek A. K. jako małżonka rolnika i pracownika przez Naczelnika Gminy S. w latach 1989 – 1990, a także o wszczęcie postępowania wyjaśniającego odnośnie naliczenia należnych składek osobowych przez naczelnika Gminy K. i opłacenia należnych składek przez rolników.

Uzasadniając wniosek wskazał m.in. iż jako rolnik podlegała ubezpieczeniu rolniczemu z mocy ustawy od 22 listopada 1970 roku do 15 listopada 2014 roku, natomiast A. K. takiemu ubezpieczeniu podległa od 12 sierpnia 1973 roku do 15 listopada 2004 roku. Kwestionował treść wszystkich zaświadczeń wydanych przez KRUS podnosząc, że za lata 1989-1990 organ rentowy z jednej strony wskazał, że A. K. podlegała powszechnemu ubezpieczeniu przy jednoczesnym zwolnieniu ustawowym z opłacania składek i ich opłacaniu. W wydanych zaświadczeniach Kasa nie potwierdziła opłacenia składek osobowych w Gminie K. w latach 1984-1990, co pozostaje w sprzeczności z kartą ewidencyjną.

W dniu 10 kwietnia 2024 roku KRUS oprócz skarżonych decyzji wydał również zaświadczenie dotyczące podlegania przez A. K. ubezpieczeniu społecznemu rolników, okresów podlegających zaliczeniu oraz wysokości opłaconych składek. Potwierdził, że odwołująca podlegała ubezpieczeniu w okresie od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku, w tym od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1990 roku innemu ubezpieczeniu. Dodatkowo organ rentowy wskazał wysokość opłaconych składek w latach 1983-1990 (k. 703 akt KRUS).

W okresie od 15 października 1973 roku do 31 marca 1977 roku A. K. była zatrudniona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w: Państwowym Gospodarstwie Rolnym O., od 1 kwietnia 1977 roku do 31 maja 1981 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R. z siedzibą w Ś. i od 1 czerwca 1981 roku do 15 grudnia 1982 roku w Urzędzie Miasta i Gminy w R. (świadectwa pracy k. 66-68v a.s.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania od obu decyzji, ale również sam wniosek pełnomocnika A. K. z dnia 7 marca 2024 roku zostały sformułowane w sposób, który mógł utrudniać adresatowi właściwe odkodowanie przedmiotu żądania. Zdaniem Sądu organ rentowy właściwie odczytał żądania zawarte we wniosku pełnomocnika odwołującej.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, jak i poglądami doktryny w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności (zob.postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 52/99 i z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11). Przedmiot sporu sądowego musi mieścić się w zakresie przedmiotowym decyzji organu rentowego.

Odnośnie decyzji w sprawie odmowy wydania zaświadczenia, to wniosek o został przez organ rentowy częściowo zrealizowany, gdyż wydał zaświadczenie o podleganiu przez A. K. ubezpieczeniu rolniczemu od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku, w tym od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1990 roku innemu ubezpieczeniu, jak również o wysokości składek na to ubezpieczenie i ich opłaceniu.

Organ rentowy nie znalazł podstaw do wydania zaświadczenia potwierdzającego okres od 1973 roku do 30 czerwca 1977 roku oraz odmówił wszczęcia postępowania w sprawie zwolnienia ustawowego z opłacania składek A. K. przez Urząd Gminy w S. w latach 1989-1990 oraz w sprawie naliczania i opłacania należnych składek osobowych ustalonych przez Urząd Miasta w K.. Mając na uwadze treść obu decyzji przedmiotem niniejszego postepowania nie było (bo nie mogło być) ustalanie czy A. K. w spornym okresie prowadziła gospodarstwo rolne i były za nią opłacane składki na Fundusz Emerytalny Rolników ani jaka była prawidłowa wysokość uiszczonych składek. Mimo dość zagmatwanego sposobu formułowania pism procesowych przez pełnomocnika odwołującej, niewątpliwie dążyły, aby Sąd takie ustalenia poczynił. Wykraczało to jednak poza ramy rozpoznania sprawy wyznaczone jej wnioskiem inicjującym postępowanie.

Odnośnie decyzji odmawiającej wydania zaświadczenia to przedmiotem rozstrzygnięcia było ustalenie, czy organ rentowy miał podstawy do wydania zaświadczenia uwzględniającego w całości wniosek A. K.. Istota spraw, których zakresem jest żądanie wydania przez organ rentowy zaświadczenia określonej treści, sprowadza się do kwestii, czy na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów organ rentowy może wydać zaświadczenie o żądanej treści.

Zaświadczenie wydawane jest w oparciu o art. 217 § 1 i 2 pkt 2 k.p.a., wedle którego organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie, o ile ma ona w tym interes prawny. Zaświadczenie stanowi urzędowe potwierdzenie w formie pisemnej obiektywnie istniejącego (aktualnie lub w przeszłości) stanu rzeczy (faktycznego lub prawnego), dokonane przez organ administracji publicznej na żądanie zainteresowanej osoby, której interes oparty jest na prawie. Zaświadczenie jest aktem wiedzy, a nie woli organu i nie ma charakteru prawotwórczego, nie rozstrzyga żadnej sprawy, nie tworzy nowej sytuacji prawnej, ani też nie kształtuje bezpośrednio stosunku prawnego. Nie jest zatem dopuszczalne dokonywanie, w trybie dotyczącym wydawania zaświadczeń, jakichkolwiek ustaleń faktycznych i ocen prawnych niewynikających z prowadzonej przez organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Co do zasady, wydawanie zaświadczeń jest oparte na danych posiadanych przez organ. Konieczne postępowanie wyjaśniające odnosić się może do zbadania okoliczności wynikających z posiadanych przez organ ewidencji, rejestrów i innych danych, czy też wyjaśnienia, czy dane te odnoszą się do osoby wnioskodawcy, faktów, stanu prawnego, którego poświadczenia domaga się wnioskodawca. Postępowanie wyjaśniające spełnia bowiem jedynie pomocniczą rolę przy ustalaniu treści zaświadczenia, a jego przedmiotem powinno być ustalenie, jakiego rodzaju ewidencje, rejestry i inne zbiory danych mogą zawierać żądane przez wnioskodawcę okoliczności i ustalenie ich dysponentów (wyrok NSA z dnia 3 lutego 2015 r., I OSK 1813/13). Wydanie zaświadczenia jest niedopuszczalne, jeśli problematyka, której żądanie strony dotyczy, jest sporna lub gdy informacje, które zaświadczenie ma potwierdzać, mają charakter interpretacyjny lub ocenny (wyrok WSA w Gliwicach z 16 kwietnia 2021 r., II SA/GI/1513/20).

Oznacza to, że zaświadczenie nie jest decyzją, lecz przejawem wiedzy organu rentowego i nie rozstrzyga żadnej kwestii (sprawy) co do jej istoty. Zaświadczenie ma jedynie potwierdzać stan rzeczy na podstawie posiadanych przez organ rentowy niespornych danych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2009 r., II UK 52/09). Postępowanie o wydanie zaświadczenia nie stanowi rozstrzygnięcia sprawy, nie poprzedza go żadne postępowanie, co najwyżej postępowanie wyjaśniające. Wydając takie zaświadczenie, organ rentowy przedstawia jedynie znany mu na daną chwilę stan faktyczny lub prawny, a nie rozstrzyga o żadnych prawach i obowiązkach ubezpieczonego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie, III AUa 1089/12). Innymi słowy, możliwość potwierdzenia określonego stanu faktycznego, którego żąda wnioskodawca, istnieje tylko wówczas, gdy wynika to z niespornego materiału dowodowego będącego w dyspozycji organu. Podstawową zasadą przy wydawaniu zaświadczeń jest odmowa jego wydania, jeżeli problematyka, którego dotyczy żądanie strony jest sporna i nie polega na prostym przeniesieniu danych znajdujących się w posiadanych przez organ ewidencjach, rejestrach i innych zbiorach, do treści zaświadczenia. Oczywistym jest bowiem, iż w drodze wydania zaświadczenia nie rozstrzyga się żadnej sprawy, nie tworzy nowej sytuacji prawnej, ani też nie kształtuje bezpośrednio stosunku prawnego. Tym samym nie jest dopuszczalne w trybie wydawania zaświadczeń dokonywanie jakichkolwiek ustaleń faktycznych i prawnych, niewynikających z prowadzonych przez organ ewidencji, rejestrów, bądź innych danych będących w jego posiadaniu.

Należy podkreślić, że okres sporny obejmuje okres od 1973 roku do 30 czerwca 1977 roku. Natomiast dopiero od 1 stycznia 1978 roku do 31 grudnia 1982 roku kwestie związane z ubezpieczeniem społecznym rolników określała pierwsza ustawa w tym zakresie tj. ustawa z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. 32, poz. 140). Decyzje o odnośnie składek podejmował naczelnik gminy oraz organy prowadzące ewidencję sprzedaży produktów rolnych. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1977 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym raz innych świadczeniach dla rolników i innych rodzin (Dz. U. Nr 37 poz. 166) podstawę wymiaru składki oraz wysokość składki ustalał w drodze decyzji naczelnik gminy. Należności z tytułu składki pobierano w trybie obowiązującym przy realizacji zobowiązań pieniężnych rolników wobec państwa. Od decyzji tych przysługiwało odwołanie. Następnie od 1 stycznia 1983 roku do 31 grudnia 1990 roku kwestie ubezpieczeń społecznych rolników regulowała ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 268). Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 roku w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznych rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 21, poz. 94) to naczelnik gminy prowadził ewekcję okresów ubezpieczenia i opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników każdej z osób objętych ubezpieczeniem. Naczelnik gminy wymierzał składki w drodze decyzji po ustaleniu, że rolnik, jego małżonek i domownicy podlegają ubezpieczeniu. Rolnik był zobowiązany przedstawić naczelnikowi gminy dane niezbędne do ustalenia obowiązku ubezpieczenia. Od decyzji naczelnika w sprawach wymiaru składki przysługiwało odwołanie. Po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 1991 roku przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, zadania z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników przejęły z urzędów gmin jednostki organizacyjne Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Przejęte dane i informacje z urzędów gmin o osobach objętych przepisami obowiązującymi do 1990 roku dotyczące okresów podlegania ubezpieczeniu rolniczemu i pobranych składkach na to ubezpieczenie przez urzędy gmin stanowiły podstawę założenia ewidencji, której obowiązek prowadzenia nakłada na Kasę art. 42 ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ewidencja ta w odniesieniu do okresów przypadających przed 1 stycznia 1991 roku obejmuje wyłącznie dane przekazane przez te urzędy gmin. Potwierdzając zatem okresy podlegania ubezpieczeniu rolniczemu za lata 1977-1990 i opłacania składek na to ubezpieczenie, Kasa zobowiązana jest opierać się o dane, wynikające z prowadzonej ewidencji, założonej w oparciu o informacje uzyskane zarówno ówcześnie jak i aktualnie z urzędów gmin.

Na sporny okres przypadło zatrudnienie odwołującej w PGR O. (od 15 października 1973 roku do 31 marca 1977 roku) i w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R. z siedzibą w Ś. (od 1 kwietnia 1977 roku do 31 maja 1981 roku). Odwołująca nie przedstawiła dowodów na okoliczność podlegania ubezpieczeniom rolniczym przed 1978 rokiem. Sąd nie mógł w niniejszej sprawie czynić ustaleń w tym względzie, gdyż wykraczało to poza zakres rozpoznania sprawy wyznaczony treścią wniosku o wydanie zaświadczenia. Organ rentowy bazował wyłącznie na danych pozyskanych z urzędu gminy, gdyż w spornym okresie KRUS po prostu nie istniał. Analiza akt rentowy wskazuje, iż postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone przez Kasę i w jego efekcie możliwe było potwierdzenie podlegania przez A. K. ubezpieczeniu społecznemu rolników, wysokości należnych składek i ich opłaceniu w zakresie wynikający z zaświadczenie z dnia 10 kwietnia 2024r. Mnożenie przez pełnomocnika skarżącej zarzutów i powielanie tych samych twierdzeń o niewłaściwym działaniu organu rentowego jest nieuprawnione, gdyż działania Kasy opierają się o przepisy regulujące kwestie ubezpieczeń społecznych rolników obowiązujące od 1991 roku.

Co do decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie zwolnienia ustawowego z opłacania składek przez Urząd Gminy za lata 1989-1990 oraz naliczania i opłacania należnych składek osobowych ustalonych przez Urząd Miasta w K., organ rentowy prawidłowo zinterpretowała zapisy na karcie ewidencyjnej ubezpieczonej z Urzędu Gminy S.. Karta dotyczyła podlegania przez nią ubezpieczeniom od 1 stycznia 1984 roku do 31 grudnia 1990 roku. W związku z zatrudnienie odwołującej, a zatem podleganiem innemu ubezpieczeniu (powszechnemu), Urząd Gminy w S. zwolnił ją z opłacania składki osobowej w latach 1989-1990 wykazując za ten okres składkę z hektara. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wnioskiem z dnia 29 grudnia 2017 roku zwróciła się do Urzędu Gminy w S. o wyjaśnienie rozbieżności dotyczącej lat 1989-1990, na co uzyskała odpowiedź, że UG nie posiada źródłowych dokumentów i ustaw wówczas obowiązujących pozwalających na weryfikację, wyjaśnienie rozbieżności oraz podanie prawidłowej daty objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników A. K.. W związku z tym nie naniesiono żadnych zmian na karcie ewidencyjnej A. K. przekazanej z Urzędu Gminy w S.. Natomiast karta ewidencyjna ubezpieczonego z Urzędu Miasta w K. dotycząca A. K. sporządzona została 5 marca 2018 roku i przekazana na wniosek Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w dniu 07 marca 2018 roku. W karcie wykazano opłacanie składek za lata 1983 - 1988. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin składki na ubezpieczenie społeczne rolników od 1983 roku miały wymiar roczny i były wymierzane od każdego ubezpieczonego oraz z każdego pełnego hektara przeliczeniowego. Składki za hektary za lata 1983-1990 wykazane przez Urząd Gminy w S. i Urząd Miejski w K. są wykazane w przebiegu ubezpieczenia skarżącej. Składki były naliczane rocznie, w jednakowej wysokości od każdego ubezpieczonego, a ich wysokość za kolejne lata regulowały rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i dlatego nie dokonano sumowania składek osobowych opłaconych w Urzędzie Miejskim w K. i Urzędzie Gminy w S.. Składki na ubezpieczenie stanowiły sumę składki wymierzonej od powierzchni gruntów oraz od każdej osoby podlegającej ubezpieczeniu w danym gospodarstwie. Natomiast rolnik obowiązany był przedstawić naczelnikowi gminy dane niezbędne do ustalenia obowiązku ubezpieczenia.

Organ rentowy nie jest uprawniona do weryfikacji okresów podlegania ubezpieczeniu, jeżeli w obowiązującym do końca roku 1990 stanie prawnym, sprawa została rozstrzygnięta decyzją ostateczną i decyzja ta nie została następnie uchylona czy też zmieniona zgodnie z obowiązującym prawem przez właściwy organ, tj. naczelnika gminy, który podjął rozstrzygnięcie w sprawie podlegania i opłacania składek w latach 1977 -1990, nie ma zatem podstaw do wszczynania postępowania w sprawach dotyczących zwolnienia czy też naliczenia i opłacania składek, tak jak domagał się tego pełnomocnik A. K..

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023. poz. 1935 ze zm.). Odwołujący przegrał sprawę i obowiązany jest do zwrotu organowi rentowemu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego.

mt