Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2024r. w S.

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość świadczenia

w związku z odwołaniem Z. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 29 maja 2024 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Z. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 29.05.2024 r. przyznał Z. M. emeryturę na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), poczynając od 1.05.2024 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku. Jednocześnie w decyzji ustalono wyrównanie za okres od 1.05.2024 r. do 31.07.2024 r. w kwocie (...) zł brutto.

Odwołanie od tej decyzji wniósł Z. M.. Domagał się jej zmiany i wyrównania świadczenia emerytalnego od 1.05.2021 r., tj. stosownie do art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, za okres trzech lat wstecz.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji. Ponadto wskazał, że w związku z dołączonym 27.05.2024 r. świadectwem pracy z tytułu zatrudnienia w Fundacji (...), doliczył Z. M. okres zatrudnienia od 1.01.2006 r. do 31.10.2009 r. Stwierdził brak podstaw do wyrównania wypłaty świadczenia przed dniem złożenia wniosku.

Sąd ustalił, co następuje:

Decyzją z 2.09.1991 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w A. przyznał Z. M. (ur. (...)) emeryturę wcześniejszą od 1.08.1991 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.01.1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz.U. Nr 4, poz.27).

We wrześniu 1999 r. Z. M. złożył wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie wynagrodzeń z 20 lat zatrudnienia (1960-1989), dołączając zaświadczenia Rp-7 o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Decyzją z 22.10.1999 r. organ rentowy przeliczył emeryturę od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Po przyznaniu emerytury odwołujący się podejmował zatrudnienie w różnym wymiarze czasu pracy i u różnych pracodawców na stanowisku głównego księgowego.

W grudniu 1999 r. wnioskodawca został wezwany przez organ rentowy do przedłożenia zaświadczenia o łącznej kwocie uzyskiwanych dochodów, w celu rozliczenia pobieranej emerytury. Złożył PIT za 1998 r., a następnie w kolejnym roku zaświadczenie sporządzone 16.01.2002 r. przez Fundację (...) w S., z którego wynikało zatrudnienie w tej Fundacji na stanowisku głównego księgowego od 16.03.2000 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem (...) zł brutto. Dołączył też Rp-7 za 2001 r. Po potwierdzeniu okresów ubezpieczenia, decyzją z 4.03.2002 r. przeliczono emeryturę wnioskodawcy od miesiąca zgłoszenia wniosku (styczeń 2002 r.). Kolejne zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz pozostawaniu w zatrudnieniu w Fundacji (...) złożył w styczniu 2003 r. Jednocześnie złożył wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem kolejnego okresu zatrudnienia (2002 r.). Wniosek został uwzględniony decyzją z 10.02.2003 r.

W kolejnych latach: 2004 r., 2005 r. i 2006 r. składał zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz pozostawaniu w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę w Fundacji (...). Ostatnia decyzja o przeliczeniu emerytury w związku z wnioskiem o zmianę okresu, z którego ustalono podstawę wymiaru świadczenia, wydana została 20.03.2006 r. Poprzedziło ją złożenie zaświadczenia Rp-7 za 2005 r. oraz świadectwa pracy potwierdzającego zatrudnienie Z. M. w Fundacji (...) od 1.01.2005 r. i nadal w wymiarze ½ etatu na stanowisku konsultanta ds. finansowo-skarbowych. W kolejnych latach wydawano decyzje waloryzujące emeryturę oraz przyznaniu dodatku pielęgnacyjnego po ukończeniu 75 lat. Z. M. nie składał wniosku przeliczenie emerytury w kolejnych latach, natomiast dwukrotnie złożył wniosek/informacje o zmianie numeru rachunku bankowego, na które przekazywana jest emerytura.

Zaskarżona decyzja z 29.05.2024 r. zapadła po złożeniu przez Z. M. 2.05.2024 r. wniosku o obliczenie wysokości emerytury według nowych zasad. W związku z tym wnioskiem uzyskano poświadczenie podlegania ubezpieczeniom dla celów świadczeń emerytalno-rentowych, które wykazało, że odwołujący się podlegał ubezpieczeniom z tytułu zatrudnienia w Fundacji (...) od 16.03.2000 r. do 31.10.2009 r. Z tego okresu do wyliczenia emerytury uwzględniony został okres do końca 2005 r. W związku z tym, pracownik prowadzący sprawę poinformował pełnomocnika odwołującego się o konieczności złożenia świadectwa pracy z okresu zatrudnienia w Fundacji (...). Świadectwo pracy zostało złożone 27.05.2024 r. Poświadcza ono, że Z. M. rozwiązał umowę o pracę za porozumieniem stron 31.10.2009 r. Ostatnio zatrudniony był w wymiarze 1/5 etatu na stanowisku konsultanta finansowo-księgowego.

Powyższe ustalono na podstawie akt rentowych odwołującego się.

Sąd zważył, co następuje:

Z. M. w odwołaniu od zaskarżonej decyzji domagał się jej zmiany i wyrównania świadczenia emerytalnego od 1.05.2021 r., tj. stosownie do art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, za okres trzech lat wstecz. Decyzję ustalającą wymiar emerytury zakwalifikował w kategorii błędu. W związku z tym należy powołać się na art. 133 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), który w ustępie 1. stanowi, że: w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Należy podnieść, że w judykaturze Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 20 września 2017 r. I UK 359/16) zgodnie przyjmuje się, że zawarte w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej określenie „błąd organu rentowego” należy rozumieć szeroko, zgodnie z tzw. obiektywną błędnością decyzji (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1995 r., II UZP 28/94, OSNAPiUS 1995 nr 19, poz. 242). Obejmuje on sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Oznacza to, że przedmiotowe pojęcie obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 lutego 2002 r., II UKN 116/01, OSNP 2003 nr 24, poz. 599; z dnia 17 marca 2011 r., I UK 332/10, z dnia 4 grudnia 2012 r., II UK 130/12, OSNP 2013 nr 21-22, poz. 258, a także uzasadnienia uchwał Sądu Najwyższego: z dnia 28 czerwca 2005 r., III UZP 1/05, OSNP 2005 nr 24, poz. 395 i z dnia 15 lutego 2006 r., II UZP 16/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 244; wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2015 r., I UK 533/14 i powołane w nim wcześniejsze orzecznictwo).

Jednocześnie w orzecznictwie wyrażono stanowisko, że nie jest „błędem" niewykazywanie przez organ rentowy inicjatywy dowodowej, niezgłaszanie i nieposzukiwanie dowodów istotnych dla ustalenia wysokości świadczenia (zob. wyrok SA w Lublinie z dnia 26 kwietnia 2018 r., III AUa 907/17, LEX nr 2488254).

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe z dnia 11 października 2011 r. (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) organy rentowe udzielają informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczeń. Do wniosku o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinny być dołączone dokumenty stwierdzające wysokość wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, którymi są, między innymi, zaświadczenia pracodawcy lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków (§ 10 ust. 1 pkt 4 w związku z § 21 ust. 1 rozporządzenia).

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie można przypisać organowi rentowemu „błędu” na gruncie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, w ustaleniu wysokości świadczenia emerytalnego przed zaskarżoną decyzją. W grudniu 1999 r. wnioskodawca został wezwany do przedłożenia zaświadczenia o łącznej kwocie uzyskiwanych dochodów, w celu rozliczenia pobieranej emerytury. Złożył PIT za 1998 r., a następnie w kolejnym roku zaświadczenie o zatrudnieniu sporządzone 16.01.2002 r. przez Fundację (...) w S. oraz Rp-7 za 2001 r. Po potwierdzeniu okresów ubezpieczenia, decyzją z 4.03.2002 r. przeliczono emeryturę wnioskodawcy od miesiąca zgłoszenia wniosku (styczeń 2002 r.). Kolejne zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz pozostawaniu w zatrudnieniu w Fundacji (...) złożył w styczniu 2003 r. Jednocześnie złożył wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem kolejnego okresu zatrudnienia (2002 r.). Wniosek został uwzględniony decyzją z 10.02.2003 r. W następnych latach: 2004 r., 2005 r. i 2006 r. składał zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz pozostawaniu w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę w Fundacji (...). Ostatnia decyzja o przeliczeniu emerytury w związku z wnioskiem o zmianę okresu, z którego ustalono podstawę wymiaru świadczenia, wydana została 20.03.2006 r. Poprzedziło ją złożenie zaświadczenia Rp-7 za 2005 r. oraz świadectwa pracy potwierdzającego zatrudnienie Z. M. w Fundacji (...) od 1.01.2005 r. i nadal w wymiarze ½ etatu na stanowisku konsultanta ds. finansowo-skarbowych. Z sekwencji zdarzeń wynika, że miał on wiedzę o potrzebie złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia po upływie kolejnego okresu zatrudnienia oraz dokumentów to potwierdzających. Ubezpieczony, należycie dbając o swoje interesy, powinien był złożyć wniosek i zaświadczenia jak wcześniej.

Wniosek o przeliczenie emerytury według nowych zasad odwołujący się złożył 2.05.2024 r., a brakujące świadectwo pracy, po wezwaniu organu rentowego – 27.05.2024 r. Organ rentowy zasadnie, na podstawie art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy, dokonał przeliczenia emerytury od maja 2024 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku w tym przedmiocie.

Przez błąd organu rentowego należy rozumieć każdą obiektywną wadliwość decyzji, skutkującą niewłaściwym ustaleniem uprawnień ubezpieczonego, której powstanie nie było rezultatem działania lub zaniechania świadczeniobiorcy, a można je powiązać z działaniami lub zaniechaniami, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. Mowa tu więc o sytuacji, gdy organ rentowy miał podstawy do wydania prawidłowego rozstrzygnięcia, ale z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił, w szczególności z powodu pomyłki, zaniedbania lub celowego działania. Nie chodzi tu natomiast o sytuacje, gdy organ rentowy nie miał możliwości lub powodów, by podjąć działania, które mogłyby doprowadzić do wydania prawidłowej decyzji, w szczególności wówczas, gdy wydanie obiektywnie wadliwej decyzji było rezultatem działania świadczeniobiorcy lub innego podmiotu. Błędem nie jest niewykazywanie przez organ rentowy inicjatywy dowodowej i nieposzukiwanie dowodów istotnych dla ustalenia wysokości świadczenia,

Natomiast zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17.05.2022 r., sygn. I USKP 109/21 błąd organu rentowego z uwagi na niedopełnienie obowiązku informacyjnego i obowiązku działania na korzyść ubezpieczonego występuje wtedy, gdy ma on dostateczne podstawy, aby zauważyć braki w dostarczonej przy wniosku dokumentacji, a mimo tego nie udziela ubiegającemu się o świadczenie odpowiednich pouczeń, w wyniku których brak ten byłby możliwy do usunięcia, co z kolei skutkowałoby przyznaniem prawa do świadczenia. W wyroku tym Sąd Najwyższy wskazał też, że nie ma podstaw, aby uznać, że prokonstytucyjna wykładnia art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej uzasadnia przyjęcie błędu organu rentowego w sytuacji, gdy do nieprzyznania świadczenia doszło na skutek nieujawnienia przez ubezpieczonego okresów ubezpieczenia a przedstawione wraz z wnioskiem oświadczenie okoliczności oraz dokumenty nie wskazywały na ich istnienie.

Organ rentowy nie musi prowadzić szczególnego postępowania zmierzającego do poszukiwania dowodów, które mogłyby ewentualnie prowadzić do wykazania wyższej wysokości świadczenia, a obowiązek taki spoczywa przede wszystkim na ubezpieczonym, co też oczywiście leży też w jego interesie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24.01.2019 r., sygn. III AUa 861/18). Przepisy art. 129 i art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej określają, że świadczenia wypłaca się poczynając od powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, natomiast w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu albo za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym powyżej, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Bezsporną okolicznością jest fakt złożenia 2.05.2024 r. przez odwołującego się wniosku o przeliczenie świadczenia. Do tego wniosku odwołujący się nie dołączył żadnych dokumentów, poświadczających dalsze zatrudnienie i wysokość podstawy składek na ubezpieczenie społeczne z kolejnych lat. Nie można zarzucić organowi rentowemu, że nie dopełnił obowiązku informacyjnego, gdyż wcześniej takie wnioski i dokumenty Z. M. składał i organ rentowy ponownie obliczał wysokość jego emerytury. Nie można nie zauważyć, że odwołujący się przez wiele lat zajmował stanowisko głównego księgowego w różnych firmach. W ocenie Sądu, nie jest rolą organu rentowego wyręczanie ubezpieczonych przy składaniu wniosków o świadczenia i samodzielne poszukiwanie dowodów. Odwołujący się złożył kolejny wniosek o przeliczenie emerytury dopiero w maju 2024 r. Przy czym nie przedstawił przy tym wniosku żadnych nowych dowodów. Wymagane dokumenty złożył dopiero po pouczeniu przez pracownika organu rentowego, który w sposób należyty wypełnił obowiązek informacji i pouczenia ciążący na organie rentowym. Od miesiąca, w którym złożono ten wniosek powstał obowiązek organu rentowego ustalenia nowej wysokości emerytury. Błąd organu rentowego miałby miejsce jedynie wówczas, gdy dokumenty byłyby złożone przez odwołującego się wcześniej i nie zostały uwzględnione przy ustalaniu wysokości świadczenia.

Wbrew stanowisku odwołującego się organ rentowy wydając decyzję o odmowie wyrównania emerytury za okres wsteczny nie popełnił błędu. Wydana 29.05.2024 r. decyzja była zgodna z prawem. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do wypłaty odwołującemu się wyrównania emerytury za okres sprzed 1.05.2024 r., gdyż nie było żadnego zawinienia ze strony organu rentowego.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., w punkcie 1 wyroku oddalił odwołanie, jako nieznajdujące oparcia w cytowanym art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z treścią którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe i koszty nakazanego przez Sąd osobistego stawiennictwa (§ 3 art. 98 k.p.c.). Wysokość stawki minimalnej w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.) wynosi 180 zł. (pkt 2 wyroku).