Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2023r. w Suwałkach

sprawy małoletniej A. Z. reprezentowanej przez opiekunów prawnych - G. J. i W. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę rodzinną

w związku z odwołaniem G. J. i W. J. w imieniu małoletniej A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 27 lipca 2022 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje małoletniej A. Z. prawo do renty rodzinnej po zmarłej matce E. J. (1) od dnia 7 lipca 2022r.

2.  odstępuje od obciążania organu rentowego kosztami zastępstwa procesowego małoletniej A. Z..

Sygn. akt III U 420/22

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 27.07.2022r. odmówił A. Z. prawa do renty rodzinnej po zmarłej (...) matce E. J. (1).

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 65 i 66 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022r., poz.504) zwana ustawą emerytalną, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełnia warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, bądź pobiera zasiłek lub świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Zakład zaś odmówił przyznania renty rodzinnej po E. J. (1) zmarłej w dniu(...), ponieważ :

- nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

- nie spełniała warunków wymaganych do przyznania emerytury lub renty;

- nie pobierała zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego.

Zakład wskazał też, że w celu uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy należało spełnić łącznie następujące warunki:

1.  być niezdolnym do pracy (przyjmuje się, iż w dacie zgonu zmarły był całkowicie niezdolny do pracy),

2.  posiadać wymagany okres składkowy i nieskładkowy (w przypadku zmarłej 3 lata jeżeli niezdolność powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat),

3.  niezdolność do pracy lub zgon musiał powstać w okresie nie dłuższym niż 18 miesięcy o uzyskania zatrudnienia.

Warunek wymieniony w pkt. 3 nie jest wymagany od ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny i jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zamarła E. J. (1) w dacie zgonu nie spełniała żadnego ze wskazanych warunków do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W dacie zgonu tj. (...) nie udowodniła wymaganych 3 lat ubezpieczenia, a jedynie 2 lata 8 miesięcy i 18 dni.

Zakład nie uwzględnił okresu zatrudnienia na umowie zlecenia:

- od 21.07.2017r. do 22.01.2019r. w (...) A. A. (1) w W., ponieważ E. J. (1) nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego przez płatnika.

W odwołaniu od tej decyzji opiekun prawny A. Z. zarzucił jej naruszenie:

- art. 65 ust. 1 ustawy emerytalnej, poprzez jego nieprawidłowe niezastosowanie wobec błędnie uznania, że E. J. (1) nie spełniła przesłanek do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, podczas gdy przesłanki te zostały przez nią spełnione;

- art. 65 ust. 2 ustawy emerytalnej w zw. z art. 57 ust.1 pkt. 1 ustawy emerytalnej poprzez jego nieprawidłowe niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że E. J. (1) w dacie zgonu nie spełniła przesłanki bycia niezdolną do pracy wymaganej do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo że wskazany przepis wprost wprowadza domniemanie, że zmarły w dacie śmierci był całkowicie niezdolny do pracy;

- art. 57 ust.1 pkt. 2 ustawy emerytalnej poprzez jego nieprawidłowe niezastosowanie w sytuacji, gdy zmarła posiadała wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

- art. 57 ust.1 pkt. 3 ustawy emerytalnej poprzez jego nieprawidłowe niezastosowanie w sytuacji, gdy E. J. (1) w dacie zgonu była osobą zatrudnioną i ubezpieczoną, a zatem spełniła warunek wskazany w powoływanym przepisie;

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez niezasadne przyjęcie, że zgon E. J. (1) nastąpił w okresie przekraczającym 18 miesięcy od posiadania przez nią ubezpieczenia, podczas gdy w dacie zgonu zmarła posiadała ubezpieczenie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem doprowadziło do odmowy przyznania renty rodzinnej A. Z.;

oraz na naruszenie art. 4 pkt. 5 ustawy emerytalnej w zw. z art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 13 pkt. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich nieprawidłowe niezastosowanie i nieustalenie, że zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu, a do ubezpieczenia zgłasza go płatnik, który ma również obowiązek obliczać, potrącać, rozliczać i opłacać składki, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem doprowadziło do niezasadnego przypisania negatywnych konsekwencji zaniechań płatnika ubezpieczonej, a to błędnego niezaliczenia do okresu jej ubezpieczenia okresu od 21.07.2017r. do 22.01.2019r., kiedy to była zatrudniona na umowie zlecenie w (...) A. A. (1), a w konsekwencji do odmowy przyznania renty rodzinne j A. Z..

W konsekwencji wniósł o :

1.  zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie renty rodzinnej po E. J. (1) na rzecz A. Z.;

2.  zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania szczególnie podniósł, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4, art.11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 1.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm; zwana ustawą systemową), osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy o zleceniu (zwane zleceniobiorcami), podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, a nadto dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W myśl zaś art. 13 pkt. 2 tej ustawy, podleganie to trwa od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

Przy ustaleniu więc prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił należne za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki tylko, gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne. Sam więc fakt niezgłoszenia przez płatnika E. J. (1) do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, nie powoduje braku możliwości uznania okresu zatrudnienia E. J. (1) za okres składkowy.

Powołał w tym względzie na uzasadnienie swego stanowiska wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20.04.2016r. II UK 194/15 i z dnia 16.05.2018r. II UK 151/17 oraz podniósł, że organ rentowy nie kwestionuje samego zatrudnienia E. J. (1) w okresie 21.07.2017r. – 22.01.2019r. w (...) A. A. (1) w W., lecz twierdzi, że powyższego okresu zatrudnienia nie może doliczyć do okresów ubezpieczenia zmarłej z powodu niezgłoszenia jej do ubezpieczenia przez płatnika.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji oraz szczegółowo przepisy art. 65, art. 57 ust. 1 i 2 i art. 58 ust. 1, 2 i 4 ustawy emerytalnej .

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

W sprawie, mimo wielu zarzutów, spornym jest tylko czy zmarła E. J. (2) posiadała wymagany okres składkowy i nieskładkowy do nabycia prawa do renty. Oczywistym bowiem jest, że E. J. (1) w dacie zgonu, z mocy art. 65 ust. 2 ustawy emerytalnej, była całkowicie niezdolna do pracy i ta niezdolność do pracy nastąpiła w okresie nie przekraczającym 18 miesięcy do ustania zatrudnienia. Jak bowiem wynika z niekwestiowanego przez organ rentowy świadectwa pracy wystawionego przez (...) Sp. z o. o. w W. była ona zatrudniona przez tą spółkę w wymiarze całego etatu od dnia 11.09.2019r. do dnia śmierci – (...)

Organ rentowy uznał E. J. (1) z tytułu zatrudnienia łączny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 2 lat, 8 miesięcy i 18 dni. E. J. (1) należało też jednak i zaliczyć do okresów składkowych i nieskładkowych okres zatrudnienia od 21.07.2017r. do 22.01.2019r. Uznać bowiem należało, że w tym okresie czasu świadczyła pracę nie na umowę zlecenia, a w stosunku pracy. Jak wynika z niewątpliwych okoliczności sprawy E. J. (1) pracowała wtedy w kawiarni (czy też klubokawiarni) (...) A. A. (1) jako (...) Wprawdzie miała na ten okres czasu zawartą umowę zlecenia, ale pracę świadczyła w warunkach stosunku pracy. Przemawiają za tym okoliczności jej wykonywania. Jak wynika z zeznań przesłuchanych świadków: A. A. (1) (wtedy A. S.), jej męża A. A. (2) oraz innej (...) zatrudnionej w kawiarni K. F., E. J. (1) cały czas była pod nadzorem i kontrolą właśnie A. A. (1) i jej męża A. A. (2). Byli oni codziennie w kawiarni i decydowali w jej istotnych sprawach. W każdym bądź razie E. J. (1), tak jak i K. F., nie miały aż takiej swobody jak pracownicy wykonujący pracę na umowę zlecenie. Musiały dostosować swój czas do czasu pracy kawiarni i uzgadniać z małżonkami A. nieobecności. Pracę wykonywały tak jak zostały przeszkolone.

Zważyć szczególnie trzeba na wskazane w umowie czynności jakie miały wykonywać. Były to zgodnie z umową czynności:

- obsługi kelnerskiej gości w trakcie przyjęć oraz imprez okolicznościowych organizowanych przez Zleceniodawcę;

- obsługi ekspresu (ciśnieniowego) do kawy oraz przygotowywanie kaw zgodnie z recepturą przedstawioną przez Zleceniodawcę;

- przygotowywania deserów oraz napojów zgodnie z recepturą przedstawioną przez Zleceniodawcę;

- obsługi kasy fiskalnej;

- inne zlecenia Zleceniodawcy związane bezpośrednio z prawidłową realizacją zakresu zlecenia.

Jak się wydaje wykonywanie takich czynności wiąże się z podporządkowaniem charakterystycznym dla stosunku pracy. Wszakże trudno wyobrazić aby obsługa kelnerska gości w trakcie przyjęć i imprez okolicznościowych była pozostawiona tylko E. J. (1) i K. F. jako (...), co uzasadniałoby przyjęciem wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia. Z pewnością były to czynności związane z wydawaniem im poleceń dotyczących bieżącego wykonywania pracy. Takie zaś charakteryzują stosunek pracy (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23.02.2022r. III PSK 199/21). Podobnie odnieść się należy i do czynności związanych z przygotowaniem kaw zgodnie z recepturą przedstawioną przez Zleceniodawcę i przygotowywaniem deserów oraz napojów zgodnie z recepturą przedstawioną przez Zleceniodawcę. Zapis też związany z czynnościami związanymi bezpośrednio z prawidłową realizacją zlecenia również wskazuje na świadczenie pracy w stosunku pracy. Wiąże się to przecież z wydawaniem poleceń dotyczących bieżącego wykonywania pracy i nie uzasadnia wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia.

Z tych względów w sprawie przyjąć należało, że A. A. (1) (wcześniej S.) z E. J. (1) zawarła umowy zlecenia tylko po to aby nie płacić za E. J. (1) składek na ubezpieczenie społeczne. E. J. (1) była bowiem studentką. Taki status miała, zgodnie z zaświadczeniem (...) Szkoły (...), od października 2016r. do 31.01.2019r. Stosownie zaś do art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami do ukończenia 26 lat. E. J. (1) była urodzona (...) i 26 lat skończyłaby (...) Wszystkie natomiast osoby, nie wyłączając studentów, zatrudnione na podstawie umowy o pracę, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z mocy art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu z mocy art. 11 i art. 12 ust. 1 tej ustawy. E. J. (1) zatem winna podlegać obowiązkowo tym wszystkim ubezpieczeniom i stąd jej okres pracy od 21.07.2017r. do 22.01.2019r., jako okres ubezpieczenia, jest okresem składkowym względnie nieskładkowym w przypadku choroby (art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 7 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Trzeba bowiem wskazać, że obowiązek ubezpieczenia społecznego pracowników spoczywa na pracodawcy i powstaje z dniem nawiązania stosunku pracy, a wygasa z dniem jego ustania (art. 13 pkt. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zgłoszenie pracownika do ubezpieczenia jest jedynie czynnością techniczną, ewidencyjną. Ewentualne niezgłoszenie pracownika nie wpływa bowiem ujemnie na uprawniania pracownika. Takie jednoznaczne stanowisko zajmują Sądy powszechne (np. wyrok Sądu Okręgowego w C. z dnia 31.08.2016r. IV U 353/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 3.10.1994r. III AUa 263/94). Można więc udowadniać, że dana osoba pozostawała w stosunku ubezpieczenia społecznego mimo, że nie była zgłoszona do tego ubezpieczenia.

Mając zatem to na uwadze E. J. (1) spełniała wszystkie warunki do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy. Tym samym A. Z. ur. (...), jako jej dziecku, w wieku prawie 2 lat w dacie zgłoszenia wniosku 7.07.2022r., przysługuje po niej renta rodzinna.

Z tych względów Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt. 1 wyroku.