Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 stycznia 2024r. w Suwałkach

sprawy R. K.

przy udziale (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

w związku z odwołaniem R. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 6 lipca 2023 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że R. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 10 stycznia 2018r. do 31 grudnia 2020r. jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz R. K. i uczestnika (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. po 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 06.07.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że R. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 10.01.2018r. do 31.12.2020r. jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. Jednocześnie ustalił R. K. podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 0,00 zł za okres od stycznia 2018r. do grudnia 2020 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na podstawie przeprowadzonej u płatnika kontroli uznał, iż w umowie spółki nie określono sposobu nawiązania stosunku pracy z członkiem Zarządu. Płatnik składek nie przedłożył też uchwały o powołaniu pełnomocnika, potwierdzającej spełnienie warunku wynikającego wprost z art. 210 § 1 k.s.h., który stanowi, że w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Zatem zawarcie umowy przez Spółkę z naruszeniem powyższego przepisu, powoduje jej nieważność w myśl art. 58 § 1 k.c. W aktach osobowych R. K. nie ma zakresu obowiązków, płatnik składek nie prowadził również ewidencji czasu pracy pracownika. W trakcie kontroli nie przedstawiono list obecności w pracy, ani żadnego innego dokumentu z zaewidencjonowanym czasem pracy R. K.. W związku z tym, że członek Zarządu Spółki - M. W. zgłosił zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole kontroli z 19.01.2023 r. i organ rentowy dokonał dodatkowych czynności kontrolnych. Do złożonych zastrzeżeń załączono uchwałę Nr (...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z (...) r. (brak poświadczenia za zgodność z oryginałem), z której wynikało, że do zawarcia umowy o pracę z R. K. został powołany przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki M. W. Do uchwały nie dołączono żadnych dodatkowych dokumentów, towarzyszących podjęciu tej uchwały, jak też i księgi protokołów, do której prowadzenia spółka jest zobowiązana przepisami Kodeksu spółek handlowych. Organ rentowy w toku przeprowadzonych dodatkowych czynność przesłuchał R. K., który jako osoba ubezpieczona, zeznał że zakres obowiązków do umowy o pracę otrzymał w formie ustnej. Wykonywał wszystkie czynności związane z zarządzaniem firmą, produkcją, ofertami, marketingiem, m.in. zawieranie umów z kontrahentami, rozmowy handlowe, zamawianie towarów, sporządzanie dokumentów. Pracę świadczył w O., ul. (...); od poniedziałku do piątku, w godzinach od 07.00 do 15.00, w miarę potrzeby również i dłużej. W firmie nie ma odnotowywania jego czasu pracy, a jego obecność w pracy mogą potwierdzić pracownicy, kontrahenci. Wynagrodzenie otrzymywał w formie przelewu bankowego, na konto. Nadzór służbowy nad pracą wykonywaną, jako pracownika, pełnił zarząd spółki tj. M. W. i Z. K.. R. K. zeznał ponadto, że jako osoba powołana na funkcję Prezesa Spółki podpisuje umowy wszelkiego rodzaju, m.in. z dostawcami, kontrahentami. Jest zaś w stanie godzić swoje-obowiązki wynikające z umowy o pracę oraz wynikające z powołania na funkcję Prezesa i rozróżnić czynności wykonywane w ramach umowy o pracę, od tych wykonywanych na podstawie powołania na funkcję Prezesa Zarządu. Nie przedstawił jakie czynności wykonuje w ramach powołania na funkcję Prezesa Zarządu. Natomiast M. W., jako osoba reprezentująca płatnika składek, zeznał przed organem rentowym, że to Zarząd w osobach M. W. i Z. K. zadecydował o zatrudnieniu i o warunkach pracy i płacy R. K.. Zarząd zadecydował również o powołaniu M. W. do zawarcia umowy o pracę z R. K., by mógł zajmować się firmą i produkcją w O., w Zakładzie Produkcyjnym. Stanowisko, na które został zatrudniony R. K. nie istniało wcześniej, było nowo utworzone. R. K. świadczył pracę w Zakładzie Produkcyjnym w O., od godziny 7.00 do 15.00, od poniedziałku do piątku. Nie było urządzenia, w którym R. K. odnotowywał swoją obecność w pracy. Nadzór służbowy nad jego pracą pełnił zarząd. R. K. pełnił czynności związane z ogólnie pojętym zarządzaniem firmą oraz inne czynności wynikające z konieczności, które wynikły w firmie. Zastrzeżenia jednak do ustaleń zawartych w protokole kontroli nie zostały uwzględnione.

Ostatecznie organ rentowy stwierdził, że brak jest wyraźnego oddzielenia obowiązków, zadań i kompetencji R. K. wynikających z umowy o pracę (Prezes Zarządu) od obowiązków wynikających z tytułu zasiadania w zarządzie i pełnienia funkcji Prezesa na podstawie powołania, od realnie wykonywanych czynności, W przedmiotowej sprawie osoba reprezentująca płatnika składek M. W., członek zarządu spółki oraz R. K. Prezes Zarządu jedynie słownie stwierdzili, że potrafią te czynności weryfikować, jednak nie przedłożyli żadnych dowodów na tę okoliczność. Formalnie nie określono zakresu obowiązków z umowy o pracę dla R. K., tym samym nie wyróżniono w sposób jasny, przejrzysty - z jakiej pracy (z jakich czynności) będzie rozliczany R. K. z umowy o pracę. Również w umowie spółki nie wyróżniono zadań, czynności za jakie odpowiedzialny jest Prezes Zarządu z racji powołania. Nie ustalono też sposobu ewidencjonowania pracy przez członka zarządu, aby wyraźnie oddzielić te czynności, które realizowane są na podstawie powołania, od tych realizowanych na podstawie umowy o pracę. Sam fakt złożenia przez strony oświadczeń zawierających formalne elementy określone w art. 22 k.p., nie oznacza jednak, że taka umowa jest ważna. W przedmiotowej sprawie nie zostały ustalone przez płatnika na tyle czytelne i jasne zasady zatrudnienia R. K., biorąc pod uwagę stan faktyczny, by jednoznacznie stwierdzić pracowniczy tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Obowiązki realizowane przez R. K. polegały w dużej mierze na czynnościach organizacyjnych wynikających z pełnionej funkcji Prezesa Zarządu przy jednoczesnym braku pisemnego zakresu obowiązków.

Ponadto umowa o pracę z R. K. (członkiem zarządu) nie została zawarta przez właściwy organ - radę nadzorczą lub ustanowionego w drodze uchwały pełnomocnika jest nieważna. Zawarcie powyższej umowy nastąpiło więc z pominięciem ustawowego wymogu jakim jest art. 210 § 1 k.s.h. Dokument ten został przedłożony dopiero po kontroli, tj. po zapoznaniu się z ustaleniami. Zakład nie dał wiary, że powyższa uchwała istniała w momencie zawierania umowy. Na załączonej do zastrzeżeń uchwały nr (...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z (...)r. znajdują się podpisy wspólników, w tym M. W.. Na dzień (...)r. Pan M. W., nie był wspólnikiem Spółki (...) a reprezentował wspólnika, którym była Spółka z o.o. (...) (nr KRS (...)). W przypadku R. K. nie można mówić o podległości i podporządkowaniu w ramach stosunku pracy wynikającego z przepisów Kodeksu pracy. Zakład ustalił zatem, że wadliwie zawarta umowa o pracę z R. K., nie może stanowić tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od tej decyzji złożyli wspólnie R. K. i (...) Sp. z o.o. z/s w O. domagając się jej zmiany i stwierdzenia, że R. K., jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z/s w O., podlega w okresie od 10.01.2018r. do 31.12.2020r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. Wnieśli też oraz zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazali, iż w celu prawidłowego zawarcia pisemnej umowy o pracę przez zainteresowaną spółkę z pracownikiem R. K., będącym jednocześnie prezesem zarządu tej spółki, Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników, zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h., podjęło uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na zawarcie umowy o pracę między spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. a R. K.. Uchwała została podjęta także w sprawie powołania pełnomocnika w osobie członka zarządu - M. W., w celu zawarcia w imieniu spółki wspomnianej umowy o pracę. Wskazali na utrwalone orzecznictwo, że do pozorności umowy o pracę, powodującej jej nieważność, dochodzi wyłącznie wówczas, gdy strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia, uzewnętrznione umową o pracę, zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Jednocześnie nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował. Ponadto sama chęć uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym jest zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego i celem tego jest zawarcie umowy o pracę. Dlatego nie można przyjąć, że jeżeli stronom umowy o pracę przyświeca taki właśnie cel, to umowa o pracę jest nieważna z mocy art. 58 § 1 lub 2 k.c.

R. K. faktycznie wykonywał powierzoną mu pracę i nie można mówić o pozorności jego zatrudnienia, nawet jeśli płatnik w toku kontroli nie przedstawił wymaganych prawem uchwał świadczących o prawidłowości zawarcia wskazanego stosunku pracy. R. K. od początku istnienia spółki płatnika pełnił funkcję jej prezesa zarządu, jednak umowę o pracę zawarto z nim dopiero później, gdy rozwój przedsiębiorstwa, a w związku z tym wzrost liczby klientów, zamówień i realizacji przyczynił się do wzrostu liczby koniecznych do wykonania obowiązków w zakresie przedmiotu działalności spółki. W celu realizacji podstawowych działań przedsiębiorstwa, tj. kontaktu z klientami, wystawiania faktur VAT za wykonane zamówienia czy transportu i dostarczania gotowych produktów do klientów, a także ich montażu, konieczne było utworzenie przez spółkę płatnika stanowiska pracy dla osoby, która wykonywałaby te wszystkie czynności w pełnym wymiarze czasu pracy. Z uwagi na posiadane kwalifikacje i wiedzę specjalną, a także dysponowanie odpowiednią ilością czasu, R. K. był idealnym kandydatem na stanowisko montera, kierowcy oraz osoby obsługującej klientów i zamówienia, dlatego też nie było wymogu przeprowadzania poprzedzającego jego zatrudnienie procesu rekrutacji. Ponadto spółka (...) Sp. z o.o. nie jest jednoosobową spółką, zaś organem nadrzędnym nad prezesem zarządu jest Zgromadzenie Wspólników, a także że wszyscy wspólnicy w spółce płatnika, którzy posiadają równą ilość udziałów, w związku z czym nie można mówić, aby którykolwiek z nich był wspólnikiem dominującym w spółce. Bezsporne jest zatem, że to Zgromadzenie Wspólników ma decydujący głos w zakresie prowadzenia spółki płatnika i to Zgromadzenie Wspólników podjęło decyzję o zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy R. K., a nie sam R. K.. Wskutek tego także obowiązki wykonywane przez R. K. w ramach podporządkowania pracowniczego wynikają bezpośrednio z przedmiotu działalności spółki płatnika i jej zapotrzebowania, nie zaś z samodzielnie zlecanych sobie przez R. K. poleceń. Dodatkowo odwołujący świadczył pracę w konkretnym miejscu i czasie określonym przez pracodawcę, tj. w O. przy ul. (...), w godzinach od 7:00 do 15:00, od poniedziałku do piątku. Okoliczności te potwierdzili odwołujący oraz świadek M. W. do protokołu z przeprowadzonej przez organ rentowy kontroli. Ponadto z przedstawionych w toku kontroli dokumentów, w tym orzeczenia lekarskiego przedłożonego wraz z aktami osobowymi odwołującego R. K. do niniejszego odwołania, wynikało, że R. K. był zdolny do pracy w chwili nawiązania stosunku pracy, a więc był realnie w stanie podjąć jej wykonywanie. Nadto strony w umowie o pracę określiły przysługujące R. K. wynagrodzenie odpowiadające stawkom rynkowym i nie będące rażąco wysokie i w takiej też wysokości było mu ono realnie wypłacane, zaś samo zatrudnienie odbywało się zgodnie z zapotrzebowaniem płatnika w zakresie wymiaru czasu pracy oraz miejsca jej wykonywania. Pozostali wspólnicy spółki płatnika wykonują jedynie czynności zarządcze w spółce, a tylko R. K. świadczy pracę na podstawie umowy o pracę polegającą na wykonywaniu wszystkich czynności z zakresu przedmiotu działalności tej spółki, gdyż spółka nie zatrudnia, jako pracownika biurowego, nikogo więcej. Stwierdzić zatem należy, że R. K. realnie świadczył pracę na podstawie stosunku pracy pod kierownictwem i na rzecz spółki płatnika, a jego praca jest ekonomicznie uzasadniona. Podnieśli, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, ta sama osoba może być wspólnikiem spółki, pełnić funkcję jej zarządu i być zatrudniona przez tę spółkę jako jej pracownik. Inna sytuacja występuje w jednoosobowej spółce z o.o., której jedyny wspólnik jest jedynym członkiem zarządu. W spółce wieloosobowej (nawet dwuosobowej) nie ma umowy o pracę „z samym sobą”, jak też nie zachodzi tu sytuacja wykluczająca podporządkowanie pracownicze z art. 22 k.p. Spółka z o.o. ma odrębny byt prawny i stąd należy oddzielić prawa i obowiązki jej wspólnika wynikające z udziału kapitałowego (wkładu) w spółce od zatrudnienia w niej jej wspólnika jako pracownika. Pracodawcą jest więc spółka. Zarząd spółki jedynie reprezentuje pracodawcę (osobę prawną - art. 38 k.c.). W przepisie art. 22 §1 k.p. chodzi zaś o „kierownictwo” pracodawcy, a nie samego zarządu. To, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w spółce z o.o. dokonuje jej zarząd (art. 31 § 1 k.p.) nie wyklucza podporządkowania członka zarządu jako pracownika spółki "kierownictwa pracodawcy" (art. 22 §1 k.p.).

Odwołujący się podnieśli, że pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem czy też właściwym tempem wykonywanych czynności, wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy. W przypadku R. K. spełnione zostały wszelkie wymagania dla skuteczności zatrudnienia t.j. istniała rzeczywista i ekonomiczna potrzeba zatrudnienia pracownika, a także utworzenia zajmowanego przez niego stanowiska pracy. Swoje obowiązki pod kierownictwem i na rzecz konkretnego pracodawcy, tj. spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. też wykonywał. Istniał też stosunek podporządkowania, za swoją pracę otrzymywał wynagrodzenie, a czas i miejsce pracy były przez strony umowy określone i respektowane.

Na uzasadnienie swego stanowiska odwołujący się powołali się na szereg orzecznictwa, zwłaszcza Sądu Najwyższego (wyroku z dnia 22.06.2015r. I UK 367/14, 12.07.2012r. II UK 14/12, 02.07.2015r., III PK 142/14, 17.10.2017r. II UK 451/16 i uchwałę z dnia 14.09.2007r. III CZP 31/07).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i wskazał, iż znane jest organowi rentowemu orzecznictwo przytoczone w odpowiedzi na odwołanie, natomiast spór w niniejszej sprawie sprowadza się do kwestii interpretacyjnych, a ściśle do subsumcji art. 22 k.p. w związku z art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustalenia czy R. K. świadczył pracę na rzecz zainteresowanej spółki w reżimie pracowniczym t.j. zgodnie z dyspozycją art. 22 k.p., a w konsekwencji czy w okresie w okresie 10.01.2018r. - 31.12.2020r. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. Nie można mówić o realizowaniu umowy o pracę, jeżeli w łączącym strony stosunku prawnym brak jest podstawowych elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, takich jak osobiste wykonywanie czynności oraz podporządkowanie organizacyjne i służbowe. O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, wynikających z art. 22 § 1 k.p. Bezspornym jest, iż elementami, bez istnienia których stosunek prawny nie może być uznany za stosunek pracy są: osobiste wykonywanie przez osobę zatrudnioną pracy zarobkowej i za wynagrodzeniem, „na ryzyko” socjalne, produkcyjne i gospodarcze (ekonomiczne) podmiotu zatrudniającego, w warunkach podporządkowania kierownictwu tego podmiotu. Natomiast w niniejszej sprawie nie tylko brak podporządkowania pracowniczego w rozumieniu art. 22 §1 k.p. , ale również zachodzi sprzeczność pomiędzy właścicielskim a pracowniczym statusem odwołującego, albowiem układ, w którym odwołujący posiada 400 udziałów w sposób oczywisty świadczy o tym, że de facto wykonywał czynności na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. W toku postępowania organ ustalił, że w spornym okresie R. K. pełnił funkcję prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Organ rentowy podtrzymał również stanowisko, iż przedłożone przez odwołujących dokumenty (protokół Zgromadzenia, lista obecności, uchwały) nie były pisane na bieżąco i stworzone zostały na potrzeby kontroli lub tego postępowania.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje :

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Spór w sprawie dotyczył faktycznego wykonywania przez R. K. czynności Prezesa Zarząd w ramach umowy o pracę.

Sąd ustalił, że (...) sp. z o.o. została wpisana do KRS w związku z zawartą w dniu 29.08.2017r. umową spółki. Siedzibą Spółki jest O.. Przedmiotem działalności spółki jest produkcja pozostałych wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa, produkcja wyrobów dla budownictwa z tworzyw sztucznych, produkcja mebli biurowych i sklepowych, produkcja mebli kuchennych, produkcja pozostałych mebli, pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane, wynajem i zarzadzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Wspólnikami spółki są Z. K., posiadający 400 udziałów, R. K. posiadający 400 udziałów, (...) sp. z o.o. posiadająca 400 udziałów. Czas trwania spółki jest nieograniczony. Zarząd składa się z jednego lub więcej członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Uchwała wspólników może określać funkcje poszczególnych członków Zarządu. Kadencja członka Zarządu wynosi 3 lata. W skład pierwszego Zarządu wspólnicy Spółki powołali: M. W. i Z. K. – członkowie zarządu i R. K. – Prezes zarządu. Umową zawartą w dniu 07.11.2018r. pomiędzy (...) sp. z o.o., a M. W., sprzedano mu 400 udziałów o łącznej wartości(...)

Biuro firmy znajduje się w O., natomiast zakład produkcyjny w O..

Uchwałą nr (...) z dnia (...). Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki (...) wyraziło zgodę w sprawie powołania M. W. do zawarcia umowy o pracę z R. K. na stanowisku Prezesa Zarządu.

Jak wynika z akt osobowych R. K., na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 09.01.2018r. przez (...) Sp. z o.o., został on zatrudniony na czas nieokreślony od 10.01.2018r. na stanowisku Prezesa zarządu, w O., w pełnym wymiarze czasu pracy, za podstawę wynagrodzenia (...). W dniu 31.12.2021r. strony zawarły aneks do umowy o pracę zmieniając od 01.01.2022r. wysokość wynagrodzenia R. K., ustalając je na kwotę (...) miesięcznie. W aktach osobowych nie zawarto zakresu obowiązków R. K..

Z. K. i M. W. posiadają własne firmy, natomiast R. K. nie prowadził własnej działalności gospodarczej.

R. K. w toku procesu wskazał, że w rzeczywistości sam prowadzi firmę, zarządza administracyjnie, zamawia towary, materiały, wykonuje wycenę dla klientów, opracowuje dokumentację, kontaktuje się z klientami telefonicznie, mailem i osobiście. Współpracuje m.in. z firmą (...), która dostarcza okucia do drzwi i okien. Jej przedstawiciel - świadek D. K., potwierdził, że większość zamówień i rozmów biznesowych prowadzi z R. K.. Pozostali pracownicy zatrudniani w firmie to pracownicy fizyczni. Jednym z pracowników fizycznych jest świadek J. G., który pracuje w firmie od lipca 2019r. Jego przełożonym jest R. K., który przygotowuje zlecenia, organizuje prace. Sprawami związanymi z transportem zamówień (wyprodukowanych okien) zajmuje się firma spedycyjna. R. K. w spornym okresie zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy działalnością zakładu produkcyjnego w O.. Siedziba firmy znajduje się w O. i tam działania podejmował M. W., ponieważ mieszka blisko O..

Prace R. K. oceniania i kontroluje Z. K. i M. W.. Wnioski urlopowe R. K. akceptuje M. W..

Odnośnie okoliczności związanych ze sporządzeniem uchwały z dnia (...) to zeznający M. W. wskazał, że została ona podjęta przed podpisaniem umowy o prace z R. K.. W tym okresie firma nie miała księgi uchwał, dopiero po kontroli organu rentowego spisano wszystkie dotychczasowe uchwały w księdze uchwał. Zeznający wspólnicy wskazali, że początkowo sami próbowali zajmować się sprawami administracyjnymi (papierowymi) dotyczącymi Spółki, jednak z czasem przekazali to biuru rachunkowemu. Żaden ze wspólników nie posiadał oryginału uchwały z dnia (...).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Natomiast zgodnie z art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Organ rentowy nie kwestionował generalnie możliwości zatrudnienia członka zarządu, wskazując przede wszystkim na brak możliwości sprawowania nadzoru nad pracownikiem oraz realnego podporzadkowania pracowniczego.

Rozważając zasadność zarzutów do skarżonej decyzji należy wskazać nie tylko na wyroki Sądu Najwyższego wskazane przez odwołujących się, ale i przede wszystkim na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 9.06.2010r. II UK 33/10, w którym wskazał, że nie ma zasadniczej kolizji pomiędzy prawem pracy a prawem o spółce z o.o. co do pracowniczego zatrudnienia członków zarządu. Wątpliwości (zastrzeżenia) wyrażane w doktrynie ostatecznie upadają wobec uregulowania w samej ustawie, że pełnienie funkcji w zarządzie może łączyć się z zatrudnieniem w spółce na podstawie stosunku pracy (art. 203 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych - dalej „KSH"). Ta sama osoba może być wspólnikiem spółki, pełnić funkcję jej zarządu i być zatrudniona przez tę spółkę jako jej pracownik. Inna sytuacja występuje w jednoosobowej spółce z o.o., której jedyny wspólnik jest jedynym członkiem zarządu. W spółce wieloosobowej (nawet dwuosobowej) nie ma umowy o pracę „z samym sobą", jak też nie zachodzi tu sytuacja wykluczająca podporządkowanie pracownicze z art. 22 KP.

Spółka z o.o. ma odrębny byt prawny i stąd należy oddzielić prawa i obowiązki jej wspólnika wynikające z udziału kapitałowego (wkładu) w spółce od zatrudnienia w niej jej wspólnika jako pracownika. Pracodawcą jest więc spółka. Zarząd spółki jedynie reprezentuje pracodawcę (osobę prawną - art. 38 KC.). W przepisie art. 22 § 1 KP chodzi zaś o „kierownictwo" pracodawcy a nie samego zarządu. To, że czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w spółce z o.o. dokonuje jej zarząd (art. 31 § 1 KP) nie wyklucza podporządkowania członka zarządu jako pracownika spółki „kierownictwa pracodawcy" (art. 22 § 1 KP). Problem ten był analizowany w odniesieniu do pracowniczego zatrudnienia członków zarządu spółki. W orzecznictwie zwrócono już uwagę, że zakresem tego „kierownictwa" w odniesieniu do zatrudnionych członków zarządu obejmować należy zarówno wydawanie pracownikowi poleceń, jak też ogólniejszą zależność ekonomiczną od pracodawcy.

Błędne byłoby jednak założenie, że skoro ustawodawca dopuszcza pracownicze zatrudnienie członków zarządu spółki z o.o. (kapitałowej), to tym samym zatrudnienie pracownicze członków zarządu w tej spółce ogranicza tylko do pełnienia funkcji w zarządzie (art. 203 § 1 KSH). W sprawie objętej skargą członkowie zarządu nie mieli podwójnego zatrudnienia, gdyż funkcji w zarządzie nie pełnili na podstawie umów o pracę. Natomiast umowy takie wnioskodawcy zawarli dla wykonywania innej pracy związanej z działalnością (produkcyjną, handlową) spółki.

Sąd Najwyższy wskazał, iż w prawie spółek (KSH) nie ma innych standardów podporządkowania niż przyjmowane (określane) na gruncie prawa pracy. Standardów podporządkowania pracowniczego nie należy zatem poszukiwać, a już na pewno w pierwszej kolejności, w prawie spółek. Podporządkowanie pracownicze tzw. „autonomiczne" również nie zostało określono na podstawie prawa spółek. Nie można dokonywać oceny (weryfikacji) podporządkowania pracowniczego przez pryzmat art. 208 § 3 i 5 KSH. Przepisy te dotyczą wzajemnych stosunków członków zarządu a nie nadzoru na pracownikami spółki. W tym zakresie zastosowanie ma prawo pracy, stąd polecenie pracodawcy kierowane do pracownika nie musi być poprzedzone uchwałą zarządu spółki.

W prawie pracy nie jest wykluczone, iż zarządzający przedsiębiorstwem może być nadto zatrudniony w tym samym przedsiębiorstwie jako pracownik na stanowisku, które w zakresie obowiązków (pracy) jest odrębne od zarządzania. Nie ma zatem podstaw do twierdzenia, że takie rozwiązanie nie może być stosowane w spółce z o.o. w odniesieniu do członka jej zarządu.

Zgodnie z art. 210 k.s.h. w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W niniejszym przypadku uchwałę podjęło zgromadzenie wspólników, gdyż w spółce nie ma rady nadzorczej. Na podstawie uchwały z dnia 09.01.2018r. M. W. zawarł z R. K. umowę o pracę. Mimo braku pisemnego zakresu obowiązków R. K., na podstawie bezpośredniego przesłuchania wspólników spółki, ustalono, że zakres obowiązków R. K. obejmował zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na stanowisku Prezesa zarządu, dotyczyło kierowania zakładem produkcyjnym w O., w którym firma produkuje okna. R. K. był jednym z trzech wspólników i jako jedyny w spornym okresie nie miał własnej działalności gospodarczej. Jego wiedza, doświadczenie i umiejętności dawały rękojmię właściwego sprawowania funkcji Prezesa Zarządu i bezpośredniego kierowania produkcją. R. K. zajmował się kierowaniem produkcją, rozdziałem zadań i realizacją zamówień, zamawianiem komponentów potrzebnych do produkcji etc. Pozostali dwaj wspólnicy – Z. K. i M. W. również podejmowali działania na rzecz spółki ale w nie w wymiarze, choćby czasowym, jak R. K.. Decydowali oni wraz z R. K. o głównych sprawach w spółce i ważnych, strategicznych decyzjach. Bez ich udziału R. K. nie mógł ich podejmować.

Niniejsze postępowanie nie miało na celu „rozliczania” wspólników spółki z ich zaangażowania czy też wymiaru środków, czasu poświęcanego na działanie firmy, ale ustalenia, czy odwołujący R. K. został skutecznie zatrudniony przez Spółkę na stanowisku Prezesa zarządu i czy te funkcję sprawował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatrudnienie R. K. było decyzją wszystkich wspólników i niewątpliwie miało ekonomiczne uzasadnienie – przez ten czas spółka funkcjonowała i realizowała kolejne zlecenia. Nie ulega zaś wątpliwości, że R. K. wypełnił obowiązki wynikające z umowy o pracę, natomiast brak pisemnego zakresu obowiązku nie przekreśla skuteczności zawarcia i realizowania umowy o pracę. Zdaniem Sądu, bardzo obszerne, rzeczowe, swobodne i jednoznaczne zeznania wszystkich członków zarządu przesłuchanych w sprawie, wskazują na konkretne obowiązki i działania, które odwołujący wykonywał jak Prezes zarządu, a których nie wykonywali pozostali wspólnicy. Zeznania zaś zawnioskowanych świadków J. G. i D. K. potwierdzają zeznania członków zarządu. J. G. jest pracownikiem spółki (...), zeznał, że R. K. cały czas na bieżąco kilkanaście razy dziennie nadzoruje prace na hali, gdzie sam pracuje. R. K. ma bowiem w tym samym budynku co hala produkcyjna biuro i jest w nim non stop. D. K. jest przedstawicielem handlowym firmy, z którą współpracuje spółka (...) i właśnie z R. K. przede wszystkim uzgadnia wszelkie sprawy ze szczegółami związane z zamówieniami towaru. Z nim właśnie praktycznie codziennie uzgadnia asortyment, ceny itp. gdyż R. K. na tym się zna. Pracował bowiem wiele lat w tej branży.

Odnosząc się do głównego zarzutu organu rentowe i braku podporządkowania R. K. w ramach umowy o pracę, to strony umowy (spółka i pracownik) zdecydowały o nawiązaniu stosunku pracy i umówiły się na zatrudnienie pracownicze. Skoro same strony uznały, że należy zawrzeć umowy o pracę, to tym samym zdecydowały czy praca będzie wykonywana pod kierownictwem pracodawcy, czyli pozostałych udziałowców. Nie ma ustawowego modelu pracowniczego podporządkowania pracownika pracodawcy. W zatrudnieniu pracowniczym można wskazać wiele różnych przykładów stanowisk pracy, w których znaczenie główne mają zadania (obowiązki), jakie pracownik wykonuje, a nie kierownictwo pracodawcy. W takich sytuacjach polecenia pracodawcy nie muszą być w ogóle wydawane, a zwłaszcza tylko po to, aby w ten sposób legitymizować stosunek pracy. W tym zakresie ponownie należy wskazać na cytowany wcześniej wyrok SN, w którym czytamy, iż niezasadnie zakłada się, że spółka nie może egzekwować podporządkowania. Zarządzanie spółką, w tym kontrola pracowników, należą do podstawowych obowiązków zarządu spółki. Zaniechanie ich może prowadzić do odpowiedzialności zarządu (art. 293 KSH). Zarząd spółki i zatrudnienie pracownicze oparte są na innych podstawach prawnych (prawach i obowiązkach). Może być więc i tak, że niezależnie od ustawowego trybu nawiązania i rozwiązania stosunku pracy z członkiem zarządu (art. 210 § 1 KSH), w zakresie poleceń dotyczących jego pracowniczego zatrudnienia na innym stanowisku niż funkcja w zarządzie, będzie on musiał podporządkować się poleceniom osób wykonujących czynności za pracodawcę (art. 31 § 1 KP).

Dalej Sąd Najwyższy wskazał, z czym w całości należy zgłosić się, że w ocenie czy zachodzi podporządkowanie pracownika pracodawcy, nie należy zakładać, że sprawdza się ono tylko wtedy gdy istnieją przeciwne interesy pracownika i pracodawcy (spółki). Pracownicy mogą zakładać spółki kapitałowe i odwrotnie, założenie spółki nie wyklucza zatrudnienia w niej jej wspólnika, który może być również w jej zarządzie. Własność wkładu (udziału) kapitałowego w spółce nie kłóci się z jednoczesną pracą w tej spółce (można tu doszukiwać się określonego podobieństwa do spółdzielni pracy). Rozdzielić należy jedynie prawo pracy od prawa spółek, a przede wszystkim standardów podporządkowania pracodawcy nie należy poszukiwać na gruncie tego ostatniego.

Sąd Najwyższy w tym wyroku dnia 16.12.2008 r., I UK 162/08 wskazał też, że nie można wszak stwierdzić, że wspólnik spółki z o.o. nie może wykonywać pracowniczego zatrudnienia w tej spółce i to niezależnie od stanowiska. To właśnie znajomość działalności spółki, określony potencjał intelektualny, doświadczenie, a wreszcie związanie kapitałowe ze spółką, predestynują do zatrudnienia wspólnika w spółce jako pracownika. W przeciwnym razie wymagałoby to zatrudnienia osoby trzeciej. W sprawie ustalono, że była potrzeba pracy dla spółki, którą wnioskodawcy już uprzednio wykonywali jako wspólnicy spółki jawnej (cywilnej). W orzecznictwie powiedziano już że: „Nie może być tak, że wspólnik, który jest w stanie podołać obowiązkom świadczenia pracy na rzecz spółki, byłby zmuszony do zatrudnienia przy tej pracy innej osoby jeżeli może takie obowiązki wykonywać osobiście w ramach zatrudnienia o naturze pracowniczej"

Podstawy ubezpieczenia społecznego wynikają generalnie z wykonywania pracy (zatrudnienia), a nie z samego udziału kapitałowego w spółce. Przy niekwestionowanym wykonywaniu pracy, trudno byłoby zatem uznać, że nie stanowi ona podstawy ubezpieczenia społecznego. Nie można więc przyjąć, że wspólnicy spółki z o.o. - którym takie ubezpieczenie z mocy ustawy już nie przysługuje - mieliby zostać pozbawieni ubezpieczeń społecznych wynikających z zatrudnienia pracowniczego. W przeciwnym razie nie mieliby żadnej podstawy ubezpieczenia, mino niespornego wykonywania zatrudnienia (pracy). Trzeba przy tym wskazać na niebudzące wątpliwości stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białystoku zaprezentowane w wyroku z dnia 28.02.2022r., III AUa 1155/21, że jeżeli stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, wady oświadczeń woli dotykające umowę o pracę, nawet powodujące jej nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Mimo nieważności zawartej umowy o pracę wynikającej z naruszenia przepisów o reprezentacji spółki kapitałowej, strony mogą nawiązać umowny stosunek pracy przez czynności dorozumiane, w szczególności wskutek dopuszczenia pracownika do pracy, przyjmowania pracy przez pracodawcę i realizowania takiego stosunku prawnego, który odpowiada cechom stosunku pracy określonym w art. 22 k.p.

Zdaniem Sądu argumentacja prawna wskazana przez Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie II UK 33/10 odnosi się do stanu faktycznego w niniejszej sprawie i dlatego był w całości uwzględniony przy merytorycznym rozstrzygnięciu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmieniono zaskarżaną decyzję i ustalano, że R. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu wypadkowemu w okresie od 10.01.2018r. do 31.12.2020r. jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. (pkt1).

O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023r. poz. 1935 ze zm.).

mt