Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Cezary Olszewski
Protokolant:	Mart Majewska Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2025r. w S.

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę pomostową

w związku z odwołaniem S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 19 sierpnia 2024 r. znak (...)

1.Oddala odwołanie.

2. Zasądza od S. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwotę 360 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 sierpnia 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił S. K. prawa do emerytury pomostowej, gdyż nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych i po 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 164 ze zm.).

W odwołaniu od tej decyzji S. K. domagał się jej zmiany, zaliczenia okresu od 17 września 1996 roku do 30 września 2005 roku do stażu pracy w warunkach szczególnych i przyznania prawa do emerytury pomostowej oraz zasadzenia zwrotu kosztów zastępstwa prasowego według norm przepisanych. Wskazał, iż praktycznie od początku zajmuje się spawaniem i wycinaniem elektrycznym, gazowym i atomowodorowym. Również w trakcie pominiętego przez organ rentowy okresu pracy, wykonywał te same czynności związane ze spawaniem, co w okresach zaliczonych do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, że okres od 17 września 1996 roku do 30 września 2005 roku nie był wskazany przez wnioskodawcę, jako okres pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje :

S. K. (urodzony (...)) po raz pierwszy z wnioskiem o emeryturę pomostową wystąpił 22 sierpnia 2023 roku. Decyzją z 5 lipca 2023 roku organ rentowy odmówił mu prawa do tego świadczenia ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych i nie pracował w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył okresy od 2 maja 1984 roku do 7 stycznia 1994 roku i od 1 października 2005 roku do 31 grudnia 2008 rok (po wyłączeniu okresów nieskładkowych i urlopów bezpłatnych) w wymiarze 12 lat 3 miesięcy 15 dni.

Do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresu prac od 23 czerwca do 31 lipca 1980 roku z uwagi na braki w świadectwie pracy. Dodatkowo wskazał, że po 31 grudnia 2008 roku odwołujący nie został zgłoszony do ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie składał odwołania od tej decyzji.

W dniu 29 lipca 2024 roku odwołujący ponownie wystąpił z wnioskiem o emeryturę pomostową, wskazując na zatrudnienie od 1977 do 2024 roku. Organ rentowy wydał skarżoną decyzję uwzględniając do stażu pracy w warunkach szczególnych 12 lat 9 miesięcy. W tym zakresie, oprócz okresów zaliczonych decyzją z 5 lipca 2023 roku, uwzględnił okres od 16 listopada 1983 roku do 30 kwietnia 1984 roku. Dodatkowo poinformował, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej tj. od 16 kwietnia 1982 roku do 17 października 1983 roku ponieważ przed jej odbyciem odwołujący pracował na stanowisku tokarza, a po powrocie został zatrudniony jako spawacz.

Nie budziły wątpliwości Sądu okresy uwzględnione przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odnośnie spornego okresy pracy, to od 2 maja 1984 roku do 7 stycznia 1994 roku i od 17 września 1996 roku do nadal odwołujący jest zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Produkcyjnym Ośrodku (...) Sp. z o.o. na stanowiskach spawacza, mistrza, ślusarza – spawacza i kierownika warsztatu produkcyjnego.

Zakład pracy potwierdził wykonywanie przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych w okresach od 2 maja 1984 roku do 7 stycznia 1994 roku na stanowisku spawacza i od 1 października 2005 roku do 31 grudnia 2008 roku na stanowisku brygadzisty – spawacza wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym (Wykaz A. Dział XIV poz. 12 pkt 8). Okresy te zostały uwzględnione przez organ rentowy.

Odwołujący domagał się uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 17 września 1996 do 30 września 2005 roku, dot. pracy na stanowisku spawacz – ślusarz, twierdząc, że wykonywał tożsamą pracę jak w okresie zaliczonym przez ZUS. Jak wynikało z zeznań odwołującego, w spornym okresie pracował na hali, na której było około 20 spawaczy. Do cięcia używali wypalarki plazmowej i tlenowej oraz szlifierek kątowych. Temperatura panująca na hali wynosiła 34 ^oC latem i 2-4 ^o C zimą. Panował ogromny hałas. Odwołujący spawał np. aluminiowe wanienki do mięsa. Aktualnie odwołujący nadal pracuje na tej samej hali. Usunięto z niej wypalarkę, która została wyniesiona z hali na inny oddział. Wśród środków ochrony ma stopery i słuchawki. Na hali pracuje około 20 osób, w tym 4 montażystów, a pozostałe 15 – 16 osób spawa. Hala ma długość 20 metrów, szerokość 15 metrów i wysokość 6-7 metrów. Zamontowana jest w niej wentylacja. Firma zajmuje się produkcją konstrukcji stalowych np. rurociągów do skręcenia.

Świadek W. S., która aktualnie jest handlowcem w (...), wcześniej była kierownikiem zakładu i miała swoje biuro na hali. Potwierdziła, że do głównych obowiązków odwołującego należy spawanie konstrukcji drutem elektrycznym w osłonie gazów. W spornym okresie warunki pracy były trudne, gdyż na hali znajdowała się również wypalarka. W trakcie pracy było duże zadymienie, wszędzie były opary od gazu. Odwołujący z uwagi na duże doświadczenie dostawał trochę trudniejsze prace do realizacji. Świadek G. K. pracuje w jednej z brygad w (...) i wskazał, iż odwołujący stale pracuje jako spawacz na hali, na której w spornym okresie była wypalarka. Warunki bhp zaczęły się poprawiać od 2000 roku, ale był to powolny proces. Praca w brygadzie polega na zapoznaniu się z rysunkiem, a następnie złożeniu elementów konstrukcji i spawaniu. Szlifowanie jest wykonywane na tej samej hali przez członków danej brygady. Jednym ze spawaczy jest świadek K. P., który pracuje z odwołującym na tej samej hali. Wskazał, iż aktualnie spawa się migomatem, natomiast kiedyś były jeszcze elektrody. Mimo zamontowanej wentylacji warunki pracy na hali są trudne z uwagi na duże zadymienie i opary. Świadek L. W. pracuje również jako spawacz. Wcześniej spawał elektrycznie natomiast w ostatnich latach spawa gazowo. Potwierdził trudne warunki pracy. Zamontowana wentylacja nie jest w stanie wyeliminować gazów. Wśród prac, które wykonywali wskazał na spawanie rury, rurociągów na zewnątrz i wewnątrz. Na hali pracuje kilka brygad, których skład jest podobny.

Biegły sądowy z zakresu bhp – J. D. przeanalizował m.in. sporny okres pracy w (...) od 17 września 1996 roku do 30 września 2005 roku na stanowisku spawacz – ślusarz. Zaopiniował, iż w ramach brygad ślusarz – spawacz musiała wykonać cały proces produkcji, w tym prace ślusarskie, które nie były zaliczane do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Okresu tego nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 7, 10 akt zus i k. 115-116 akt osobowych, kserokopia książeczki spawacza k. 19-21 a.s. opinia biegłego k. 35-57 a.s., wyjaśnienia odwołującego k. 22-22v, 74-74v a.s. , zeznania odwołującego k. 110-110v a.s., zeznania świadka W. S. k. 23-23v a.s., zeznania świadka G. K. k. 23v-24, zeznania świadka L. W. k. 24—24v a.s., zeznania świadka Z. G. k. 109v a.s.,).

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Sąd również nie miał zastrzeżeń w tym zakresie, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie. Ustalenia Sąd Okręgowy poczynił również w oparciu o zeznania odwołującego oraz świadków które obdarzono wiarą w całości. W ocenie Sądu brak było jakichkolwiek przesłanek do ich kwestionowania. Sąd dysponował również opinią biegłego z zakresu bhp, która miała charakter pomocniczy i ostatecznienie konkluzje biegłego nie zostały przez Sąd uwzględnione, gdyż zawierały błędne utlenienia, co do okresów, które organ rentowy uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych. Biegły również wskazał nieaktualną podstawę prawną ubiegania się o emeryturę pomostową, która nie wymaga już od ubezpieczonego wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę.

Ostatecznie Sąd częściowo uznał sporny okres za okres pracy w warunkach szczególnych w oparciu o zapis w Wykazie A Dziale XIV poz. 12 - przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym w wymiarze od 17 września 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku tj. 2 lat 3 miesięcy 14 dni, co przy zaliczonych przez organ rentowy 12 latach 9 miesiącach dawała niewiele ponad 15 lat. Ustalenie to nadal nie skutkowało zmiana zaskarżonej decyzji i przyznaniem odwołującemu prawa do emerytury pomostowej z uwagi na brak jakiegokolwiek stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust 1 i ustawy o emeryturach pomostowych, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd ustalił, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1696 z późn. zm.), w brzmieniu od 1 stycznia 2024 roku, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. (uchylony)

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Co do warunku określonego w pkt 2 art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych w postaci legitymowania się okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat, należy wskazać, że okres wykonywania tak kwalifikowanej pracy powinno się ustalać z uwzględnieniem art. 3 ust. 4-7 ustawy. Do okresu tego wlicza się okresy pracy kwalifikowanej osiągnięte zarówno przed dniem 1 stycznia 2009 r., jak i po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, tj. po dniu 1 stycznia 2009 r. Do okresu uprawniającego do emerytury pomostowej osiągniętego przed dniem 1 stycznia 2009 r. wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze, o których mowa w art. 32 ust. 2 i 3 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), jak również okresy takiej pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast co do warunku określonego w pkt 6 ustawy w postaci wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, należy wskazać, że do wymaganego okresu tak kwalifikowanej pracy zalicza się wyłącznie te okresy, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Jak wynika z przeprowadzonego postepowania dowodowego odwołujący po 31 grudnia 2008 roku nie wykonywało prac w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W tym zakresie należy wskazać m.in. na informacje (...), iż nie zatrudnienia pracowników w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (k. 27 a.s.). Z uwagi na charter zatrudnienia, który jest praktycznie niezmienny przez cały okres pracy odwołującego i wiąże się z pracą spawacza, należało go rozważać w aspekcie zapisu w Załączniku 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pkt 28, który od 1 stycznia 2009 roku. Do prac w warunkach szczególnych zalicza wyłącznie prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Aktualnie odwołujący nie pracuje w takich warunkach, gdyż przez cały okres pracy w (...) niezmiennie pracuje w konkretnej hali, która ma określone gabaryty i mimo obiektywnie trudnych warunków pracy, wentylacja w niej jest zamontowana. Ustawodawca przytoczył przykłady miejsc z utrudnioną wentylacją tj. podwójne dna statków, zbiorniki czy rury. Odwołujący jeżeli pracował w takich miejscach to sporadycznie przy wykonywaniu jednostkowych zadań. Środowisko pracy odwołującego oraz rodzaj wykonywanych przez niego prac w żadnej mierze nie odpowiada i nie odpowiadało wcześniej opisanemu w załączniku środowisku pracy i rodzajowi prac. Z tych względów należało uznać, że odwołujący nie spełnił warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wobec nie spełnienia przez S. K. w sposób łączny warunków do przyznania emerytury pomostowej przewidzianych w art. 4 ustawy należało rozważyć możliwość ustalenia prawa do świadczenia na podstawie art. 49 ustawy. Skuteczne ubieganie się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i 49 ustawy emerytalnej jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu tej ustawy lub przepisów dotychczasowych, tj. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy emerytalnej, a więc po 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych, co miało miejsce w niniejszej sprawie, i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy w warunkach szczególnych według poprzednio obowiązujących przepisów, to może nabyć prawo do „nowego” świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów, tj. art. 3 ust. 1 ustawy emerytalnej (wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012 r., II UK 164/11). Oznacza to, że art. 49 w miejsce warunku z art. 4 pkt 6 wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej (por. wyroki Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 r., II UK 159/13, oraz postanowień z 27 lutego 2019 roku , III UK 185/18; z 30 czerwca 2020 roku , II UK 86/19; z 24 sierpnia 2021 roku , I USK 237/21; z 9 lutego 2023 roku III USK 343/22). Innymi słowy, brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej takiemu ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych dziś nie może być kwalifikowany w ten sposób. Nie spełnia przesłanki określonej w przepisie art. 49 pkt 3 ubezpieczony, którego dotychczasowy okres pracy nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 ustawy emerytalnej. Jeśli więc prace wykonywane przez uprawnionego we wskazywanych przez niego okresach nie były pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów, tj. art. 3 ust. 1, to ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej. Podsumowując określenie „okres pracy w szczególnych warunkach, w rozumieniu art. 3 ust. 1” zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 tej ustawy bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy FUS (wyrok Sądu Najwyższego z 4 września 2012 r., I UK 164/12).

Wszystkie okresy pracy w warunkach szczególnych uwzględnione przez organ rentowy i Sąd dotyczą pracy spawacza, spawacza – ślusarza, nie mogą być uznane za wykonywane w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych z tych samych względów z których za pracę w rozumieniu tego przepisu nie została uznana praca po dniu 1 stycznia 2009 r. w związku dokonaniem przez Sąd oceny spełnienia przez odwołującego przesłanki określonej w pkt 6 art. 4 ustawy, wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia. Tym samym nie było podstaw do przyjęcia, że odwołujący spełnił warunek określony w pkt 3 art. 49 ustawy, skoro w dniu 1 stycznia 2009 r., tj. wejścia w życie ustawy emerytalnej nie miał wymaganego co najmniej 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1, §1 ¹, art. 99 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023. poz. 1935 ze zm.).

mt

sędzia Cezary Olszewski