Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 października 2023r. w Suwałkach

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do rekompensaty

w związku z odwołaniem A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 28 września 2022 r. znak (...)

oddala odwołanie;

zasądza od A. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.09.2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. odmówił A. C. prawa do rekompensaty

Wskazał, iż zgodnie z art. 21 ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. Nr 237 poz. 1656 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego.

Natomiast Zakład odmówił A. C. prawa do rekompensaty, ponieważ udowodniła okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wynoszący 12 lat i 1 mieniąc, przy wymaganych co najmniej 15 latach do 31.12.2008r.

Zakład nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia A. C. w B. Fabryce (...) od 12.07.1977r. do 18.09.1992r., ponieważ nie przedłożyła świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a z przedłożonych dokumentów nie wynika, aby jej praca miała charakter pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu o tej decyzji A. C. domagała się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury pomostowej. Domagała się uwzględnienia okresu zatrudnienia od 12.07.1977r. do 18.09.1992r. w B. Fabrykach (...) w S., jako okresu pracy w warunkach szczególnych. Podniosła, że była wówczas zatrudniona na stanowisku stolarza i pracowała w dziale lakierni, wykonywając prace związane z lakierowaniem płyt meblowych na maszynach lakierniczych i szlifowaniem ich na szlifierkach taśmowych celem uzyskania połysku oraz częściowym zaprawianiu uszkodzonych (przeszlifowanych) powierzchni polakierowanych. Prace te wykonywała na lakierni w pełnym wymiarze czasu pracy. Podczas wykonywania tych czynności cały czas przebywała na dziale lakierniczym, pracując w unoszących się oparach lakieru i nafty. Okres ten chciała wykazać na podstawie zeznań świadków – byłych współpracowników.

Wskazała również, że w związku z przekształceniem się B. Fabryki (...) w S. w (...), a następnie upadłością (...) w 1992 r. firma wydała jej tylko „zwykłe” świadectwo pracy. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie zostało wystawione i ówczesny pracodawca nie poinformował jej, że takie świadectwo może otrzymać. Gdy powzięła informacje, że może otrzymać takie świadectwo, pracodawca został zlikwidowany, a dokumentację przeniesiono do archiwum.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, że zgodnie z art. 2 ust 5 powołanej ustawy rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat

Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach I rentach z FUS,

Jak stanowi natomiast art. 23 ust. 1 i 2 ustawy, ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę i przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art, 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepis art. 12 ustawy stanowi, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 4-11, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, z które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie: z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (obecnie t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 164 ) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat i który nie nabył prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze określa art. 32 ust. 2 cyt. ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023r. poz.1251), zgodnie z którym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Według natomiast art. 32 ust. 4 tej ustawy, wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Tymi zaś przepisami dotychczasowymi są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Zgodnie z treścią § 1 ust. 1 tego rozporządzenia pracami w szczególnych warunkach są prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Jak stanowi zaś § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do zaliczenia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze konieczne jest by była ta praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

A. C. (ur. (...)) nie ubiegała się o emeryturę w obniżonym wieku na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W dniu 25.07.2018r. wystąpiła dopiero z wnioskiem o emeryturę. Prawo do tego świadczenia przyznano jej decyzją z dnia 10.08.2018r. od dnia (...), tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Wypłata świadczenia nastąpiła od 1.08.2018r.

W dniu 29.08.2022r. odwołująca się wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do rekompensaty.

Organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił okres od 01.12.1992r. do 31.10.2005r. dot. zatrudniania odwołującej się w (...) S.A. na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych, w wymiarze 12 lat i 1 miesiąca.

Sporny pozostawał okres pracy odwołującej się w (...) Fabryce Mebli od 12.07.1977r. do 18.09.1992r. Jak wynika z akt osobowych została zatrudniona do odbycia stażu pracy od dnia 12.07.1977. do dnia 12.10.1977r., następnie jako stolarz montażowy od dnia 13.10.1977r. do dnia 30.11.1977r., od dnia 01.12.1977r. do dnia (...) (data urodzin pierwszego dziecka odwołującej) przy zbijaniu ramek i pakowaniu szkieł, a od dnia 01.03.1985r. (po powrocie z urlopu wychowawczego) do 18.09.1992r. jako stolarz montażowy na Wydziale Montażu.

W spornym okresie odwołująca się urodziła trójkę dzieci: K. (ur. (...)), T. (ur. (...)) i D. (ur. (...)). W oświadczeniu złożonym w postępowaniu o ustalenie kapitału początkowego wskazała, że od 02.09.1978r. do 28.02.1985r. przebywała na urlopie wychowawczym.

Za sporny okres odwołująca się nie posiadała świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika z dokumentacji pracowniczej znajdującej się w aktach osobowych, w spornym okresie odwołująca się pracowała jako „stażysta”, następnie zaś jako stolarz montażowy i pakowacz okuć przy zbijaniu ramek i pakowaniu szkieł i po powrocie z macierzyńskiego - jako stolarz montażowy na Wydziale Montażu.

Jak ustalono na podstawie zeznań świadków: B. S., A. P. (1) oraz H. P., a także przesłuchanej w charakterze strony odwołującej się, Wydział Lakierniczy i Wydział Montażowy były odrębnymi wydziałami (dwie hale przedzielone ścianą). Prace związane z lakierowaniem elementów mebli odbywały się z wykorzystaniem tzw. polewarek i polegały na zakładaniu i dobieraniu elementów drewnianych do mebli (przed i po lakierowaniu). Gotowe elementy szlifowano. Natomiast praca na Wydziale Montażu polegała na składaniu (montowaniu) gotowych elementów mebli drewnianych. Na Wydziale montażowni pracowali stolarze.

Odwołująca się utrzymywała, że stale pracowała na obu Wydziałach, ale dłużej na Wydziale Lakierni, średnio przez dwa tygodnie w miesiącu. Pracownicy, którzy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracowali na Wydziale Lakierniczym mieli skrócony czas pracy – do 7 godzin dziennie, natomiast ona sama nie miała skróconego czasu pracy (pracowała 8 godzin). Odwołująca się wskazywała, że na Wydziale Lakierniczym zajmowała się przede wszystkim szlifowaniem oraz przygotowaniem lakieru do lakierowania i odbieraniem z polewaczki polakierowanych elementów, bo do obsługi maszyn lakierniczych było wymagane przeszkolenie, którego nie miała.

Sąd w sprawie dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bhp Z. C., który w opinii głównej zaopiniował, że w spornym okresie odwołująca się nie pracowała w warugach szczególnych, wskazując na wymagania zawarte w Wykazie A dziale XIV poz. 17 rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane). W wyniku zastrzeżeń odwołującej się do konkluzji opinii, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego Z. C., który miał odnieść się do zeznań świadków oraz fotokopii przedstawiających maszyny – polewaczek lakieru oraz kserokopii z publikacji dotyczącej różnych szlifierek i polewarek, które odwołująca się dołączyła do zastrzeżeń. Biegły zweryfikował wiarygodność dokumentacji poglądowej dołączonej przez odwołująca się i wskazał, że przedstawia ona maszynę, która była produkowana dopiero od 2011r., a sporny okres dotyczy lat 1977-1992. Wyciągi z podręczników dotyczące szlifierek i polewarek również nie mają związku ze sprawą. Biegły podtrzymał ustalenia poczynione w opinii głównej i jednocześnie odpowiadając na zlecenie Sądu wskazał, iż w oparciu wyłącznie o zeznania odwołującej się i świadków można przyjąć, że pracowała ona przy czynnościach lakierowania natryskowego przy niezhermetyzowanych maszynach (polewarkach, a tym samym wykonywała pracę w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w Wykazie A Dziale XIV, poz. 17 (lakierowanie ręczne lub natryskowe), oraz czynnościach szlifowania elementów lakierowanych (praca w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w Wykaz A, Dział XIV, poz. 17). Jeżeli chodzi o czas, który pracowała w takich warunkach, to biegły odniósł się do zeznań odwołującej się, która utrzymywała, że praca w lakierni obejmowała mniej więcej 2 tygodnie w okresie 1 miesiąca. Wskazał jedocześnie, że świadkowie nie potrafili określić (nie wiedzieli) ile czasu odwołująca się pracowała w lakierni (lakierownie + szlifowanie). Niemniej przyjmując, że w spornym okresie czasu pracy - tj. 7 lat i 6 miesięcy praca zajmowała jej 2 tygodnie w miesiącu, daje to 3 lata i 9 miesięcy, jako okres pracy w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w Wykazie A Dziale XIV poz. 17, co daje łącznie z wcześniej uznanym przez ZUS okresem pracy w warunkach szczególnych (12 lat i 1 miesiąc, 15 lat i 10 miesięcy.

Sąd jednak nie uwzględnił spornego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W niniejszym postepowaniu uwypuklił się rozdźwięk między okolicznościami wynikającymi z dokumentacji pracowniczej odwołującej się za sporny okres, a jej stanowiskiem prezentowanym w sprawie, popartym zeznaniami świadków. Dokumentacja pracownicza zgromadzona w sprawie nie budziła wątpliwości Sądu, gdyż była kompletna i dawała możliwość dokładnego odtworzenia przebiegu zatrudniania odwołującej się. Przyjmując natomiast jej stanowisko należało podważyć wiarygodność dokumentów pracowniczych i wykazać ich niekompletność, a tego nie sposób w sprawie przyjąć. Zeznająca w sprawie świadek H. P., która była kadrową w spornym okresie, wskazała, iż dokumentacja pracownicza była uzupełniana i weryfikowana na bieżąco. Świadek odpowiadała za wystawianie angaży, na wniosek przełożonych danych pracowników.

Odwołująca się wskazywała, iż w jej przypadku następowało przeniesienie z Wydziału Montażu na Wydział Lakierniczy, ale nie było to odnotwane w jej aktach osobowych. Wymiar czasu pracy na Wydziale Lakierniczym odwołująca się oceniła na 2 tygodnie w każdym miesiącu. Sąd jednak nie dał wiary twierdzeniom odwołującej, gdyż nie zostały one poparte miarodajnymi dowodami.

Wskazać należy, że Sąd nie miał wątpliwości, że w przypadku odwołującej się mogło dochodzić i dochodziło do przenoszenia jej na inne odcinki prac związanych z produkcją mebli. Odwołująca się była pracownikiem na Wydziale Montażu, ale zapewne były też sytuacje, że pracowała na Wydziale Lakierniczym. Przeniesienia te mogły mieć uzasadnienie i wynikać np. z dużej ilości pracy na Wydziale Lakierniczym i konieczności wsparcia załogi tam pracującej. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów na to, że takie przeniesienia były stałe i na pełny wymiar czasu pracy i miały miejsce w określonym czasie, a jeżeli tak, to że były one długotrwałe. Według twierdzeń odwołującej się miały wynosić połowę jej czasu pracy w danym miesiącu. Trudno jednak uznać za wiarygodne takie twierdzenia odwołującej się, że w przypadku zatrudnienia na Wydziale Montażowym jako stolarz, musiała jako pracownik pracować w rzeczywistości na Wydziale Lakierniczym bez zmiany warunków pracy. Zakładając, że dotyczyło to odwołującej się, pojawia się uzasadnione pytanie – dlaczego nie było to odnotowane w aktach osobowych. Przyjmując za wiarygodne twierdzenia A. C., że przenoszenia między wydziałami były stałą praktyką, to jeżeli taka sytuacja miałaby miejsce przez rok, to czy rzeczywiście można zakładać, że bezpośredni przełożony czy komórka kadr taką sytuację mogli przeoczyć. Natomiast w przypadku odwołującej się miałoby to być standardem, gdyż utrzymywała ona, że taka sytuacja trwała kilka lat . Zatem już z tego względu trudno uznać za wiarygodne twierdzenie odwołującej się, że przez połowę czasu pracy wykonywała prace na Wydziale Lakierniczym. W tym zakresie podkreślić należy, że sama przyznała, iż nie obwiązywał jej „przywilej” zmniejszonego czasu pracy, jaki dotyczył pracowników lakierni (z uwagi na trudne warunki pracy). Stąd jeżeli przeniesienia na lakiernię miały miejsce, to nie w wymiarze dającym podstawy do zmniejszenia jej czasu pracy. Poza tym trudno uznać, aby odwołująca się tak sobie była w stanie wyliczyć czas pracy na poszczególnych wydziałach i uznać, że przez dwa tygodnie w miesiącu pracowała na lakierni, a pozostały czas na montażowni. W zakresie wymiaru czasu pracy nie jest możliwe dowolne jego ocenianie, gdyż praca na danym stanowisku może być zaliczana do prac w warunkach szczególnych, jeżeli jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Nie ulega wątpliwości, iż sporny okres został przez odwołująca się podniesiony włącznie w związku z możliwością ubiegania się o prawo do rekompensaty, co samo w sobie nie jest niczym nagannym, natomiast jej twierdzenia i zeznania świadków w zestawieniu z dokumentacją pracowniczą nie dają podstaw do uwzględnienia jej żądania i zaliczenia choćby części spornego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Zeznania złożone przez świadków A. P. (2) i B. S. w kontekście przywołanych wyżej wszystkich okoliczności sprawy, uznać należało jako złożone w celu wspomożenia odwołującej się w jej dążeniach do uzyskania rekompensaty. Pamiętają ją z pracy na Lakierni, ale tylko ogólnie z pracy na Lakierni. Nie byli w stanie określić, czy w czasie pracy na Lakierni przechodziła na inne działy i odcinki pracy, jak sama na to wskazała. W ogóle natomiast nie pamiętają jej dłuższych nieobecności w pracy. Tymczasem była na urlopie macierzyńskim i wychowawczym kilka lat. Stąd trudno uznać ich zeznania jako uzasadniające, że odwołująca się bezpośrednio stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracowała przy ręcznym lakierowaniu. Jak zeznał świadek z kadr H. P., lakiernik musiał mieć angaż na lakiernika, inni mu tylko pomagali. Tylko fachowiec mógł lakierować i było ich tylko kilku. Odwołująca się więc mogła pomagać w lakierowaniu bądź szlifowaniu, i to czyniła, ale takiej pracy nie można uznać za pracę w szczególnych warunkach. Wykonywała bowiem tylko prace pomocnicze przy takich czynnościach , jak odbiór i układanie elementów itp.. Dotyczy to zresztą i późniejszego okresu pracy odwołującej się, za który otrzymała świadectwo pracy w szczególnych warunkach. Z angaży pracy i zakresu obowiązków nie wynika, aby była lakiernikiem. Z analizy zgromadzonych pracowniczych akt osobowych wynika, że lakiernikiem był np. W. D. (ma to wprost w angażu).

Należy również wskazać, iż wbrew wywodom stron, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu bhp nie była korzystana dla odwołującej się. Biegły w opinii głównej i opinii uzupełniającej wskazał na okoliczności, które wynikają wprost z dokumentacji pracowniczej odwołującej się i nie dają podstaw do uznania spornego okresu za okres pracy w warunkach szczególnych. Uwzględnienie spornego okresu z dość wątpliwym jego ograniczeniem do 2 tygodni każdego miesiąca, jako okresu pracy w warunkach szczególnych, byłoby możliwe wyłączenie na podstawie zeznań świadków i samej odwołującej się. Natomiast w sytuacji braku jakichkolwiek podstaw do poważnienia jakości i wiarygodności dokumentacji pracowniczej odwołującej się, opieranie się wyłącznie na zeznaniach świadków i odwołującej się jest niemożliwe.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc Sąd oddalił odwołanie (pkt 1 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 , §1 ¹ i §3 kpc w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 265 ze zm.) . A. C. przegrała sprawę więc obowiązana jest zwrócić organowi rentowemu poniesione przez niego koszty zastępstwa prawnego radcy prawnego. Odwołująca się nie zgłaszała wniosku o odstąpienie od obciążania jej kosztami zastępstwa procesowego na rzecz organu rentowego. Ponadto z analizy jej sytuacji osobistej i finansowej wynika, że posiada ona stałe źródło dochodu – emeryturę (pkt 2 wyroku).