Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 grudnia 2023r. w Suwałkach

sprawy D. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę rodzinną

w związku z odwołaniem D. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 9 sierpnia 2023 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i nakazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O. dalszą wypłatę renty rodzinnej D. K. (1) od dnia 1 września 2023r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.08.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., powołując się na art. 134 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), wstrzymał z urzędu od 01.09.2023r. dalszą wypłatę dla D. K. (1) renty rodzinnej po zmarłym ojcu D. K. (2).

Argumentował, iż w związku z wypłatą renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenie to nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Niezależnie od daty, od której przyznano świadczenie w drodze wyjątku osiąganie przychodów powoduje wstrzymanie przez organ rentowy emerytury lub renty przyznanej w drodze wyjątku. Zakład wstrzymał wypłatę renty rodzinnej, ponieważ D. K. (1) osiąga przychód, a niezależnie od daty, od której przyznano świadczenie w drodze wyjątku, osiąganie przychodów powoduje wstrzymanie przez organ renty przyznanej w drodze wyjątku.

W odwołaniu D. K. (1) domagała się zmiany zaskarżonej decyzji podnosząc, że w przypadku renty rodzinnej może podjąć pracę zarobkową. We wcześniejszych decyzjach otrzymywała informacje, że otrzymuje rentę rodzinną i podjęcie pracy zarobkowej nie jest zabronione, a teraz zmieniono ją na status renty rodzinnej wyjątkowej. Opisała swoją sytuację osobistą, wskazując, że jest studentką ostatniego roku studiów dziennych. Renta rodzinna pozwoliła jej na podjęcie studiów, ale wysokość renty nie pokrywała kosztów utrzymania. Została więc zmuszona do podjęcia zatrudnienia na pół etatu, żeby móc ukończyć studia. Podniosła też , że i nie była świadoma tego, że w przypadku renty rodzinnej w drodze wyjątku, nie może podjąć zatrudnienia. Nie była w ogóle świadoma, że pobierana przez nią renta ma status wyjątkowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji. Wskazał, iż zgodnie art. 101 pkt 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1251 ze zm.), prawo do świadczeń ustaje, gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa. Natomiast w myśl art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy, wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa.

Z akt sprawy wynika, iż decyzją Prezesa ZUS z dnia 29.10.2001r. przyznano odwołującej w drodze wyjątku rentę rodzinną. W dniu 27.02.2023r. wpłynęła informacja z (...) SA z dnia 21.02.2023r. o przychodzie uzyskanym przez odwołującą się w okresie od dnia 01.01.2022r. do 31.12.2022r., ze wskazaniem kontynuacji zatrudnienia od dnia 01.08.2022r. do nadal w wymiarze 1/2 etatu. Na skutek pisma organu rentowego z dnia 07.07.2023r., D. K. (1) w dniu 14.07.2023r. złożyła oświadczenie o stanie rodzinnym, majątkowym i o sytuacji materialnej, załączając na tę okoliczność zaświadczenie od pracodawcy z dnia 13.07.2023r. stwierdzające zatrudnienie o dnia 01.08.2022r. do 31.03.2025r. oraz wysokość wynagrodzenia za czerwiec (...)(brutto)

Dodatkowo organ rentowy wskazał, że ustawodawca co prawda nie wskazuje, w jaki sposób należy oceniać składane wnioski, jednakże istnieje w tej kwestii utrwalone orzecznictwo i np. zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 20.10.2017r., sygn. akt I OSK 941/17 istnieją cztery przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia w drodze wyjątku, które wyznaczają jednocześnie granice uznania administracyjnego:

1. przesłanka bycia ubezpieczonym lub pozostałym po ubezpieczonym członkiem jego rodziny;

2. niespełnianie wymagań dających prawo do emerytury lub renty na zasadach ogólnych musi być spowodowane szczególnymi okolicznościami;

3. po trzecie, ubiegający się o to świadczenie nie może podjąć pracy lub innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku;

4. po czwarte, osoba ta nie ma niezbędnych środków utrzymania.

Przyznanie więc renty rodzinnej w drodze wyjątku ustawa uzależnia od łącznego kumulatywnego spełnienia wszystkich czterech wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tę możliwość.

Dlatego organ rentowy wydał skarżoną decyzję, wstrzymując rentę rodzinną od dnia 01.09.2023r, tj. od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym została wydana niniejsza decyzja.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

D. K. (1) (ur. (...)) jest córką zmarłego w dniu (...). D. K. (2). E. K. – matka odwołującej się, w dniu 16.02.2000r. wystąpiła w imieniu syna – S. K. (ur. (...)) z wnioskiem o rentę rodzinną po zmarłym D. k.. Decyzją z dnia 21.02.2000r. organ rentowy odmówił przyznania prawa do renty rodzinnej na rzecz S. K., ponieważ zgon D. K. (2) nastąpił po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia. Organ rentowy dodatkowo pouczył E. K., że może wystąpić o przyznanie prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku.

W dniu 25.02.2000r. E. K. wystąpiła z wnioskiem przyznanie prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku. Prezes ZUS decyzją z dnia 05.06.2000r. przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną dla S. K., do ukończenia przez niego 16 roku życia, a w przypadku kontynuowania nauki – do osiągnięcia 25 roku życia.

W dniu 21.08.2001r. E. K. wystąpiła w imieniu córki – D. K. (1) - przyznanie prawa do renty rodzinnej. Prezes ZUS decyzją z dnia 29.10.2001r. przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną dla D. K. (1), do ukończenia przez nią 16 roku życia, a w przypadku kontynuowania nauki – do osiągnięcia 25 roku życia.

W dniu 06.09.2018r. D. K. (1) wystąpiła z wnioskiem o przekazywanie renty rodzinnej na podane przez nią konto bankowe. Pismem z dnia 11.09.2018r. organ rentowy poinformował odwołującą się, że od 05.10.2018r. świadczenie będzie wypłacane na konto przez nią podane. Decyzją z dnia 11.09.2018r. organ rentowy od dnia 01.10.2018r. tj. od miesiąca, w którym Prezes ZUS przyznał rentę rodzinną w drodze wyjątku, podjął jej wypłatę. Decyzja zawierała pouczenie, które w punkcie VII ppkt 1 zawierało informację, że D. K. (1) jest zobowiązana powiadomić organ rentowy m.in. „o osiąganiu przychodu– w przypadku pobierania świadczenia w drodze wyjątku”.

D. K. (1) w październiku 2019r. podjęła studia na Uniwersytecie (...) w O., Wydziale Nauk Społecznych, kierunek – pedagogika. Planowany termin ukończenia studiów – 30.09.2024r.

Pismem z dnia 07.07.2023r. organ rentowy poinformował odwołującą się, że świadczenie przyznane w drodze wyjątku przez Prezesa ZUS nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Niezależnie od daty, od której przyznano świadczenie w drodze wyjątku, osiąganie przychodów powoduje wstrzymane przez organ rentowy renty przyznanej w drodze wyjątku. Poinformował, że w związku z informacjami o wysokości przychodów odwołującej się z zakładu pracy oraz z zapisów w Kompleksowym Systemie Informatycznym, że sięgnęła ona przychód w 2022r., zwrócił się o przedłożenie przez D. K. (1) aktualnego zaświadczenia o stanie rodzinnym i o sytuacji majątkowej (dołączono druk ERP – 15 do wypełnienia). W dniu 14.07.2023r. odwołująca złożyła zaświadczenie o stanie rodzinnym i o sytuacji materialnej. Wskazała w nim, że jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) S.A. od 01.08.2022r. do 31.03.2025r. za wynagrodzeniem (...) brutto ((...) zł netto). Dodatkowo wskazała, że jest studentką studiów dziennych i dzięki rencie rodzinnej mogła podjąć studia. Wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej uniemożliwi jej zakończenie nauki. Nie otrzymuje wsparcia finansowego ze strony rodziny, a renta rodzinna nie pokrywała jej kosztów utrzymania. Dołączyła zaświadczenie o osiągniętym przychodzie w ramach umowy o pracę wiążącej ją z (...) S.A. od 01.08.2022r., w wymiarze ½ etatu. Odwołująca została zatrudniona na czas określony – od 01.08.2022r. do 31.03.2025r. jako doradca klienta w (...). Wysokość wynagrodzenia brutto wyniosła: wrzesień 2022r. – (...), października 2022r. – (...); listopad 2022r. –(...), grudzień 2022r. – (...).

Decyzją z dnia 14.10.2002r. wysokość renty rolniczej w drodze wyjątku od 01.11.2022r. wyniosła (...)

D. K. (1) - jak wyjaśniła - mieszka w O.. Do września 2023r. wynajmowała mieszkanie, ponosząc z tego tytułu koszty 1.500zł miesięcznie. Od października 2023r. wynajmuje pokój za kwotę 750zł miesięcznie, na co złożyła stosowne umowy najmu.

Na wstępie należy wskazać, iż decyzja Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotycząca zmian w prawie do świadczeń przyznanych w drodze wyjątku na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w tym także decyzja o ustaniu prawa do nich (wstrzymania wypłaty), jest decyzją, od której przysługuje odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18.10.2004r. , I UK 123/04).

W myśl art. 83 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.

Z literalnej treści przywołanego powyżej przepisu wynika, że istnieją trzy kumulatywne przesłanki nabycia prawa do świadczenia w drodze wyjątku, tj. 1) bycie ubezpieczonym lub członkiem jego rodziny, 2) niespełnianie ustawowych wymagań nabycia prawa do emerytury lub renty i 3) brak możliwości podjęcia działalności objętej ubezpieczeniem ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek i brak niezbędnych środków utrzymania.

Nie ma wątpliwości, że odwołująca się w spornym okresie spełniała dwie pierwsze przesłanki. Jednocześnie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że pomimo podjęcia w tym czasie pracy zarobkowej odwołująca się nie uzyskiwała z tego tytułu niezbędnych środków utrzymania.

Rozważając zasadność odwołania D. K. (1) Sąd miał na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 01.10.2019r., I UK 223/18, w którym Sąd ten dokonał szerokiej analizy zagadnienia uzyskiwania dodatkowego przychodu przez osobę uprawnioną do renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku. Wskazał w nim m.in. iż prawo do renty rodzinnej przyznane w drodze wyjątku nie ustaje, a wypłacone świadczenia nie podlegają zwrotowi, gdy osoba uprawniona uzyskała dodatkowy przychód, który po zsumowaniu z rentą nie zapewnia niezbędnych środków utrzymania (art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej). Ustanie prawa do renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku wynika z decyzji o wstrzymaniu prawa do dalszej renty. Niezasadna może być decyzja organu rentowego stwierdzająca, że osiągnięcie jakiegokolwiek (nieznacznego) przychodu jest równoznaczne z utratą (ustaniem) prawa do takiej renty i pozwala żądać zwrotu renty wcześniej pobranej jako nienależnego świadczenia, gdy renta i przychód nie wystarczały na niezbędne środki utrzymania w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej. Sąd Najwyższy stwierdził, że zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że brak niezbędnych środków utrzymania jako przesłanka prawa do ubiegania się o świadczenia przyznawane w drodze wyjątku musi być oceniany indywidualne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 09.01.2012r., III UK 36/11). W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.10.2017r., I OSK 941/17, wskazano, że ustawodawca w art. 83 ust. 1 nie wprowadza sztywnych kwot, wykluczających możliwość przyznania świadczenia w trybie szczególnym. Przyznawanie renty rodzinnej w drodze wyjątku na poziomie minimalnej renty z ubezpieczenia rentowego nie musi być równoznaczne ze stwierdzeniem, że odwołująca się ma już niezbędne środki utrzymania, czyli że każdy przychód (zarobek) powoduje utratę prawa do renty. Chodzi bowiem o środki na koszty podstawowego utrzymania. Jak wskazano, rentę przyznano ze względu na wiek łączony z prawem do kontynowania nauki. W przypadku zwykłej renty uczniowi nie zakazuje się uzyskiwania przychodów. W przypadku zaś renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku uzyskanie przychodu miałoby powodować utratę świadczenia, co przy niewielkim zarobku powodowałby istotne pogorszenie sytuacji materialnej, która w pierwszej kolejności stawiałaby pod znakiem zapytania uzyskanie ochrony, dla której świadczenie zostało przyznane na czas nauki w szkole. Rentę uzasadniał wszak brak środków utrzymania w czasie nauki w szkole. W sprawie znaczenie ma zatem norma (ogólna) wyprowadzana z art. 83 ustawy, która nie może przyjmować założenia, że w każdym przypadku uzyskania nawet nieznacznego przychodu zawsze dochodzi do utraty renty rodzinnej w drodze wyjątku. Z regulacji tej wynika, że przesłanką prawa do świadczenia jest brak niezbędnych środków utrzymania, a nie brak jakichkolwiek przychodów. Nie jest więc tak, że renty nie otrzymają ci, którzy ze względu na wiek mogą uczyć się w szkole i mają nieduże przychody. Negatywną przesłanką jest bowiem dopiero sytuacja, w której mają niezbędne środki utrzymania.

Należy wskazać, iż art. 83 ust. 1 ustawy nie definiuje pojęcia braku niezbędnych środków utrzymania i podobnie nie można tego pojęcia zdefiniować w oparciu o inne przepisy tej ustawy. W tej sytuacji uznać należy, że chodzi tu o brak środków pozwalających na zapewnienie sobie najbardziej nawet podstawowej egzystencji i w związku z tym opierać się należy co najmniej na uznawanym za dolną granicę ubóstwa minimum egzystencji, stanowiącym normatywny model zaspokajania potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie, wyznaczającym najniższy standard życia. Jak wynika z danych Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego w 2022r. wyniosło 1.487,63zł, w I kwartale 2023r. – 1.681,64zł, w II kwartale 2023r. - 1.741,01zł. Odwołująca zarabiając od 01.08.2022r. połowę minimalnego wynagrodzenia, podwyższonego o ewentualne wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, nie była w stanie zapewnić sobie niezbędnych środków utrzymania. Należy podkreślić, że odwołująca się nie została pouczona, że świadczenie przyznane w drodze wyjątku nie przysługuje w razie osiągania jakiegokolwiek przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej. W kolejnych decyzjach zawarte było pouczenie, o obowiązku informowania organu rentowego przez odwołującą się o osiąganiu przychodu, nie została nim zawarta informacja, że osiąganie przychodu powoduje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej w drodze wyjątku.

W cytowanym wyroku z dnia 01.10.2019r., I UK 223/18 Sąd Najwyższy wskazał, iż decyzja o przyznaniu renty rodzinnej w drodze wyjątku ma charakter konstytutywny (a nie deklaratoryjny, jak w sprawie o zwykłą rentę), wątpliwe jest zatem, czy przy takim charakterze decyzji prawo do świadczenia miałoby ustawać już tylko na mocy samego zdarzenia faktycznego. Prawo miałoby bowiem swój początek w decyzji konstytutywnej, natomiast jego ustanie (czy utrata) zależałoby już od samego przychodu. Wymagałoby to akceptacji dla hybrydowej konstrukcji stosunku prawnego, rozpoczętego decyzją konstytutywną, a zakończonego decyzją deklaratoryjną ze względu na przychód. Renta rodzinna przyznawana na podstawie art. 83 ustawy jest świadczeniem szczególnym, przede wszystkim dlatego, że abstrahuje od warunków renty rodzinnej określonych w ustawie. Po przyznaniu świadczenia w drodze wyjątku powstaje pytanie o dopuszczalność stosowania do tej szczególnej renty przepisów ustawy o ustaniu lub zawieszeniu prawa albo o wstrzymaniu renty. Odpowiedź nie może być negatywna, bo skoro stosuje się je do renty zwykłej, to również - co najmniej odpowiednio - do renty szczególnej. W przypadku zwykłej renty rodzinnej, osiągnięcie przychodu nie jest przesłanką do ustania prawa do renty (art. 103 i następne ustawy). Innymi słowy, skoro ustanie prawa do świadczenia jest ściśle określone w ustawie (por. art. 101 i 107 ustawy), to czy podstawa ustania renty rodzinnej w drodze wyjątku jest również określona w ustawie. Punktem wyjścia jest zatem art. 83 ustawy. O przyznaniu świadczenia decyduje wzgląd na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek osoby ubezpieczonej.

Prawo odwołującej się do renty rodzinnej w drodze wyjątku po 16 roku życia zależało przede wszystkim od kontynuowania nauki, co wprost wynika z decyzji Prezesa ZUS z 29.10.2001r. przyznającej to świadczenie. Ten warunek odwołująca niewątpliwie w spornym okresie spełniła.

Jak słusznie skonstatował Sąd Najwyższy w cytowanym wyroku wydanym w sprawie I UK 223/18, także w odniesieniu do renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku punktem odniesienia jest standard z art. 68 ustawy emerytalnej, czyli zapewniający dziecku rentę rodzinną do czasu ukończenia nauki w szkole (co do zasady nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia).

Decyzja wstrzymująca D. K. (1) dalszą wypłatę renty rodzinnej w drodze wyjątku od 01.09.2023r. nie odwołuje się do ustania uprawnienia ze względu na brak nauki w szkole (por. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy), wskazuje jedynie ogólnie na przepisy ustawy emerytalnej, a jako przyczynę podaje osiąganie przychodu. Na podstawie zaś art. 83 ustawy emerytalnej, nie można zaś stwierdzić, że osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu jest równoznaczne z ustaniem prawa do renty, natomiast organ rentowy przyjął takie założenie. Nie byłoby sporu, gdyby taki zapis istniał w art. 83 i jednocześnie określał kwotę przychodu lub jego granicę, a nawet rodzaj przychodu. Niewątpliwie art. 83 pozwala organowi na uznanie, bo oparty jest na klauzuli generalnej braku "niezbędnych środków utrzymania".

Wysokość osiąganych przez D. K. (3) dochodów z umowy o pracę nie pokrywała minimum socjalnego wskazanego w informacji IPiSP za 2022r. i dwa pierwsze kwartały 2023r. Odwołująca, będąc studentką ostatniego roku studiów, z uwagi na trudną sytuację finansową i brak możliwości pokrycia podstawnych kosztów utrzymania w O., gdzie studiuje, z otrzymywanej renty rodzinnej, podjęła zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy. Z jej bardzo obszernych i szczegółowych wyjaśnień wynika, że to właśnie zła sytuacja finansowa zmusiła ją do podjęcia pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy. Gdyby nie to, nie byłaby w stanie ukończyć nauki, a przecież nie można stać na takim stanowisku, że jeżeli ktoś jest pełnoletni to powinien zaniechać dalszej nauki i pracować. Prowadziłoby to do nieuzasadnionego pokrzywdzenia młodzieży. Jakże wszakże zabronić osobie pobierającej świadczenie przyznawane w drodze wyjątku, która skończyła 18 lat i uczy się w ostatniej klasie szkoły średniej , pracować na pół etatu, ażeby poprawić swoją sytuację materialną. Przecież świadczenia przyznane w drodze wyjątku są bardzo niskie. Nie można więc i odwołującej się będącej na ostatnim roku studiów zabronić pracy aby dać jej możliwość skończenia studiów, gdyż kwota przyznanej renty w drodze wyjątku jest bardzo niska, a koszty utrzymania stacjonarnego studiowania wysokie. Ma natomiast prawo do stacjonarnego studiowania, tak jak każdy młody człowiek ma do tego prawo. Jakże przyjąć, że ktoś kto nie będzie chciał poprawić swojej sytuacji materialnej będzie miał prawo do renty w drodze wyjątku, a ten to będzie chciał swoją sytuację materialną poprawić już takiego prawa nie będzie miał.

Tu też trzeba wskazać, że odwołująca się właśnie z uwagi na wiek, kiedy to ma prawo do kontynuowania nauki, nie może właśnie podjąć takiej pracy, aby zapewnić sobie w pełni środki utrzymania. Nie pozwala jej bowiem na to czas poświęcony na naukę.

Mając więc to wszystko na uwadze na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i nakazał organowi rentowemu dalszą wypłatę renty rodzinnej D. K. (1) od dnia 01.09.2023r.

Mt/PW