Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2025r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Rakowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 stycznia 2025r. w Suwałkach

sprawy E. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o świadczenie wspierające

w związku z odwołaniem E. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 8 listopada 2024 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje E. O. prawo do niezrealizowanego świadczenia wspierającego po M. Ż. za miesiąc październik 2024 roku;

2.  znosi wzajemnie koszty postępowania pomiędzy stronami.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8.11.2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) odmówił E. O. prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego po zmarłej M. Ż., ponieważ nie była ona uprawniona do świadczenia wspierającego w dniu zgonu.

Wskazał, iż zgodnie z treści art. 4 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 7.07.2023r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 poz. 1429) o świadczeniu wspierającym wynika, że w razie śmierci osoby uprawnionej do świadczenia wspierającego:

- osobie wspólnie z nią zamieszkującej i gospodarującej przysługuje wypłata niezrealizowanego świadczenia wspierającego za pełny miesiąc, w którym nastąpił zgon,

- roszczenie o wypłatę niezrealizowanego świadczenia wspierającego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia zgonu osoby, której świadczenie wspierające przysługiwało.

W odwołaniu od tej decyzji E. O. domagała się jej zmiany i przyznania prawa do niezrealizowanego świadczenia wspierającego należnego zmarłej M. Ż. za okres od 8.02.2024 roku do 22.10.2024 roku.

Podniosła, iż jej matka - M. Ż. urodzona (...) - wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach I Wydział Cywilny z dnia 20.06.2023r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 46/2023, została ubezwłasnowolniona całkowicie. Następnie postanowieniem z dnia 11.09.2023r. Sąd Rejonowy w Suwakach III Wydział Rodzinny i Nieletnich ustanowił ją opiekunem prawnym (sygn. akt III RNs 352/23). W dniu 8.02.2024r. złożyła w imieniu M. Ż. wniosek do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w B., o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wizyta osób, które sprawdziły stan zdrowia jej matki odbyła się w dniu 16.07.2024r., t.j. 5 miesięcy od daty złożenia wniosku.

Decyzja o przyznanych punktach została wydana 22.07.2024r. i doręczona jej 23.07.2024r. Po uprawomocnieniu się decyzji z WZON w B. w dniu 7.10.2024r., jako opiekun prawny złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie decyzji w sprawie przyznania świadczenia wspierającego dla całkowicie ubezwłasnowolnionej M. Ż..

W dniu 8.10.2024r. Zakład zakwestionował zaświadczenie wystawione w dniu 11.09.2023r. przez Sąd Rejonowy w Suwałkach III Wydział Rodzinny i Nieletnich twierdząc, że całkowicie ubezwłasnowolniona M. Ż. winna ustanowić dla siebie pełnomocnika. Jej jednak zdaniem takie stanowisko jest niezasadne, ponieważ wiadomo, że wszelkie działania prawne całkowicie ubezwłasnowolnionej osoby nie mają mocy prawnej. Natomiast w dniu 17.10.2024r. w tej sprawie wystosowała pismo do organu rentowego. W dniu 21.10.2024r. wezwał ją do uzupełnienia wniosku o świadczenie wspierające. W trakcie załatwiania w zaświadczenia o ustanowienia jej kuratorem dla całkowicie ubezwłasnowolnionej M. Ż., ta dniu 22.10.2024r. zmarła. W dniu 29.10.2024r. otrzymała z Sądu Rejonowego w Suwałkach III Wydział Rodzinny i Nieletnich orzeczenie o ustanowieniu jej opiekunem prawnym całkowicie ubezwłasnowolnionej M. Ż.. Tego samego dnia przesłała je organowi rentowemu. W dniu 30.10.2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzył postępowanie nie wydając decyzji o przyznaniu świadczenia wspierającego dla M. Ż..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji. Na rozprawie w dniu 29.01.2025r. organ rentowy reprezentował pełnomocnik w osobie radcy prawnego i zgłosił wniosek o zasądzenie zwrotu koszt zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy dodatkowo wskazał, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18 roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 6b ³ ust. 1 ustawy z dnia 27.09.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia.

Jak zaś stanowi art. 4 ust 3 ustawy razie śmierci osoby, o której mowa w art. 3 ust. 2. świadczenie wspierające pobierane przez tę osobę przysługuje osobie wspólnie z nią zamieszkującej i gospodarującej za pełny miesiąc, w którym nastąpił zgon, o ile świadczenie to nie zostało za ten miesiąc wypłacone już osobie, o której mowa w art. 3 ust. 2.

Natomiast na dzień zgonu (22.10.2024r.) M. Ż. nie była uprawniona do pobierania świadczenia wspierającego. Wniosek o świadczenie wspierające złożony w dniu 7.10.2024r. przez E. O. nie został rozpatrzony z powodu nie dołączenia do wniosku orzeczenia Sądu opiekuńczego o ustanowieniu opiekuna prawnego dla osoby z niepełnosprawnością lub zaświadczenia sądu opiekuńczego o złożonym przez opiekuna przyrzeczeniu. Zaświadczenie zostało dołączone w dniu 29.10.2024r. tj. po śmierci osoby z niepełnosprawnością.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie było częściowo zasadne, gdyż E. O. przysługiwało prawo do nierealizowanego świadczenia wspierającego po zmarłej M. Ż. za miesiąc październik 2024 roku.

E. O. z wnioskiem o świadczenie wpierające dla osoby niepełnosprawnej wystąpiła w dniu 7.10.2024r., przedkładając zaświadczenie Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 11.09.2023r. sygn. akt III RNs 325/23 o ustanowieniu jej kuratorem całkowicie ubezwłasnowolnionej M. Ż.. Organ rentowy poinformował odwołującą, że wskazany w zaświadczeniu zakres kurateli nie obejmuje reprezentowania jej matki M. Ż. przy składaniu wniosku o świadczenie wpierające. Wezwał odwołującą do uzupełnienia wniosku w tym zakresie. W dniu 22.10.2024r. M. Ż. zmarła, natomiast w dniu 29.10.2023r. odwołująca przedłożyła zaświadczenie Sądu Rejonowego w Suwałkach w sprawie III RNs 325/23, że w dniu 11.09.2023r. została ustanowiona opiekunem prawnym całkowicie ubezwłasnowolnionej M. Ż..

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7.07.2023r. o świadczeniu wspierającym (t.j. Dz.U. z 2023 roku, oz. 1429 z późn. zm.) ustawa ta określa warunki nabywania prawa do świadczenia kierowanego do osób niepełnosprawnych mających potrzebę wsparcia, zwanego dalej ,,świadczeniem wspierającym'', oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia.

Jak wskazał organ rentowy, zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 6b3 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240, 852, 1234 i 1429), zwanej dalej ,,decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia'', w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzi oraz świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych (art. 7 ust. 1 ustawy).

Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następują na wniosek osoby, o której mowa w art. 3 ust. 2, lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna (art. 9 ust. 1-3 ustawy).

Zgodnie też z art. 13 ust. 1-5 ustawy przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające informację o przyznaniu tego świadczenia oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o przyznaniu świadczenia wspierającego oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego lub zawiadomienie o umieszczeniu tej informacji oraz zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego na profilu informacyjnym mogą zostać przesłane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Nieodebranie informacji o przyznaniu świadczenia wspierającego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia. W sprawach odmowy przyznania świadczenia wspierającego, uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia wspierającego oraz nienależnie pobranego świadczenia wspierającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję. Decyzje, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, zaświadczenia, informacje i inne pisma w sprawie świadczenia wspierającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych doręcza osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające i osobie pobierającej świadczenie wspierające wyłącznie w postaci elektronicznej na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o umieszczeniu na profilu informacyjnym decyzji, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, zaświadczenia, informacji i innego pisma w sprawie świadczenia wspierającego może zostać przesłana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające lub osobie pobierającej świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.

E. O. domagała się wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego po jej zmarłej matce M. Ż..

Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy w razie śmierci osoby, o której mowa w art. 3 ust. 2, świadczenie wspierające pobierane przez tę osobę przysługuje osobie wspólnie z nią zamieszkującej i gospodarującej za pełny miesiąc, w którym nastąpił zgon, o ile świadczenie to nie zostało za ten miesiąc wypłacone już osobie, o której mowa w art. 3 ust. 2.

Organ rentowy podnosił, iż w dacie śmierci M. Ż. nie miała ustalonego prawa do świadczenia wspierającego wskazując, iż zgon nastąpił w dniu 22.10.2024r., a braki wniosku o świadczenie zostały uzupełnione w dniu 29.10.2024r. Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego.

Jak wynika z uzasadnienia rządowego projektu ustawy o świadczeniu wspierającym (druk nr 3130), ustawa przewiduje, że przyznanie przez ZUS świadczenia wspierającego nie będzie wymagało wydania decyzji. Organ rentowy udostępni osobie ubiegającej się informację o przyznaniu świadczenia wspierającego na jej profilu informacyjnym utworzonym na PUE ZUS. Nieodebranie informacji nie będzie wstrzymywało wypłaty przyznanego świadczenia. W celu zapewnienia prawa do odwołania obowiązek wydawania decyzji administracyjnych pozostanie w sprawach odmowy, uchylenia, zmiany prawa do świadczenia wspierającego oraz w sprawach nienależnie pobranych świadczeń. Dodatkowym elementem mającym usprawnić proces obsługi wszelkich spraw związanych ze świadczeniem wspierającym (w tym m. in. w sprawie świadczeń nienależnie pobranych) jest ich prowadzenie w postaci elektronicznej i dokonywanie doręczeń jedynie w tej formie. Wzorem dla tego rozwiązania są funkcjonujące już przepisy w ramach programów „Dobry start”, „Rodzina 500+” oraz regulacje dotyczące rodzinnego kapitału opiekuńczego. Również w ramach wspomnianych programów prawodawca nie przewidywał innej formy doręczania wszelkiego rodzaju pism (w tym decyzji o odmowie przyznania, uchyleniu decyzji, zmianie decyzji oraz decyzji o nienależnie pobranym świadczeniu), niż forma elektroniczna.

M. Ż. na dzień zgonu i złożenia wniosku spełniła wszystkie warunki do przyznania prawa do świadczenia wspierającego, tj. posiadała decyzję wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, w której ilość punktów ustalono na poziomie uprawniającym do przyznania świadczenia, jej opiekun prawny tj. odwołująca (M. Ż. była całkowicie ubezwłasnowolniona) złożyła wniosek do ZUS o świadczenie wspierające po tym, jak decyzja WZON-u stała się ostateczna, miała ukończone 18 lat, mieszkała w Polsce i była obywatelką Polski. Jak wynika z przytoczonych przepisów ustawy i fragmentu uzasadnienia projektu ustawy o świadczeniu wpierającym, w przypadku spełnienia wszystkich warunków do przyznania świadczenia wspierającego, organ rentowy nie wydaje decyzji, a jedynie przedstawia informację o przyznaniu świadczenia wspierającego. Wniosek o przyznanie prawa do świadczenia wpierającego został złożony drogą elektroniczną w dniu 7.10.2024r., a zatem przed śmiercią uprawnionej M. Ż.. W jej imieniu wniosek złożyła córka – E. O.. To w trakcie procedury związanej ze świadczeniem wspierającym okazało się, iż Sąd Rejonowy w Suwałkach w sprawie III RNs 352/23 omyłkowo potwierdził, iż odwołująca jest kuratorem całkowicie ubezwłasnowolnionej matki M. Ż., a nie opiekunem prawnym. Omyłka pisarska, która została ostatecznie sprostowana, nie zmieniała faktu, że z racji na całkowite ubezwłasnowolnienie odwołująca była jej opiekunem, a nie kuratorem. Odwołująca nie musiała rozumieć zawiłości prawnych i rozróżniać pozycji kuratora i opiekuna. Natomiast nie ulega wątpliwości, wbrew stanowisku organu rentowego, że na moment składania wniosku E. O. wypełniła wszystkie wymagania związane ze skutecznym złożeniem wniosku o świadczenie wspierające. Nie można pomijać faktu, iż samą procedurę związaną ze świadczeniem wspierającym wszczęto w lutym 2024 roku, jednak z uwagi na dużą ilość takich wniosków znacznie wydłużył się czas oczekiwania na decyzję WZDSON, ustalającą poziom wsparcia. Natomiast z wnioskiem do organu rentowego o świadczenie wspierające odwołująca mogła wystąpić dopiero po uprawomocnieniu się decyzji WZDSON.

Tym samym należało uznać, że odwołująca jako opiekun prawny zmarłej M. Ż. spełniła wszystkie warunki do przyznania prawa do niezrealizowanego świadczenia wspierającego za październik 2024 roku, gdyż takie za ten miesiąc M. Ż. winno być wypłacone

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1 wyroku.

Mając na uwadze wynik procesu, proporcję uwzględnionej pretensji do wysokości żądania, na podstawie art. 100 k.p.c., Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu. Podkreślić należy, że w zgodnie z art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Decyzja o tym, czy koszty winny być wzajemnie zniesione czy stosunkowo rozdzielone, została oparta na zasadzie słuszności. Wzajemne zniesienie kosztów procesu między stronami jest słuszne, gdyż obie strony są w zbliżonym stopniu przegrywającym i wygrywającym i zarazem wysokość kosztów każdej ze stron jest zbliżona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22.10.2016 r., sygn. akt I ACa 653/16). Ponadto nie jest konieczne w każdym przypadku arytmetyczne ścisłe ich rozliczenie według stosunku części uwzględnionej do oddalonej (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21.02.2002r. I PKN 932/00, z dnia 11.12.2007r. I PK 157/07, z dnia 14.04.2011r. IV CZ 4/11 i z dnia 17.06.2011r. II PZ 10/11). Z tych względów postanowiono jak w punkcie 3 wyroku.

Mt/PW/mmw