Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2024r. w Suwałkach

sprawy G. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie podlegania dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą

w związku z odwołaniem G. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 21 sierpnia 2023 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że G. Ł. podlega jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 7 maja 2021r. do 19 lipca 2023r. i nadal;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz G. Ł. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z 21 sierpnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 w zw. z art.11 ust. 2, art. 14 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.) stwierdził, że G. Ł., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 20.07.2023 r.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że G. Ł., z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1.03.2009 r. Następnie 7.05.2021 r. wpłynęło do organu rentowego zgłoszenie G. Ł. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, w którym wskazano datę objęcia tym ubezpieczeniem 1.05.2021 r. Nie złożono jednak deklaracji rozliczeniowej za maj 2021 r. z wykazaną składką na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W związku z tym, w ocenie organu rentowego, G. Ł. nie potwierdził woli podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Dokumenty rozliczeniowe za miesiące od maja do grudnia 2021 r. zostały systemowo utworzone bez składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dla osób prowadzących działalność pozarolniczą, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, osoby te podlegają temu ubezpieczeniu na swój wniosek. Na podstawie artykułu 14 ust. 1-1a ustawy objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony, z zastrzeżeniem, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 ustawy, czyli 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

W uzasadnieniu decyzji wskazano też, że z uwagi na aktualne stanowisko judykatury, Zakład dopuszczał możliwość przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na zasadzie wniosku dorozumianego. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie precyzowała formy takiego wniosku, dlatego za jego złożenie uznawano także takie zachowanie ubezpieczonego, które stanowiło czytelne wyrażenie woli przystąpienia i pozostawania w tym ubezpieczeniu. A więc za wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym uznawało się również fakt opłacenia i rozliczenia składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, o ile nastąpiło to w terminie i w pełnej wysokości, a wcześniej nie został złożony odpowiedni wniosek na formularzu ZUS ZUA.

Na podstawie z art. 47 ust. 2a ustawy systemowej G. Ł. był zwolniony z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, tylko wówczas jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym zadeklarował najniższą obowiązującą podstawę wymiaru składek i nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego. Dlatego organ rentowy uznał, że G. Ł. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.05.2021 r.

Okres ubezpieczenia został wprowadzony na koncie ubezpieczonego "z urzędu". Za miesiące od stycznia 2022 r. do maja 2023 r. G. Ł. złożył deklaracje rozliczeniowe z wykazaną składką na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Na podstawie ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1621) uchylono art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej. Zmiany weszły w życie z dniem 1.01.2022 r. Oznacza to, iż osoba prowadząca działalność podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od zgłoszenia do wyrejestrowania. Zatem nie ma możliwości, tak jak w latach poprzednich, objęcia tym ubezpieczeniem na podstawie opłacenia i rozliczenia składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie i w pełnej wysokości (tzw. wniosek dorozumiany). Ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje na podstawie zgłoszenia ZUS ZUA złożonego przez płatnika.

W dniu 20.07.2023 r. G. Ł. zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na druku ZUS ZUA od 20.07.2023 r. Zatem z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od tej daty.

Odwołanie od tej decyzji złożył G. Ł. , domagając się jej zmiany i ustalenia, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlega od 7 maja 2021 r. do nadal dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W uzasadnieniu decyzji wskazał, że nie zgadza się z przyjętą przez organ rentowy tezą, jakoby nie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, tylko dlatego, że nie złożył deklaracji rozliczeniowej za maj 2021 r. z wykazaną składką na to ubezpieczenie, tj. nie potwierdził chęci podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Wskazał, że art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wersji obowiązującej w maju 2021 r., jasno wskazywał, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, zaś ust. 1a tego artykułu zawierał zastrzeżenie, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym mogło nastąpić od dnia wskazanego we wniosku, tylko wówczas gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostało dokonane w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Ponadto wskazał na art. 14 ust. 2 ustawy systemowej (w brzmieniu z maja 2021 r.) dotyczący ustania tego ubezpieczenia. Zgodnie z jego treścią, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe mogło ustać tylko w przypadkach tam wymienionych, czyli:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

W przypadku G. Ł., żadna z tych przyczyn nie zaistniała, a organ rentowy tworzy dodatkowe warunki do podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Żaden przepis ustawy nie wymagał dla skutecznego zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego złożenia deklaracji rozliczeniowej. Wskazywany przepis art 47 ust. 2a ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym do grudnia 2021 r.) nie przewidywał sankcji zastosowanej przez ZUS w niniejszej sprawie. Organ rentowy w sposób nieuprawniony rozszerzył wykładnię przepisu art. 14 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez zakwalifikowanie dyspozycji tego przepisu do sytuacji, w której składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za odwołującego się została opłacona w terminie i we właściwej wysokości za okres od maja do grudnia 2021 r., ale nie została rozliczona przez ZUS. Tym samym w sposób nieuprawniony stwierdza w zaskarżonej decyzji, że ubezpieczony nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 7 maja 2021 r., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Odwołujący się uiścił kwoty w wysokości, które odpowiadają składce należnej na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe a organ rentowy nie stwierdził niedoborów z tytułu opłaconych składek na to ubezpieczenie.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy wydanej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Zaskarżoną decyzją, wydaną na wniosek odwołującego się, ZUS Oddział w B., stwierdził, że G. Ł., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 20.07.2023r.

G. Ł. (urodz. (...)), prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą – (...) spółka jawna i z tego tytułu zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1.03.2009 r. Następnie podjął decyzję o przystąpieniu dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego i 7.05.2021 r. wpłynęło do organu rentowego zgłoszenie G. Ł. do tego ubezpieczenia, w którym wskazano datę objęcia tym ubezpieczeniem 1.05.2021 r. Zgłoszenie zostało złożone we właściwy sposób, na druku ZUS P ZUA i przetworzone przez organ rentowy (k. 6 i 7 akt). Jednocześnie odwołujący się uiścił należności z tytułu składek, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (przelewy i wpłaty ogółem k. 8-17) w wysokości, które uwzględniają składkę należną na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (rozliczenie wpłat wg stanu na 13.12.2023 r. k. 54-56, wpłata składki chorobowej – kwota 77,26 zł – 14.06.2021 r. i w kolejnych miesiącach 2021 r. narastająco - odnotowana jako składki FUS).

Na dzień 31.12.2021 r. na koncie G. Ł. organ rentowy odnotował nadpłatę w wysokości 2380,36 zł i dokonał rozliczenia wpłat przekazanych w 2021 r. (k. 66-67). Według oświadczenia pełnomocnika organu rentowego, informacja o nadpłacie została doręczona płatnikowi składek, brak jednak dowodu na doręczenie tej informacji.

Przesłuchana w sprawie świadek K. T. (k. 49 odw.-50), prowadząca jako pracownik spółki (...) sprawy księgowe, zaprzeczyła, by doręczono jej informację o nadpłacie składek za 2021 r. Informację o nadpłacie składki na koniec grudnia 2022 r. w kwocie 214,44 zł. otrzymała. Były to jednak niewielkie kwoty: 7,71 zł na ubezpieczenia społeczne, 206,13 zł na ubezpieczenie zdrowotne i 0,60 zł na FPG (rozliczenie k. 68-69) i uważała, że te różnice wynikają z zaokrągleń. Składka na ubezpieczenie chorobowe płacona za G. Ł. przez cały 2022 r. wynosiła ok. 100 zł miesięcznie i dlatego wykazana nadpłata 206,13 zł nie wzbudziła jej podejrzeń, co do nieprawidłowości rozliczania składek przez ZUS.

Ponadto świadek wskazała, że deklaracje złożone do ZUS musiały zamykać się z przelewami, biegła sprawdzała bilans na koniec każdego roku i deklaracje DRA zgadzały się z przelewami składek, w tym chorobowej. Płatnik był zgłoszony do ubezpieczania chorobowego i składkę chorobową opłacał. Płatnik składek nie posiadał deklaracji DRA za 2021 r., bo były „klonowane”, tylko ZUS je miał, a jeżeli nie ma deklaracji DRA, bo są w systemie ZUS klonowane, nie ma z czym porównać. Deklaracje DRA za 2022 r., zawierają składkę chorobową, która była opłacona. Korektę z urzędu ZUS zrobił po wpłynięciu wniosku o wypłacenie świadczenia chorobowego G. Ł., na koniec czerwca 2023 r. Zostały wówczas wykonane przez ZUS z urzędu korekty deklaracji z wyłączeniem składki chorobowej. W ocenie świadka, jeżeli można zrobić z urzędu korektę deklaracji na niekorzyść płatnika, to powinna być możliwość dokonania korekty deklaracji również na jego korzyść, w przypadku urzędu działającego prawidłowo. Świadek uzyskała jednak w ZUS informację, że termin na złożenie korekt minął, nie mają narzędzi, żeby to na bieżąco sprawdzać, bo program nie jest do tego przystosowany. Dokonanie w systemie z urzędu korekty na korzyść, mimo że została naliczona nadpłata składki chorobowej, spowoduje, że składki zostaną uznane za zapłacone po terminie i płatnik w tej sytuacji również wypadnie z systemu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Bezsporny w sprawie jest fakt, że 7.05.2021 r. wpłynęło do organu rentowego na druku ZUS P ZUA zgłoszenie G. Ł. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, w którym wskazano datę objęcia tym ubezpieczeniem 1.05.2021 r. Zgłoszenie to zostało przetworzone przez organ rentowy, a G. Ł. uiszczał należne z tego tytułu składki we właściwej wysokości i w terminie. Organ rentowy nie stwierdził niedoborów z tytułu opłaconych składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W dacie sporządzania informacji o nadpłacie za rok 2021, ZUS posiadał właściwie zgłoszoną wolę podlegania dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu i nadpłatę składek w wysokości odpowiadającej, a na pewno nie niższej niż należne składki na ubezpieczenie chorobowe. Jest oczywistym, że skarżący uiszczając określone kwoty od maja do grudnia 2021 r., odpowiadające kwocie należnych za te miesiące składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, dał wyraz podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Bezspornie składki były płacone w terminie. Podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, wymagało zgłoszenia się do tego ubezpieczenia i opłacania należnej składki w terminie i to było wykonane przez płatnika składek, nie było też wezwania do złożenia korekt.

G. Ł. złożył wniosek o zasiłek chorobowy i ZUS O.decyzją z 11.07.2023 r. odmówił mu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 19.06.2023 r. do 18.09.2023 r. (odpis decyzji k. 18). Odwołanie w tej sprawie rozpoznaje Sąd Rejonowy w Suwałkach.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a, który przewiduje, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 (czyli w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia).

Z kolei art. 14 ust. 2 ustawy systemowej stanowi, że dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają: 1) od dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania, o którym mowa w art. 36 ust. 11 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie; 2) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Natomiast art. 14 ust. 2a. ustawy systemowej stanowi, że w okresie od dnia objęcia dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym do dnia ich ustania płatnik składek jest obowiązany do rozliczania i opłacania składek za każdy miesiąc trwania tych ubezpieczeń.

Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej jest podleganie G. Ł. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 7 maja 2021 r., tj. daty zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego - złożenia wniosku na formularzu ZUS ZUA w organie rentowym. Obowiązujący wówczas art. 14 ust. 2 ustawy systemowej wskazywał, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe mogło ustać tylko w przypadkach tam wymienionych, czyli:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

W przypadku G. Ł., żadna z tych przyczyn nie zaistniała. Przepisy ustawy systemowej nie wymagały dla skutecznego zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego złożenia deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (nie wskazywał na to również organ rentowy). Wskazywany przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji przepis art 47 ust. 2a ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. nie przewidywał sankcji zastosowanej przez ZUS w niniejszej sprawie. W związku z tym, w ocenie Sądu, organ rentowy w sposób nieuprawniony rozszerzył wykładnię przepisu art. 14 ust. 2 ustawy systemowej poprzez zakwalifikowanie dyspozycji tego przepisu do sytuacji, w której składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za odwołującego się została opłacona w terminie i we właściwej wysokości za okres od maja do grudnia 2021 r., ale została rozliczona przez ZUS w niewłaściwy sposób. Dowodem na to są zestawienia operacji na rachunku bankowym, stanowiące potwierdzenie dokonania zapłaty należnych składek, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe od maja do grudnia 2021 r. oraz nadesłane przez organ rentowy na wezwanie Sądu rozliczenie wpłat, poczynając od grudnia 2020 r. (k. 54-56). Te dowody wskazują, że organ rentowy w sposób nieuprawniony zaskarżoną decyzją wykluczył ubezpieczonego, jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 7 maja 2021 r. Istotne w sprawie jest to, że odwołujący się uiścił kwoty w wysokości, które odpowiadają składce należnej na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i organ rentowy nie stwierdził niedoborów z tytułu tych składek. Z nadesłanego rozliczenia wpłat wynika, że w systemie w 2021 r. została wyodrębniona opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe pod pozycją „składka FUS”, naliczana narastająco w ciągu roku 2021 r. ZUS ten fakt zignorował, traktując to jako nadpłatę, co jest niedopuszczalne wobec zgłoszenia się w prawidłowy sposób przez ubezpieczonego do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W ocenie Sądu, skarżący po zgłoszeniu do ubezpieczenia chorobowego, uiszczając określone kwoty od maja do grudnia 2021 r., odpowiadające należnym za te miesiące składkom na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, dał w ten sposób wyraz podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. A niezłożenie przez niego w terminie deklaracji rozliczeniowej nie może wywoływać skutków w postaci takiego wyłączenia. Jak wskazał w wyroku z 26.01.2021 r., sygn. akt III AUa 861/20 Sąd Apelacyjny w Białymstoku opłacenie składek należy traktować, jako chęć kontynuowania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ustanie ubezpieczenia chorobowego wiąże się z elementem woli ubezpieczonego, co do trwania ubezpieczenia, która jest podstawą ubezpieczenia. Skutek określony w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej należy interpretować z uwzględnieniem zamiaru ubezpieczonego. Wyrok ten dotyczy wprawdzie stanu prawnego sprzed 1.01.2022 r., ale taka interpretacja była zasadna w dacie zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego, tj. 7.05.2021 r.

Ponadto według obecnie obowiązujących przepisów, w następstwie uchylenia ust. 2 art. 14 ustawy systemowej, jedynie ustanie tytułu do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu skutkuje ustaniem takiego ubezpieczenia. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczony po maju 2021 r. prowadził i nadal prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie G. Ł., składając wniosek o podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i uiszczając należne składki w terminie i w należnej wysokości za okres od maja do grudnia 2021 r., wyraził zamiar podlegania i kontynuowania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ponadto tytuł dla dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie ustał. Brak było tym samym podstaw do wyłączenia go z tego ubezpieczenia od 7.05.2021 r. tj. od początku zgłoszenia - daty wpływu zgłoszenia do ZUS. Niekwestionowane przez strony jest to, że w związku ze zgłoszeniem do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, niezbędne było w związku z treścią art. 47 ust. 2a ustawy systemowej złożenie deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, ponieważ nastąpiła zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego - zgłoszenie dodatkowo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W związku z brakiem deklaracji ZUS DRA, system wadliwie rozliczał składki.

Z ustaleń Sądu, co do funkcjonowania systemu rozliczania składek w ZUS, wynika, że ubezpieczony w sytuacji takiej, w jakiej znalazł się G. Ł., dowiaduje się o fakcie niepodlegania (w rozumieniu organu rentowego) dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu dopiero w momencie ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego, tj. choroby i wystąpienia o zasiłek chorobowy. W tym czasie, dokonanie korekty w deklaracjach rozliczeniowych od momentu zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, spowoduje również wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego. Ponieważ system nieprawidłowo rozliczył uiszczane składki, korekta tych rozliczeń spowoduje, że składki będą traktowane jako uiszczone po terminie. Sytuacja ta w stanie prawnym przed 1.01.2022 r. spowoduje również wyłączenie z tego ubezpieczenia. G. Ł. przez trzy lata systematycznie opłacał składki na ubezpieczenie chorobowe i był przekonany o tym, że podlega temu ubezpieczeniu, co okazało się błędem. Złożył wniosek o zasiłek chorobowy i ZUS Oddział w O. decyzją z 11.07.2023 r. odmówił mu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 19.06.2023 r. do 18.09.2023 r.

W ocenie Sądu, sytuacja taka jest niedopuszczalna. W dobie automatyzacji czynności wykonywanych przez organ rentowy, powinien istnieć sposób naprawy zaistniałych błędów. Sytuacja braku złożenia zmienionej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA nie może zmienić faktu, że ubezpieczony w żadnym razie nie wyraził zamiaru wyłączenia się z ubezpieczenia chorobowego. Opłacił wymagane składki, więc nie było podstaw do jego wyłączenia z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Sytuacji nie naprawia stwierdzenie w zaskarżonej decyzji, że podlega temu ubezpieczeniu dopiero od 20 lipca 2023 r. na podstawie wniosku złożonego w związku z działaniem ZUS odmawiającym prawa do zasiłku chorobowego.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dla osób prowadzących działalność pozarolniczą, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, osoby te podlegają temu ubezpieczeniu na swój wniosek. Na podstawie artykułu 14 ust. 1-1a ustawy objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony, z zastrzeżeniem, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 ustawy, czyli 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, jest obwarowane określonym formalizmem, a ochrona wymienionego wyżej ryzyka jest dobrowolna. Podstawowym warunkiem uzyskania ochrony jest terminowe opłacanie składek należnych na to ubezpieczenie. W judykaturze podkreśla się, że dyspozycja art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej (w brzmieniu sprzed 1.01.2022 r.), obejmowała trzy sytuacje faktyczne. Pierwsza sprowadza się do zaniechania opłacenia składki w terminie za dany miesiąc. Druga polega na opłaceniu składki w terminie, ale w niepełnej wysokości i trzecia polega na opłaceniu składki w pełnej wysokości, lecz po terminie. Skutki uchybienia przedmiotowym obowiązkom prowadzą do ustania ubezpieczenia, a tym samym podmiot oczekujący świadczeń (np. zasiłku chorobowego) jest obligowany do opłacania składki na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej (należnej) wysokości. Zaistnienie którejkolwiek z opisanych wyżej sytuacji powoduje - z mocy art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej - ustanie tego ubezpieczenia. Ubezpieczenie to wygasa nawet w sytuacji, gdy osoba zobowiązana nie ponosi winy za nieopłacenie składki.

W świetle ustalonych faktów Sąd nie ma żadnych wątpliwości, że płatnik działał w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie zalega z zapłatą jakichkolwiek składek, w tym na własne dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Warto w tym miejscu podkreślić, że ZUS jako organ administracji publicznej ma określone obowiązki informacyjne wynikające z art. 8 i 9 k.p.a., których nie można pominąć. Wobec tego tym bardziej sam płatnik miał wszelkie podstawy do uznania, że jest stale objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, na które terminowo i we właściwym terminie opłacał składki. Działanie organu rentowego prowadzi do wprowadzania praktyki niekończącej się niepewności przedsiębiorców, co do ich sytuacji prawnej i stanowi działanie władcze organu, do którego ten nie jest upoważniony przez przepisy prawa. Wskazać w tym miejscu należy na brzmienie art. 48 b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi:

1. Zakład może sporządzać z urzędu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia wyrejestrowania ubezpieczonego z ubezpieczeń społecznych, imienne raporty miesięczne, zgłoszenia płatnika składek, zgłoszenia wyrejestrowania płatnika składek, deklaracje rozliczeniowe oraz dokumenty korygujące te dokumenty, zwane dalej "dokumentami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi określonymi w ustawie";

2. Zakład może korygować z urzędu błędy stwierdzone w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie;

3. Zakład może żądać od płatnika składek ponownego złożenia dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie, jeżeli dokumenty te nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym Zakładu;

4. Zakład może z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na kontach ubezpieczonych lub kontach płatników składek, informując o tym ubezpieczonych i płatników składek.

W oparciu o przepis art. 49 cytowanej ustawy Rada Ministrów określiła, w drodze rozporządzenia z dnia 21 września 2017 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1771):

1) kolejność zaliczania wpłat składek na FUS oraz innych należności, do których poboru jest zobowiązany Zakład, jeżeli płatnik opłaca je i przekazuje niezgodnie z przepisami ustawy,

1a) kolejność i sposób zaliczania wpłat na należności FUS oraz inne należności, do których poboru jest obowiązany Zakład,

2) szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach rozliczania składek i wypłaconych zasiłków, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz kolejność zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze,

3) szczegółowe zasady i tryb sporządzania przez Zakład z urzędu dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie,

4) szczegółowe zasady i tryb korygowania przez Zakład z urzędu błędów stwierdzonych w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie,

5) szczegółowe zasady i tryb wprowadzania i korygowania przez Zakład z urzędu danych bezpośrednio na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek, z uwzględnieniem pierwszeństwa zaspokojenia należności funduszu emerytalnego.

W myśl § 12 tego rozporządzenia Zakład dokonuje rozliczenia dokonanej przez płatnika składek wpłaty na koncie płatnika i zewidencjonowania danych na koncie ubezpieczonego za dany miesiąc kalendarzowy na podstawie deklaracji oraz raportów lub deklaracji korygującej i raportów korygujących, w części przypadającej na dany fundusz według podziału ustalonego zgodnie z § 7 ust. 1. Co prawda przepis ten nie wskazuje terminu na rozliczenie dokonanej wpłaty, jednak biorąc pod uwagę zasady opisane w § 6 ust.1 rozporządzenia (regulującego wpłaty za dany miesiąc kalendarzowy) oraz opisaną w art. 12 § 2 k.p.a. ogólną zasadę szybkości postępowania – rozliczenia (rozdziału) dokonanych wpłat, organ musi dokonać niezwłocznie po ich otrzymaniu.

Reasumując - postępowanie organu administracji publicznej, który dopiero w czerwcu 2023 roku na skutek wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego, podjął weryfikację zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, pomimo posiadania od 7 maja 2021 roku wiedzy o fakcie zgłoszenia do tego ubezpieczenia, co skutkowało wyłączeniem z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i odmową wypłaty zasiłku chorobowego, nie może zasługiwać na aprobatę Sądu. Uznać zatem należy, że G. Ł. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie od daty zgłoszenia, to jest od 7.05.2021 r.

Mając na uwadze powyższe, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku (pkt 1).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z treścią którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wysokość stawki minimalnej w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.) wynosi 180 zł (pkt 2 wyroku).