Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2024r. w Suwałkach

sprawy G. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do rekompensaty

w związku z odwołaniem G. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 23 października 2023 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje G. P. prawo do rekompensaty.

UZASADNIENIE

Decyzją z 23.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 164 ze zm.) i ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) odmówił G. P. prawa do rekompensaty. Wskazał, że wnioskodawczyni nie legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych. Jako pracy w warunkach szczególnych nie uwzględniono zatrudnienia od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. w (...) w S..

W odwołaniu od tej decyzji G. P. wniosła o jej zmianę i uwzględnienie do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...) w S. w okresie od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. w Oddziale (...) na stanowisku pielęgniarki. Wnosiła o przesłuchanie na potwierdzenie tego faktu świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i podniósł, iż sporny okres nie został zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na niejednoznaczność przedłożonej dokumentacji pracowniczej, dotyczącej pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, co następuje:

G. P. (ur. (...)) wystąpiła z wnioskiem o emeryturę 7.02.2023 r. Decyzją z 24.02.2023 r. przyznano jej prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.), począwszy od 1.02.2023 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Przyznano też okresową emeryturę kapitałową i odmówiono prawa do rekompensaty. G. P. nie skarżyła tych decyzji.

Następnie - 19.09.2023 r. - G. P. ponownie złożyła wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i przedłożyła świadectwo pracy wystawione 27.12.2001 r. przez Likwidatora (...) w S., wskazujące na zatrudnienie od 15.09.1983 r. do 31.12.2001 r. na stanowiskach pielęgniarki i starszej pielęgniarki, a dodatkowo w punkcie h. świadectwa zawarto zapis, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach jako st. pielęgniarka od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. zgodnie z wykazem A dział XII punkt f ppkt 1 wykazu stanowiącego załącznik do Zarz. M.Z. i O.S. z 7.02.1983 r. z p. zm. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach pracy resortu Służby Zdrowia.

Zaskarżoną decyzją z 23.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 164 ze zm.) i ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) odmówił G. P. prawa do rekompensaty. Wskazał, że wnioskodawczyni nie legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych.

Sporny pozostawał okres zatrudnienia od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. w (...) w S., udokumentowany świadectwem pracy sporządzonym przez likwidatora pracodawcy 27.12.2001 r. (k. 29 - akta rentowe oraz akta osobowe – koperta k.15 akt). Wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie sporządzono, a pracodawca uległ likwidacji.

Sąd pozyskał akta osobowe wnioskodawczyni z całego okresu jej zatrudnienia w (...) w S. od 15.09.1983 r. do 31.12.2001 r. Akta te są kompletne, zawierają umowy o pracę, informacje o zmianach wynagrodzenia, awansach, przeniesieniu od 1.08.2000 r. na inne stanowisko i zakres czynności na tym stanowisku, świadectwo pracy i inne (koperta k. 15 akt).

Na podstawie tych akt, Sąd ustalił, że G. P. w spornym okresie od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. wykonywała pracę na stanowisku pielęgniarki i starszej pielęgniarki w (...) w S. w Oddziale (...). Nie była przenoszona do pracy na inny oddział, ani do przychodni. Korzystała z urlopu wychowawczego w związku z opieką nad dzieckiem w okresie od 26.11.1984 r. do 4.11.1985 r.

W aktach osobowych brak zakresów czynności wykonywanych w Oddziale (...), w związku z tym zakres zadań wnioskodawczyni i warunki pracy zostały ustalone na podstawie wyjaśnień G. P. i zeznań świadków: D. C. (k. 27 odw.- 28) i A. F. (k. 42-43). Odwołująca się i świadkowie pracowały na tym samym oddziale, na tym samym stanowisku pielęgniarki i w tym samym okresie. D. C. z tytułu pracy w warunkach szczególnych otrzymała wcześniejszą emeryturę, natomiast A. F. – prawo do rekompensaty. Dysponowały świadectwem pracy wystawionym przez likwidatora pracodawcy z takim samym zapisem, co do pracy w warunkach szczególnych, jak G. P..

Do obowiązków pielęgniarki na Oddziale (...) należała opieka nad pacjentem, w tym pielęgnacja i wykonywanie zleceń lekarskich (podawanie leków dożylnych, domięśniowych, doustnych i wykonywanie innych zleceń lekarskich). Pielęgniarki wykonywały czynności zgodnie z zakresem swoich obowiązków, konkretnie od przyjęcia pacjenta na oddział, podawanie leków różnymi drogami, pobieranie materiałów do badań, zakaźnych materiałów, krwi, wydalin, wydzielin, mocz, stolec, żółć, treść żołądkowa. Były tam leczone ostre zatrucia, pokarmowe, żółtaczki, salmonelle, dur brzuszny, zgorzel gazowa, jad kiełbasiany i inne. Leczone były żółtaczki WZW A, B, C, toksyczne żółtaczki po zatruciach, mechaniczne. W tym oddziale leczeni byli pacjenci zakaźni, ale także pacjenci zakaźni z nowotworami, którym trzeba było podawać dodatkowo leki cytostatyczne (cytokinetyki) zlecone przez lekarza (w S. nie funkcjonował wówczas oddział onkologiczny). Brakowało rękawic, maseczki w ogóle nie funkcjonowały, nie było specjalnych środków ochrony przy cytokinetykach, nie było nawet takich standardów. Leczenie nie wyglądało, jak dzisiaj, gdy trzeba wszystkie czynności przy pacjencie wykonywać w rękawiczkach, maseczkach, fartuchach ochronnych, nie było też oddzielnych pomieszczeń. Dzisiaj pacjenta nie powinno się dotykać gołymi rękami, wówczas rękawiczki były deficytowe, pracowało się gołymi rękami, była tylko dezynfekcja rąk. Pacjenci trafiali w ostrym stanie, z zaburzeniami rytmu serca, paradury. Praca była ciężka, odpowiedzialna, niebezpieczna, wśród materiałów zakaźnych, codzienna styczność z materiałami zakaźnymi i osobami, które zarażały i zakażały. Ze 2 razy były wykryte na tym oddziale stany onkologiczne wątroby i było prowadzone także leczenie onkologiczne. Większość pacjentów była z ostrymi zatruciami, ok. 70%, np. ostre żółtaczki. Trafiały do nas osoby z biegunką, wymiotami, zatrucia pokarmowe, zatrucia grzybami. Byli pacjenci tacy, którzy kwalifikowali się na oddział obserwacyjno-zakaźni, z ostrym zatruciem i tacy, którzy wymagali obserwacji. Były tylko dwie toalety dla pacjentów zakaźnych i żółtaczkowych. Łóżek na oddziale było 28-30, zawsze zajętych było 25, czasem były dostawki. Pacjentów z ostrymi zatruciami było zawsze kilku, nie było tak, żeby nie było ani jednego takiego pacjenta na oddziale szpitala. Ponadto pielęgniarki w ciąży nie były zwalniane z obowiązku opieki nad chorym.

Za zgodą A. F. Sąd dopuścił dowód z akt tut. Sądu sygn. III U 883/19 z odwołania A. F. od decyzji odmawiającej jej prawa do rekompensaty. Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy wyrok tut. Sądu przyznający jej prawo do rekompensaty po uwzględnieniu pracy w warunkach szczególnych w (...) w S. w okresie od 1.09.1979 r. do 31.07.2000 r. w Oddziale (...)na stanowisku pielęgniarki i starszej pielęgniarki. W sprawie tej sporządzone zostały dwie opinie biegłych – sprzeczne ze sobą, przy czym Sąd Apelacyjny w Białymstoku uznał za miarodajną opinię, uznającą pracę w Oddziale (...) w (...) w S. za wykonywaną w warunkach szczególnych.

Biegła sądowa z zakresu chorób zakaźnych i wewnętrznych L. K. stwierdziła, że praca A. F. w spornym okresie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Biegła wskazała na zeznania pracujących wraz z odwołującą w oddziale zakaźnym pielęgniarek i lekarzy, którzy zeznali, że do obowiązków pielęgniarki należała bezpośrednia opieka nad pacjentami, którzy przyjmowani byli z powodu zatruć i zakażeń różnego rodzaju i o różnym nasileniu. Do obowiązków pielęgniarki należało również pobieranie próbek materiału do badań, wykonywanie iniekcji dożylnych i domięśniowych, pielęgnacja i opieka nad chorymi. Biegła podkreśliła, że w okresie zatrudnienia odwołującej się w Oddziale (...) (...) w S. panowały trudne warunki sanitarno-higieniczne. Personel nie dysponował dostateczną ilością np. rękawiczek jednorazowych. Warunki sanitarno-higieniczne narażały personel na zakażenie od pacjentów wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C oraz innymi schorzeniami zakaźnymi, z którymi hospitalizowano pacjentów. Biegła wskazała też na zeznania dr K. N. – lekarza chorób zakaźnych zatrudnionego w tym okresie w oddziale zakaźnym, w których ocenił, że w oddziale zakaźnym było średnio około 50% pacjentów z ostrymi zatruciami, a u reszty występowały choroby zakaźne. Biegła zaznaczyła, że w oddziale zakaźnym hospitalizowano ostre zatrucia spowodowane alkoholem, benzodiazepinami, blokerami cholinesterazy, beta-blokerami, cyjankami, czterochlorkiem węgla, detergentami chemicznymi, etanolem, gazami drażniącymi, glikozydami naparstnicy, heroiną, ługiem, metadonem, morfiną, muchomorem sromotnikowym, tlenkiem węgla, środkami czyszczącymi, opiatami. Zdaniem biegłej pacjenci z ostrymi zatruciami wymagali szczególnej opieki i pielęgnacji ze strony personelu medycznego – szczególnie pielęgniarek, gdyż ich stan przy przyjęciu do Oddziału był często ciężki, wymagali stałej obserwacji i pielęgnacji. W opinii biegłej czynności pielęgniarek były zgodne z zapisami wykazu A działu XII pkt 1 ujętymi w rozporządzeniu RM z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W wykazie stanowisk pracy, na których wykonywane były prace w szczególnych warunkach, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., ustalonym zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, wymieniona została praca pielęgniarki na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami (załącznik nr 1 wykaz A dział XII pkt 1). Na gruncie niniejszej sprawy szczególne znaczenie ma zapis dotyczący pracy na oddziałach (w ośrodkach) leczenia ostrych zatruć (ppkt e) oraz pracy przy stosowaniu leków cytostatycznych (ppkt f).

W związku z tą opinią, Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu BHP, postanowieniem z 30.01.2024 r. (k. 28) na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., uznając, że wniosek ten zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu, nastąpiło dostateczne wyjaśnienie sprawy, Sąd uznał, że opinia biegłej w sposób dostateczny uzasadnia przyjęcie, że odwołująca pracując jako pielęgniarka w oddziale (...) pracowała w szczególnych warunkach.

Zebrany materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że odwołująca się w spornym okresie od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. świadczyła pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w S. na stanowisku pielęgniarki - prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń i ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, wymienione w Wykazie A, Dział XII pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Ten okres zatrudnienia wynosi ponad 15 lat okresów składkowych, czyli ponad wymagane 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 164 ze zm.), rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat (art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych kwalifikuje się zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.). Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Przepisami, do których odsyła
art. 32 ust. 4 tej ustawy jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie
z treścią § 1 ust. 1 tego rozporządzenia pracami w szczególnych warunkach są prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Wnioskodawczyni nie ubiegała się o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku, ani emerytury pomostowej w związku z pracą w warunkach szczególnych.

Pracodawca nie wydał wnioskodawczyni za sporny okres świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Obecnie nie może ona uzyskać takiego świadectwa, gdyż pracodawca uległ likwidacji. Świadectwo takie nie jest jednak jedynym dowodem na okoliczność świadczenia pracy w warunkach szczególnych. Świadectwo wykonywania pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu przepisu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. W postępowaniu sądowym traktuje się je jako dokument prywatny w rozumieniu przepisu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Dlatego sama treść świadectwa jest niewystarczająca (nie przesądza) na etapie sądowego postępowania odwoławczego czy dana praca była faktycznie pracą w szczególnych warunkach. Wymaga ono weryfikacji i oparcia się na posiadanej przez zakład pracy dokumentacji z akt osobowych pracodawcy oraz w razie możliwości innych dowodów. Istotne jest faktyczne wykonywanie czynności, a nie nazwa stanowiska zajmowanego przez pracownika.

W niniejszej sprawie do oceny charakteru pracy wnioskodawczyni wystarczające były akta osobowe i zeznania przesłuchanych świadków oraz dowody zgromadzone w sprawie III u 883/19. Po szczegółowej analizie dokumentacji pracowniczej i obowiązujących regulacji prawnych, Sąd uznał, że wnioskodawczyni w spornym okresie od 15.09.1983 r. do 31.07.2000 r. świadczyła pracę w (...) w S. na stanowisku pielęgniarki - prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń i ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, wymienione w Wykazie A, Dział XII pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stanowiska pracy, na których w istocie wykonywała swą pracę odwołująca występują też w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej. Zgodnie z tym zarządzeniem (Dział XII poz.1 pkt e), takimi stanowiskami są prace na oddziałach (w ośrodkach) leczenia ostrych zatruć: 1) lekarz, 2) pielęgniarka. Doraźnie wykonywała też czynności pielęgniarki zatrudnionej w oddziale onkologicznym (Dział XII poz.1 pkt c).

Na podstawie ustaleń faktycznych Sąd ocenił, dokonując odpowiedniej wykładni prawa, że w ustalonych okresach zatrudnienia odwołująca była pracownikiem wykonującym pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 3 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tych okolicznościach należało przyjąć, że odwołująca się legitymuje się wymaganym, co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a w związku z tym na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 164 ze zm.), przysługuje jej prawo do rekompensaty. Świadczenie to jest przyznawane tym ubezpieczonym, którzy nie mają możliwości skorzystania z emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), ani z emerytury pomostowej. Wnioskodawczyni spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do rekompensaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak
wyroku.