Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2024 r. w Suwałkach

sprawy A. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

w związku z odwołaniem A. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 27 listopada 2023 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. R. prawo do emerytury po zaliczeniu do stażu pracy zatrudnienia:

1.  na podstawie umowy o zatrudnienie pracownika młodocianego w celu nauki zawodu w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. w okresie od 1 września 1974 r. do 19 czerwca 1976 r.;

2.  na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. w okresie od 1 lipca 1976 r. do 28 lutego 1979 r.

UZASADNIENIE

Decyzją z 27.11.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), odmówił A. R. przyznania emerytury.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że A. R. nie udokumentował wystarczająco okresów uzasadniających prawo do świadczenia oraz jego wysokości.

Decyzję tę poprzedziła decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 24.11.2023 r., odmawiająca ustalenia A. R. kapitału początkowego.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wnioskowanego przez A. R. okresu od 1.09.1974 r. do 19.06.1976 r. i od 1.07.1976 r. do 24.04.1979 r., uzasadniając odmowę tym, że okres ten nie został wystarczająco udowodniony, nie przedłożono świadectwa pracy i innych dokumentów potwierdzających zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w B..

W odwołaniu od decyzji o odmowie prawa do emerytury A. R. domagał się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. Twierdził, że pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B., co potwierdza książeczka spawacza. Potwierdzają to też świadkowie, którzy razem z nim uczęszczali do szkoły przyzakładowej, po ukończeniu której razem podjęli pracę.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

A. R. urodził się (...) Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 3.01.2024 r. przyznano mu prawo do emerytury rolniczej od (...) r. Kolejną decyzją ponownie ustalono mu wysokość emerytury rolniczej, doliczając okres służby wojskowej (akta rentowe KRUS koperta k. 37).

Wniosek o prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), A. R. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) 24.10.2023 r. Organ rentowy odmówił ustalenia kapitału początkowego, a następnie odmówił prawa do emerytury z art. 24 ustawy emerytalnej.

Wnioskując o emeryturę, A. R. złożył zaświadczenie (...) Kuratora Oświaty z 2.10.2023 r. potwierdzające, na podstawie dokumentacji przebiegu nauczania przesłanej przez Zespół Szkół (...) w S., że w roku szkolnym 1974/1975 został przyjęty do klasy pierwszej (...) Szkoły Zawodowej (...) w S., w zawodzie monter wewnętrznych instalacji budowlanych. W roku szkolnym 1975/1976 ukończył szkołę i otrzymał świadectwo 19.06.1976 r. (k. 5 akt rentowych). Ponadto złożył zaświadczenie o pełnieniu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 25.04.1979 r. do 14.04.1981 r., książkę spawacza nr (...) wydaną 2.06.1978 r. w W. przez (...). Z wpisu w tej książce na kartach „przeszkolenie spawalnicze” wynika, że odbył kurs podstawowy spawania łukowego i spawania gazowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. od 5.01.1978 r. do 7.04.1978 r. Do wniosku dołączył też oświadczenie o braku dokumentów i pisemne zeznania dwóch świadków.

Sąd przesłuchał w charakterze świadków Z. R. i J. S., z którymi w jednej klasie uczył się A. R. (zeznania k. 29-30). Świadkowie potwierdzili, że uczyli się w tej samej klasie i mieli taki sam status ucznia w celu przyuczenia do zawodu. Wskazali, że były 3 dni nauki w szkole i 3 dni praktyki na budowach, np. bloków, bazy MPK, Hotelu (...) w S., w S.. Z każdym z nich była zawierana umowa. Praktyki były płatne od pierwszego roku nauki. Po zakończeniu nauki podjęli pracę w (...), w tym samym zakładzie, w którym odbywali praktyki. Od razu, gdy dostali świadectwa ze szkoły, przedstawiciele firmy z B. spisywali umowy o pracę. Często spotykali się później na tych samych budowach, choć pracowali w różnych brygadach. Nie potrafili wskazać daty zakończenia pracy przez odwołującego.

Świadek J. S. przedłożył też dokumenty dotyczące jego nauki i zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. (umowa o zatrudnieniu pracownika młodocianego – zatrudnienie od 1.09.1974 r., świadectwo ukończenia szkoły, umowa o pracę od 1.07.1976 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony, świadectwo pracy – zatrudnienie od 1.09.1974 r. do 16.04.1992 r. – k. 22-28 akt). Okres nauki i pracy świadka Z. R. znajduje potwierdzenie w aktach ZUS - (...)Okres jego nauki i pracy do 31.05.1986 r. w (...) został uwzględniony przy ustalaniu kapitału początkowego.

Na podstawie zeznań świadków i złożonych dokumentów należało ustalić, że A. R. był zatrudniony w okresie od 1.09.1974 r. do 19.06.1976 r. na podstawie umowy o zatrudnienie pracownika młodocianego w celu nauki zawodu w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. za wynagrodzeniem miesięcznym w pierwszym roku nauki – (...)zł i w drugim roku nauki – (...)zł. W umowie przewidziano też obowiązek zawarcia umowy o pracę po zakończeniu nauki. Młodociany był zobowiązany do przepracowania w przedsiębiorstwie trzech lat po ukończeniu nauki. Po ukończeniu szkoły została zawarta z uczniami umowa o pracę od 1.07.1976 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter urządzeń i instalacji wodno-kanalizacyjnych i gazowych. W okresie zatrudnienia A. R. odbył kurs podstawowy spawania łukowego i spawania gazowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. od 5.01.1978 r. do 7.04.1978 r. i 2.06.1978 r. uzyskał uprawnienia spawacza w tym zakresie, co świadczy o kontynuowaniu zatrudnienia.

Z zeznań odwołującego się wynika, że rozwiązał umowę o pracę w związku z powołaniem do wojska od 25.04.1979 r. Do tego czasu pracował w pełnym wymiarze, 8 godzin dziennie, także w soboty, jak przewidywały przepisy. Nie miał urlopów bezpłatnych, korzystał jedynie z urlopów wypoczynkowych. Nie pamiętał kiedy dokładnie doszło do rozwiązania umowy. Dokumenty spłonęły w pożarze domu, który miał miejsce w latach osiemdziesiątych. Prawdopodobnie przed wojskiem wykorzystał urlop i rozwiązał umowę za porozumieniem stron. Twierdził, że miało to miejsce po otrzymaniu powołania do wojska. Nie chciał odbywać służby wojskowej i dlatego zwolnił się z pracy. Chciał przejąć gospodarstwo rolne po rodzicach i w ten sposób uniknąć służby wojskowej, ale starania okazały się bezskuteczne. Z zapisu karty ewidencyjnej nadesłanej przez (...) (k. 38 i 39) wynika, że A. R., z zawodu monter wewnętrznych instalacji budowlanych, nie pracuje w dacie poboru.

Przy ustalaniu końcowej daty zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B., Sąd wziął pod uwagę zarządzenie z dnia 18.10.1978 r. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej w sprawie przeprowadzenia poboru w okresie wiosennym 1979 r. (M.P. Nr 35, poz. 133). Z zarządzenia tego wynika, że w okresie od 5.03.1979 r. do 14.04.1979 r. zostanie przeprowadzony pobór mężczyzn m.in. z rocznika 1958, tak jak odwołujący się. Pobór zostanie przeprowadzony za pośrednictwem komisji poborowych, a termin ogłoszenia poboru na terenie całego kraju wyznaczono na 17.02.1979 r. Obwieszczenia o poborze zostaną rozplakatowane przez terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego. Po ogłoszeniu poboru 17.02.1979 r. (sobota), poborowi byli wzywani na komisję. Sąd przyjął, że czynności związane z zawiadomieniem o terminie komisji i porozumienie z pracodawcą, a nawet decyzja o porzuceniu pracy wymagały określonego czasu, stąd za końcową datę zatrudnienia przyjął koniec lutego 1979 r. Wnioskodawca do służby wojskowej został powołany dopiero od 25.04.1979 r.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe daje podstawę do ustalenia, że A. R. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. od 2.09.1974 r. do 19.06.1976 od 1.07.1976 r. do 28.02.1979 r w pełnym wymiarze czasu pracy i otrzymywał wynagrodzenie, od którego odprowadzano składki na ubezpieczenia społeczne.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 ppkt a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1251 ze zm.), za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

W ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości, że A. R. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B. od 1.09.1974 r. do 19.06.1976 r. i od 1.07.1976 r. do 28.02.1979 r w pełnym wymiarze czasu pracy i otrzymywał wynagrodzenie, od którego odprowadzano składki na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie (braku świadectwa pracy), nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Postępowanie dowodowe pozwoliło na uwzględnienie do obliczenia wartości kapitału początkowego okresów, jak ustalono powyżej.

Ponieważ A. R. przed 15 listopada 1991 r. był zatrudniony po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy i w tych okresach pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, należy ustalić wnioskodawcy kapitał początkowy, a następnie przyznać prawo do emerytury, ustalonej na podstawie wskazanych przepisów ustawy emerytalnej.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.