Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 września 2024r. w S.

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego i wysokość emerytury

w związku z odwołaniem A. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 13 października 2023 r. znak (...)-2023

i z dnia 3 listopada 2023 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie od obu decyzji;

2.  zasądza od A. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 635/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 13.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), ustalił A. W. wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r., w kwocie (...)

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wnioskowanego okresu zatrudnienia od 10.05.1972 r. do 30.11.1976 r. w (...) w S., uzasadniając odmowę tym, że okres ten nie został wystarczająco udowodniony (dokumentowany jedynie zeznaniami świadków, którzy pracowali w innym (...)). Ponadto w okresie od 10.05.1972 r. do końca października 1973 r. nie był zgłoszony do ubezpieczeń w (...).

Decyzją z 3.11.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) przyznał A. W. prawo do emerytury na podstawie art. 24 tej ustawy, poczynając od 1.09.2023 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W odwołaniu od tych decyzji A. W. domagał się ich zmiany i obliczenia kapitału początkowego po uwzględnieniu spornego okresu oraz zmiany decyzji o przyznaniu emerytury w zakresie jej wysokości, po ustaleniu kapitału początkowego z uwzględnieniem pominiętego okresu zatrudnienia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonych decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

A. W. urodził się (...) Z informacji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 27.10.2023 r. wynika, że aktualnie pobiera emeryturę rolniczą i w przypadku nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS będzie miał prawo do wypłaty dwóch świadczeń (informacja - akta rentowe bez numeracji stron).

Z akt rentowych KRUS wynika, że A. W. podlegał ubezpieczeniu rolniczemu od 1.07.1977 r., a w okresie od 25.05.1969 r. do 30.06.1977 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców (k. 59 akt KRUS). Rodzice J. i K. W. opłacali składki na Fundusz Emerytalny Rolników z gospodarstwa rolnego od 1.07.1977 r. do 31.12.1978 r. Istnienie gospodarstwa rolnego potwierdzono od 1966 r. (powierzchnia 14,24 ha). Ponadto A. W. oświadczył, na potrzeby postępowania w sprawie przyznania emerytury rolniczej, że od 25.05.1969 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców i uczył się (k. 38 akt KRUS).

Wniosek o prawo do emerytury na podstawie art. 24 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, A. W. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...).09.2023 r. Wnioskując o emeryturę, dołączył informację o okresach składkowych i nieskładkowych:

1.  zatrudnienia w Hucie (...) w K. od 17.11.1971 r. do 16.04.1972 r. (wykazane dokumentami z archiwum – okres niesporny);

2.  zatrudnienia od 10.05.1972 r. do 30.11.1976 r. w (...) w S. (oświadczenie o braku dokumentów, zeznania pisemne świadków G. G. i T. W. – k. 5-7 akt rentowych ZUS, informacja z 29.09.2023 r. Archiwum Sp. z o.o. w B. o braku w zasobach dokumentów dotyczących tego pracodawcy).

W oświadczeniu w sprawie braku dokumentów A. W. wskazał, że dokumentów potwierdzających zatrudnienie nie posiada, ponieważ „był młody, nie zbierał dokumentów, nie wiedział, że będą potrzebne”. W trakcie postępowania dowodowego przed Sądem zeznał, że początek zatrudnienia w kółku rolniczym wiąże z przyjazdem na Święta Wielkanocne z K., gdzie był zatrudniony w Hucie (...). Po świętach już nie wrócił do pracy w tym zakładzie.

A. W. uzyskał prawo jazdy kat. T - uprawniające do prowadzenia ciągnika - 19.12.1973 r. W dokumentach (...) w S., zgromadzonych w związku z ubieganiem się o prawo jazdy, znajduje się świadectwo lekarskie sporządzone na potrzeby tego postępowania. Wpisano w nim: zawód rolnik, jest zdolny do kierowania pojazdami: motocykl, samochód, ciągnik wg kat. „A+B+T” i dopisek „uwaga nie odróżnia barw – bez prawa wykonywania zawodu” – S. 19.10.1973 r. (kopie - k. 70 i k. 75-78 akt).

Ponadto Sąd uzyskał z Archiwum Sp. z o.o. w B. sporządzony przez (...) Związek (...) wykaz akt osobowych Spółdzielni Kółek Rolniczych w S. (koperta k. 55 akt). Spółdzielnia ta miała powstać po reorganizacji i połączeniu okolicznych kółek rolniczych. W wykazie tym pod poz. 386 znajduje się nazwisko świadka w niniejszej sprawie T. W., brak natomiast nazwisk pozostałych świadków i odwołującego. Nie jest to jednak przesądzający dowód, gdyż postępowanie dowodowe nie doprowadziło do ustalenia kiedy ta reorganizacja miała miejsce i jakie kółka rolnicze połączyły się w (...) S..

Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: J. K., T. W. i G. G. (k. 49 odw. - 51 akt) oraz zeznania odwołującego się, w ocenie Sądu, nie są wystarczające do zaliczenia spornego okresu zatrudnienia odwołującego się od 10.05.1972 r. do 30.11.1976 r. w (...) w S..

Z informacji sporządzonej 26.09.2023 r. przez Centrum (...) Oddział w P. (akta rentowe ZUS bez numeracji) wynika, że płatnik składek - (...) w S. - w okresie od 10.05.1972 r. do końca października 1973 r., kiedy to rozliczał się na podstawie imiennych deklaracji, nie zgłosił do ubezpieczeń A. W.. Po tym okresie składki odprowadzano na podstawie deklaracji bezimiennych i weryfikacja nie była możliwa.

Odwołujący się początkowo twierdził, że zatrudniony był jako kierowca ciągnika – traktorzysta. Później wskazywał, że przed zdobyciem uprawnień do prowadzenia ciągnika, ale już jako pracownik kółka, wykonywał różne prace (omłotowego, zaczepowego).

Świadek J. K. (ze złożonej przez niego kopii zaświadczenia - k. 47- nieczytelne pieczątki nagłówkowa i osoby sporządzającej - wynika, że od 1.04.1967 r. do 28.02.1975 r. pracował w KR S. – ostatnio na stanowisku kierownika) twierdził, że A. W. był pracownikiem kółka w S.. Nie pamiętał jednak ile czasu pracował. Wskazywał na stanowiska: zaczepowy, omłotowy, potem jako kierowca ciągnika. Pracował w polu i w transporcie, ale nie pamiętał jaki to był okres, czy był to pracownik stały, czy sezonowy, jaka była umowa. Z uwagi choćby na zajmowane przez świadka stanowisko kierownika, zeznania te nie przekonują.

Świadek T. W. zeznał, że pracował w KR w B., a A. W. w KR w S.. Potem powstały (...), ale nie pamiętał kiedy. Świadek pracował w latach 1974-78 w KR B. i (...) w S., a świadectwo wystawiał (...) S.. Składał dokumenty do ZUS i dostał emeryturę. Świadek widywał odwołującego jako kierowcę ciągnika, ale nie codziennie. Spotykali się przy pracach na wynajem, jeździł wyrywkowo, ale jak jechał, to często go widział. Nie pamiętał, czy widywał W., jak powstał (...). Na pewno spotykał go przez dłuższy okres, może rok albo więcej, ale trudno mu było powiedzieć dokładnie.

Świadek G. G. przyznał, że znał W.. Pracowali razem traktorami. Zatrudniało ich (...) – świadka w B., W. w S.. Wozili żwir przyczepami w (...) w S. w roku 1975. Pamiętał rok ponieważ w 1974 r. zrobił przez kółko prawo jazdy i od razu od stycznia 1975 r. jeździł do roboty przy drogach. Tam spotykał odwołującego, który przyjeżdżał z kółka w S., ciągnikiem kółka, bo mało kto miał wtedy prywatny ciągnik.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwala na zaliczenie spornego okresu zatrudnienia odwołującego się od 10.05.1972 r. do 30.11.1976 r. w (...) w S. do okresu składkowego. Prawdopodobne jest, że A. W. świadczył pracę przy budowach i remontach dróg, ale mógł to robić już po zakupie ciągnika na potrzeby własnego gospodarstwa rolnego, o którym mówił w zeznaniach. W ocenie Sądu na pracę zawodowego kierowcy ciągnika nie pozwalał wpis w zaświadczeniu lekarskim, jakie otrzymał przy ubieganiu się o prawo jazdy. Z tego zaświadczenia lekarskiego wynika również, że o prawo jazdy ubiegał się jako rolnik, a nie jako traktorzysta KR czy inny pracownik KR. Natomiast jako omłotowy i zaczepowy mógł pracować dorywczo, w miarę potrzeb i możliwości, bez zawierania umowy o pracę czy innej. Sąd wyczerpał możliwości poszukiwania nowych dowodów, wnioski w tym zakresie nie były też składane przez strony.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 01.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie (braku świadectwa pracy), nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Należy wyjaśnić, że zakres obowiązków organu rentowego i wnioskodawcy, ubiegającego się o świadczenie, reguluje rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412).

Zgodnie z § 10 tego rozporządzenia zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające: datę urodzenia, okresy uzasadniające prawo do świadczenia i ich wysokość, wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią. Dokumenty te nie są wymagane, jeżeli konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa i wysokości świadczenia lub jeżeli zostały złożone w organie rentowym dla celów ustalenia kapitału początkowego albo prawa lub wysokości świadczeń na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów.

Natomiast § 21 tego rozporządzenia stanowi, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2.02.1996 r., II URN 3/95). Jednak zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97, zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga jednak dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

W ocenie Sądu, wnioskodawca nie przedstawił dowodów, które pozwoliłyby na przyjęcie spornego okresu do ustalenia wysokości kapitału początkowego.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w pkt 1. sentencji wyroku. O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).