Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Danuta Poniatowska
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2024r. w Suwałkach

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego

w związku z odwołaniem A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 3 listopada 2023 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od A. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.11.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), odmówił A. M. ustalenia kapitału początkowego.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wnioskowanego przez A. M. okresu od 1.09.1980 r. do 15.10.1992 r., uzasadniając odmowę tym, że okres ten nie został wystarczająco udowodniony (dokumentowany jedynie zeznaniami świadków, brak dokumentów szczątkowych).

W odwołaniu od tej decyzji A. M. domagała się jej zmiany i obliczaniu kapitału początkowego po uwzględnieniu spornego okresu oraz okresu wychowywania dzieci.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

A. M. (rodowe K.) urodziła się (...) Aktualnie, począwszy od 1992 r. przebywa w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wniosek w sprawie kapitału początkowego złożyła 28.04.2023 r. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił A. M. ustalenia kapitału początkowego.

Wnioskując o ustalenie kapitału początkowego, A. M. złożyła informację o okresach składkowych i nieskładkowych, w której wskazała okres od 1.09.1982 r. do 15.10.1992 r., przy czym od września 1980 r. szkoła przyzakładowa, a od września 1982 r. zatrudnienie w (...) Spółdzielni (...) w E.. Na dowód zatrudnienia nie przedłożyła żadnej dokumentacji, a jedynie pisemne zeznania świadków. Ponadto wskazała, że w przerwach między zatrudnieniem wychowywała dzieci i dołączyła skrócone odpisy aktów urodzenia dzieci: K. M. (urodzona (...) w C., Stany Zjednoczone) i J. M.(urodzona (...) w C., Stany Zjednoczone).

W oświadczeniu w sprawie braku dokumentów A. M. wskazała, że „w czasie sezonu pracowała siedem dni w tygodniu w pełnym wymiarze godzin”. Dokumentów potwierdzających zatrudnienie nie posiada, ponieważ wyjechała za granicę po uzyskaniu „zielonej karty”. Zakład pracy uległ likwidacji, poszukiwała dokumentów, ale bezskutecznie.

Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków: D. W., B. S. i E. C. (k. 29-30 akt) wynika, że pracowały w jednym zakładzie z (...) - (...)Spółdzielni (...) w E.. W tym zakładzie początkowo odbywała ona praktyki w trakcie nauki w szkole przyzakładowej, a następnie zatrudniła się „na rozlewie na taśmie przy butelkach i została na stałe na cały etat”. Pracowała też na winiarni, na tłoczni, tłoczyli jabłka w trakcie sezonu od sierpnia do listopada. Po sezonie pracowała na rozlewie miodu pitnego i wina. Była też brygadzistką. E. C. i B. S. (poprzednio D.) na fakt swego zatrudnienia przedstawiły świadectwa pracy, wystawione przez (...) Spółdzielnię (...) w E. we wrześniu 1992 r., z których wynika, że obie zakończyły zatrudnienie 30.06.1992 r. Z zeznań świadków wynika, że firma się podzieliła, zmieniały się nazwy.

W ocenie Sądu, z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że A. M. w jakimś okresie pozostawała zatrudniona w (...) Spółdzielni (...) w E.. Jednak wskazany przez nią przedział czasowy budzi poważne zastrzeżenia. Przede wszystkim brak dowodów na pracę w okresie nauki w szkole zawodowej i charakteru tej pracy. Świadkowie wskazywali na „praktyki”, a nie zatrudnienie w charakterze ucznia. Odwołująca się nie wykazała, by podjęła próbę znalezienia dokumentów z okresu nauki. Ponadto brak dowodów na ciągłość okresu nauki i zatrudnienia, brak przerw w zatrudnieniu.

Wątpliwości budzi też wskazana data zakończenia zatrudnienia. Wnioskodawczyni wskazuje na 15.10.1992 r., gdy z odpisu aktu urodzenia córki K. wynika, że urodziła się (...) w C. w Stanach Zjednoczonych. Z zeznań świadka wynika, że A. M. wyjechała za granicę po wylosowaniu „zielonej karty”, będąc w zaawansowanej ciąży. Dodatkowo świadkowie zakończyli zatrudnienie w tym zakładzie 30.06.1992 r., prawdopodobnie w związku z jego reorganizacją (adnotacja na świadectwie pracy). Wnioskodawczyni zataiła w jaki sposób doszło do zaprzestania świadczenia pracy i faktyczną datę ustania stosunku pracy (jeśli pozostawała zatrudniona). Pomocne w tym mogą być dokumenty związane z wyjazdem, np. paszport, których wnioskodawczyni nie przedstawiła.

W ocenie Sądu, te wątpliwości nie pozwalają na ustalenie zatrudnienia A. M. i jego okresu. Sąd nie był zobowiązany do poszukiwania innych dowodów, poza przedstawionymi przez stronę odwołującą się, z uwagi na reprezentację strony przed Sądem przez fachowego pełnomocnika, który nie składał żadnych wniosków dowodowych.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 01.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

W odniesieniu do okoliczności spornych w niniejszej sprawie (braku świadectwa pracy), nie ma podstaw do uznania, aby przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym miały zastosowanie w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z tych przepisów. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 i nast. k.p.c.) nie zawierają zaś dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Przeciwnie, stosownie do treści art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być zatem udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2.02.1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

Należy wyjaśnić, że zakres obowiązków organu rentowego i wnioskodawcy, ubiegającego się o świadczenie, reguluje rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412).

Zgodnie z § 10 tego rozporządzenia zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające: datę urodzenia, okresy uzasadniające prawo do świadczenia i ich wysokość, wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią. Dokumenty te nie są wymagane, jeżeli konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa i wysokości świadczenia lub jeżeli zostały złożone w organie rentowym dla celów ustalenia kapitału początkowego albo prawa lub wysokości świadczeń na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów.

Natomiast § 21 tego rozporządzenia stanowi, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2.02.1996 r., II URN 3/95). Jednak zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97, zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

W ocenie Sądu, wnioskodawczyni nie przedstawiła dowodów, które pozwoliłyby na przyjęcie spornego okresu do ustalenia wysokości kapitału początkowego.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w pkt 1. sentencji wyroku. O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).