Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Rakowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2024r. w Suwałkach

sprawy B. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie

w związku z odwołaniem B. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 31 października 2023 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od B. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 655/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 31.10.2023r., powołując się na art. 83 ust. 1, art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230), w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt 2 i 4, art. 108 § 1, art. 109 § 2 pkt 1 oraz art. 116 ustawy z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651), stwierdził, iż B. R. jako Prezes zarządu odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w G., z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie (...) zł w tym na:

1) ubezpieczenia społeczne:

-(...) zł - z tytułu nieopłaconych składek za okres od stycznia do maja 2018 roku oraz grudzień 2018 roku;

- (...) zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 31.10.2023 roku;

-(...)zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

2) ubezpieczenie zdrowotne:

- (...) zł - z tytułu nieopłaconych składek za okres od stycznia do maja 2018 roku oraz grudzień 2018 roku

- (...) zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 31.10.2023 roku;

- (...) zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych.

3) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

- (...) zł - z tytułu nieopłaconych składek za okres od lutego do maja 2018 roku oraz grudzień 2018 roku,

-(...) zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 31.10.2023 r.;

-(...) zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych.

Wskazał, iż pismem z 4.09.2023r. zawiadomił B. R. o wszczęciu postępowania z urzędu o przeniesieniu na niego, jako Prezesa zarządu (...) sp. z o.o. z siedzibą w G., odpowiedzialności za zobowiązania ww. spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Spółka była zobowiązana do opłacania należnych składek, ale nie wywiązała się z tego obowiązku w sposób prawidłowy i na jej koncie powstało zadłużenie. Celem wyegzekwowania nieopłaconych należności Dyrektor Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B. – jako organ egzekucyjny – dokonał wszczęcia postępowania egzekucyjnego za okres za okres od stycznia 2018 roku do stycznia 2019 roku. W toku postępowania egzekucyjnego dokonano zajęcia wierzytelności z dwóch rachunków bankowych spółki. Do obu rachunków bankowych nastąpił zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej z Naczelnikiem Urzędu Skarbowego w G. oraz z Komornikiem Sadowym przy Sądzie Rejonowym w B.. W obu przypadkach organem prowadzącym łączną egzekucję został Dyrektor Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B., zbieg zakończony. Egzekucje pozostawały nieskuteczne.

Pismem z 21.10.2019r. przekazane zostały Naczelnikowi Pierwszego Urzędu Skarbowego w G. dalsze tytuły wykonawcze wraz z wnioskiem o prowadzenie egzekucji ze środka, do którego zastosowania nie jest uprawniony. Zawiadomieniem z 14.01.2020r. ww. organ egzekucyjny zakończył egzekucję w związku z bezskutecznością egzekucji.

Z danych zamieszczonych w Centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców wynikało, że Spółka nie posiada nieruchomości oraz ruchomości.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w G. pismem z 31.01.2023r. poinformował, że spółka posiada zaległości podatkowe w podatku dochodowym PIT za styczeń 2019r. w łącznej kwocie (...) zł oraz za luty 2019r. w łącznej kwocie (...) zł, w podatku od towarów i usług VAT za grudzień 2018r. w łącznej kwocie (...) zł i za styczeń 2019r. w łącznej kwocie (...)zł. Spółka nie złożyła zeznania podatkowego za rok 2019.

Z akt rejestrowych oraz odpisu pełnego Krajowego Rejestru Sądowego - Rejestru Przedsiębiorców Spółki (...) wynikało, że B. R. był członkiem zarządu w okresie powstania zadłużenia. Uchwałą nr (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. został powołany na Prezesa zarządu. Natomiast Uchwałą nr (...) Zgromadzenie Wspólników Spółki (...) sp. z o.o. z dniem 12.02.2019r. odwołało go ze składu Zarządu. Natomiast zgodnie z powołanymi przepisami w przypadkach i w zakresie przewidzianym w ustawie, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Do kręgu takich osób należą również członkowie zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatem B. R. odpowiada za należność główną (składki), odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Ponadto w razie niedotrzymania terminu płatności członkowie zarządu odpowiadają również za naliczone po dniu wydania decyzji o jej odpowiedzialności podatkowej odsetki za zwłokę. Natomiast za zaległości z tytułu składek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, członkowie jej zarządu odpowiadają solidarnie ze spółką całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15.05.2015r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2021 r. poz. 1588) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, ewentualnie nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Organ rentowy wskazał również, iż odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu spółki. Podał też, że choć pismem z dnia 7.09.2023r. B. R. poinformował, iż notarialną umową sprzedał wszystkie swoje udziały, to natomiast jedynie przesłanki enumeratywnie wymienione w art. 116 Ordynacji podatkowej mogą stanowić podstawę zwolnienia z odpowiedzialności za zobowiązania osoby prawnej. Ciężar wykazania istnienia przesłanek zwalniających z odpowiedzialności członka zarządu spółki spoczywa na osobie, która zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności. Istnienie lub nieistnienie przesłanek wyłączających odpowiedzialność na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej nie ma charakteru okoliczności uzupełniającej, lecz jest okolicznością zasadniczą, która podlega badaniu na etapie postępowania zakończonego decyzją organu.

Dodatkowo organ rentowy wskazał, iż pismem z 12.09.2023r. B. R. podniósł, że należności uległy przedawnieniu, a także wystąpił o przesłuchanie prokurenta spółki - M. F.jako świadka - na okoliczność wykazania, że nie ponosi on winy w nie złożeniu wniosku o upadłość lub nie zgłoszeniu wniosku o wszczęcie postępowania układowego. Zakład poinformował B. R., iż wobec spółki jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, a w przypadku działań egzekucyjnych bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Dyrektor Oddziału ZUS w B. w dalszym ciągu prowadzi postępowanie egzekucyjne i dlatego bieg terminu przedawnienia należności został zawieszony i nie biegnie. Należność nadal jest wymagalna.

Postanowieniem z 2.10.2023r. Zakład odmówił przesłuchania prokurenta spółki M. F.na okoliczność obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) w odpowiednim terminie z uwagi na fakt, iż w sprawie materiał dowodowy pozwalał dokonać oceny, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie został zgłoszony w odpowiednim czasie.

Tym samym Zakład stwierdził, iż zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie na B. R. odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne za okres: od stycznia do maja 2018 roku oraz grudzień 2018 roku oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: od lutego do maja 2018 roku oraz grudzień 2018 roku w łącznej wysokości (...) zł ponieważ:

- egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna;

- pełnił on funkcję Prezesa zarządu w okresie, kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie;

- nie wskazał mienia spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

W odwołaniu od tej decyzji B. R. zaskarżył ją w całości wskazując, iż została wydana z naruszeniem prawa, gdyż nie zachodzą warunki przewidziane w art. 116 ustawy ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, uzasadniające przeniesienie na niego odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych przez spółkę składek, jak też warunki z art. 108 ordynacji podatkowej określające wymogi uprzedniego wydania decyzji w odniesieniu do płatnika składek.

Podniósł, iż nie ponosi winy za niezapłacenie składek ani nie zgłoszenie upadłości Spółki (...). W przypadku Spółki za dopilnowanie opłacania składek oraz utrzymywanie płynności finansowej odpowiadał prokurent - M. F.. Ponadto ze względu na obowiązki rodzinne wynikające ze sprawowania osobistej opieki nad matką Z. R. (wiek 89 lat) oraz zamieszkującą z nim ciotką K. D. (siostrą matki), która zmarła w 2019r. w wieku 93 lat, nie zajmował się sprawami spółki, przekazując bieżący zarząd Spółką prokurentowi M. F..

Ponadto zgłosił zarzut przedawnienia roszczeń o zapłatę składek w oparciu o art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który wskazuje, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Za moment wymagalności przyjąć należy dzień, w którym składki winny zostać uiszczone przez płatnika. Bieg przedawnienia nie został przerwany, ani zawieszony, gdyż nie były mu doręczane ani tytuły wykonawcze, ani postanowienia dotyczące egzekucji, a więc w stosunku do jego osoby nie zachodzą żadne okoliczności przewidziane w art. 70 ordynacji podatkowej.

Funkcję członka zarządu spółki (...) pełnił w okresie od 25.01.2018r. do dnia 12.02.2019r. Został odwołany przez Zgromadzenie Wspólników. Wcześniej prezesem zarządu spółki była J. F. (od 2015 r.), zaś po nim funkcję prezesa zarządu objął A. P., który pełnił ją aż do rozwiązania spółki. Jednocześnie w dniu 12.02.2019r. zbył swoje udziały w spółce. Spółka została rozwiązana na podstawie postanowienia Sądu RejonowegoG. i wykreślona z dniem 11.12.2020r. z Krajowego Rejestru Sądowego. W okresie sprawowania funkcji członka zarządu nie miał świadomości, że składki na ubezpieczenia społeczne nie były regulowane. W tym czasie za sprawy związane z zarządem spółki odpowiadał prokurent M. F., nie zachodziła zatem potrzeba składania wniosku o ogłoszenie upadłości. Organ rentowy nie zgłaszał żadnych roszczeń o zapłatę zaległych składek. Jako prezes nie otrzymał żadnych decyzji o zaległościach z tytułu składek, ani nie był zawiadamiany o wydaniu tytułów wykonawczych, czy też egzekucji.

Podkreślił, iż w czasie, gdy formalnie był członkiem zarządu, nie mógł zajmować się sprawami spółki, gdyż opiekował się osobiście niedołężną matką oraz ciotką. Ciotka była niepełnosprawna w stopniu znacznym, w tym okresie nie chodziła, wymagała stałej opieki. Nie ma innych żyjących członków rodziny i zmuszony był przejąć całą opieką, co zajmowało jego cały czas. Dlatego obowiązki zawodowe przekazał prokurentowi. Nie wie dlaczego spółka nie opłacała składek, gdyż nie był o tym informowany. Domagał się przesłuchania M. F. jako świadka na okoliczność wykazania, że nie ma jego winy w nie zgłoszeniu wniosku o upadłość lub nie zgłoszeniu wniosku o wszczęcie postępowania układowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż sporne między stronami jest to, czy opieka sprawowana przez odwołującego nad matką i ciotką uniemożliwiały mu sprawowanie funkcji członka zarządu oraz nadzorowanie jej spraw finansowych. Fakt ten nie został wykazany przez odwołującego, zatem nie można było uznać, że nie miał on możliwości chociażby raz w miesiącu zapoznać się z dokumentacją finansową spółki i sprawdzić, czy wykonuje ona swoje zobowiązania.

W odniesieniu do zarzutu przedawnienia wskazał, iż postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte niezwłocznie po tym, jak przedmiotowe należności stały się wymagalne. Składki należne były za okresy od stycznia do maja 2018 r. i od listopada do grudnia 2018 r., a pierwsze tytuły wykonawcze zostały wystawione już w dniu 12.03.2019r. Zgodnie zaś z art. 24 ust. 5 b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od dnia 25.09.2017r., bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. W niniejszej sprawie bieg terminu przedawnienia należności z tytułu nieopłaconych składek uległ zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania egzekucyjnego w administracji przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do dnia 2.10.2019r., a następnie od dnia 21.11.2019r., tj. przekazania Naczelnikowi Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. dalszych tytułów wykonawczych wraz z wnioskiem o prowadzenie egzekucji do dnia 14.10.2020r. 5-letni termin przedawnienia zaczął więc biec na nowo od dnia 3.10.2019r. do 20.11.2019 r. i następnie od dnia 15.10.2020r., a więc upłynie najwcześniej 28.08.2025r.

Wskazał, iż dłużnikiem organu rentowego była (...) sp. z o.o. z siedzibą w G., więc to ona, a nie odwołujący musiała być zawiadomiona o czynnościach egzekucyjnych. Zważywszy na fakt, iż rezygnacja odwołującego z funkcji członka zarządu miała miejsce 12.02.2019r., a więc przed wystawieniem tytułów egzekucyjnych 12.03.2019r., logiczne jest, iż nie odbierał tytułów wykonawczych wystawionych na spółkę. Nie oznacza to jednak, że nie odpowiada on za zobowiązania, które powstały w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu tej spółki. Spółka miała obowiązek opłacania składek samodzielnie, bez uprzedniego wezwania.

Podnoszony też przez odwołującego fakt, iż nie miał on możliwości faktycznie wykonywać funkcji członka zarządu i interesować się sprawami finansowymi spółki z uwagi na opiekę nad matką i ciotką nie stanowi okoliczności wyłączającej odpowiedzialność odwołującego za zobowiązania spółki z okresu, w którym był jej członkiem zarządu. Członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem za jej zobowiązania z tego okresu, niezależnie od tego, czy interesował się faktycznie sprawami tej spółki, czy też pełnił tę funkcje wyłącznie formalnie lub nie wykonywał faktycznie przyjętych przez siebie obowiązków członka zarządu. Powierzenie zadań dotyczących zarządzania spółką oraz prowadzenia jej spraw finansowych innej osobie, czy to prokurentowi, czy też innemu członkowi zarządu, nie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w okresie, gdy był on członkiem jej zarządu. Podobnie sprzedaż udziałów w (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. nie zwalnia odwołującego z odpowiedzialności za jej zobowiązania z okresu, w którym pełnił on funkcje członka zarządu. Z okoliczności sprawy wynika zaś, że sprzedaż udziałów w spółce i rezygnacja z pełnienia funkcji członka zarządu przez odwołującego zbiegły się w czasie.

Dodatkowo wskazał, iż powoływany przez odwołującego przepis art. 108 Ordynacji podatkowej nie ma zastosowania do członków zarządu spółek kapitałowych. Przepis art. 116 Ordynacji podatkowej jest bowiem przepisem szczególnym, regulującym odpowiedzialność właśnie członków zarządu tych spółek.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

Jak wynikało z zeznań B. R., otrzymał on propozycję od byłego szwagra – M. F. – aby pomóc mu w zarządzaniu Spółką (...) w zakresie sprzedaży paliw. Spółka miał prowadzić stację paliw, gdyż nie dysponowała własną siecią dystrybucyjną. Spółka (...) dzierżawiła jedną stację w S., na trasie B.-A.. M. F. był prokurentem (...), a jego żona prezesem zarządu. Odwołujący nie miał żadnego doświadczenia w tym zakresie, pracował jako pracownik fizyczny, prowadził małą działalność - handel odzieżą, usługi taksówki. Zgodził się na objecie funkcji prezesa. Odwołujący był jedyną osobą w zarządzie. Proponował prokurentowi – M. F., żeby powołać pozostałych członków zarządów, ale ze względu na okoliczności, jakie spotkały jego – opieka nad osobami bliskimi, jak i prokurenta, nikt nie został powołany. Po powołaniu na prezes Spółki od razu zwołał zgromadzenie, żeby sprawdzić kondycję finansową spółki. Było wówczas niewielkie zadłużenie, wszystko było opłacane na czas. Na tej podstawie zgodził się zostać dalej prezesem. Uzgodnił z prokurentem, że powołają innych członków zarządu, bo z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad członkami rodziny nie miał czasu na sprawy Spółki. Ze względu na swoje zajęcia prokurent też był słabo osiągalny. Zgodnie z umową to prokurent był odpowiedzialny za sprawy finansowe Spółki, i ten zapewniał go, że wszystko jest w porządku. Widział, że prokurent nie spieszy się, aby powołać kogoś do zarządu. Oświadczył więc prokurentowi, że rezygnuje i cała procedura ciągnęła się przez rok. Wykreślony został w 2019r. Wówczas też sprzedał udziały, a prokurent go zapewniał, że wszystko jest uregulowane. Znał prokurenta wcześniej - był on szwagrem jego byłej żony i miał do niego zaufanie. Nie przeglądał ksiąg rachunkowych Spółki, nie miał świadomości o stanie firmy, polegając w pełni na zapewnieniach prokurenta. Spółka nie miała własnej księgowości, obsługiwała ją jedna księgowa. Odwołujący rozmawiał z nią zanim objął funkcje prezesa. Zapoznał się z bilansem za 2017 rok i wynikało z niego niewielkie zadłużenie. Bilans za 2018 rok sporządzało biuro rachunkowe, ale nie zapoznał się z nim, myśląc, że wszystko funkcjonuje jak dotychczas. Po pewnym czasie prokurent zmienił księgową, z którą nie miał kontaktu. Biuro rachunkowe nie informowało go o zaległości w składkach. M. F. nie składał mu sprawozdania o stanie spółki, tylko ustnie zapewniał, że wszystko jest w porządku. Wyłącznie prokurent podpisywał dokumenty finansowe. Nie wiedział, ilu pracowników zatrudniała spółka. Ponadto nie miał własnego biura, sekretariatu, nie miałem dostępu do komputera. Funkcję pełnił nieodpłatnie.

Natomiast M. F., zeznając w charakterze świadka wskazał, iż podjął współpracę z firmą (...), właścicielem stacji paliw, licząc na duży zysk. Z czasem zaczęły pojawiać się problemy, ponieważ nie usunięto przyczep z terenu stacji paliw, o czym pisemnie informował firmę (...). Firma obiecywała, że wszystko załatwi i że zyski będą bardzo duże, a straty nadrobione. W końcu został poinformowany, że P. będzie się rozbudowywać, a on ma oddać pieniądze. W wyniku tej sytuacji zaczęły powstawać zaległości, m.in. z tytułu niepłaconych składek. Świadek potwierdził, że odwołujący nie miał wglądu do dokumentacji finansowej, a z ich umowy wynikało, że to świadek będzie się tym zajmować. W pewnym momencie świadek uciął kontakt z odwołującym, ponieważ miał ciężko chorego wnuka. Potem sam zachorował na raka. Co prawda mógł zadzwonić do odwołującego i przekazać mu informacje o stanie firmy, ale zależało mu na tym, żeby wyprowadzić spółkę na prosto. Bał się, że odwołujący odejdzie ze spółki, a z drugiej strony P. utrzymywał go w przekonaniu, że za parę miesięcy wszystko będzie dobrze. Ostatecznie nie udało mu się wyprowadzić spółki na czysto. Odwołujący nie pytał go o sytuację spółki, a on nie informował go o rzeczywistym stanie finansów.

W skład majątku spółki nie wchodzą żadne nieruchomości ani ruchomości. Spółce nie przysługuje także prawo użytkowania wieczystego jakiejkolwiek nieruchomości. Odwołujący jako członek zarządu spółki nie składał wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Okoliczności związane z wszczęciem egzekucji, wydanymi tytułami wykonawczymi i przedstawionymi w nich kwotami zaległości nie były sporne. Natomiast Sąd z urzędu dokonał sprawdzenia wysokości zadłużenia wykazanego przez organ rentowy w spornej decyzji, dopuszczając w tym celu dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków – A. D., który potwierdził prawidłowość naliczeń z tytułu nieopłaconych składek, a tym samym wysokość odpowiedniości odwołującego.

Odwołujący powoływał się na trudną sytuację osobistą, która uniemożliwiała mu sprawowanie nadzoru czy też powzięcie informacji o rzeczywistym stanie finansów spółki. Wskazywał m.in. na konieczność sprawowania opieki nad matką, oraz ciotką - K. D. (ur. (...)), która była osobą ze stwierdzonym znacznym stopniem niepełnosprawności i zmarła 28.06.2019r. Sąd nie stwierdził jednak, aby były to podstawy do uznania, że sytuacja odwołującego była na tyle trudna i skomplikowana, iż uniemożliwiła prawidłowe funkcjonowanie w życiu codziennym oraz by była przeszkodą do wykonywania obowiązków prezesa w spornym okresie. O ile nie budzą wątpliwości obwiązki, które ciążyły na odwołującym jako opiekunie dwóch starszy osób, to należy wskazać, że jego sytuacja była taka sama już w momencie obejmowania funkcji prezesa, zatem jak osoba doświadczona życiowo i sam będąc w podeszłym wieku, powinien mieć świadomość, że ciążą na nim obowiązki absorbujące jego czas, a w kolejnych miejscach, czy też latach, stan zdrowia matki i ciotki może ulec jedynie pogorszeniu. Mimo to zdecydował się na objęcie funkcji prezesa, a zatem miał świadomość konsekwencji swojej decyzji.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie jak i w aktach ZUS oraz powołanych w sprawie świadków – M. F., S. W. i B. A., zeznań odwołującego, a także na podstawie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości, rachunkowości i podatków. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków: M. F. i S. W., tym bardziej, że korespondowały ze stanowiskiem odwołującego. Natomiast zeznania B. A. – księgowej spółki (...) – nie pozwalały na ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności. Zeznania tej świadek są bardzo ogólne – świadek pamiętała niewiele szczegółów.

Sąd, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanego w sprawie biegłego. W ocenie Sądu złożona do sprawy opinia nie zawiera żadnych braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na wstępie Sąd analizował zasadność zarzutu przedawnia, który podniósł odwołujący. Należało go uznać za chybiony, choć nie z powodów wskazanych przez organ rentowy. Zastosowanie tu ma art. 118 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat. Jak też wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.06.2019r. II UK 225/18, przedawnienie zaległości składkowych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynikających z wydanej na podstawie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 ustawy systemowej decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności za nieprzedawnione zobowiązania składkowe spółki na członków jej zarządu, następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana (art. 24 ust. 5d ustawy systemowej), bez względu na termin doręczenia wydanej decyzji. Najwcześniej wymagana należność składkowa to składka za styczeń 2018 roku, której płatność stała się wymagalna z dniem 15 lutego 2018 lutego. Ostatnim więc dniem do wydania decyzji był dzień 31 grudnia 2023 roku, a została wydana 31 października 2023 roku, a więc przed upływem terminu przedawnienia (patrz na sposób liczenia przedawnienia w uzasadnieniu wyroku SN z dnia 12.06.2019, II UK 225/18).

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230), składki na ubezpieczenia emerytalne m.in. pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Stosownie zaś do art. 17 ust. 1 ustawy, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27.08.2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561), za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca.

Stosownie natomiast do treści art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20.04.2004r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 735), obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

Z kolei na podstawie art. 9 ustawy z dnia 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1087), przedsiębiorca, o którym mowa w art. 2 ust. 1, prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej lub oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń, a także oddział lub przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego, jest obowiązany opłacać składki za pracowników na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W myśl art. 108 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383) w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Zgodnie z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie zaś z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15.05.2015r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2022 r. poz. 2309 oraz z 2023 r. poz. 1723 i 1860) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15.05.2015r. – Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej, odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika więc, że przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że: a) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że b) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że c) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.07.2024r., III FSK 1270/23, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 9.07.2024r., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.05.2008r., I UK 344/07).

Należy więc podkreślić, że ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek (pozytywnych) ciąży na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywa na odwołującym.

W myśl art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Przepis opisany powyżej stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności akcjonariusze/udziałowcy czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winne być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Odpowiedzialność członków zarządu określona w § 1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Natomiast zgodnie z art. 107 § 1 i 2 pkt 2 i 4 ordynacji odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu składek wynikające z prowadzenia działalności i odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Będzie to więc działanie nie przynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego. Warunkiem uznania bezskuteczności egzekucji jest jej formalne przeprowadzenie, a także stwierdzenie bezskuteczności egzekucji na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Jeżeli natomiast członek zarządu spółki poddaje w wątpliwość zakres egzekucji skierowanej do majątku spółki, ale sam nie wskazuje mienia, z którego zaspokojenie zaległości podatkowych byłoby możliwe, to zarzut ten nie może być uwzględniony. Mienie spółki, którego wskazanie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki musi być realne i istnieć w dacie, gdy zostało wskazane. Okoliczności te powinien wykazać członek zarządu podając dane umożliwiające przeprowadzenie z tego mienia skutecznej egzekucji.

Zgodnie z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej do uznania egzekucji za bezskuteczną wystarczający jest choćby częściowy brak możliwości zaspokojenia wierzyciela, a bezskuteczność egzekucji rozumiana być musi jako brak rezultatu w skuteczności czynności egzekucyjnych - bezskuteczność egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Postępowanie takie musi być wszczęte, jednak dla oceny, że egzekucja jest bezskuteczna nie musi zostać wydane formalne postanowienie o umorzeniu (por. uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.04.2018r., I FSK 984/16).

Bezskuteczność egzekucji może być stwierdzona na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, a nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podmiotu nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność tę stwierdza się na podstawie okoliczności wynikających z czynności przeprowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym. Wystarczy, że organ na podstawie zebranych dowodów wykaże, że kontynuowanie egzekucji nie może przynieść żadnych pozytywnych rezultatów (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 31.01.2018r., I SA/Kr 773/17)

Tymczasem w niniejszej sprawie, jak wynika z załączonych do niniejszej sprawy akt egzekucyjnych co do należności ZUS wobec spółki były prowadzone liczne egzekucje z rachunków bankowych – prowadzone zarówno przez ZUS – jako organ egzekucyjny samodzielnie, jak i egzekucje prowadzone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego i komornika ze środka, do którego nie jest uprawniony Dyrektor Oddziału ZUS. Postępowania te nie doprowadziły do zaspokojenia dochodzonej należności z tytułu składek. Spółka nie posiada także żadnych nieruchomości ani pojazdów, z których możliwe byłoby zaspokojenie wierzytelności powstałych z tytułu nieopłaconych składek. Odwołujący nie wskazał także jakiegokolwiek innego należącego do spółki mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie należności składkowych. Zatem organ rentowy przesłankę bezskuteczności egzekucji niewątpliwie wykazał.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało również, że w okresie powstania będących przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie zaległości z tytułu nieopłaconych przez spółkę składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych odwołujący bez wątpienia pełnił funkcję prezesa zarządu tej spółki. Fakt sprawowania przez niego tej funkcji został przez niego przyznany i znajduje również potwierdzenie w danych zamieszczonych w KRS. Twierdzenia odwołującego o braku świadomości powstawiania zadłużenia w okresie pełnienia przez niego funkcji prezesa, nie miały w sprawie znaczenia. Odwołujący nie wskazał żadnej okoliczność, która potwierdziłaby realne problemy z uzyskaniem przez niego wiedzy na temat stanu spółki. Wystarczy nadmienić, że jeszcze przed objęciem funkcji prezesa zapoznał się z bilansem za 2017 rok, który już wskazywał zadłużenie. Okoliczności związane z relacjami między nim, a prokurentem obarczają odwołującego, który zbyt lekkomyślnie i bezrefleksyjnie oparł się na ustnych zapewnieniach prokurenta o dobrej sytuacji spółki. Nie ulega natomiast wątpliwości, że w okresie pełnienia funkcji prezesa doszło do zaległości wykazanych przez organ rentowy i odwołujący ponosi za nie odpowiedzialność. Należy mianowicie wskazać i podkreślić za Naczelnym Sądem Administracyjnym i Sądem Najwyższym, że dana osoba, podejmując się pełnienia funkcji członka zarządu spółki, ma obowiązek prowadzenia w należyty sposób sprawy spółki i jej powinnością jest posiadanie choćby elementarnej wiedzy o sprawach spółki, w tym finansowych. Świadome i dobrowolne zaś oddanie faktycznego zarządzania spółką osobie spoza zarządu nie zwalnia członka zarządu ani od jego obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie, ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie, a w konsekwencji nie można uznać, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez winy członka zarządu (uzasadnienie wyroku NSA z 9.03.2012r., II FSK 1714/10, wyrok Sądu Najwyższego z 20.01.2011r., II UK 174/10). Taki pogląd sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni akceptuje, jak i taki, że dla wykazania przesłanki egzoneracyjnej, uwalniającej członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Brak takiej winy jest kategorią obiektywną i można się na nią powoływać jedynie w sytuacji, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał z przyczyn od niego niezależnych (tak np. wyrok NSA z dnia 24.09.2024r., III FSK 394/24).

O całkowicie niezależnych zaś przyczynach powodujących niemożność prowadzenia spraw spółki przez odwołującego się mowy w sprawie być nie może. Fakt bowiem opieki nad starszymi osobami takich powodów nie tworzy.

Jako więc że w realiach niniejszej sprawy wnioskodawca w ogóle nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości lub restrukturyzacji spółki, to należy uznać, że nie dopełnił on obowiązku z art. 116 § 1 pkt 1 lit. a ordynacji podatkowej Nie wskazał także majątku należącego do spółki, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Tym samym decyzja organu rentowego o przeniesieniu na odwołującego odpowiedzialności za zadłużenie spółki w ZUS z tytułu składek jest prawidłowa.

Reasumując wobec wykazania przez organ rentowy wszystkich przesłanek odpowiedzialności odwołującego i jednocześnie niewykazania przez odwołującego okoliczności egzoneracyjnych i braku przedawnienia, odwołanie okazało się niezasadne.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 kpc, zasądzając od odwołującego przegrywającego sprawę na rzecz organu rentowego kwotę 5.400 zł – stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) – z uwagi na wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie w wysokości (...)zł. Zgodnie zaś z art. 98 § 11 k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.

mt/PW/mmw