Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Piotr Witkowski
Protokolant:	st. sekr. sądowy Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2019r. w Suwałkach

sprawy S. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale uczestnika J. B.

o wysokość składek i podleganie ubezpieczeniu społecznemu

w związku z odwołaniem S. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 2 marca 2018 r. znak (...)

i z dnia 30 sierpnia 2018 r. znak (...)

1. oddala oba odwołania.

2. Zasądza od S. B. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Sygn. akt III U 934/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 30.08.2018r. wydaną w stosunku do S. B. (1) (płatnika składek) i J. B. (małżonki płatnika) stwierdził, że S. B. (1) jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na:

1)  Ubezpieczenia społeczne za okres od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. w kwocie 17.766,67 zł oraz należne odsetki w kwocie 5.145 zł

2)  Ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. w kwocie 7.713,60 zł oraz należne odsetki w kwocie 2.208 zł.

W odwołaniu od tej decyzji S. B. (1) zaskarżył ją w całości, w związku ze stwierdzeniem przez organ rentowy ustawodawstwa polskiego, jako właściwego dla niego w okresie od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. i uznanie go na tej podstawie za dłużnika zakładu z tytułu nieopłaconych składek. Zarzucił organowi rentowemu nieuwzględnienie stanu faktycznego sprawy i w konsekwencji wydanie decyzji z naruszeniem obowiązującego stanu prawnego, a konkretnie zapisów wynikających z art. 3 ust. 4, art. 16 ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia WE 987/2009 oraz art. 233 § 1 kpc i art. 83 ust. 6 i 7 kpc. Domagał się uchylenia decyzji i zobligowanie organu rentowego do wydania nowej decyzji, zgodnej ze stanem faktycznym i prawnym, tj. potwierdzającej, że w okresie od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. podlegał ustawodawstwu brytyjskiemu określającemu zasady zabezpieczenia społecznego. Wskazał, iż brytyjskie HMRC otrzymało od polskiej instytucji zapytanie dotyczące jego podległości wobec brytyjskiego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczeń społecznych w okresie od listopada 2014r. do kwietnia 2016r. jedynie w postaci elektronicznej. Taką samą drogą otrzymał odpowiedź, której w żadnym stopniu nie można potraktować jako dokumentu spełniającego zapisy wynikające z art. 3 ust. 4 rozporządzenia 987/2009. Podniósł również, iż decyzja „stwierdzająca jako właściwe ustawodawstwo polskie” jest niezgodna ze stanem prawnym, ponieważ narusza zapisy wynikające z art. 3 ust. 4 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009 oraz to, że w Polsce był osobą prowadzącą działalność gospodarczą, natomiast w Wielkiej Brytanii od 1.11.2014r. do 30.04.2016r. był pracownikiem wykonującym pracę dla (...). oraz (...). W takiej sytuacji podlegał systemowi zabezpieczeń społecznych państwa, na terenie którego wykonywał pracę najemną lub zarobkową, ponieważ ma ona charakter nadrzędny nad zobowiązaniami wynikającymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że decyzją z dnia 02.03.2018r. w wyniku przeprowadzonego postepowania ustalił, iż S. B. (2) w okresie czasu od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. podlegał w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu polskiemu. W związku z tym, że S. B. (2) decyzji tej nie skarżył stała się ona prawomocna. Stąd zaskarżoną decyzją z dnia 30.08.2018r. ustalił należność z tytułu składek na ubezpieczanie społeczne.

W myśl art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 18.03.2019r. oddalił odwołanie oraz zasądził od S. B. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ten ustalił, że decyzją z dnia 2.03.2018r. nr (...) organ rentowy na postawie art. 83 ust. 1 pkt. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 11 ust. 3 lit. a w związku z art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z 30.04.2004r. ze zm.) stwierdził, że S. B. (1) podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego w okresie od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał m.in., że wnioskodawca poinformował Zakład, iż od 1.11.2013r. jest współwłaścicielem spółek (...) w Wielkiej Brytanii. Z załączonej dokumentacji wynikało, że jest wspólnikiem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...)zarejestrowanej 30.10.2013r. w Wielkiej Brytanii. Jednocześnie w Polsce wykonywał pracę najemną oraz działalność na własny rachunek. W okresie od 12.06.2006r. do 30.04.2016r. prowadził natomiast działalność na własny rachunek w Polsce. Od dnia 1.11.2013r. wyrejestrował się z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek.

Odwołujący utrzymywał, że mieszka w Wielkiej Brytanii, natomiast na pytania dotyczące wykonywania aktywności zawodowej w Wielkiej Brytanii nie udzielił odpowiedzi. Z uwagi na oświadczenie o miejscu zamieszkania, pismem z dnia 10.02.016r. organ rentowy sprawę dotyczącą ustawodawstwa przekazał do właściwej instytucji brytyjskiej. Właściwa instytucja brytyjska w piśmie z dnia 23.06.2016r. stwierdziła, że odwołujący nie posiada żadnych powiązań z Wielką Brytanią i nie zgodziła się na to, aby wnioskodawca był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczeń społeczne w Wielkiej Brytanii. Instytucja brytyjska poinformowała również, iż w sytuacji, gdyby odwołujący chciał się odwołać od tej decyzji, to powinien przedłożyć wypełniony formularz CA8421 oraz przedłożyć ważną dokumentację potwierdzającą obecność/pobyt w Wielkiej Brytanii i potwierdzenie faktycznej działalności za wynagrodzeniem. Organ rentowy wezwał odwołującego się pismem z dnia 7.07.2016r. do przedłożenia powyższych dowodów oraz poinformował, że ich brak będzie skutkował ustaleniem polskiego ustawodawstwa. Wnioskodawca poinformował, że złożył do instytucji brytyjskiej formularz CA8421 oraz payslipy i dokumenty towarzyszące. Właściwa instytucja brytyjska w piśmie z dnia 3.07.2017r. stwierdziła, że odwołujący nie posiada żadnych powiązań z Wielką Brytanią i ponownie nie zgodziła się na to, aby był on zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w Wielkiej Brytanii. Instytucja brytyjska poinformowała, że samo zawarcie przez odwołującego się umowy nie dowodzi fizycznej obecności w Wielkiej Brytanii. Ponadto na podstawie przedłożonej umowy odwołujący mógł pracować w dowolnym kraju na świecie. Instytucja brytyjska stwierdziła, że brak jest dowodów potwierdzających pracę i fizyczną obecność odwołującego się w Wielkiej Brytanii od 1.11.2013r. Tym samym pismem właściwa instytucja brytyjska poinformowała, że z uwagi na jej ustalenia brak jest podstaw do wydania odwołującemu zaświadczenia A1, a bez niego nie będzie podlegał ustawodawstwu brytyjskiemu. Z ustaleń poczynionych w oparciu o dane wynikające z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS, przez cały czas odwołujący podawał adres w Polsce – (...), (...) E.. W Polsce był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy najemnej od 1.04.2014r. do 31.12.2014r. w wymiarze 1/30 etatu, tj. około 6 godzin w miesiącu. Z tego względu organ rentowy uznał, że nie ma dowodów na zamieszkiwanie przez wnioskodawcę w Wielkiej Brytanii i przemawia to za uznaniem, że jego miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce. Z tego względu przyjął że jest instytucją właściwą do ustalenia dla odwołującego się ustawodawstwa właściwego. Pismem z dnia 5.07.2017r. stwierdził, że w okresie od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. odwołujący podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego i poinformował o tym właściwą instytucję brytyjską. W związku z tym że instytucja brytyjska w ciągu dwóch miesięcy od poinformowania nie zgłosiła zastrzeżeń, stanowisko to stało się ostateczne. Organ rentowy pismem z dnia 11.10.2017r. poinformował odwołującego, że instytucja brytyjska nie wniosła zastrzeżeń do ustalonego ustawodawstwa właściwego.

Z dalszych ustaleń Sądu wynikało, że decyzją z dnia 2.03.2018r. o ustaleniu podlegania przez wnioskodawcę polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego od 1.11.2013r. do 30.04.2016r., została wysłana na adres odwołującego się w Polsce ((...), (...) E.) i nie została przez niego podjęta w terminie. Z uwagi na niezłożenie odwołania, decyzja stała się prawomocna. Pismem z dnia 11.06.2018r. odwołujący i jego małżonka J. B. zostali poinformowani o wszczęciu przez organ rentowy z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, z wykazanymi kwotami, które składają się na te należności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podkreślił, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z art. 476 § 2 kpc, wszczynane jest w rezultacie odwołania od decyzji organu rentowego, ma więc charakter odwoławczy i dotyczy weryfikacji i oceny zgodności z prawem decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiot sporu jest tu określony tylko ramami zaskarżonej decyzji. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza podstawę faktyczną zaskarżonej odwołaniem decyzji. Innymi słowy, w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (por. wyroki Sądu Najwyższego z 29.09.2000r. sygn. II UKN 759/99, z 6.09.2000r. sygn.. II UKN 685/99, z 14.03.2013r. sygn. I UK 555/12, postanowienie Sądu Najwyższego z 13.05.1999r. sygn. II UZ 52/99).

Sąd Okręgowy zważył więc, że przedmiotem zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 30.08.2018r. było ustalenie wysokości zaległości odwołującego się z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne z racji prowadzenia działalności pozarolniczej za okres od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. i tylko w takim zakresie Sąd może rozstrzygać, czy wydana przez organ rentowy decyzja była prawidłowa. Skarżona decyzja jest wynikiem prawomocnej decyzji z dnia 2.03.2018r. o stwierdzeniu podlegania przez odwołującego polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego w tym okresie. Decyzja z dnia 2.03.2018r. jest prawomocna. Natomiast niniejsze postępowanie służyło weryfikacji wysokości zadłużenia z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Odwołujący nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do kwot podanych w skarżonej decyzji, a jego stanowisko było ukierunkowane wyłącznie na kwestionowanie podlegania polskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego w sytuacji, gdy w obrocie prawnym funkcjonuje prawomocna decyzja organu rentowego z dnia 2.03.2018r. w tym zakresie. Przy takim stanowisku odwołanie nie mogło być uwzględnione. Sąd nie stwierdził uchybień w zaskarżonej decyzji co do wysokości kwot zaległych składek na ubezpieczenie społeczne oraz okresu, za który odwołujący winien je uiścić.

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy w Suwałkach na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie, zaś o kosztach orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Na skutek apelacji S. B. (1) Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 27.08.2019r. za sygn. akt III AUa 333/19 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Suwałkach.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku uznał, że nie została wyjaśniona istota sprawy. Wskazał mianowicie, że choć S. B. (1) kwestionuje decyzję z dnia 30.08.2018r., to z treści jego odwołania wynika, że nie zgadza się z decyzją z dnia 2.03.2018r. i wszystkie podniesione w odwołaniu zarzuty dotyczą uznania przez organ rentowy, iż podlega od 1.11.2013r. polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Z decyzji z dnia 02.03.2018r. wynika, że S. B. (1) jest wspólnikiem w spółce (...). działającej w Wielkiej Brytanii od 1.11.2013r. Jednocześnie prowadził działalność na własny rachunek w Polsce i wykonywał pracę najemną. Od 01.11.2013r. wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych w Polsce, stojąc na stanowisku, iż zamieszkując w tym czasie w Wielkiej Brytanii podlega ustawodawstwu brytyjskiemu. ZUS stwierdził natomiast, że właściwa instytucja ubezpieczeniowa w Wielkiej Brytanii HM Revenue & Customs w piśmie z dnia 23.06.2016r. podała, że odwołujący nie posiada żadnych powiązań z Wielką Brytanią. Instytucja ta nie zgadza się, aby S. B. (1) był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w Wielkiej Brytanii. Ta sama instytucja w piśmie z 03.07.2017r. uznała, że samo zawarcie przez odwołującego umowy nie dowodzi faktycznej pracy i fizycznej obecności S. B. (1) w Wielkiej Brytanii.

Mając na uwadze powyższe, organ rentowy wydał decyzję z dnia 2.03.2018r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy przedwcześnie uznał, że decyzja z 2.03.2018r. została skutecznie doręczona i stała się prawomocna z dniem 22.04.2018r. Z akt ZUS wynika, że początkowo organ prowadził korespondencję z pełnomocnikiem odwołującego – H. K. (dowód m. in. Pismo z 7.07.2016r. w aktach ZUS). W piśmie z dnia 5.02.2016r. wspomniany pełnomocnik podał, że S. B. mieszka w Wielkiej Brytanii i wskazał jego adres. Z kolei w niektórych pismach kierowanych do ZUS odwołujący podawał swój adres zamieszkania w Polsce, tj. (...) E. i osobiście odbierał korespondencję kierowaną do niego na ten adres. Art. 42 §1 ustawy z 14.06.1960r. (jednolity tekst Dz. U. 2018r., poz. 2096) kpc stanowi – Pismo doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub w miejscu pracy.

W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43 ustawy operator pocztowy w rozumieniu ustawy z 23.11.2012r. – Prawo pocztowe przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej – w przypadku doręczenia pisma przez operatora pocztowego.

Zdaniem więc Sądu Okręgowego będzie ustalenie przy ponownym rozpoznaniu sprawy czy doręczenie odwołującemu decyzji z dnia 2.03.2018r. zostało dokonane w sposób zastępczy w trybie określonym w art. 44 ustawy z dniem 22.03.2018r.

Dalej Sąd Apelacyjny wskazał, że faktycznie odwołujący zapoznał się z treścią decyzji 4.07.2018r. (dowód: pismo w aktach ZUS), po czym złożył do organu rentowego 5 pism, w których podnosił, że nie zgadza się z decyzją ZUS.

Wprawdzie żadnego z nich nie nazwał odwołaniem i nie domagał się przekazania do Sądu to jednakże z treści wszystkich pism niezbicie wynika, że kwestionuje ustalenia przez ZUS, że od 1.11.2013r. na do niego zastosowanie ustawodawstwo polskie. Zatem w niniejszej sprawie należy ustalić w jakiej dacie decyzja z 2.03.2018r. stała się prawomocna i odwołanie wniesione w niniejszej sprawie rozpoznać pod kątem przesłanek wymienionych w art. 477 ⁹ § 3 kpc. Powołany przepis stanowi – Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego.

Jeżeli Sąd Okręgowy uzna, że zachodzą przesłanki wymienione w wyżej wymienionym przepisie rozpozna merytorycznie zasadność wniesionego po terminie odwołania od decyzji z 2.03.2018r.

Zgodnie z art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 – Osoba, która normalnie wykonuje prace na własny rachunek i dwóch lub w kilku państwach członkowskich podlega:

a)  ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub

b)  ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państwa Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy.

Osoba, która weszła w stosunki ubezpieczenia społecznego o charakterze transgranicznym przez jednoczesne wykonywanie działalności w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej swoje uprawnienia do podlegania ubezpieczeniu społecznemu tylko w jednym kraju członkowskim może realizować składając wniosek o ustalenie ustawodawstwa właściwego do instytucji państwa miejsca zamieszkania.

W niniejszej sprawie organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom społecznym z uwagi na wyrejestrowanie się S. B. z ubezpieczeń społecznych w Polsce mimo kontynuowania w kraju działalności gospodarczej.

Z akt ZUS wynika, iż ze względu na oświadczenie S. B., iż zamieszkuje na terenie Wielskiej Brytanii jego wniosek o ustalenie właściwego ustawodawstwa, ZUS przekazał pismem z 10.02.2016r. do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Instytucja ta pismem z 23.06.2016r. poinformowała ZUS, iż nie jest w stanie potwierdzić, iż S. B. przebywa i pracuje na terenie Wielkiej Brytanii, zaś pismem z 3.07.2019r. jednoznacznie podała, iż nie daje wiary, by odwołujący mieszkał i pracował w Wielkiej Brytanii.

Skutkiem powyższego było wydanej decyzji o podleganiu polskiemu ustawodawstwu. Wydanie decyzji o ustaleniu ustawodawstwa właściwego musi poprzedzać procedura przewidziana w art. 16 ust. 2 i 4 rozporządzenia wykonawczego. Ustalenie ustawodawstwa mającego zastosowanie w świetle art. 16 rozporządzenia wykonawczego zobowiązuje do porozumienia między instytucjami właściwymi państw wykonywanej pracy, w tym działalności na własny rachunek.

Instytucje ubezpieczeniowe powinny niezwłocznie dostarczać lub wymieniać między sobą wszystkie dane niezbędne do ustanowienia i określenia praw i obowiązków osób, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe. Współdziałanie instytucji właściwych ze względu na miejsce zamieszkania i wykonywania działalności na własny rachunek zmierza do ustalenia, czy osoba co do której istotne jest ustalenie ustawodawstwa właściwego podlega ubezpieczeniom społecznym w każdym z państw, a w konsekwencji ustaleniu stanu zgodnego z art. 11 ust. 1 Rozporządzenia podstawowego. Organ rentowy ani Sąd nie mogą spowodować sytuacji, w której osoba prowadząca działalność na własny rachunek lub wykonująca pracę najemną w różnych państwach członkowskich nie będzie podlegała żadnemu ustawodawstwu bądź będzie podlegała ustawodawstwu dwóch państw.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że w niniejszej sprawie organ rentowy powiadomił instytucję ubezpieczeniową w Wielkiej Brytanii o sytuacji S. B. i nawiązał z nią kontakt. W przypadku merytorycznego rozpoznania odwołania od decyzji z 2.03.2018r. należy ocenić, czy współdziałanie to odpowiadało trybowi właściwemu wskazanemu w art. 16 Rozporządzenia wykonawczego a w konsekwencji, czy w stosunku do odwołującego ma zastosowanie ustawodawstwo polskie świetle art. 13 Rozporządzenia podstawowego. Dopiero po dokonaniu merytorycznej kontroli decyzji z 2.03.2018r. możliwa będzie ocena decyzji z 30.08.2018r., dotyczącej obciążenia S. B. składkami na ubezpieczenie społeczne.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ponownie rozpoznając sprawę ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania od decyzji tak z dnia 2.03.2018r. jak i z dnia 30.08.2018r. nie mogą być uznane za uzasadnione.

Mając na uwadze stosowne przepisy rozporządzenia podstawowego czyli rozporządzenia (WE) 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ.Urz. UE-L 166 z 30.04.2004r. ze zm.) jak i rozporządzenia wykonawczego do tego rozporządzenia czyli rozporządzenia (WE) 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) 833/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ.Urz. UE L 284 z dnia 30.10.2009) i wskazania ich dotyczące Sądu Apelacyjnego w Białymstoku uznać bowiem należało, że odwołujący się podlega w zakresie ustawodawstwa ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu polskiemu.

Nie można było natomiast odrzucić odwołania od decyzji z dnia 2.03.2018r. stwierdzającego podleganie odwołującego się od 1.11.2013r. polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, ponieważ nie stała się ona prawomocna. Uznać tak należało dlatego, że organ rentowy dysponował adresem odwołującego się w Wielskiej Brytanii i jeżeli decyzja z dnia 2.03.2018r. wysłana na adres w Polsce wróciła nieodebrana w terminie winna być wysłana na adres w Wielkiej Brytanii. Odwołujący się wszakże mógł uważać, że organ rentowy tak powinien postąpić skoro wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych w Polsce, stojąc na stanowisku, iż zamieszkując w Wielkiej Brytanii podlega ustawodawstwu brytyjskiemu, a dysponuje jego adresem w Wielkiej Brytanii. Organ rentowy nie dołożył więc należytej staranności w doręczeniu decyzji z dnia 2.03.2018r. Podobnie ocenić należało i zachowanie organu rentowego odnośnie pism kierowanych do niego przez odwołującego się po wydaniu decyzji z dnia 2.03.2018r. Takie pisma winien bowiem potraktować jako odwołanie od tej decyzji i przesłać sprawę do rozpoznania sądowi, a tego nie uczynił.

Uznając zaś, że odwołujący się, mimo podtrzymywanego przez siebie stanowiska, podlega jednak w okresie czasu od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. ustawodawstwu polskiemu, to wskazać należy, że w obliczu stanowiska właściwego organu do spraw ubezpieczenia społecznego Wielkiej Brytanii zaprezentowanego w pismach z dnia 23.06.2016r. i z dnia 3.07.2017r. inaczej postąpić nie można było.

S. B. (1) w złożonym odwołaniu utrzymywał, że w Polsce był osobą prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą, natomiast w Wielkiej Brytanii w okresie od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. pracownikiem wykonującym pracę dla (...). Oraz (...) W związku z tym uważał, że w takiej sytuacji ma do niego zastosowanie brytyjski system zabezpieczeń społecznych, gdyż bezsprzecznym jest, że właściwym pod względem prawnym jest podległość pod system zabezpieczeń społecznych państwa na terenie którego wykonywana jest praca najemna lub zarobkowa, ponieważ ma charakter nadrzędny nad zobowiązaniami wynikającymi z tytułu prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej (art. 13 ust. 3 rozporządzenia 883/2004).

Oczywiście bezsprzecznym jest, że właściwym pod względem prawnym jest podległość pod system zabezpieczeń społecznych państwa na terenie którego wykonywana jest praca najemna lub zarobkowa, ponieważ ma charakter nadrzędny nad zobowiązaniami wynikającymi z tytułu prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej. Art. 13 ust. 1 rozporządzenia podstawowego stanowi bowiem, że osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną.

Praca najemna musi jednak być rzeczywiście wykonywana. Brytyjska instytucja ubezpieczeniowa stanowczo zaś zaprzeczyła aby odwołujący się wykonywał na jej terenie jakąkolwiek pracę najemną i miał jakiekolwiek powiązania z Wielką Brytanią, o czym poinformowała polski organ ubezpieczeniowy powołanymi wyżej pismami. W takiej więc sytuacji polski organ ubezpieczeniowy prawidłowo postąpił.

Najpierw polski organ ubezpieczeniowy postąpił prawidłowo w związku z tym, iż odwołujący się złożył oświadczenie o pracy i o miejscu zamieszkania w Wielkiej Brytanii i stąd sprawę dotycząca ustalenia ustawodawstwa przekazał właściwej ubezpieczeniowej instytucji brytyjskiej. Stosownie bowiem do art. 6 rozporządzenia wykonawczego procedurę ustalenia podleganiu właściwemu ustawodawstwu wszczyna państwo członkowskie wykonywania pracy najemnej bądź miejsca zamieszkania.

Później zaś polski organ ubezpieczeniowy postąpił prawidłowo dlatego, że właściwa brytyjska instytucja ubezpieczeniowa w piśmie z dnia 23.06.2016r. podała, że odwołujący nie posiada żadnych powiązań z Wielką Brytanią i nie zgodziła się, aby S. B. (1) był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w Wielkiej Brytanii. Ta sama instytucja w piśmie z 3.07.2017r. uznała też, że samo zawarcie przez odwołującego umowy nie dowodzi jego faktycznej pracy i fizycznej obecności w Wielkiej Brytanii. Polski organ ubezpieczeniowy zobligowany więc był do uznania, że odwołujący się miejsce zamieszkania ma w Polsce i z tego względu prawidłowo przyjął, że jest instytucją właściwą do ustalenia dla odwołującego się ustawodawstwa właściwego. Pismem z dnia 5.07.2017r. stwierdził, że w okresie od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. odwołujący podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego i poinformował o tym właściwą instytucję brytyjską.

Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

Zgodnie natomiast z usta. 3 tego art. 16 rozporządzenia wykonawczego tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2.

W związku więc z tym, iż instytucja brytyjska nie zgłosiła w ciągu dwóch miesięcy od jej poinformowania, że polski organ ubezpieczeniowy stał się dla odwołującego właściwy w zakresie ubezpieczeń społecznych, takie stanowisko polskiego organu stało się ostateczne. Mógł więc Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako polski organ ubezpieczeniowy wydać decyzję z dnia 02.03.2018 o ustaleniu podlegania przez odwołującego się polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczenia społecznego od 01.11.2013r. do 30.04.2016r.

Polski organ rentowy nie naruszył zatem przepisów art. 3 ust. 4 i art. 16 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego, jak uważał w złożonym odwołaniu S. B. (1).

Artykuł 3 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego stanowi, że w zakresie w jakim jest to niezbędne dla stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, instytucje właściwe przekazują informacje zainteresowanym oraz niezwłocznie wystawiają dla nich dokumenty, a w każdym przypadku w terminach określonych w ustawodawstwie danych państw członkowskich.

Stosowne informacje właściwa instytucja polska jak i brytyjska wzajemnie sobie przekazały. Nastąpiło zatem porozumienie, na które wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku.

Odnośnie zaś art. 16 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego to wskazać odwołującemu się należy, że termin upływu dwóch miesięcy dotyczy sytuacji kiedy właściwa instytucja ubezpieczeniowa państwa członkowskiego ustali tymczasowe swoje ustawodawstwo w zakresie zabezpieczenia społecznego i poinformuje o tym wyznaczone instytucje innego państwa członkowskiego. Nie dotyczy więc sytuacji kiedy wyznaczona właściwa instytucja państwa członkowskiego odmówi tymczasowego ustalenia swego ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego, jak w przypadku Brytyjskiego Urzędu HM Revenue & Customs. Polska instytucja ubezpieczeniowa, a więc Zakład Ubezpieczeń Społecznych, nie usiał czekać dwóch miesięcy od poinformowania go przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową pismem z dnia 3.07.2017r. do ustalenia tymczasowego ustawodawstwa polskiego w zakresie ubezpieczenia społecznego. Polska instytucja ubezpieczeniowa musiała natomiast czekać co najmniej upływu dwóch miesięcy od poinformowania brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej pismem z dnia 5.07.2017r., że ustaliła tymczasowo, iż w okresie czasu od 1.11.2013r. do 30.04.2016r. odwołujący się podlegał polskiemu ustawodawstwu, co też uczynił.

Trzeba ponadto odwołującemu się wskazać, że polska instytucja ubezpieczeniowa wcale nie wchodziła w kompetencje brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej, jak on uważał również w złożonym odwołaniu. Tak nastąpiłoby tylko w wypadku gdyby polska instytucja ubezpieczeniowa stwierdziła w swojej decyzji podleganie odwołującego się w zakresie ubezpieczenia społecznego ustawodawstwu brytyjskiemu. Tego zaś nie uczyniła.

S. B. (1) w złożonym odwołaniu powołuje się na słuszność swego stanowiska na wypowiedzi jakiegoś pracownika z departamentu prawnego brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Takie jednak twierdzenia odwołującego się nie mają żadnej mocy wiążącej. Nie wiadomo bowiem czy odwołujący się rzeczywiście rozmawiał z jakimś pracownikiem departamentu prawnego i co temu pracownikowi przekazał. Znaczenie natomiast ma stosowna pisemna procedura i to nawet przesłana drogą elektroniczną.

Odwołujący się podniósł, że złożył brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej stosowne pisma i urząd brytyjski był i zapewne nadal jest w posiadaniu właściwych dokumentów potwierdzających jego zatrudnienie, a tym samym bezsprzecznie potwierdzając jego podległość wobec systemu zabezpieczeń społecznych obowiązujących w Wielkiej Brytanii. Jeżeli więc tak faktycznie jest winien przedłożyć na tą okoliczność stosowne potwierdzenia takiej sytuacji, nie wyłączając właściwego zaświadczenia, z brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Takich nie złożył, powołując się tylko na to, że żadna decyzja wobec jego osoby nie została wydana, nawet negatywna. Okoliczność jednak braku wydania decyzji o niczym nie świadczy. Polski organ ubezpieczeniowy nie mógł czekać z orzeczeniem o podleganiu odwołującego się ustawodawstwu polskiemu zwłaszcza, że otrzymał pismo z brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej, że odwołujący nie posiada żadnych powiązań z Wielką Brytanią i nie zgodziła się na to, aby wnioskodawca był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczeń społeczne w Wielkiej Brytanii.

Nie można więc było w sprawie uwzględnić odwołania od decyzji z dnia 2.03.2018r. Brak było ku temu podstaw, tak jak i podstaw z ewentualnym czekaniem przez sąd z rozstrzygnięciem sprawy z uwagi na ewentualne postępowanie przed brytyjską instytucją ubezpieczeniową.

W związku z tym, że nie można było uwzględnić odwołania od decyzji z dnia 2.03.2018r. to i w zaistniałych okolicznościach sprawy nie można i było uwzględnić odwołania od decyzji z dnia 30.08.2018r. Jak już wcześniej Sąd wskazał przedmiotem decyzji z dnia 30.08.2018r. było ustalenie wysokości zaległości odwołującego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne z racji prowadzenia działalności pozarolniczej za okres od listopada 2013r. do kwietnia 2016r. Służyło weryfikacji wysokości zadłużenia z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Odwołujący nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do kwot podanych w skarżonej decyzji, a jego stanowisko było ukierunkowane wyłącznie na kwestionowanie podlegania polskiemu systemowi zabezpieczeń społecznych. Żona odwołującego się też nie zgłosiła żadnych zastrzeżeń.

Przy takim więc stanie rzeczy odwołanie nie mogło być uwzględnione. Sąd nie stwierdził uchybień w zaskarżonej decyzji co do wysokości kwot zaległych składek na ubezpieczenie społeczne oraz okresu, za który odwołujący winien je uiścić.

Z tych wszystkich względów odwołania zatem od decyzji z dnia 2.03.2018r. i z dnia 30.08.2018r. podlegały na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddaleniu i stąd Sąd Okręgowy w Suwałkach po ponownym rozpoznaniu sprawy orzekł jak w pkt I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego organu rentowego Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc. Odwołujący się przegrał sprawę i stąd obowiązany jest uiścić koszty zastępstwa procesowego rady prawnego organu rentowego za obie instancje. Koszty te określają §9 ust. 2 (180 zł w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym x2, gdyż dwa razy przed Sądem Okręgowym jako I instancji) i §10 ust. 1 pkt 2 (120 za drugą instancję – przed Sądem Apelacyjnym w Białymstoku) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 265).

mmw/bd/mtPW