Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2022r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Witkowski
Protokolant:	Marta Majewska-Wronowska

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2022r. w Suwałkach na rozprawie

sprawy z odwołania D. N. reprezentowanego przez ustawową przedstawicielkę – matkę B. N.

przeciwko (...)

o ustalenie niepełnosprawności

na skutek apelacji B. N. w imieniu małoletniego D. N.

od wyroku Sądu Rejonowego w S. IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 sierpnia 2022r. sygn. akt IV U 170/21

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 06.07.2021r. nr 291.2021 (...) utrzymał w mocy orzeczenie (...) w E. z dnia 19.05.2021r. (...), na mocy którego zaliczono D. N. do osób niepełnosprawnych, symbol przyczyny niepełnosprawności – (...), na okres do dnia 31.05.2023r. (...) ustalił, iż niepełnosprawność D. N. istnieje od wczesnego dzieciństwa. D. N. nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością egzystencji. Wymaga natomiast korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, wymaga również konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego (...) w imieniu małoletniego D. N. wniosła jego przedstawicielka ustawowa – matka B. N., domagając się zmiany orzeczenia poprzez uznanie, że małoletni wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, jego niepełnosprawność oznaczona jest symbolami (...)i (...) oraz ustalenie niepełnosprawności dziecka na okres do dnia 27.03.2025r. Podniosła, iż u małoletniego od urodzenia stwierdzono wnętrostwo prawostronne (stan po orchidopeksji, obecnie istnieje również obawa ponownej operacji jądra prawego), agenezję nerki prawej, a także Zespół (...). Od 2012 r. pozostaje pod stałą opieką Poradni (...) w W. i Poradni (...) w ramach Poradni (...) w B.. Z uwagi na stwierdzone schorzenia układu moczowo-płciowego musi pozostawać pod stałą opieką endokrynologa, urologa i nefrologa. Stwierdzono u niego stłuszczenie wątroby, a także wymaga ciągłej specjalistycznej opieki pediatrycznej. D. N. cierpi na Zespół (...), zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Od okresu wczesnodziecięcego (ok. 3 r.ż.) wymagał opieki psychiatrycznej i objęty jest opieką Poradni (...). W wieku 6 lat był hospitalizowany na Oddziale Dziennym (...), jest pod opieką psychiatry i otrzymuje leki psychotropowe oraz bierze udział w zajęciach integracji sensorycznej. Z uwagi na zdiagnozowany Zespół (...) objęty jest kształceniem specjalnym. Ma bardzo duże trudności z dostosowaniem się do ustalonych norm, zasad, nie potrafi nawiązać prawidłowych relacji społecznych, sprawia duże problemy wychowawcze. Jego stan zdrowia nie uległ poprawie. Wskazała, że zarówno organ I i II instancji nie wyjaśniły w ogóle dlaczego, ich zdaniem, obecnie - mimo braku poprawy stanu zdrowia małoletniego - nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Podniosła również, że okres, na który wydano orzeczenie jest nieprawidłowy, gdyż z wiadomych przyczyn stan zdrowia małoletniego - z uwagi, w szczególności na ilość i rodzaj schorzeń - nie zmieni się na pewno przed ukończeniem przez niego 16-go roku życia. Orzeczenie powinno być wydane do czasu ukończenia przez niego tego wieku, czyli do 27.03.2025r. Obecny termin uznania małoletniego tj. do 31.05.2023r. - jest zbyt krótki. Ponadto w 2019r. w stosunku do małoletniego ustalono symbol niepełnosprawności oprócz(...) (całościowe zaburzenia rozwojowe), także (...) (choroby układu moczowo- płciowego). Organy zmieniając symbol niepełnosprawności nie wyjaśniły w tym przedmiocie swojego stanowiska. Symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w skarżonym orzeczeniu nie odzwierciedla rozpoznania uszkodzeń lub chorób, które niezależnie od przyczyny ich powstania powodują zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej dziecka. Małoletni wymaga pomocy przy spożywaniu posiłków, ubieraniu, czynnościach higienicznych, opieki w domu, jak i poza nim, bowiem nie dostrzega on żadnych zagrożeń oraz stwarza sytuacje zagrażające jego bezpieczeństwu. Małoletni wymaga ciągłego nadzoru ze strony osób dorosłych i ma ograniczoną możliwość komunikowania się z otoczeniem, nie rozumie co jest dla niego zagrożeniem, i taki stan nie jest właściwy dla jego wieku. Znaczne ograniczenie możliwości samodzielnego egzystowania nie zawsze oznacza stan całkowitej lub zupełnej niemożności zaspokajania potrzeb egzystencjalnych w samodzielnym zakresie przez niepełnosprawne dziecko. Z uwagi na schorzenie, na jakie cierpi ( zespół (...)) małoletni ma naruszoną sprawność psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu. Jest to choroba nieuleczalna od wczesnego dzieciństwa, której objawy utrzymują się całe życie i powoduje to konieczność zapewnienia mu pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w tym wieku ((...) lat). Małoletni wykazuje zachowania, które są nieadekwatne do jego wieku. Ma problemy z komunikacją z otoczeniem, nie potrafi sygnalizować werbalnie swoich potrzeb, a także przejawia zachowania nieprzewidywalne, których nie mają rówieśnicy w jego wieku. Oznacza to, że poza tym, że jest osobą niepełnosprawną to wymaga również opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych - wymaga konieczności stałej lub długotrwałej na co dzień opiekuna, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, a stan ten z pewnością nie ulegnie zmianie przed ukończeniem przez małoletniego 16-go roku życia.

(...) w odpowiedzi na odwołanie stwierdził, iż brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia i domagał się oddalenia odwołania. Podtrzymał podstawy skarżonego orzeczenia.

Wyrokiem z dnia 29.08.2022r. Sąd Rejonowy w S. oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu pierwszej instancji wynikało, że D. N. urodził się w dniu (...) Posiada przeciętne możliwości intelektualne i nieharmonijny rozwój intelektualny. Ma rozpoznany zespół (...), zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, fobię szkolną, cechy nadpobudliwości psychoruchowej. Od około 3 roku życia pozostaje pod opieką psychiatry, przyjmuje leki psychotropowe. W wieku 6 lat był hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Jest objęty kształceniem specjalnym, wymaga wsparcia nauczyciela wspierającego. Występuje u niego wybiórczość pokarmowa i wymaga pomocy przy spożywaniu posiłków, ubieraniu, czynnościach higienicznych. Nie jest możliwe by sam się ubrał lub rozebrał, należy mu pomóc i przypomnieć o czynnościach fizjologicznych, konieczności spożywania pokarmów i uzupełniania płynów. Dodatkowo niepełnosprawność ruchowa uniemożliwia mu samodzielne spożywanie posiłków. Nie jest w stanie samodzielnie utrzymać sztućców, szklanek, a ze względu na brak koordynacji ruchowej ciężko mu nimi operować. Nie potrafi samodzielnie się umyć, zawiązać buty, czy założyć skarpetki lub ubranie. Reaguje na nowe sytuacje agresją lub autoagresją: krzyczy, płacze, wycofuje się, bije się, przezywa inne osoby. Matka jest często wzywana do szkoły ze względu na sposób reagowania dziecka na stres. Małoletni ma trudności z nawiązywaniem relacji z innymi ludźmi, trudności z nawiązywaniem satysfakcjonujących relacji rówieśniczych, z komunikacją z otoczeniem. Nie potrafi sygnalizować werbalnie swoich potrzeb, a także przejawia zachowania nieprzewidywalne. Ma prawidłowy kontakt werbalny i adekwatny do wieku zasób słownictwa. Jest niezgrabny ruchowo, występują u niego zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej. Posiada nadwrażliwość słuchową i dotykową. Nie dostrzega zagrożeń, a sam również stwarza sytuacje zagrażające swojemu bezpieczeństwa. Cechują go zachowania często chaotyczne i niezorganizowane. Ma dysgrafię i obniżoną sprawność grafomotoryczną, charakterystyczną dla dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu. Uczestniczy w zajęciach integracji sensorycznej. Występuje u niego otyłość pokarmowa i wynikające z niej stłuszczenie wątroby i insulinoopomość. Dziecko cechuje się też hipoplastycznym jądrem prawym w kanale pachwinowym (s/p orchodopeksji, zstąpienie jądra do moszny klinicznie nieprawdopodobne), urodził się z agenezją (niewykształceniem się w życiu płodowym) nerki prawej. Już w wieku wczesnodziecięcym stwierdzono przerost kompensacyjny nerki lewej (NL), np. w 2011r. (w 2 r. ż.) w USG NL o rozmiarach 85x40 mm. Przez cały okres życia i obecnie NL z zachowaną wydolnością i należycie wzrastająca z wiekiem - badania kilkakrotnie prawidłowe w wieku dziecięcym, badanie ogólne moczu wielokrotnie prawidłowe. Układ kielichowo-moczowodowy NL lewej prawidłowy, bez zastoju i bez innych wad układu moczowego. Aktualnie bez zaburzeń mikcji.

Jak stwierdził Sąd Rejonowy, małoletni pozostaje pod opieką poradni: psychiatrycznej, neurologicznej, psychologiczno-pedagogicznej, nefrologicznej, urologicznej, endokrynologicznej, zaburzeń metabolicznych i kardiologicznej.

Sąd pierwszej instancji wskazał na art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2021r. poz. 573 ze zm.) zgodnie z którym osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Warunkiem zaś orzeczenia konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością egzystencji w stosunku do osób w wieku do 16 roku życia jest niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie się z otoczeniem lub zaistnienie stanów chorobowych wymienionych w §2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 01.02.2002r. w kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz.U.2002.17.162 ze zm.), do których należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Mając to na uwadze Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii: biegłych sądowych z zakresu psychiatrii – R. E., psychologii – A. C. i nefrologii – J. B. w celu zweryfikowania czy ustalenia (...)w zakresie konieczności stałej opieki lub pomocy odwołującemu są prawidłowe, oznaczenia symbolu przyczyny niepełnosprawności oraz przewidywanego okresu jej trwania.

Biegli sądowi z zakresu psychiatrii – R. E. i psychologii – A. C. w sporządzonej opinii zaocznej oraz uzupełniającej – po przeprowadzeniu badania dziecka, rozpoznali u małoletniego: całościowe zaburzenia rozwoju - zespół (...); zaburzenia obsesyjno-kompulsywne; fobię społeczną; fobię szkolną; cechy nadpobudliwości psychoruchowej; dysgrafię

oraz wskazali:

1.  Przyczyna niepełnosprawności: (...)

2.  Data lub okres powstania niepełnosprawności: od wczesnego dzieciństwa

3.  Przewidywany okres trwania niepełnosprawności: do dnia 31.05.2023r.

4.  Szkolenie, w tym szkolenie specjalistyczne: nie dotyczy

5.  Uczestnictwo w terapii zajęciowej: nie dotyczy

6.  Konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne: zgodnie z zaleceniami lekarskimi

7.  Korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji:

8.  Konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji: nie wymaga

9.  Zaburzenie funkcjonowania organizmu wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem oraz konieczność stałego współudziału, na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji: wymaga

10.  Prawo do zamieszkania w oddzielnym pokoju: nie spełnia

11.  Czy spełnia przesłanki określone w art.8 ust. 1 ustawy z 20.06.1997r.: nie spełnia

Biegli zaproponowali zaliczyć D. N. okresowo do dnia 31.05.2023r. do osób niepełnosprawnych w związku z objawami całościowych zaburzeń rozwoju. Nasilenie pozostałych schorzeń z zakresu funkcjonowania psychospołecznego (zaburzenia obsesyjno- kompulsywne; fobia społeczna; fobia szkolna; cechy nadpobudliwości psychoruchowej; dysgrafia-objawy wymienionych zaburzeń często współwystępują z całościowymi zaburzeniami rozwoju, stanowią ich element) nie pozwala natomiast na zaliczenie go do osób niepełnosprawnych z powodu zaburzeń innych niż (...). Biegli wskazali, że zaburzenie funkcjonowania organizmu D. N. wymaga systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem oraz konieczności stałego współudziału, na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, dlatego też uznali, że D. N. wymaga zaliczenia do osób niepełnosprawnych. W związku z możliwością zmiany (poprawy lub pogorszenia) funkcjonowania psychospołecznego zaproponowali D. N. zaliczyć okresowo (do dnia 31.05.2023r.) do osób niepełnosprawnych. Zmiana (poprawa) jego poziomu funkcjonowania psychospołecznego jest możliwa z uwagi na odpowiadający normie poziom potencjalnych możliwości intelektualnych (odpowiadający normie poziom możliwości intelektualnych stwierdzono np.: podczas badania testowego Testem R. w dn. 29.12.2021r., jak i Orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z dn. 10.06.2019r.). Zmiana (pogorszenie) poziomu funkcjonowania psychospołecznego D. N. jest możliwa ze względu m.in. na okres dojrzewania, który często jest okresem szczególnie trudnym dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju. Biegli wskazali jednak, iż analiza akt sprawy i analiza badania lekarsko-psychologicznego z dn. 29.12.2021r. pozwala na uznanie, że dziecko nie wymaga z powodu funkcjonowania psychospołecznego konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (małoletniego można uznać za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji gdy nie jest w stanie poruszać się samodzielnie, nie jest w stanie samodzielnie się komunikować, ani nie jest w stanie samodzielnie wykonywać czynności samoobsługowych). D. N. samodzielnie, mimo ograniczeń, się porusza, samodzielnie, mimo pewnych ograniczeń, np.: niechęci odzywania się do niektórych osób, komunikuje się z otoczeniem. Wymaga wsparcia, przypominania, kontroli w wykonywaniu czynności samoobsługowych, samodzielnie je (wymaga wsparcia przy ich wykonywaniu, ale nie długotrwałej lub stałej pomocy lub opieki, np.: potrzebuje pokrojenia mięsa). Samodzielnie wykonuje czynności fizjologiczne i higieniczne (uzyskuje wsparcie przy ich wykonywaniu, ale nie wymaga długotrwałej lub stałej pomocy lub opieki, np.: matka pokazuje odwołującemu, jak należy myć zęby; wyciera syna po kąpieli; myje mu twarz). Potrafi się samodzielnie ubrać i rozebrać (uzyskuje pomoc, wsparcie przy ich wykonywaniu np.: nakładaniu skarpet, wiązaniu butów), ale nie wymaga długotrwałej lub stałej pomocy lub opieki przy ubieraniu się.

Z opinii biegłego z zakresu nefrologii J. B. wynikało, że brak nerki prawej na skutek jej agenezji, przy całkowitej/pełnej kompensacji funkcji wydalniczej przez zdrową nerkę lewą (tj. przy pełnej wydolności jedynej nerki) nie powoduje niepełnosprawności D. N.. Powyższy stan nefrologiczny wymaga jedynie nadzoru lekarskiego (nawet w POZ) i okresowych badań podstawowych co 1 rok. Brak jednej nerki przy pełnej wydolności nerki drugiej nie wpływa na zdrowie somatyczne opiniowanego, nie wymaga postępowania leczniczego, ani też nie upośledza ogólnej sprawności. Wskazane jest unikanie sportów „kontaktowych/walki” i innych aktywności sprzyjających urazom tułowia i miednicy (np. jazda na łyżwach, rolkach, narciarstwo zjazdowe itp.). Funkcja wydalnicza jedynej nerki D. N. jest, jak dotychczas, równie dobra jak funkcja jego hipotetycznie dwóch zdrowych nerek własnych, lub też nerek jego całkowicie zdrowych i „ dwunerkowych” rówieśników o zbliżonych rozmiarach ciała. Jak podkreślił biegły nefrolog, wbrew powszechnym przekonaniom stan schyłkowej niewydolności nerek i konieczność leczenia nerkozastępczego (tj. dializoterapii lub przeszczepienia nerki) występuje znacznie rzadziej w życiu osób, które są świadome tego, że mają jedną nerką niż u osób z dwiema nerkami. Wynika to z faktu, że osoby „jednonerkowe” pozostają (tak jak D. N.) pod stałą i regularną opieką/kontrolą lekarską. Choroby nerek i ich niewydolność przebiegają często (nawet do stadiów zaawansowanych, w tym terminalnych) w sposób niespecyficzny i bez- lub skąpoobjawowy. Nadzór nad osobami „jednonerkowymi” pozwala więc na wczesną identyfikację ewentualnej patologii nerki i jej leczenie. W odniesieniu do aktualnego, istotnego i często krytycznego dla wydania opinii ws. jak wyżej wpływu pandemii SARS-CoV-2/COVID-19 na chorobowość i śmiertelność pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, biegły wyjaśnił, iż czynnikiem ryzyka zapadalności, chorobowości i śmiertelności z powodu COVID-19 są: niewydolność nerek z (...); 30 ml/min, niewydolność nerek wymagająca dializoterapii i stan po przeszczepieniu nerek, czego nie stwierdza się u opiniowanego. Wobec powyższego - w świetle aktualnej wiedzy specjalistycznej D. N., z powodów nefrologicznych nie jest osobą szczególnie narażoną na nadmiernie niekorzystny przebieg i rokowanie choroby COVID-19. Stwierdził obecność innych czynników ryzyka: brak szczepienia anty-CoV, płeć męska, otyłość i zaburzenia behawioralne w przebiegu zespołu (...), które to stany mogą być niekorzystne wobec narażenia i dla przebiegu infekcji CoV-2. Predyspozycje powyższe nie stanowią jednak o niepełnosprawności (...) D. N..

W opinii uzupełniającej biegły nefrolog J. B. podtrzymał dotychczasowe wnioski i uzupełniająco wskazał, że jedna nerka D. N. funkcjonuje za dwie tj. zapewnia pełną homeostazę organizmu. Stan ten nie powoduje żadnych zaburzeń funkcji żadnego z narządów i organów jego ciała. Stan ten nie powoduje więc niepełnosprawności. Konieczność zachowania uwagi przy uprawianiu sportu nie stanowi o niepełnosprawności człowieka. Brak jednej nerki nie umożliwia aktywności cyt. „uznawanych za typowe dla człowieka. Biegły wskazał, że oceny niepełnosprawności dokonał na podstawie wymienionych i obowiązujących ustaw i rozporządzeń oraz wiedzy i doświadczenia lekarskiego (dostarczył tzw. wiadomości specjalnych). Dokonał oceny zgodnie z i według Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (I.) - dokumentu opisującego język oraz strukturę opisu i pomiaru stanu zdrowia oraz stanów związanych ze zdrowiem. Dokument ten został przyjęty jako referencyjny przez Światową Organizację Zdrowia w 2001 r, jest przestrzegany w Europie Zachodniej i wdrażany w Polsce. W skrócie - zasady I. nakazują postrzeganie funkcjonowania jako interakcji między kondycją człowieka, a otoczeniem, w którym żyje. Oceny sprawności dokonano należnie, tj. w czasie obecnym, ocena „tu i teraz” . Tym samym - brak jednego jądra nie powoduje niepełnosprawności chłopca obecnie. O uznanie go za niepełnosprawnego z powodu, cyt. „niemożliwości posiadania potomstwa” dorosły D. będzie mógł się ubiegać ewentualnie w przyszłości, po wykazaniu i udowodnieniu tegoż. Z kolei fakt, że uprzednio (w 2019r.) ktoś inny ( (...) w E.) w swej ocenie uznał D. N. za niepełnosprawnego z tytułu „jednonerkowości" nie polegał w ocenie biegłego na prawdzie. Z powodu nefrologicznego D. N. nie ma naruszonej żadnej funkcji i tym samym, w sposób zapewne zrozumiały - nie ma naruszonej żadnej funkcji o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy.

Sąd Rejonowy uwzględnił konkluzje powyższych opinii i nie znalazł podstaw do tego, aby je kwestionować w zakresie ustalenia, iż D. N. nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, nie jest niepełnosprawny z powodu choroby nefrologicznej (symbol przyczyny (...)) oraz, iż wymaga ustalenia okresu trwania niepełnosprawności do ukończenia 16 roku życia. Sąd pierwszej instancji uznał więc , iż w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów, zachodzą okoliczności uzasadniające stwierdzenie, iż stan zdrowia D. N. na ograniczenie zdolności do samodzielnej egzystencji - nie wymaga stałej i długotrwałej pomocy innych osób w wykonywaniu przez niego czynności dnia codziennego, takich jak jedzenie, mycie się, czy też komunikacja z otoczeniem, których zaspokajanie znacznie wykraczałoby zaspokajanie potrzeb dziecka w adekwatnym wieku. Rozpoznane u niego skutki schorzenia w chwili obecnej powodują, że nie można zaliczyć ih do stanów chorobowych wymienionych w §2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia uzasadniających orzeczenie o konieczności stałej opieki lub pomocy odwołującemu.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, iż dał stronom możliwość zgłaszania uwag i zastrzeżeń do sporządzonych opinii, z czego skorzystała przedstawicielka ustawowa dziecka, jednak jej zastrzeżenia nie wpłynęły na zmianę wniosków końcowych omawianych opinii. Sąd rejonowy wskazał, iż D. N. spełnia kryteria kwalifikujące go do grona osób niepełnosprawnych zgodnie z definicją sformułowaną w art. 4a ustawy o rehabilitacji zawodowej, gdyż wymaga on stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Poprzez niniejszy współudział należy rozumieć konieczność udzielania pomocy niepełnosprawnemu dziecku polegającą na wspieraniu w czynnościach samoobsługowych, współdziałaniu w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Sąd Rejonowy podkreślił, że niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokojenie bez pomocy innych osób podstawowych czynności życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację - art. 4 ust. 4 ustawy o rehabilitacji. Występujące schorzenie – całościowe zaburzenia rozwoju decydujące o niepełnosprawności, w okolicznościach sprawy nie narusza sprawności organizmu D. N. w takim stopniu, iż powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. W świetle całokształtu materiału dowodowego stwierdził, iż małoletni nie wymaga zapewnienia całkowitej opieki i pomocy w zaspokajaniu potrzeb życiowych tj. występujące u niego schorzenia nie powodują zaburzenia zdolności do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych: samoobsługa, poruszanie się i komunikowanie z otoczeniem, których zaspokajanie znacznie wykraczałoby zaspokajanie potrzeb dziecka w adekwatnym wieku. Sąd Rejonowy przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego w uzasadnieniu wyroku z dnia 16.05.2017r. sygn. I UK 198/16, w którym wskazał, iż konieczność zapewnienia skarżącemu „całkowitej”, tj. stałej lub długotrwałej pomocy w zaspakajaniu potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w jego wieku (art. 4a ustawy o niepełnosprawności) zależy od ustalenia, czy skarżący prawomocnie uznany za niepełnosprawne dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby (matki) w związku ze znacznie, a zatem niekoniecznie całkowicie ani zupełnie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (art. 6b ust. 3 pkt 7 ustawy), w tym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (art. 6b ust. 1 pkt 8 tej ustawy). Wymaga to uwzględnienia kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, które wymieniają konkretne stany chorobowe uzasadniające i wymagające konieczności zapewnienia niepełnosprawnym do ukończenia 16 lat życia „całkowitej”, tj. stałej lub długotrwałej pomocy lub opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne zdrowym osobom w takim samym wieku, w rozumieniu art. 4a w związku z art. 6b pkt 7 i 8 ustawy o niepełnosprawności. Stan niepełnosprawności dziecka do lat 16, które wymaga konieczności zapewnienia mu całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku (art. 4a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.) nie zawsze oznacza stan całkowitej ani zupełnej niemożności zaspokajania wszelkich potrzeb egzystencjalnych we własnym (samodzielnym) zakresie przez niepełnosprawne dziecko, ale zależy od ustalenia konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (art. 6b ust. 3 pkt 7) lub konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (art. 6b ust. 3 pkt 8 tej ustawy).

Ponadto ustalając ewentualnie konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji bierze się pod uwagę trzy obszary: samodzielność w zakresie samoobsługi; samodzielność w zakresie komunikowania się z otoczeniem; samodzielność w zakresie poruszania się. U odwołującego się ze względu na objawy choroby zachodzi znaczne zaburzenie funkcjonowania organizmu wymagające systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem. Na podstawie zebranych informacji nie stwierdza się jednak konieczności stałej lub długotrwałej pomocy, czy opieki innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Występujące u małoletniego schorzenie nie powoduje zaburzenia zdolności do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych: samoobsługa, poruszanie się i komunikowanie z otoczeniem, których zaspokajanie znacznie wykraczałoby zaspokajanie potrzeb dziecka w adekwatnym wieku – to są przesłanki, na podstawie których Sąd Rejonowy ustalił, że nie istnieje u niego znacznie ograniczona możliwość samodzielnej egzystencji. Możliwość samodzielnej egzystencji jest u dziecka uzależniona przede wszystkim od jego wieku, np. zdrowy noworodek nie potrafi samodzielnie ubrać się, zjeść, przygotować sobie posiłku, umyć się - ale nadal jest noworodkiem zdolnym do samodzielnej egzystencji na poziomie noworodka. Rodzice zaś mają prawny obowiązek pomocy swojemu dziecku w zdrowiu i chorobie.

Sąd Rejonowy wskazała, iż w oparciu o opinię psychiatryczno-psychologiczną, w związku z możliwością zmiany (poprawy lub pogorszenia) funkcjonowania psychospołecznego należy D. N. zaliczyć okresowo (do dnia 31.05.2023r.) do osób niepełnosprawnych – tak jak orzekły to również w przedmiotowej sprawie Zespoły (...) ds. Niepełnosprawności. Zmiana (poprawa) poziomu funkcjonowania psychospołecznego odwołującego jest możliwa z uwagi na odpowiadający normie poziom potencjalnych możliwości intelektualnych (odpowiadający normie poziom możliwości intelektualnych stwierdzono np.: podczas badania testowego Testem R. w dniu 29.12.2021r., jak i Orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z dnia 10.06.2019r.). Zmiana (pogorszenie) poziomu funkcjonowania psychospołecznego odwołującego jest możliwa ze względu m.in. na okres dojrzewania odwołującego, który często jest okresem szczególnie trudnym dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju.

W świetle powyższego Sąd stwierdził, iż dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy uznając, iż zebrano wystarczające dane do stwierdzenia u dziecka braku podstaw do orzeczenia konieczności stałej lub długotrwałej opieki oraz wydłużenia okresu trwania niepełnosprawności a także braku podstaw do ustalenia u niego niepełnosprawności z powodu przyczyny oznaczonej symbolem (...).

W związku z tym na podstawie art. 235 ² §1 pkt 5 k.p.c. postanowieniem z dnia 13.06.2022r. pominął wniosek dowodowy przedstawicielki ustawowej odwołującego się o dopuszczenie dowodu z nowych opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii, psychologii i nefrologii, uznając, iż wniosek ten zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. Ponadto postanowieniem z dnia 29.08.2022r. wydanym na rozprawie (protokół skrócony rozprawy z dnia 29.08.2022r. pominął wniosek dowodowy pełnomocnika odwołującego się o dopuszczenie dowodu z przesłuchania przedstawicielki ustawowej odwołującego się w charakterze strony lub świadka również uznając, iż wniosek ten zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. Ponadto wskazał, że sporządzenia uzyskanych w sprawie opinii biegli sądowi przeprowadzili z przedstawicielką ustawową dziecka obszerne wywiady – co wynika z treści opinii sporządzonych w sprawie. To właśnie opinie jako dostarczające sądowi wiadomości specjalnych z zakresu oceny stanu zdrowia i funkcjonowania społecznego/zawodowego dziecka były dla Sądu pierwszej instancji źródłem wiedzy, a sam dowód z przesłuchania stron lub świadków w sprawie o przedmiocie rozpoznania jak niniejsza – nie ma decydującego znaczenia.

Apelację od powyższego wyroku złożyła ustawowa przedstawicielka małoletniego, która zaskarżyła go w całości i zarzuciła mu:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art 4a § 1 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, poprzez błędną wykładnię i uznanie, że D. N. jako dziecko niepełnosprawne nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, w sytuacji gdy zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy prowadzi ewidentnie do innych konstatacji,

2. naruszenie prawa materialnego, tj. §2 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 01.02.2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. z 2002 r. Nr 17, poz. 162 z późn. zm.), poprzez jego błędną wykładnię, a przez to niewłaściwe uznanie, że D. N. nie należy zaliczyć do osób niepełnosprawnych za symbolem (...), w sytuacji gdy małoletni cierpi na stany chorobowe, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy z uwagi na wrodzone lub nabyte ciężkie choroby układu moczowego, a także inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, które wymagają systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 §1 k.p.c. art 286 k.p.c., art. 302 § 2 k.p.c. w zw. art. 227 k.p.c., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, poprzez wszechstronne nierozważenie całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności:

-pominięcie wniosków o dopuszczenie dowodu z nowej opinii biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii, a także opinii biegłego z zakresu nefrologii, w związku z uznaniem, że dowody te zmierzają do przedłużenia postępowania, w sytuacji gdy dowody te zostały zgłoszone w pismach procesowych i w terminach wskazanych przez Sąd, a nadto miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i wymagały wydania w sprawie dodatkowych opinii, a to, po pierwsze, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu nefrologii z dnia 24.05.2022 r. nie zawierała wyczerpujących odpowiedzi na zastrzeżenia z pisma procesowego z dnia 02.05.2022 r. - biegły nie dokonał oceny stanu zdrowia dziecka mając na względzie treść przepisu art 4 a ustawy z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a po drugie, opinia uzupełniająca biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii z dnia 29.12.2021 r. była w zasadniczym stopniu powtórzeniem argumentacji tych biegłych zawartych w opinii zaocznej z dnia 10.11.2021 r.,

-pominięcie dowodu z przesłuchania przedstawicielki ustawowej małoletniego D. N., jako zmierzające do przedłużenia postępowania, w sytuacji gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie, w szczególności dla oceny egzystencji małoletniego, w tym konieczności stałej lub długotrwałej opieki ze strony jego matki,

- bezkrytyczne przyjęcie przez Sąd Rejonowy wniosków zawartych w opiniach biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii, jak też z zakresu nefrologii,

-niewłaściwe uznanie, że orzeczenie o niepełnosprawności z uwagi na stwierdzone schorzenia nie powinno być wydane do ukończenia przez D. N. 16-tego roku życia,

4. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. art. 227 k.p.c. które mogło mleć wpływ na wynik sprawy, poprzez nieuwzględnienie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu urologii, w sytuacji gdy wniosek ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu:

a. z opinii innych biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii dziecięcej, na fakty wskazane w piśmie przedstawicielki ustawowej D. N. z dnia 09.02.2022r.

b. z opinii innego biegłego z zakresu nefrologii, na fakty wskazane w piśmie przez przedstawicielkę ustawową D. N. z dnia 09.06.2022 r.

c. z opinii biegłego z zakresu urologii, na fakty wskazane w odwołaniu,

d. z przesłuchania matki małoletniego D. N. na fakt egzystencji małoletniego, jego całkowitej niesamodzielności, w tym konieczności stałej lub długotrwałej opieki ze strony jego matki.

Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
i uwzględnienie odwołania w całości, zasądzenie od (...) na jej rzecz kosztów procesu II instancję wg norm przepisanych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu wS.do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa. Ustalenia dokonane przez ten Sąd uznaje za własne.

Chybionymi są zarzuty apelacji wskazujące na naruszenie prawa materialnego, tj. w istocie swojej art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 511 ze. zm.) w zw. ze wskazanym § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1.02.2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 z późn. zm.) prowadzące, w ocenie skarżącej, do nieuprawnionego uznania przez Sąd Rejonowy, że D. N. nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby oraz uznanie, że nie należy go zaliczyć do osób niepełnosprawnych za symbolem (...).

Zgodnie z art. 233 § 1 kpc Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Zgodnie zaś z treścią art. 278 § 1 kpc dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości "specjalne". Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów Sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. (wyrok Sądu Najwyższego z 30.10.2003 r., IV CK 138/02). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, że wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Podkreślić należy, że niewątpliwym jest, że ocena stanu zdrowia D. N. oraz stwierdzenie ewentualnej konieczności zapewnienia mu stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, z uwagi na niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony. Sąd Rejonowy prawidłowo zatem uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinię biegłych lekarzy specjalistów z zakresu psychiatrii, psychologii oraz nefrologii, których opinie dały obraz stanu klinicznego i psychicznego małoletniego oraz stanowiły podstawę do oddalenia odwołania, a także zarzutów zaprezentowanych w apelacji. Biegli stwierdzili, że małoletni jest niepełnosprawny, lecz nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Wskazali w sposób kategoryczny i nie budzący wątpliwości interpretacyjnych Sądu pierwszej instancji, jak i Sądu drugiej instancji, z którego symbolu aktualnie i okresowego jest on osobą niepełnosprawną, a także przez jaki okres niepełnosprawność ta będzie występować. Konkluzje przedstawione w tym zakresie przez Sąd Rejonowy zostały w pełni zaakceptowane przez Sąd Okręgowy instancji i nie wymagają ponownego ich przytaczania.

W rozpoznawanej sprawie apelująca nie była ograniczana co do możliwości podnoszenia własnych twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie. Polemizując jedynie z oceną dowodów dokonaną przez Sąd Rejonowy, przede wszystkim nie wykazała w sposób rzeczowy, że sporządzona przez biegłych opinia była niespójna bądź merytorycznie błędna. Zgłoszono w apelacji wnioski dowodowe były rozważane przez Sąd Rejonowy. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji odnośnie pominięcia tych dowodów. Zauważa przy tym, iż Sąd Rejonowy nie ustosunkował się do wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego urologa. Przeoczył z pewności tę kwestię, jednak nie było to takie naruszenie przepisów postepowania, które miało wpływ na wynik sprawy. Trzeba zauważyć, że stan zdrowia związany z dziedziną urologii został przez biegłego nefrologa dostatecznie wyjaśniony. Gdyby biegły nefrolog uważał aby powołać jeszcze w sprawie biegłego urologa wskazałby z pewnością na taką okoliczność, tego zaś nie uczynił. Poza tym wskazać należy, że w sprawie nie rozchodzi się o zdiagnozowanie stopnia schorzenia bądź pewnej ułomności o ile o ocenę samoobsługi D. N. i jego możliwości poruszania się i komunikowania.

Wskazać więc należy, że sama argumentacja apelującej dotycząca problemów jej syna w zakresie samodzielnej egzystencji i zdolności do zaspakajania potrzeb życiowych, nie ma najważniejszego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Jeszcze raz bowiem podnieść należy, że wobec tego, że biegłym może być jedynie osoba, która posiada niezbędne wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego, do obalenia oceny biegłego nie wystarczy odmienna opinia osób bliskich co do możliwości samodzielnego funkcjonowania wnioskodawcy. Bezwzględnie bowiem osoby te nie dysponują wiadomościami specjalnymi wyłącznie miarodajnymi dla rozstrzygnięcia. Dlatego ich relacji w przedmiocie stanu zdrowia wnioskodawcy oraz konieczności zapewnienia mu stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, z uwagi na niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, żadną miarą nie sposób uznać za podstawę orzeczenia w sprawie. Zawsze bowiem takie osoby będą subiektywnie oceniały całą sytuację związaną ze zdrowiem osób, nad którymi sprawują opiekę i jaki zakres opieki im przysługuje. Miarodajnym może być jedynie stan zdrowia osoby badanej. Jak to wielokrotnie wskazał Sąd Najwyższy ustaleń w zakresie medycznym można dokonywać skutecznie jedynie w oparciu o opinie biegłych lekarzy sądowych (np. III U 130/06, I UK 204/09, II UK 191/09). Za Sądem Rejonowym należy też wskazać, że biegli sądowi mieli możność wysłuchania matki dziecka. Oni zaś mogli tylko zasadnie ocenić jej wypowiedzi i zadać właściwe pytania dla zbadania stanu zdrowia dziecka i jego postępowania w czynnościach codziennego życia.

Na marginesie dostrzec należy, że zajęcie wskazanego stanowiska w przedmiotowym procesie, nie oznacza w ogóle braku możliwości ustalenia innych wskazań na przyszłość. Ewentualnie pojawienie się nowych okoliczności -odpowiednio udokumentowanych - wskazujących na spełnienie przesłanek decydujących o konieczności zapewnienia stałej opieki lub pomocy, z uwagi na niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych małoletniego, może posłużyć do wzruszenia decyzji już istniejącej w tym przedmiocie opartej na nowych podstawach. Powyższe jest jednak możliwe tylko przy rozpoznaniu sprawy zainicjowanej nowym wnioskiem do (...) Zespołu ds. Orzekania
o Niepełnosprawności.

W obecnym jednak stanie zdrowia małoletni nie jest całkowicie zależny od otoczenia, choć oczywiście wymaga większego zakresu opieki niż zdrowe dziecko i stałego współdziałania opiekuna w procesie leczenia i edukacji - dlatego właśnie zaliczony został do osób niepełnosprawnych. Zauważyć należy, że w przypadku dzieci chorych niezależnie od ich wieku opieka rodziców ma zawsze szerszy zakres. Konieczność sprawowania zwiększonej opieki nie zawsze skutkuje nawet zaliczeniem dziecka do osób niepełnosprawnych, a tym bardziej uznaniem, że jest ono niezdolne do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie ma nie występowanie danego schorzenia, ale jego wpływ na funkcjonowanie małoletniego-stopień zaburzenia tego funkcjonowania. Z materiału dowodowego wynika zaś, że małoletni nie spełnia kryteriów zaliczenia go do osób wymagających stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Mając na uwadze argumentację przytoczoną na uzasadnienie apelacji Sąd drugiej instancji zważył, że oczywiście w niniejszej sprawie bezspornym pozostawało, że małoletni jest dzieckiem niepełnosprawnym, wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Od okoliczności tych jednakże trzeba odróżnić konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Wbrew bowiem stanowisku apelującej są to dwie zasadniczo odmienne sytuacje w stanie zdrowia małoletnich. Gdyby bowiem ustawodawca chciał zrównać te dwie przesłanki orzekania o niepełnosprawności, to rzecz oczywista - w ogóle by ich nie rozróżniał. Czyniąc to, dał już jednak tym samym wyraz rozróżnienia sytuacji, w której dziecko wymaga współudziału w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji od stanu, w którym ma znacznie ograniczoną możliwość do samodzielnej egzystencji. W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu II instancji, z przyczyn szeroko omówionych wyżej, nie może budzić wątpliwości, że choć rzeczywiście małoletni wymaga współudziału rodziców przy rehabilitacji i leczeniu, to jednak nie jest on niezdolny do samodzielnej egzystencji. Za takie można bowiem uznać wyłącznie osoby, które nie są w stanie wypełniać podstawowych czynności życiowych. Tak natomiast, zgodnie z opinią biegłych, nie jest. Oczywiście stwierdzone u małoletniego schorzenia uzasadniają ocenę, że wymaga on niewątpliwie nie tylko zaliczenia do osób niepełnosprawnych (jako osoba wymagająca pomocy w rozumieniu powołanego § 2 pkt 1 rozporządzenia), ale również wsparcia w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji, czego nie można jednak utożsamiać z koniecznością stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Zarzuty strony apelującej nie mają charakteru medycznego i przedstawiają po raz kolejny na etapie postępowania apelacyjnego jedynie stan rzeczy z punktu widzenia strony, co jest zrozumiałe u matki chorego dziecka, jednakże nie może mieć decydującego znaczenia dla oceny stanu faktycznego. Niewątpliwie, zakres pomocy i związanych z chorobą problemów dnia codziennego jest większy w stosunku do małoletniego wnioskodawcy, niż u dziecka zdrowego w jego wieku, ale nie można mówić tu o braku zdolności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Dziecko bowiem wypełnia wszystkie podstawowe czynności przewidziane dla osoby w tym wieku, a przesłanką tą nie jest wzmożona opieka w procesie leczenia, dotyczącego stałego współudziału opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. W świetle opinii biegłych oraz dokumentacji medycznej, schorzenia małoletniego nie wypełniają przesłanek określonych w § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Nie jest on więc (rzecz jasna w odniesieniu do jego wieku) niezdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, czy komunikowanie z otoczeniem. Apelująca błędnie zrównuje faktycznie samą niepełnosprawność dziecka z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Sąd Okręgowy jako Sąd drugiej instancji podziela przy tym argumentację Sądu Najwyższego przedstawioną w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 maja 2017 r. sygn. I UK 198/16, w którym Sąd Najwyższy wskazuje w początkowej fazie swych rozważań ogólne przesłanki uznania dziecka za osobę niepełnosprawną w kontekście powołanego rozporządzenia, lecz nigdzie nie wskazuje, że są to przesłanki również uznania dziecka za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. W podsumowaniu stanowiska SN stwierdza przy tym słusznie, że stan niepełnosprawności dziecka do lat 16, nie zawsze oznacza stan całkowitej ani zupełnej niemożności zaspokajania wszelkich potrzeb egzystencjalnych we własnym (samodzielnym) zakresie przez niepełnosprawne dziecko. Słusznie Sąd Najwyższy rozróżnia też różne stany dotyczące czy to samej niepełnosprawności dziecka, czy też konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji lub konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W niniejszej sprawie, stan zdrowia małoletniego wskazuje na występowanie niepełnosprawności - nie ma jednak podstaw, aby stwierdzone schorzenia i związane z nimi problemy w funkcjonowaniu określać, jako wymagające stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Małoletni jest zdolny (choć w pewnym stopniu ograniczony) do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa - samodzielny adekwatnie do wieku, samodzielne poruszanie się - samodzielny adekwatnie do wieku, komunikowanie się - wymaga stałego współudziału matki w procesie leczniczym i edukacyjnym w zakresie przekraczającym wsparcie potrzebne osobie w danym wieku, a zatem zdecydowanie wymaga pomocy opiekunów, lecz nie wymaga ich stałej opieki.

Mając zatem wszystko powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na mocy
art. 385 kpc orzekł jak w wyroku, oddalając apelację.

mt