Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Suwałkach

UZASADNIENIE

Powód (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanych D. L. i M. L. solidarnie na swoją rzecz kwoty 250.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Wnosił jednocześnie o ograniczenie odpowiedzialności pozwanych do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Suwałkach, VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze SU 1S/ (...) i zabezpieczającej roszczenie powoda hipoteki umownej w kwocie 472.500,00 zł, oraz domagał się zasądzenia od pozwanych solidarnie kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych, kwoty 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz odsetek od rzeczonych kosztów procesu, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, do dnia zapłaty.

Uzasadniając roszczenie wskazał, iż dochodzona pozwem wierzytelność powstała w wyniku zaniechania spłaty zobowiązania wynikającego z Umowy o kredyt mieszkaniowy Nr (...) zawartej 02 czerwca 2015 roku przez Kredytobiorców z wierzycielem pierwotnym. Na podstawie artykułu 3.01 w/w umowy wierzyciel pierwotny udzielił pozwanym kredytu w kwocie 315.000,00 zł na zakup nieruchomości na rynku wtórnym, a wierzytelność z tytułu opisanej umowy zabezpieczona została m.in. hipoteką umowną w kwocie 472.500,00 zł ustanowioną na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Suwałkach, VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze SU 1S/ (...). Kwota kredytu została Kredytobiorcom wypłacona zgodnie z ich dyspozycjami. Pomimo precyzyjnie ustalonych warunków kredytobiorcy nie zaspokoili wszystkich należności wynikających z powyższego stosunku prawnego, co skutkowało powstaniem zaległości na ich rachunku. Bank wzywał pozwanych do dobrowolnej zapłaty pismem z 15 maja 2017 roku i dodatkowo poinformował w piśmie, że w razie problemów z płatnością kredytu mogą skontaktować się z bankiem w celu restrukturyzacji zadłużenia. Z uwagi na fakt, że Bank nie uzyskał odpowiedzi ze strony kredytobiorców, to pismem z 17 lipca 2017 roku Bank wypowiedział umowę, a wypowiedzenie zostało odebrane przez kredytobiorców 21 lipca 2017 roku, w związku z czym roszczenie stało się więc wymagalne 21 sierpnia 2017 roku (zgodnie z upływem 30 dni od wypowiedzenia).

Wobec bezskuteczności zaspokojenia wierzytelności, (...) Bank (...) S.A. oraz powód - (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny - zawarli 20 września 2018 roku Umowę Przelewu Wierzytelności w Ramach Transakcji Sekurytyzacji, na mocy której bank przeniósł na rzecz powoda wierzytelności opisane w załączniku numer 2a do umowy. Zbycie wierzytelności nastąpiło zgodnie z art. 509 Kodeksu Cywilnego i w formie zastrzeżonej w art. 511 k.c. Strony umowy cesji przekazały sobie wzajemne świadczenia, między innymi Bank przekazał powodowi dane dłużnika, informacje o treści stosunku prawnego oraz dokumenty dotyczące cedowanych wierzytelności, a powód dokonał zapłaty ceny. Tym samym powód, wstępując w prawa wierzyciela w stosunku do pozwanych uzyskał legitymację procesową czynną w przedmiotowym postępowaniu.

Na powoda została przeniesiona wierzytelność precyzyjnie wskazana pod pozycją nr (...) w łącznej wysokości 325.065,04 PLN, na którą składają się kapitał w kwocie 305.472,77 PLN, odsetki umowne w kwocie 5.708,89 PLN i odsetki karne w kwocie 13.883,38 PLN. O cesji wierzytelności pozwani zostali poinformowany pismem z 15 stycznia 2019 roku oraz wezwani jednocześnie do uregulowania zadłużenia względem powoda. Tym samym powód podjął próbę pozasądowego rozwiązania sporu w rozumieniu art. 187 § 1 pkt. 3 k.p.c. Pozwani nie dokonali spłaty zobowiązania, a próby podjęte przez powoda pozostały bezskuteczne.

Powód wskazał, iż dochodzi od pozwanych, jako dłużników rzeczowych solidarnie kwoty 250.000,00 złotych jako należności tytułem kapitału wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na podstawie art. 481 § 2 k.c., liczonymi od kwoty 250.000,00 złotych, od dnia wniesienia pozwu, do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem w treści wydanego orzeczenia, że pozwani jako dłużnicy rzeczowi w toku postępowania egzekucyjnego mają prawo powoływania się na ograniczenie swojej odpowiedzialności do wysokości hipoteki umownej w kwocie 472.500,00 zł (słownie: czterysta siedemdziesiąt dwa tysiące pięćset złotych i 00/100) ustanowionej na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Suwałkach, VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze SU 1S/ (...).

Powodowi jako wierzycielowi hipotecznemu przysługuje prawo do egzekwowania roszczenia do wysokości ustanowionego zabezpieczenia hipotecznego. Powód podkreślał, iż przedawnienie zobowiązania nie stoi na przeszkodzie możliwości dochodzenia zaspokojenia powoda z ustanowionej na jego rzecz hipoteki, z uwagi na treść art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który stanowi, iż: „Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej(...)". Na potwierdzenie powyższego przytoczył należy wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2018 roku wydany w sprawie V CSK 212/17, w którego tezie stwierdzono, że: „Skutki przedawnienia wierzytelności hipotecznej polegają na tym, że właściciel przedmiotu hipoteki nie może skutecznie podnieść wobec wierzyciela hipotecznego zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Według dominującego ujęcia, wierzyciel hipoteczny może domagać się zapłaty tytułem zaspokojenia swej wierzytelności od dłużnika osobistego lub od właściciela przedmiotu hipoteki. Obowiązek tego właściciela odpowiadający uprawnieniu wierzyciela do zaspokojenia się z przedmiotu hipoteki polega na zapłacie, a nie na znoszeniu egzekucji kierowanej do tego podmiotu".

Powód podkreślił, że niniejszym pozwem dochodzi zapłaty od pozwanych jako dłużników rzeczowych z zastrzeżeniem ich odpowiedzialności do nieruchomości, której są właścicielem, w zakresie wpisanej na jej rzecz hipotek. W konsekwencji pomimo, iż upłynął termin przedawnienia roszczenia, to wskazana okoliczność nie narusza uprawnienia powoda do zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 27 kwietnia 2022 roku Sąd uwzględnił powództwo nakazując pozwanym M. L. i D. L., aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w W. kwotę 250 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 kwietnia 2022r do dnia zapłaty oraz kwotę 19717 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 7217 zł kosztów zastępstwa procesowego z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanych M. L. i D. L. do egzekwowania tej należności z nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Suwałkach VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze SU 1S/ (...).

We wniesionym od wymienionego nakazu zapłaty sprzeciwie pozwani domagali się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego - według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie -według norm przepisanych.

Wnosili także o rozpoznanie sprawy i przeprowadzenie rozprawy także w ich nieobecności.

Kwestionując roszczenie pozwani podnosili, iż powód nie udowodnił istnienia roszczenia w żądanej wysokości, brak było zgody dłużników na zmianę wierzyciela hipotecznego w związku z czym zabezpieczenie hipoteczne nie przeszło na nabywcę wierzytelności tj. powoda, powód nie udowodnił, że pozwanym doręczone zostały prawidłowe wezwania do zapłaty zawierające wymagane przez prawo bankowe informacje dotyczące restrukturyzacji zadłużenia, treść przedstawionych przez powoda wezwań do zapłaty rzekomo wystosowanych przez bank nie zawiera wskazania, że wniosek o restrukturyzację powinien zostać złożony w terminie 14 dni, powód nie udowodnił, że pozwanym doręczone zostały zawiadomienia o przelewie. Dalej zarzucano, że powód nie dołączył żadnego miarodajnego dowodu na wysokość rzekomo istniejącej wierzytelności wobec pozwanych, a zaprzeczają oni roszczeniu powoda tak co do zasady jak i co do wskazanej wysokości.

Sad ustalił o następuje:

Pozwani M. i D. L. zawarli z Bankiem (...) S.A. umowę o kredyt mieszkaniowy w dniu 2 czerwca 2015r. na kwotę 315 000 zł, zaś zabezpieczeniem roszczeń banku z tytułu udzielonego kredytu była hipoteka do kwoty 472 500 zł na nieruchomości – działce nr. 132 położonej w Przerośli.

Dowód: umowa k. 61-73.

Pozwani zaprzestali spłacania długu w roku 2017 co skutkowało wystosowaniem ostatecznego wezwania do zapłaty w dniu 15.05.2017r. Wraz z ostatecznym wezwaniem do zapłaty skierowanym do każdego z pozwanych przesłano do nich broszury informacyjne zawierające pouczenia o możliwych rozwiązaniach w przypadku trudności z wywiązaniem się z zobowiązań kredytowych.

Dowód: wezwania i broszury k. 76-79

W związku z brakiem uregulowania zobowiązań wynikających z umowy pismami z dnia 17 lipca 2017r wypowiedziano umowę, które to wypowiedzenia doręczono pozwanym w dniu 21 lipca 2017r.

Dowód : wypowiedzenia wraz z dowodami doręczenia k. 80-87.

Umową z dnia 20 sierpnia 2018r następca prawny kredytodawcy (...) Bank (...) S.A. przeniósł na powoda wierzytelność wobec pozwanych wynikającą ze wskazanej wyżek umowy kredytowej.

Dowód: umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami k. 88 -124.

Sąd zważył co następuje:

Fakt zawarcia umowy kredytowej przez pozwanych nie budzi wątpliwości, jak też nie pozostawia wątpliwości fakt niewywiązania się przez nich z zawartej umowy. W przeciwnym bowiem razie nie było po ich stronie żadnych przeszkód by przedłożyć sądowi dowód na wywiązanie się z zobowiązań kredytowych – co jednak nie nastąpiło. Zamiast tego generalnie pozwani kwestionowali wszystko od istnienia zobowiązania po brak ich zgody na zmianę wierzyciela czy też nieprawidłowości związane z wypowiedzeniem umowy oraz brakiem stosownych pouczeń.

O ich prawdziwym przekonaniu co do istnienia zobowiązania najdobitniej zaś świadczy wniosek o rozłożenie na raty świadczenia w przypadku jego zasądzenia.

Istota zobowiązania kredytowego sprowadza się do obowiązku zwrotu uzyskanej przez dłużnika kwoty wraz z należnościami ubocznymi bowiem jak stanowi art. 69 prawa bankowego „Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.”

Pozwani zaprzestali wywiązywania się z umowy co skutkowało ostatecznymi wezwaniami ich do zapłaty, gdzie wskazano wysokość zaległości, a także załączono broszurę informacyjną o możliwej restrukturyzacji kredytu oraz innych możliwościach pozwalających na wywiązanie się z umowy. W wezwaniach wskazano datę graniczną (5.06.2017r), po upływie której w przypadku braku spłaty zadłużenia bank podejmie kolejne kroki włącznie z drogą sądową. Zatem pozwani mieli świadomość, że brak spłaty i niepodjęcie działań mających na celu restrukturyzację kredytu do 5 .06.2017r skutkowało będzie wypowiedzeniem umowy. Brak zatem pouczenia o terminie 14 dniowym na wniosek o restrukturyzację, w sytuacji gdy zakreślono termin i wypowiedzenia dokonano po upływie 2 miesięcy od skierowania wezwania jest znacznie dłuższym terminem niż przewidziany treścią art. 75c prawa bankowego. Co prawda powód nie załączył do pozwu dowodu doręczenia tych wezwań pozwanym, jednak ich wysłanie wynika z innego dokumentu tj . wypowiedzenia umowy przesłanego do pozwanych w którym wskazano, że mimo wezwania wymagalne wierzytelności banku nie zostały uregulowane. Dowody zaś doręczenia tych wypowiedzeń nie budzą wątpliwości i znajdują się w aktach sprawy.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie I ACa 833/18 - Bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 Prawa bankowego oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 KC).

W ocenie sądu w sprawie niniejszej dochowano opisanych wyżej wymogów bowiem najpierw przesłano do pozwanych wezwanie do zapłaty z pouczeniem o możliwości restrukturyzacji, a następne po ponad 2 miesiącach wypowiedziano umowę.

Odnosząc się z kolei do zarzutów zawartych w sprzeciwie, a dotyczących braku zawiadomienia pozwanych o przelewie wskazać należy, iż treść art. 509 kc nie pozostawia wątpliwości co do tego, że dla skuteczności przelewu nie ma znaczenia fakt braku zawiadomienia o tym dłużnika.

Także zarzut podniesiony w sprzeciwie, a dotyczący braku zgody dłużników na zmianę wierzyciela hipotecznego jest bezzasadny. Ogólne przepisy prawa cywilnego przewidują bowiem, że przy zawarciu umowy o ustanowieniu hipoteki, co najmniej oświadczenie właściciela musi być złożone w formie aktu notarialnego, lecz w celu ograniczenia tych niedogodności dla klientów banku, ustawodawca zdecydował się przed laty na zniesienie wymogu formy aktu notarialnego dla takich oświadczeń.

Ta modyfikacja ogólnej zasady wynika z ust. 4 art. 95 Prawa bankowego, zgodnie z którą do ustanowienia tzw. hipoteki bankowej jest wymagane złożenie przez właściciela nieruchomości oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zatem biorąc pod uwagę to, że do ustanowienia hipoteki zawsze jest wymagane złożenie stosownego oświadczenia woli przez właściciela nieruchomości to jedyną zmianą, jaką w tym zakresie wprowadzają regulacje Prawa bankowego w stosunku do ogólnych zasad jest zliberalizowanie formy, w jakiej to oświadczenie powinno zostać złożone. W związku z powyższym, jedynym powodem dla którego przepisy Prawa bankowego wskazują na konieczność uzyskania pisemnej zgody właściciela nieruchomości na ustanowienie hipoteki, jest liberalizacja w stosunku do tzw. hipotek bankowych formy czynności poprzez zniesieniu wymogu aktu notarialnego.

W art. 95 Prawa bankowego przed zmianą zawarta była ogólna norma, zgodnie z którą przepisy wcześniejszych ustępów (w tym opisanego powyżej ust. 4) tego artykułu mają odpowiednie zastosowanie do czynności lub instytucji prawnych wymienionych w tym przepisie, w tym między innymi do przeniesienia hipoteki w związku ze zbyciem wierzytelności bankowej. Zmiana prawa bankowego, o której mowa w sprzeciwie, wyłącza spośród przepisów, do których ma odpowiednie zastosowanie ust. 4 czynności związane z przeniesieniem hipoteki w związku ze zbyciem wierzytelności przez bank.

Zgodnie z uzasadnieniem tej zmiany ma ona wykluczyć wątpliwości interpretacyjne w procesie odpowiedniego stosowania. Zaznaczyć jednak należy, że zmieniony przepis – nawet przed nowelizacją - nie nakładał na bank obowiązku uzyskania zgody właściciela nieruchomości, co potwierdza bogata linia orzecznicza i praktyka sądów wieczystoksięgowych. Zmiana Prawa bankowego w tym zakresie ma na celu jedynie usunięcie wątpliwości interpretacyjnych wynikających z braku jasności sformułowania tego przepisu. Interpretacja więc, że poprzez odwołanie do ust. 4 art. 95 ustawodawca dla zbycia wierzytelności zabezpieczonej tzw. „hipoteką bankową" wprowadził dalej idące restrykcje niż w stosunku do innych wierzytelności nie znajduje żadnego uzasadnienia. Taka interpretacja stałaby w sprzeczności z celem, dla którego zostały zliberalizowane wymogi formalne w stosunku do takich czynności i prowadziłaby ona do dyskryminacji banków wobec wszystkich innych wierzycieli w przypadku, gdy bank korzystałby z opisanych powyżej ułatwień formalnych. Co więcej, konsekwencją jej przyjęcia byłoby różne traktowanie banku, jako wierzyciela w zależności od tego, czy korzystałby on z takiego ułatwienia dla ujawnienia faktu zbycia wierzytelności, czy też działał w zwykłym trybie (tj. składał w sądzie dokument potwierdzający sprzedaż wierzytelności z podpisem notarialnie poświadczonym, jak każdy inny wierzyciel w obrocie prawnym, gdzie wymóg zgody bezsprzecznie nie występuje).

Finalnie odnosząc się należy do rozpoznania sprawy mimo wniosku o odroczenie z powodu choroby pozwanych wskazać należy, iż nie zostało złożone do akt sprawy stosowne zaświadczenie lekarskie. Już wcześniej pozwani także domagali się odroczenia rozprawy (wniosek k. 218) motywując to zabiegiem operacyjnym syna nie dokumentując także daty planowanego zabiegu.

W ocenie sądu były to zabiegi czysto obstrukcyjne – których celem było spowodowanie opóźnienia w rozpoznaniu sprawy. Niezależnie jednak od tego byli profesjonalnie reprezentowani i nie było przeszkód do złożenia dowodów na wykazanie swoich racji, a wniosek o rozpoznanie sprawy pod nieobecność pozwanych zawarty został w sprzeciwie.

Reasumując w ocenie sądu dochodzone pozwem roszczenie uznać należało za zasadne. Z uwagi na treść art. 319 kc ograniczono zakres odpowiedzialności pozwanych do wysokości zabezpieczenia hipotecznego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 stycznia 2021 r. w sprawie I NSNc 147/20 „Dłużnik godząc się na ponoszenie odpowiedzialności rzeczowej, ograniczonej do hipoteki, ma prawo oczekiwać, działając w zaufaniu do przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece, że będzie ponosił odpowiedzialność jako dłużnik rzeczowy wyłącznie z nieruchomości i tylko do wysokości sumy hipoteki. Co więcej, ma prawo spodziewać się, że wszystkie organy państwa – w tym sądy i organy egzekucyjne – będą to ograniczenie odpowiedzialności, stanowiące przecież istotę odpowiedzialności dłużnika rzeczowego, respektować.”

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

Pozwanych obciążono kosztami procesu zgodnie z treścią art. 98 kpc w zw. z § 2 pkt.7 rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Cezary Olszewski